کاربر ناشناس
جزیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Naqavi بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Naqavi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش ۲|ماه=نوامبر|روز=۲۴|سال=۲۰۱۴|چند = 2}} | {{در دست ویرایش ۲|ماه=نوامبر|روز=۲۴|سال=۲۰۱۴|چند = 2}} | ||
'''جِزْیه'''، به معنای مالیات سرانه‌ای است كه غیرمسلمانان ساكن در سرزمینهای اسلامی، باید سالانه برای تأمین جان و حفظ دین خود و كسب حمایت دولت اسلامی، | '''جِزْیه'''، به معنای مالیات سرانه‌ای است كه غیرمسلمانان ساكن در سرزمینهای اسلامی، باید سالانه برای تأمین جان و حفظ دین خود و كسب حمایت دولت اسلامی، بپردازند. جهاد و دفاع از دولت اسلامی بر مسلمانان واجب، و غیرمسلمانان(از اهل کتاب) که در قلمرو و حمایت دولت اسلامی زندگی می‌کنند بین سه امر، پذیرش اسلام، جنگ و التزام به شرایط ذمّه مخیر هستند. با پذیرش امر سوم، موظّف به پرداخت جزیه هستند.گرفتن جزیه، به تصریح قرآن و سنت، نه تنها مشروع، بلکه واجب است و در زمان رسول خدا(ص) و پس از ایشان از اهل کتاب دریافت مى‌شد.امروزه در بسیاری از كشورهای اسلامی، از اقلیت های دینی كه تابعیت كشور اسلامی را دارند، جزیه گرفته نمی‌شود و بر طبق قوانین موضوعه این كشورها، آنها مشمول تمامی وظایف و مسئولیت های افراد ملت هستند(مانند خدمت نظام وظیفه و قوانین مالیاتی) و وظایف مشتركی با مسلمانان دارند. | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{متن قرآن|قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّ‌مُونَ مَا حَرَّ‌مَ اللَّـهُ وَرَ‌سُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَن يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُ‌ونَ ﴿٢٩﴾|ترجمه=(ای اهل ایمان) با هر که از اهل کتاب (یهود و نصاری) که ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده و آنچه را خدا و رسولش حرام کرده حرام نمی‌دانند و به دین حق (و آیین اسلام) نمی‌گروند قتال و کارزار کنید تا آن‌گاه که با دست خود با ذلت و تواضع جزیه دهند.(٢٩)}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small> [[سوره توبه|توبه]]، 29. </small>| تراز = چپ| عرض =200px| اندازه خط = 16px|رنگ پس‌زمینه = #ecfcf4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{متن قرآن|قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّ‌مُونَ مَا حَرَّ‌مَ اللَّـهُ وَرَ‌سُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَن يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُ‌ونَ ﴿٢٩﴾|ترجمه=(ای اهل ایمان) با هر که از اهل کتاب (یهود و نصاری) که ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده و آنچه را خدا و رسولش حرام کرده حرام نمی‌دانند و به دین حق (و آیین اسلام) نمی‌گروند قتال و کارزار کنید تا آن‌گاه که با دست خود با ذلت و تواضع جزیه دهند.(٢٩)}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small> [[سوره توبه|توبه]]، 29. </small>| تراز = چپ| عرض =200px| اندازه خط = 16px|رنگ پس‌زمینه = #ecfcf4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
==در لغت== | ==در لغت== | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
