حرم حضرت رقیه: تفاوت میان نسخه‌ها

براساس شواهد متعدد و محكم تاريخى، حرم حضرت رقیه در اصل زيارتگاه رأس‌الحسين(ع) در دمشق بوده است كه بنابه قولى، محل دفن سر شريف آن حضرت دانسته شده است.<ref>خامه یار، آثار پیامبر (ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص 237</ref>

در بسيارى از منابع مربوط به دوره عثمانى، اين زيارتگاه، به مزار حضرت رقيه معرفى شده است. البته در تعدادى از همين منابع، افزون‌ بر قبر حضرت رقيه، به وجود جايگاه سر امام حسين(ع) در آن نيز اشاره شده است؛ با اين تفاوت كه رقيه در منابع قديمى‌تر، دختر امام على(ع)، و در منابع جديدتر، دختر امام حسين(ع) معرفى شده است.<ref>خامه یار، آثار پیامبر (ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص 240</ref>

در برخى منابع دو قرن اخير، به حادثه آشكار شدن بدن حضرت رقيه اشاره شده است كه نشان مى‌دهد صاحب مزار، دخترى خردسال بوده است. اين حادثه را با اختلافاتى در برخى جزئيات سه نفر نقل كرده‌اند.<ref>خامه یار، آثار پیامبر (ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص 241</ref>

آگاهى‌هاى زيادى درباره بناى نخستين زيارتگاه و روند بازسازى و توسعه آن تا پيش از قرن نهم قمری در دست نيست. به نوشته ابن طولون دمشقى، در نيمه دوم اين قرن، امير بردبك ظاهرى كه در سال ٨٧١ه .ق منصب نيابت دمشق را از سوى پادشاه مملوكى بر عهده گرفت، ساختمان مزار را بازسازى كرد. براساس يكى از كتيبه‌هاى سنگى كه در مزار وجود داشته «ميرزا بابا مستوفى گيلانى»، در سال ١١٢۵ق. بناى آن را بازسازى كرد. سپس در اواخر دوره عثمانى، «ميرزا على‌اصغر خان اتابك»، صدر اعظم دربار قاجار، بناى مزار را در سال 1323ه .ق بازسازى كرد.<ref>خامه یار، آثار پیامبر (ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص ٢۴۶</ref>

در سال ١٣۴٣ه .ق، كامل و محمدعلى آل نظام، از شيعيان دمشق، بناى زيارتگاه را با هزينه خود بازسازى كردند. بناى زيارتگاه حضرت رقيه در گذشته، شامل اتاقى بوده كه قبر ميان آن قرار داشته است. مسجد كوچكى نيز در مجاورت آن وجود داشته و مساحت بنا در مجموع از ۶٠ مترمربع فراتر نمى‌رفته است. در بسيارى از سفرنامه‌هاى حج ايرانيان در دوره قاجار، توصيف خوبى از زيارتگاه حضرت رقيه ارائه شده است.<ref>خامه یار، آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص ٢۴٧</ref>

در اوايل دهه ٧٠ قرن بيستم ميلادى، با توجه به اينكه ساختمان قديمى زيارتگاه حضرت رقيه، گنجايش زائرانى را نداشت، تعدادى از شیعیان از جمله «شيخ نصرالله خلخالى» و «امام موسى صدر» گرد هم آمدند و كميته‌اى را با هدف توسعه زيارتگاه حضرت رقيه تشكيل دادند. آنها تعدادى از خانه‌ها و مغازه‌هاى مجاور را خريدارى كردند. كار توسعه بنا در سال ١۴٠۴ه .ق - ١٩٨۴ م آغاز شد و بخش عمده آن در سال ١۴١٠ه .ق به پايان رسيد.<ref>خامه یار، آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص 250 ـ 249</ref>

به گفته فهری زنجانی در توسعه ای که صورت گرفت برخی در اطراف حرم به فروش خانه‌هایشان راضی نبودند و وضع به همین حال مانده بود تا در سال ١٣۶٣ش با خريد آن خانه‌ها و پرداخت چندين برابر قيمت آن‌ها، امر پى‌ريزى بناى جديد حرم از سوى جمهورى اسلامى و با حضور مقامات سوريه آغاز شد.<ref>قائدان، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ص 58</ref>