دروغ: تفاوت میان نسخه‌ها

دروغ (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۰۲

۹۲۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۸ سپتامبر ۲۰۲۱

جز

افزایش جزیی

دیداریویکی‌متن

Shamsoddin

Automoderated users، دیوان‌سالاران، confirmed، مدیران رابط کاربری، مدیران، templateeditor

۱۶٬۳۶۲

ویرایش

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 '''دُروغ''' از رذائل اخلاقی به معنای گفتن سخن خلاف واقعیت است. دروغ از [[گناهان کبیره]] است که در [[قرآن]] و [[احادیث]] از آن نهی شده است. در احادیث، دروغ کلید همه بدی‌ها و مایه نابودی [[ایمان]] معرفی شده است. دروغ گفتن [[حرام]] است اما در مواردی مجاز و گاهی [[واجب]] شمرده شده است که از جمله برای [[اصلاح ذات البین]]، فریب دشمن در جنگ و برای حفظ جان، مال و آبرو خود یا دیگری.
 ==مفهوم‌شناسی==
-دروغ از رذایل اخلاقی و به معنای گفتن سخن خلاف واقعیت است. دروغ در لغت به معنای سخن خلاف واقعیت،<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ۱۳۶۷ش، ج۱۰، ص۳۴.</ref> و نقل گفتاری از کسی است که آن را نگفته است.<ref>شعرانی، نثر طوبی، انتشارات اسلامیه، ج۲، ۳۳۱.</ref>دروغ ضد صدق (راستی) است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه «کذب».</ref> کسی که دروغ می‌گوید دروغگو خوانده می‌شود.
+دروغ از رذایل اخلاقی و در لغت به معنای گفتن سخن خلاف واقعیت<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ۱۳۶۷ش، ج۱۰، ص۳۳.</ref> و یا نقل گفتاری از کسی است که آن را نگفته است.<ref>شعرانی، نثر طوبی، انتشارات اسلامیه، ج۲، ۳۳۱.</ref> دروغ ضد صدق (راستی) است و کسی که دروغ می‌گوید دروغگو خوانده می‌شود.<ref> مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ۱۳۶۷ش، ج۱۰، ص۳۳.</ref>
 == جایگاه و اهمیت==
-دروغگویی از [[گناهان کبیره]] و بزرگترین رذایل اخلاقی است.<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> همچنین در برخی روایات کلید همه بدی‌ها دانسته شده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۳.</ref> به گفته [[ملا احمد نراقی]] در آیات و روایات زیادی به مذمت دروغ و دروغ‌گویی اشاره شده است.<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> از جمله در قرآن دروغگو مستحق [[لعن]] و خشم پروردگار معرفی شده است.<ref> سوره نور، آیه ۷.</ref>
+دروغگویی از بزرگترین رذایل اخلاقی شمرده شده است.<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> همچنین در برخی روایات کلید همه بدی‌ها دانسته شده است.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۳.</ref> به گفته [[ملا احمد نراقی]] در آیات و روایات زیادی به مذمت دروغ و دروغ‌گویی اشاره شده است.<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> از جمله در قرآن دروغگو مستحق [[لعن]] و خشم پروردگار معرفی شده است.<ref> سوره نور، آیه ۷.</ref>
-همچنین در کتاب‌های حدیثی<ref> برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۳۳۸-۳۴۳.</ref> و اخلاقی باب‌های جداگانه‌ای به آن اختصاص داده شده است. برای نمونه در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] در باب الکذب ۲۲ حدیث در مذمت دروغ نقل شده است.<ref>نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۳۳۸-۳۴۳.</ref> و در کتاب‌های اخلاقی دروغ به عنوان یکی از رذایل اخلاقی مورد بحث قرار گرفته است.
+همچنین در کتاب‌های حدیثی<ref> برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۳۳۸-۳۴۳.</ref> و اخلاقی باب‌های جداگانه‌ای به آن اختصاص داده شده است. برای نمونه در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] در باب الکذب ۲۲ حدیث در مذمت دروغ نقل شده است.<ref> نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۳۳۸-۳۴۳.</ref> و در کتاب‌های اخلاقی دروغ به عنوان یکی از رذایل اخلاقی مورد بحث قرار گرفته است.
 {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام حسن عسکری(ع)]]: {{حدیث|جُعِلتِ الخَبائِثُ کُلها فی بَیت وَ جُعِل مِفتاحُها الکَذِبَ|ترجمه=تمام پلیدی‌ها در خانه‌ای قرار داده شده و کلید آن دروغگویی است.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>مجلسی، بحار الانوار، ج۶۹، ص۲۶۳.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