* مجنون ادواری:<small>به نظر برخی فقها، مجنونان ادواری، در صورتی كه غالباً دچار جنون نباشند، باید جزیه بدهند.<ref>رجوع کنید به طوسی، 1387، ج 2، ص 41؛ ابواسحاق شیرازی، ص 238؛ ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 47؛ نجفی، ج 21، ص 243ـ244</ref> | * مجنون ادواری:<small>به نظر برخی فقها، مجنونان ادواری، در صورتی كه غالباً دچار جنون نباشند، باید جزیه بدهند.<ref>رجوع کنید به طوسی، 1387، ج 2، ص 41؛ ابواسحاق شیرازی، ص 238؛ ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 47؛ نجفی، ج 21، ص 243ـ244</ref> | ||
</small> | </small> | ||
* فقیر:<small>حنفیان، مالكیان، حنبلیان و برخی فقهای شیعه،<ref>رجوع کنید به ابویوسف قاضی، ص 122؛ طوسی، 1407ـ1417، ج 5، ص 546؛ عبدالكریم زیدان، ص 141</ref> فقیر را معاف از جزیه می‌دانند، ولی فقیهان امامی و شافعیان،<ref>رجوع کنید به طوسی، 1387، ج 2، ص 38؛ علامه حلّی، ج 4، ص450؛ نجفی، ج 21، ص 239ـ240</ref> جزیه را بر فقیر واجب دانسته و تا زمان دارا شدن برای او مهلت قائل شده‌اند.</small> | * فقیر:<small>حنفیان، مالكیان، حنبلیان و برخی فقهای شیعه،<ref>رجوع کنید به ابویوسف قاضی، ص 122؛ طوسی، 1407ـ1417، ج 5، ص 546؛ عبدالكریم زیدان، ص 141</ref> فقیر را معاف از جزیه می‌دانند، ولی فقیهان امامی و شافعیان،<ref>رجوع کنید به طوسی، 1387، ج 2، ص 38؛ علامه حلّی، ج 4، ص450؛ نجفی، ج 21، ص 239ـ240</ref> جزیه را بر فقیر واجب دانسته و تا زمان دارا شدن برای او مهلت قائل شده‌اند.</small> | ||
* راهبان و روحانیان اهل کتاب:<small>بسیاری از شیعیان و نیز مالكیان و حنبلیان، با توجه به عهدنامه پیامبر با مسیحیان سینا، راهبان و روحانیان اهل كتاب را نیز از پرداخت جزیه معاف می‌دانند،<ref>رجوع کنید به زحیلی، ص 700؛ عمید زنجانی، ص 122</ref> اما برخی فقها، با توجه به همگانی بودن حكم جزیه، آنها را به طور مطلق یا در صورت ثروتمند بودن مشمول حكم جزیه می‌دانند.<ref>رجوع کنید به ابویوسف قاضی، ص 122؛ ابوعبید، ص 52؛ ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 49ـ50؛ نجفی، ج 21، ص 239</ref> | * راهبان و روحانیان اهل کتاب:<small>بسیاری از شیعیان و نیز مالكیان و حنبلیان، با توجه به عهدنامه پیامبر با مسیحیان سینا، راهبان و روحانیان اهل كتاب را نیز از پرداخت جزیه معاف می‌دانند،<ref>رجوع کنید به زحیلی، ص 700؛ عمید زنجانی، ص 122</ref> اما برخی فقها، با توجه به همگانی بودن حكم جزیه، آنها را به طور مطلق یا در صورت ثروتمند بودن مشمول حكم جزیه می‌دانند.<ref>رجوع کنید به ابویوسف قاضی، ص 122؛ ابوعبید، ص 52؛ ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 49ـ50؛ نجفی، ج 21، ص 239</ref> | ||
</small> | </small> | ||
* کارگران مزارع:<small>به فتوای احمدبن حنبل، كارگران مزارع كه در جنگ با مسلمانان شركت نكرده‌اند، از پرداخت جزیه معاف‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 51</ref></small> | * کارگران مزارع:<small>به فتوای احمدبن حنبل، كارگران مزارع كه در جنگ با مسلمانان شركت نكرده‌اند، از پرداخت جزیه معاف‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 51</ref></small> | ||
* افراد عاجز از کسب:<small>برخی شافعیان، پیران، از كار افتادگان، كوران، راهبان و فقیرانِ عاجز از كسب را مشمول حكم جزیه می‌دانند، زیرا به نظر آنان جزیه به منزله اجرت سكونت است.<ref>رجوع کنید به نووی، ج 7، ص 496؛ انصاری، ج 2، ص 311؛ خطیب شربینی، ج 4، ص 246</ref></small> | * افراد عاجز از کسب:<small>برخی شافعیان، پیران، از كار افتادگان، كوران، راهبان و فقیرانِ عاجز از كسب را مشمول حكم جزیه می‌دانند، زیرا به نظر آنان جزیه به منزله اجرت سكونت است.<ref>رجوع کنید به نووی، ج 7، ص 496؛ انصاری، ج 2، ص 311؛ خطیب شربینی، ج 4، ص 246</ref></small> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
