حفص بن سلیمان اسدی: تفاوت میان نسخه‌ها

حفص بن سلیمان اسدی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۲۶

۵۷۲ بایت حذف‌شده ، ‏۲ ژوئن ۲۰۲۳

←‏جایگاه حدیثی

دیداریویکی‌متن

Khoshnoudi

Automoderated users، confirmed، templateeditor

۵۱۱

ویرایش

@@ خط ۳۸: / خط ۳۸: @@
 == معرفی و اهمیت ==
-حَفْص بن سلیمان بن مغیره اسدی، اهل [[کوفه]] و ربیب (فرزند همسر) [[عاصم بن ابی النجود کوفی|عاصم بن ابی‌النَجود]] از [[قاریان هفت‌گانه|قاریان هفت‌گانه قرآن]] بود. او [[علم قرائت|علم قرائت قرآن]] را از عاصم فراگرفت و در سرزمین‌‌های اسلامی از جمله [[بغداد]] و [[مکه]] نشر داد.<ref>ابن‌جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴؛ معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸.</ref>  طبق گزارش برخی پژوهشگران، بیشتر سرزمین‌های اسلامی [[قرآن]] را به قرائت حفص از عاصم تلاوت می‌کنند<ref>حبش، القراءات المتواترة و اثرها فی الرسم القرآنی و الاحکام الشرعیة، ۱۴۱۹ق، ص۶۶.</ref> و بیشتر قرآن‌های رایج براساس این قرائت چاپ شده است.
+حَفْص بن سلیمان بن مغیره اسدی، اهل [[کوفه]] و ربیب (فرزند همسر) [[عاصم بن ابی النجود کوفی|عاصم بن ابی‌النَجود]] از [[قاریان هفت‌گانه|قاریان هفت‌گانه قرآن]] بود. ابن‌جزری، محدث شافعی از حفص چنین نقل کرده که استادش عاصم، قرائت امام علی(ع) را به وی آموخته است.<ref name=":0">برای نمونه نگاه کنید به ابن‌جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۳۴۸.</ref> او از کودکی [[علم قرائت|قرائت قرآن]] را از عاصم فراگرفت، به طوری که توسط برخی به عنوان داناترین فرد به علم قرائت معرفی شد.
-شرح حال نگاران او را ملقب به حفیص و کنیه‌اش را ابوعمر نگاشته‌اند.<ref>رجوع کنید به ذهبی، دیوان الضعفاء و المتروکین، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۴۰؛ جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۵؛ دانی، کتاب التیسیر فی القراءات السبع، ۱۹۳۰م، ص۶.</ref> او در [[سال ۹۰ هجری قمری|سال ۹۰ق]] به دنیا آمد<ref>حموی، معجم الأدباء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۱۸۰؛ جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۵؛ ذهبی، دیوان الضعفاء و المتروکین، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۴۰؛ ابن‌جزری، النشر فی القراءات العشر، مصر، ج۱، ص۱۵۶.</ref>، شغلش پارچه‌فروشی (به عربی: بَزّاز) بود<ref>دانی، کتاب التیسیر فی القراءات السبع، ۱۹۳۰م، ص۶؛ ابن‌حجر عسقلانی، کتاب تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۲، ص۳۶۴.</ref>. درباره زمان درگذشت او نظرات متفاوتی وجود دارد<ref>شاه‌پسند، [http://shared.hadith.net/AttachmentReader.aspx?k=1{@sp@}r59497a6487.pdf «پژوهشی درباره وضعیت حفص بن سلیمان قاری»]، ص۱۲۴.</ref> ولی طبق تحقیق برخی پژوهشگران بنابر نظر صحیح و بسیاری از تاریخ‌نگاران در [[سال ۱۸۰ هجری قمری|سال ۱۸۰ق]] از دنیا رفت.<ref>شاه‌پسند، [http://shared.hadith.net/AttachmentReader.aspx?k=1{@sp@}r59497a6487.pdf «پژوهشی درباره وضعیت حفص بن سلیمان قاری»]، ص۱۲۴.</ref><ref>ذهبی، ۱۴۰۴، ج۱، ص۲۱۴؛ جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۶؛ حموی، معجم الأدباء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۱۸۰.</ref>
+حفص قرائت منسوب به امام علی(ع) را در سرزمین‌‌های اسلامی از جمله [[بغداد]] و [[مکه]] نشر داد.<ref>ابن‌جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴؛ معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸.</ref> طبق گزارش برخی پژوهشگران، بیشتر سرزمین‌های اسلامی [[قرآن]] را به قرائت حفص از عاصم تلاوت می‌کنند<ref>حبش، القراءات المتواترة و اثرها فی الرسم القرآنی و الاحکام الشرعیة، ۱۴۱۹ق، ص۶۶.</ref> و بیشتر قرآن‌های رایج براساس این قرائت چاپ شده است.