 از دروغ در باب‎‌های [[روزه]]، [[حج]]، [[معاملات]] و [[شهادت]] و [[قسم]] کتاب‎های فقهی نیز سخن به میان آمده است. برای نمونه دروغ بستن به خدا و پیامبر(ص) از [[مبطلات روزه]] است که در بحث  احکام روزه از آن بحث می‌شود. همچنین دروغ گفتن از محرمات اِحرام است که در باب حج از آن سخن گفته شده است و برای آن [[کفاره|کفاره‌ای]] در نظر گرفته شده است.{{مدرک}}
+== آیا دروغ گناه کبیره است؟==
+در برخی روایات دروغ از گناهان کبیره شمرده شده است. از این رو برخی از فقیهان آن را از گناهان کبیره دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۳۹۸ق، ج۳، ص۱۲۹.</ref> البته برخی با استناد به روایاتی احتمال داده‌اند که دروغ گفتن در صورتی از گناهان کبیره است که مفسده‌ای داشته باشد.{{مدرک}} همچنین در برخی روایات دروغ بستن به خدا و پیامبر(ص) از گناهان کبیره شمرده شده است.<ref>نگاه کنید به محدث نوری، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۲، ص۲۴۸.</ref>از این رو کبیره بودن دروغ را به همین مورد اختصاص  داده شده هر چند که این حال شیخ انصاری احتمال داده است که دروغ بستن به خدا و پیامبر از کبائر خیلی بزرگ است.<ref>شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ج۲، ص۱۳.</ref>
 == علل و انگیزهای دروغگویی==
 برای دروغگویی علل و انگیزه‌های مختلفی ذکر شده است: بر پایه روایتی دروغگویی از پستی روح ریشه می‌گیرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۲.</ref> همچنین مواردی همچون ضعف ایمان و وسوسه‌های شیطان، بخل و حسادت از دیگر علل آن و رسیدن به مال و مقام از انگیزه‌های دروغگویی ذکر شده است.
@@ خط ۲۵: / خط ۲۸: @@
 ==دروغ‌های جایز==
 {{اصلی|دروغ مصلحت‌آمیز}}
-{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام علی(ع)]] به فرزند خود [[امام حسن(ع)]] فرمود: {{حدیث|إِیاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْکَذَّابِ فَإِنَّهُ کَالسَّرَابِ یقَرِّبُ عَلَیکَ الْبَعِیدَ وَ یبَعِّدُ عَلَیکَ الْقَرِیبَ|ترجمه=از دوستی دروغگو بپرهیز که او سراب را ماند، دور را به تو نزدیک و نزدیک را به تو دور می‌نمایاند.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، ص۳۶۷.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
+{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام علی(ع)]]: {{حدیث|لَا يَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الْإِيمَانِ حَتَّى يَتْرُكَ الْكَذِبَ هَزْلَهُ وَ جِدَّهُ.|ترجمه=.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۴۰.</ref>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
-دروغ گفتن حرام است. همچنین دروغ بستن به خداو پیامبر [[روزه]] را هم باطل می‌کند. با این حال در مواردی که فایده مهمی بر دروغ مترتب باشد جایز و واجب شمرده شده است:<ref> نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۵.</ref>
+دروغ گفتن حرام است.<ref>شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ج۲، ص۱۱.</ref> با این حال در مواردی که فایده مهمی بر دروغ مترتب باشد جایز و واجب شمرده شده است:<ref> نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۵.</ref>
-*در حال ضرورت: در صورتی که ضرورت ([[اکره]] و [[اضطرار]]) اقتضا کند دروغ گفتن جایز است.<ref>شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ج۲، ص۲۱.</ref> مانند جایی که جان، مال یا آبروی خود یا دیگری در خطر باشد.<ref> نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۵.</ref>
+*در حال ضرورت: در صورتی که ضرورت ([[اکره]] و [[اضطرار]]) اقتضا کند دروغ گفتن جایز است.<ref>شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ج۲، ص۲۱.</ref> مانند جایی که جان، مال خود یا دیگری در خطر باشد.<ref>شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ج۲، ص۲۱.</ref>
 *[[اصلاح ذات البین]]:‌ دروغ‌گویی با هدف اصلاح و آشتی دادن بین افراد جایز است.<ref>شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ج۲، ص۳۱.</ref>
@@ خط ۴۵: / خط ۴۸: @@
 {{منابع}}
 * قرآن کریم.
+*شهید ثانی، شرح المعة، تحقیق سید محمد کلانتر، الطبعة الثانیه، ۱۳۹۸ق.
 * ایروانی، جواد، «اصل صداقت در قرآن و تحلیل موارد جواز کذب»، در مجله آموزه‌های قرآنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره ۱۳، بهار و تابستان ۱۳۹۰.
 * مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی الدائرة العامّة للمراکز و العلاقات الثقافیّة، ۱۳۶۸ش.