==نحوه دریافت جزیه== | ==نحوه دریافت جزیه== | ||
جزیه هم می‌تواند به صورت سرانه از اشخاص اخذ شود و هم می‌تواند به زمین تعلق بگیرد،<ref>رجوع کنید به ماوردی، ص 230؛ طوسی، 1387، ج 2، ص 35؛ نجفی، ج 21، ص 249</ref> و به نظر برخی فقها، اخذ جزیه به هر دو صورت، با هم، نیز جایز است.<ref>برای نمونه رجوع کند به علامه حلّی، ج 4، ص 435ـ436</ref> نحوه دریافت جزیه، تابع شرایط عقد ذمه است.<ref>رجوع کنید به ابن ادریس حلّی، ج 1، ص 473؛ نجفی، ج 21، ص 249ـ250</ref> ابوحنیفه اخذ جزیه را از زمین منوط به همراه شدن آن با جزیه‌ای سالانه دانسته است.<ref>رجوع کنید به طوسی، 1407ـ1417، ج 5، ص 551</ref> | جزیه هم می‌تواند به صورت سرانه از اشخاص اخذ شود و هم می‌تواند به زمین تعلق بگیرد،<ref>رجوع کنید به ماوردی، ص 230؛ طوسی، 1387، ج 2، ص 35؛ نجفی، ج 21، ص 249</ref> و به نظر برخی فقها، اخذ جزیه به هر دو صورت، با هم، نیز جایز است.<ref>برای نمونه رجوع کند به علامه حلّی، ج 4، ص 435ـ436</ref> نحوه دریافت جزیه، تابع شرایط عقد ذمه است.<ref>رجوع کنید به ابن ادریس حلّی، ج 1، ص 473؛ نجفی، ج 21، ص 249ـ250</ref> ابوحنیفه اخذ جزیه را از زمین منوط به همراه شدن آن با جزیه‌ای سالانه دانسته است.<ref>رجوع کنید به طوسی، 1407ـ1417، ج 5، ص 551</ref> | ||
حاكم اسلامی می‌تواند جزیه را از هر مالی كه مصلحت می‌داند و، با استناد به سیره پیامبر اكرم(ص)، از هر مالی كه دادن آن برای ذمیان آسان‌تر است، تعیین كند.<ref>رحاحله، ص 57؛ ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 29؛ منتظری، ج 3، ص 437؛ شریعتی، ص 209</ref> به نظر احمدبن حنبل، دریافت شراب و خوك به عنوان جزیه جایز است،<ref>رجوع کنید به ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 61</ref> اما به نظر فقهای شیعه و بیشتر فقهای اهل سنّت، چیزهایی را كه در اسلام ارزش مالی ندارند، نمی‌توان به عنوان جزیه پرداخت نمود.<ref>رجوع کنید به ابویوسف قاضی، ص 126؛ ابوعبید، ص 62؛ نجفی، ج 21، ص 261ـ262؛ عنایه ، ص 263</ref> | حاكم اسلامی می‌تواند جزیه را از هر مالی كه مصلحت می‌داند و، با استناد به سیره پیامبر اكرم(ص)، از هر مالی كه دادن آن برای ذمیان آسان‌تر است، تعیین كند.<ref>رحاحله، ص 57؛ ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 29؛ منتظری، ج 3، ص 437؛ شریعتی، ص 209</ref> به نظر احمدبن حنبل، دریافت شراب و خوك به عنوان جزیه جایز است،<ref>رجوع کنید به ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 61</ref> اما به نظر فقهای شیعه و بیشتر فقهای اهل سنّت، چیزهایی را كه در اسلام ارزش مالی ندارند، نمی‌توان به عنوان جزیه پرداخت نمود.<ref>رجوع کنید به ابویوسف قاضی، ص 126؛ ابوعبید، ص 62؛ نجفی، ج 21، ص 261ـ262؛ عنایه ، ص 263</ref> | ||