+وی در [[سال ۹۰ هجری قمری|سال ۹۰ق]] به دنیا آمد<ref>حموی، معجم الأدباء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۱۸۰؛ جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۵؛ ذهبی، دیوان الضعفاء و المتروکین، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۴۰؛ ابن‌جزری، النشر فی القراءات العشر، مصر، ج۱، ص۱۵۶.</ref>. شرح‌حال نگاران او را ملقب به حُفَیْص و کنیه‌اش را ابوعمر نگاشته‌اند.<ref>رجوع کنید به ذهبی، دیوان الضعفاء و المتروکین، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۴۰؛ جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۵؛ دانی، کتاب التیسیر فی القراءات السبع، ۱۹۳۰م، ص۶.</ref> شغلش پارچه‌فروشی (به عربی: بَزّاز) بود<ref>دانی، کتاب التیسیر فی القراءات السبع، ۱۹۳۰م، ص۶؛ ابن‌حجر عسقلانی، کتاب تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۲، ص۳۶۴.</ref>. درباره زمان درگذشت او نظرات متفاوتی وجود دارد<ref>شاه‌پسند، [http://shared.hadith.net/AttachmentReader.aspx?k=1{@sp@}r59497a6487.pdf «پژوهشی درباره وضعیت حفص بن سلیمان قاری»]، ص۱۲۴.</ref> ولی طبق تحقیق برخی پژوهشگران بنابر نظر صحیح و بسیاری از تاریخ‌نگاران در [[سال ۱۸۰ هجری قمری|سال ۱۸۰ق]] از دنیا رفت.<ref>شاه‌پسند، [http://shared.hadith.net/AttachmentReader.aspx?k=1{@sp@}r59497a6487.pdf «پژوهشی درباره وضعیت حفص بن سلیمان قاری»]، ص۱۲۴.</ref><ref>ذهبی، ۱۴۰۴، ج۱، ص۲۱۴؛ جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۶؛ حموی، معجم الأدباء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۱۸۰.</ref>
 == تعلیم و ترویج قرائت ==
-{{اصلی|علم قرائت}}{{اصلی|قرائت حفص از عاصم}}
+{{اصلی|قرائت حفص از عاصم}}
 حفص یکی از دو راوی برخی قرائت‌شناسان، حفص را داناترین فرد از میان شاگردان و راویان عاصم، نسبت به قرائت او معرفی کرده‌اند.<ref>ابن‌جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴؛ ابن‌جزری، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیة، ج۱، ص۱۵۶؛ معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸.</ref> بنا به گزارش بسیاری از رجال‌شناسان، حفص در قرائت، [[ثقه]] و در حفظ و ضبط قرائت عاصم، دقیق و متقن بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۵۵۸؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۶۴.</ref> البته او را در نقل [[حدیث]]، ضعیف و [[حدیث متروک|متروک الحدیث]] دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۵۵۸؛ ذهبی، معرفة القراء الکبار، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۸۴؛ ابن‌جزری، غایة النهایة فی الطبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴؛ الدانی، التیسیر فی القرائات السبع، ۱۴۰۴ق، ص۶؛ ابن‌الباذش، الاقناع فی القرائات السبع، دار الصحابة للتراث، ص۳۴.</ref> برخی نیز علاوه بر تضعیف حفص در نقل حدیث، او را غیر ثقه نیز دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۶۴؛ خویی، البیان فی تفسیر القرآن، دار الزهراء، ص۱۳۱.</ref>
@@ خط ۵۱: / خط ۵۳: @@
 در این که در چه زمانی قرائت عاصم به روایت حفص، در کشورهای اسلامی شهرت یافت، اختلاف نظر است. [[محمدهادی معرفت]] این قرائت را از همان ابتدا، قرائت رایج و مورد پذیرش همگان دانسته است. برخی نیز بر این نظرند که رواج و همه‌پذیری قرائت عاصم به روایت حفص از قرن دهم هجری و به کوشش دولت عثمانی آغاز شد. برخی دیگر گفته‌اند این قرائت از اواسط قرن دوازدهم هجری، در میان مسلمانان همگانی شد.
+ابن‌جزری، محدث شافعی قرن هشتم و نهم هجری، در کتاب «غایة النهایة فی طبقات القُراء» از حفص چنین نقل کرده که استادش عاصم به وی گفته است: همان قرائتی که از ابو عبدالرحمن سُلَّمی اخذ کرده و سلَّمی عیناً از امام علی(ع) فراگرفته را به وی آموخته است.<ref name=":0" />
-او رَبیبِ (فرزند همسر) عاصم و در میان یاران و شاگردان عاصم از همه به قرائت او داناتر بود.<ref>ابن‌جزری، النشر فی القراءات العشر، مصر، ج۱، ص۱۵۶.</ref> ابن‌معین تنها [[حدیث صحیح|روایت صحیح]] از قرائت عاصم را روایت حفص دانسته است که عاصم، با واسطه ابوعبدالرحمان سُلَمی (متوفی ۷۴ یا ۷۵ق)، از [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] فرا گرفته بود.<ref>رجوع کنید به ابن‌ندیم بغدادی، الفهرست، بیروت، ص۴۳؛ جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۵؛ همو، النشر فی القراءات العشر، مصر، ج۱، ص۱۵۶.</ref>
+در میان یاران و شاگردان عاصم از همه به قرائت او داناتر بود.<ref>ابن‌جزری، النشر فی القراءات العشر، مصر، ج۱، ص۱۵۶.</ref> ابن‌معین تنها [[حدیث صحیح|روایت صحیح]] از قرائت عاصم را روایت حفص دانسته است که عاصم، با واسطه ابوعبدالرحمان سُلَمی (متوفی ۷۴ یا ۷۵ق)، از [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] فرا گرفته بود.<ref>رجوع کنید به ابن‌ندیم بغدادی، الفهرست، بیروت، ص۴۳؛ جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۵؛ همو، النشر فی القراءات العشر، مصر، ج۱، ص۱۵۶.</ref>
 حفص را در علم قرائت بر ابوبکربن عیاش (دیگر راوی قرائت عاصم؛ متوفی ۱۹۴) ترجیح داده‌اند<ref>رجوع کنید به دانی، کتاب التیسیر فی القراءات السبع، ۱۹۳۰م، ص۶؛ جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۶.</ref> و حتی او را داناترین فرد روزگارش به علم قرائت دانسته‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌جزری، غایةالنهایة فی طبقات القراء، ج۱، ص۲۵۴؛ همو، النشر فی القراءات العشر، مصر، ج۱، ص۱۵۶.</ref>
-=== صحیح‌ترین قرائت ===
-ابن‌جزری، محدث شافعی قرن هشتم و نهم هجری، در کتاب «غایة النهایة فی طبقات القُراء» از حفص چنین نقل کرده که استادش عاصم به وی گفته است: همان قرائتی که از ابو عبدالرحمن سُلَّمی اخذ کرده و سلَّمی عیناً از امام علی(ع) فراگرفته را به وی آموخته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن‌جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۳۴۸.</ref>
-او در [[بغداد]] و [[مکه]] نیز به تعلیم قرائت (اِقْراء) مشغول گردید.<ref>جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۵.</ref> ابن‌جزری<ref>ابن‌جزری، النشر فی القراءات العشر، مصر، ج۱، ص۱۵۲ـ۱۵۵.</ref> سلسله راویان قرائت حفص را ــ که از دو طریقِ عبیدبن صباح (متوفی ۲۳۵ق) و عمروبن صباح (متوفی ۲۲۱ق) می‌باشدــ به تفصیل ذکر کرده است. جز این دو، ابن‌جزری<ref>جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۸۵-۳۸۶.</ref> از کسانی نام برده که قرائت را از او روایت کرده‌اند.
 ==جایگاه حدیثی==
 [[شیخ طوسی]] نام حفص را در شمار [[فهرست اصحاب امام باقر(ع)|اصحاب امام باقر(ع)]] و [[فهرست اصحاب امام صادق(ع)|امام صادق(ع)]]<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ص۱۸۹.</ref> ذکر کرده است. طبق گزارش شاه‌پسند، نام او گاه به صورت حفص بن ابی‌داود یا ابوعمر بَزّاز در سلسه‌سند احادیث آمده است، و بزرگان [[شیعه]]، غالباً با اکتفا به گفته شیخ، از او به شیعه تعبیر کرده‌اند.<ref>رجوع کنید: خویی، معجم رجال الحدیث، قم، ج۷، ص۱۴۸؛ شوشترى، قاموس الرجال‏، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۵۸۲.</ref>
-=== اهل سنت===
 ارزش و اعتبار حفص در دانش حدیث در میان [[اهل سنت و جماعت|اهل تسنن]]، برخلاف جایگاه والای او در علم قرائت است. شرح حال نگاران سنی، عموماً با پذیرش مقام والایش در دانش قرائت، او را [[حدیث متروک|متروک الحدیث]]<ref>رجوع کنید به عُقیلی، کتاب الضعفاءالکبیر، ۱۴۰۴ق، سفر۱، ص۲۷؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۱۸۳؛ مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماءالرجال، ۱۴۲۲ق، ج۷، ص۱۳ـ۱۴.</ref> و ضعیف<ref>ابن‌عدی، الکامل فی ضعفاءالرجال، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۶۸.</ref> شمرده‌اند.