علاوه بر جواز پرداخت جزیه به صورت سالانه،<ref>در باره جزئیات آن رجوع کنید به ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 42؛ نجفی، ج 21، ص 257؛ عبدالكریم زیدان، ص 142ـ143</ref> به نظر برخی فقها، آن را به صورت قسطی نیز می‌توان پرداخت و این شیوه در مورد اهل نجران گزارش شده است.<ref>رجوع کنید به ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 33؛ كلانتری، ص 63</ref> همچنین به نظر بیشتر فقهای مذاهب چهارگانه اهل‌سنّت، اگر جزیه بر زمین بسته شده باشد، مسلمانان می‌توانند آن زمین را اجاره كنند یا بخرند.<ref>رجوع کنید به شافعی، ج 7، ص 358؛ طوسی، 1387، همان؛ ابن‌قدامه، ج 2، ص 584</ref> البته اگر بر اساس صلح نامه، زمین از آن مسلمانان باشد و ذمیان تنها در برابر پرداخت جزیه حق سكونت در آن را داشته باشند به نظر مشهور فقهای امامی، آن زمین، حكم زمینهای مفتوح العنوه را خواهد داشت.<ref>نجفی، ج 21، ص 174</ref> | علاوه بر جواز پرداخت جزیه به صورت سالانه،<ref>در باره جزئیات آن رجوع کنید به ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 42؛ نجفی، ج 21، ص 257؛ عبدالكریم زیدان، ص 142ـ143</ref> به نظر برخی فقها، آن را به صورت قسطی نیز می‌توان پرداخت و این شیوه در مورد اهل نجران گزارش شده است.<ref>رجوع کنید به ابن‌قیم جوزیه، قسم 1، ص 33؛ كلانتری، ص 63</ref> همچنین به نظر بیشتر فقهای مذاهب چهارگانه اهل‌سنّت، اگر جزیه بر زمین بسته شده باشد، مسلمانان می‌توانند آن زمین را اجاره كنند یا بخرند.<ref>رجوع کنید به شافعی، ج 7، ص 358؛ طوسی، 1387، همان؛ ابن‌قدامه، ج 2، ص 584</ref> البته اگر بر اساس صلح نامه، زمین از آن مسلمانان باشد و ذمیان تنها در برابر پرداخت جزیه حق سكونت در آن را داشته باشند به نظر مشهور فقهای امامی، آن زمین، حكم زمینهای مفتوح العنوه را خواهد داشت.<ref>نجفی، ج 21، ص 174</ref> | ||
==جزیه در نگاه مستشرقان== | ==جزیه در نگاه مستشرقان== | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
* نهج البلاغه | * نهج البلاغه | ||
* لغت نامه دهخدا | * لغت نامه دهخدا | ||
* نفیسی، سعید، مسیحیت در ایران تا صدر اسلام، اساطیر، چاپ اول. | * نفیسی، سعید، مسیحیت در ایران تا صدر اسلام، اساطیر، چاپ اول. | ||
* ابن‌آدم، کتاب‌الخراج، چاپ احمد محمدشاکر، قاهره، بی‌تا. | * ابن‌آدم، کتاب‌الخراج، چاپ احمد محمدشاکر، قاهره، بی‌تا. | ||
* ابن‌اثیر، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، چاپ محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاوی، بیروت ۱۳۸۳/۱۹۶۳، چاپ افست قم ۱۳۶۴ ش. | * ابن‌اثیر، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، چاپ محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاوی، بیروت ۱۳۸۳/۱۹۶۳، چاپ افست قم ۱۳۶۴ ش. | ||
* ابن ادریس حلّی، کتاب السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم ۱۴۱۰ـ۱۴۱۱. | * ابن ادریس حلّی، کتاب السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم ۱۴۱۰ـ۱۴۱۱. | ||
* ابن‌بابویه، المقنع، قم ۱۴۱۵. | * ابن‌بابویه، المقنع، قم ۱۴۱۵. | ||
* ابن‌جزی، القوانین‌الفقهیه، بیروت: مکتبه الثقافیه، بی‌تا. | * ابن‌جزی، القوانین‌الفقهیه، بیروت: مکتبه الثقافیه، بی‌تا. | ||
* ابن‌حزم، المحلّی، چاپ احمد محمدشاکر، بیروت: دارالجیل، بی‌تا. | * ابن‌حزم، المحلّی، چاپ احمد محمدشاکر، بیروت: دارالجیل، بی‌تا. | ||
* ابن‌رشد، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، چاپ خالد عطار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵. | * ابن‌رشد، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، چاپ خالد عطار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵. | ||
* ابن‌عابدین، حاشیه ردالمحتار علی‌الدر المختار: شرح تنویر الابصار، چاپ افست بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹. | * ابن‌عابدین، حاشیه ردالمحتار علی‌الدر المختار: شرح تنویر الابصار، چاپ افست بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹. | ||
* ابن‌فراء، الاحکام السلطانیه، چاپ محمد حامد فقی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | * ابن‌فراء، الاحکام السلطانیه، چاپ محمد حامد فقی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
* ابن‌قدامه، المغنی، بیروت: دارالکتاب العربی، بی‌تا. | * ابن‌قدامه، المغنی، بیروت: دارالکتاب العربی، بی‌تا. | ||
* ابن‌قیم جوزیه، احکام اهل الذمّه، چاپ صبحی صالح، بیروت ۱۹۸۳. | * ابن‌قیم جوزیه، احکام اهل الذمّه، چاپ صبحی صالح، بیروت ۱۹۸۳. | ||
* ابواسحاق شیرازی، کتاب التنبیه فی الفقه‌الشافعی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | * ابواسحاق شیرازی، کتاب التنبیه فی الفقه‌الشافعی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
* احمد دردیر ابوالبرکات، الشرح‌الکبیر، بیروت: داراحیاء الکتب العربیه، بی‌تا. | * احمد دردیر ابوالبرکات، الشرح‌الکبیر، بیروت: داراحیاء الکتب العربیه، بی‌تا. | ||
* ابوالصلاح حلبی، الکافی فی‌الفقه، چاپ رضا استادی، اصفهان [؟ ۱۳۶۲ ش]. | * ابوالصلاح حلبی، الکافی فی‌الفقه، چاپ رضا استادی، اصفهان [؟ ۱۳۶۲ ش]. | ||
* قاسم‌بن سلام ابوعبید، کتاب‌الاموال، چاپ محمدخلیل هراس، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸. | * قاسم‌بن سلام ابوعبید، کتاب‌الاموال، چاپ محمدخلیل هراس، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸. | ||
* ابویوسف قاضی، کتاب الخراج، قاهره ۱۳۵۲. | * ابویوسف قاضی، کتاب الخراج، قاهره ۱۳۵۲. | ||
* ابوالقاسم اجتهادی، «تحقیقی در باره خراج»، مقالات و بررسی‌ها، دفتر ۵ و ۶، بهار و تابستان ۱۳۵۰. | * ابوالقاسم اجتهادی، «تحقیقی در باره خراج»، مقالات و بررسی‌ها، دفتر ۵ و ۶، بهار و تابستان ۱۳۵۰. | ||
* زکریابن محمد انصاری، فتح‌الوهاب بشرح منهج‌الطلاب، بیروت ۱۴۱۸/۱۹۹۸. | * زکریابن محمد انصاری، فتح‌الوهاب بشرح منهج‌الطلاب، بیروت ۱۴۱۸/۱۹۹۸. | ||
* بلاذری، بیروت. | * بلاذری، بیروت. | ||
* منصوربن یونس بهوتی حنبلی، کشـّاف القناع عن متن الاقناع، چاپ محمدحسن شافعی، بیروت ۱۴۱۸/۱۹۹۷. | * منصوربن یونس بهوتی حنبلی، کشـّاف القناع عن متن الاقناع، چاپ محمدحسن شافعی، بیروت ۱۴۱۸/۱۹۹۷. | ||
* احمدبن حسین بیهقی، السنن‌الکبری، بیروت: دارالفکر، بی‌تا. | * احمدبن حسین بیهقی، السنن‌الکبری، بیروت: دارالفکر، بی‌تا. | ||
* احمدبن علی جصاص، کتاب احکام‌القرآن، [استانبول] ۱۳۳۵ـ ۱۳۳۸، چاپ افست بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. | * احمدبن علی جصاص، کتاب احکام‌القرآن، [استانبول] ۱۳۳۵ـ ۱۳۳۸، چاپ افست بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. | ||
* حرّ عاملی. | * حرّ عاملی. | ||
* حسن‌ابراهیم حسن، تاریخ‌الاسلام: السیاسی والدینی و الثقافی و الاجتماعی، ج ۱، قاهره ۱۹۶۴، چاپ افست بیروت، بی‌تا. | * حسن‌ابراهیم حسن، تاریخ‌الاسلام: السیاسی والدینی و الثقافی و الاجتماعی، ج ۱، قاهره ۱۹۶۴، چاپ افست بیروت، بی‌تا. | ||
* محمدبن محمد حطّاب، مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل، چاپ زکریا عمیرات، بیروت ۱۴۱۶/۱۹۹۵. | * محمدبن محمد حطّاب، مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل، چاپ زکریا عمیرات، بیروت ۱۴۱۶/۱۹۹۵. | ||
* محمدبن احمد خطیب شربینی، مغنی‌المحتاج الی معرفه معانی الفاظ المنهاج، [قاهره] ۱۳۷۷/۱۹۵۸. | * محمدبن احمد خطیب شربینی، مغنی‌المحتاج الی معرفه معانی الفاظ المنهاج، [قاهره] ۱۳۷۷/۱۹۵۸. | ||
* ابوالقاسم خوئی، منهاج‌الصالحین، قم ۱۴۱۰. | * ابوالقاسم خوئی، منهاج‌الصالحین، قم ۱۴۱۰. | ||
* محمدبن احمد دسوقی، حاشیه الدسوقی علی‌الشرح الکبیر، [بیروت]: داراحیاءالکتب‌العربیه، بی‌تا. | * محمدبن احمد دسوقی، حاشیه الدسوقی علی‌الشرح الکبیر، [بیروت]: داراحیاءالکتب‌العربیه، بی‌تا. | ||
* دانیل دنت، مالیات سرانه و تأثیر آن در گرایش به اسلام، ترجمه محمدعلی موحد، تهران ۱۳۵۸ ش. | * دانیل دنت، مالیات سرانه و تأثیر آن در گرایش به اسلام، ترجمه محمدعلی موحد، تهران ۱۳۵۸ ش. | ||
* عبدالعزیز دوری، تاریخ‌العراق الاقتصادی فی‌القرن الرابع الهجری، بیروت ۱۹۷۴. | * عبدالعزیز دوری، تاریخ‌العراق الاقتصادی فی‌القرن الرابع الهجری، بیروت ۱۹۷۴. | ||
* ادوار غالی دهبی، معامله غیرالمسلمین فی المجتمع الاسلامی، [قاهره] ۱۹۹۳. | * ادوار غالی دهبی، معامله غیرالمسلمین فی المجتمع الاسلامی، [قاهره] ۱۹۹۳. | ||
* حسین‌بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب‌القرآن، چاپ محمد سید کیلانی، تهران [؟ ۱۳۳۲ ش]. | * حسین‌بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب‌القرآن، چاپ محمد سید کیلانی، تهران [؟ ۱۳۳۲ ش]. | ||
* ابراهیم قاسم رحاحله، مالیه الدوله الاسلامیه، قاهره ۱۹۹۹. | * ابراهیم قاسم رحاحله، مالیه الدوله الاسلامیه، قاهره ۱۹۹۹. | ||
* محمد رشیدرضا، تفسیرالقرآن الحکیم المشتهر باسم تفسیرالمنار، [تقریرات درس] شیخ محمد عبده، ج ۱۰، مصر ۱۳۶۹/۱۹۵۰. | * محمد رشیدرضا، تفسیرالقرآن الحکیم المشتهر باسم تفسیرالمنار، [تقریرات درس] شیخ محمد عبده، ج ۱۰، مصر ۱۳۶۹/۱۹۵۰. | ||
* وهبه مصطفی زحیلی، آثارالحرب فی‌الفقه الاسلامی، دمشق ۱۴۰۱. | * وهبه مصطفی زحیلی، آثارالحرب فی‌الفقه الاسلامی، دمشق ۱۴۰۱. | ||
* زمخشری. | * زمخشری. | ||
* جرجی زیدان، تاریخ التمدن الاسلامی، چاپ حسین مؤنس، قاهره* بی‌تا. | * جرجی زیدان، تاریخ التمدن الاسلامی، چاپ حسین مؤنس، قاهره* بی‌تا. | ||
* عبدالکریم زیدان، احکام‌الذمیین و المستأمنین فی دارالاسلام، بغداد ۱۴۰۲/۱۹۸۲. | * عبدالکریم زیدان، احکام‌الذمیین و المستأمنین فی دارالاسلام، بغداد ۱۴۰۲/۱۹۸۲. | ||
* حسن‌زین، الاوضاع القانونیه للنصاری و الیهود فی‌الدیار الاسلامیه حتی الفتح‌العثمانی، بیروت ۱۹۸۸. | * حسن‌زین، الاوضاع القانونیه للنصاری و الیهود فی‌الدیار الاسلامیه حتی الفتح‌العثمانی، بیروت ۱۹۸۸. | ||
* حمزه‌بن عبدالعزیز سلار دیلمی، المراسم‌العلویه فی الاحکام‌النبویه، چاپ محسن حسینی امینی، قم ۱۴۱۴. | * حمزه‌بن عبدالعزیز سلار دیلمی، المراسم‌العلویه فی الاحکام‌النبویه، چاپ محسن حسینی امینی، قم ۱۴۱۴. | ||
* محمدبن ادریس شافعی، الاُمّ، چاپ محمد زهری نجار، بیروت، بی‌تا. | * محمدبن ادریس شافعی، الاُمّ، چاپ محمد زهری نجار، بیروت، بی‌تا. | ||
* روح‌اللّه شریعتی، حقوق و وظایف غیرمسلمانان در جامعه اسلامی، قم ۱۳۸۱ ش. | * روح‌اللّه شریعتی، حقوق و وظایف غیرمسلمانان در جامعه اسلامی، قم ۱۳۸۱ ش. | ||
* محمدبن احمد شمس‌الائمه سرخسی، کتاب المبسوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. | * محمدبن احمد شمس‌الائمه سرخسی، کتاب المبسوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. | ||
* صالح احمدعلی، الخراج فی‌العراق فی‌العهود الاسلامیه الاولی، بغداد ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | * صالح احمدعلی، الخراج فی‌العراق فی‌العهود الاسلامیه الاولی، بغداد ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | ||
* عبدالرزاق‌بن همام صنعانی، المصنّف، چاپ حبیب‌الرحمان اعظمی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | * عبدالرزاق‌بن همام صنعانی، المصنّف، چاپ حبیب‌الرحمان اعظمی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
* محمدبن اسماعیل صنعانی، سبل‌السلام: شرح بلوغ المرام، من جمع ادله الاحکام لابن حجر عسقلانی، بیروت ۱۳۷۹/۱۹۶. | * محمدبن اسماعیل صنعانی، سبل‌السلام: شرح بلوغ المرام، من جمع ادله الاحکام لابن حجر عسقلانی، بیروت ۱۳۷۹/۱۹۶. | ||
* طباطبائی. | * طباطبائی. | ||
* طبرسی. | * طبرسی. | ||
* محمدبن حسن طوسی، کتاب الخلاف، قم ۱۴۰۷ـ۱۴۱۷. | * محمدبن حسن طوسی، کتاب الخلاف، قم ۱۴۰۷ـ۱۴۱۷. | ||
* همو، المبسوط فی فقه‌الامامیه، ج ۲، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷. | * همو، المبسوط فی فقه‌الامامیه، ج ۲، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷. | ||
* همو، النهایه فی‌المجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دارالاندلس، بی‌تا، چاپ افست قم* بی‌تا. | * همو، النهایه فی‌المجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دارالاندلس، بی‌تا، چاپ افست قم* بی‌تا. | ||
* محمد عزت طهطاوی، «اهل الذمه و واجباتهم فی بلاد الاسلام»، مجله الازهر، سال ۵۲، ش ۷ (شوال ۱۴۰۰). | * محمد عزت طهطاوی، «اهل الذمه و واجباتهم فی بلاد الاسلام»، مجله الازهر، سال ۵۲، ش ۷ (شوال ۱۴۰۰). | ||
* حسن‌بن یوسف علامه حلّی، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم ۱۴۱۲ـ ۱۴۲۰. | * حسن‌بن یوسف علامه حلّی، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم ۱۴۱۲ـ ۱۴۲۰. | ||
* علی‌بن ابی‌طالب (ع)، امام اول، نهج‌البلاغه، چاپ صبحی صالح، قاهره ۱۴۱۱/ ۱۹۹۱. | * علی‌بن ابی‌طالب (ع)، امام اول، نهج‌البلاغه، چاپ صبحی صالح، قاهره ۱۴۱۱/ ۱۹۹۱. | ||
* عباسعلی عمید زنجانی، حقوق اقلیت‌ها براساس قانون قرارداد ذمّه: بررسی گوشه‌هایی از مفاهیم حقوق بین‌الملل از نظر فقه اسلامی، تهران ۱۳۶۲ ش. | * عباسعلی عمید زنجانی، حقوق اقلیت‌ها براساس قانون قرارداد ذمّه: بررسی گوشه‌هایی از مفاهیم حقوق بین‌الملل از نظر فقه اسلامی، تهران ۱۳۶۲ ش. | ||
* غازی عنایه، المالیه العامه و النظام المالی الاسلامی، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | * غازی عنایه، المالیه العامه و النظام المالی الاسلامی، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | ||
* مقدادبن عبداللّه فاضل مقداد، کنزالعرفان فی فقه‌القرآن، چاپ محمدباقر بهبودی، چاپ افست تهران ۱۳۸۴ـ ۱۳۸۵. | * مقدادبن عبداللّه فاضل مقداد، کنزالعرفان فی فقه‌القرآن، چاپ محمدباقر بهبودی، چاپ افست تهران ۱۳۸۴ـ ۱۳۸۵. | ||
* محمدبن احمد قرطبی، الجامع‌لاحکام القرآن، ج ۴، جزء ۸، قاهره ۱۳۸۷/۱۹۶۷، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ ش. | * محمدبن احمد قرطبی، الجامع‌لاحکام القرآن، ج ۴، جزء ۸، قاهره ۱۳۸۷/۱۹۶۷، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ ش. | ||
* ابوبکربن مسعود کاسانی، کتاب بدائع‌الصنائع فی ترتیب‌الشرائع، کویته ۱۴۰۹/۱۹۸۹. | * ابوبکربن مسعود کاسانی، کتاب بدائع‌الصنائع فی ترتیب‌الشرائع، کویته ۱۴۰۹/۱۹۸۹. | ||
* علی‌اکبر کلانتری، الجزیه و احکام‌ها فی‌الفقه الاسلامی، قم ۱۴۱۶. | * علی‌اکبر کلانتری، الجزیه و احکام‌ها فی‌الفقه الاسلامی، قم ۱۴۱۶. | ||
* کلینی. | * کلینی. | ||
* گوستاو لوبون، تمدن اسلام و عرب، ترجمه هاشم حسینی، [تهران؟ ۱۳۴۷ ش]. | * گوستاو لوبون، تمدن اسلام و عرب، ترجمه هاشم حسینی، [تهران؟ ۱۳۴۷ ش]. | ||
* علی‌بن محمد ماوردی، الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه، چاپ خالد عبداللطیف سبع‌العلمی، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | * علی‌بن محمد ماوردی، الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه، چاپ خالد عبداللطیف سبع‌العلمی، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | ||
* محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بیست و پنج رساله فارسی، چاپ مهدی رجائی، رساله ۲۲: رساله صواعق‌الیهود، قم ۱۴۱۲. | * محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بیست و پنج رساله فارسی، چاپ مهدی رجائی، رساله ۲۲: رساله صواعق‌الیهود، قم ۱۴۱۲. | ||
* مجموعه الوثائق السیاسیه للعهد النبوی و الخلافه الراشده، جمع‌ها محمد حمیداللّه، بیروت: دارالنفائس، ۱۴۰۷/۱۹۸۷. | * مجموعه الوثائق السیاسیه للعهد النبوی و الخلافه الراشده، جمع‌ها محمد حمیداللّه، بیروت: دارالنفائس، ۱۴۰۷/۱۹۸۷. | ||
* حسین مدرسی طباطبائی، زمین در فقه اسلامی، تهران ۱۳۶۲ ش. | * حسین مدرسی طباطبائی، زمین در فقه اسلامی، تهران ۱۳۶۲ ش. | ||
* علی‌بن ابی‌بکر مرغینانی، الهدایه: شرح بدایه المبتدی، بی‌جا، المکتبه الاسلامیه ، بی‌تا. | * علی‌بن ابی‌بکر مرغینانی، الهدایه: شرح بدایه المبتدی، بی‌جا، المکتبه الاسلامیه ، بی‌تا. | ||
* محمدبن محمد مفید، المقنعه، قم ۱۴۱۰. | * محمدبن محمد مفید، المقنعه، قم ۱۴۱۰. | ||
* احمدبن محمد مقدس اردبیلی، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، چاپ مجتبی عراقی، علی پناه اشتهاردی، و حسین یزدی اصفهانی، ج ۷، قم ۱۴۰۹. | * احمدبن محمد مقدس اردبیلی، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، چاپ مجتبی عراقی، علی پناه اشتهاردی، و حسین یزدی اصفهانی، ج ۷، قم ۱۴۰۹. | ||
* حسینعلی منتظری، دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه، قم ۱۴۰۹ـ۱۴۱۱. | * حسینعلی منتظری، دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه، قم ۱۴۰۹ـ۱۴۱۱. | ||
* ابوالقاسم‌بن محمدحسن میرزای قمی، جامع‌الشتات، چاپ مرتضی رضوی، تهران ۱۳۷۱ ش. | * ابوالقاسم‌بن محمدحسن میرزای قمی، جامع‌الشتات، چاپ مرتضی رضوی، تهران ۱۳۷۱ ش. | ||
* محمدحسن‌بن باقر نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع‌الاسلام، ج ۲۱، چاپ عباس قوچانی، بیروت ۱۹۸۱. | * محمدحسن‌بن باقر نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع‌الاسلام، ج ۲۱، چاپ عباس قوچانی، بیروت ۱۹۸۱. | ||
* حسن‌بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم ۱۴۰۷ـ ۱۴۰۸. | * حسن‌بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم ۱۴۰۷ـ ۱۴۰۸. | ||
* یحیی‌بن شرف نووی، روضه الطالبین و عمده المفتین، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت، بی‌تا. | * یحیی‌بن شرف نووی، روضه الطالبین و عمده المفتین، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت، بی‌تا. | ||
* محمدبن عمر واقدی، کتاب المغازی للواقدی، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶. | * محمدبن عمر واقدی، کتاب المغازی للواقدی، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶. | ||
* شفیق یموت، اهل الذمه فی مختلف اطوارهم و عصورهم، بیروت ۱۹۹۱. | * شفیق یموت، اهل الذمه فی مختلف اطوارهم و عصورهم، بیروت ۱۹۹۱. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||