Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
ارشاد القلوب (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع: درج لینک پیوند به منبع بیرونی) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| ناشر فارسی = | | ناشر فارسی = | ||
| محل انتشارات = قم | | محل انتشارات = قم | ||
| تاریخ نشر = | | تاریخ نشر = ۱۴۱۲ق | ||
| تاریخ نشر فارسی = | | تاریخ نشر فارسی = | ||
| محل ناشر فارسی = | | محل ناشر فارسی = | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| نسخه الکترونیکی= http://lib.eshia.ir/70317 | | نسخه الکترونیکی= http://lib.eshia.ir/70317 | ||
}} | }} | ||
'''إرشادُ القُلوب إلی الصّواب المُنجی من عَمِل به مِن ألیم العِقاب''' مشهور به '''ارشاد القلوب'''، کتابی به زبان عربی نوشته [[حسن بن ابی الحسن دیلمی]]، از علمای قرن هشتم هجری که حاوی مواعظ [[قرآن]] و [[سنت]] و | '''إرشادُ القُلوب إلی الصّواب المُنجی من عَمِل به مِن ألیم العِقاب''' مشهور به '''ارشاد القلوب'''، کتابی به زبان عربی نوشته [[حسن بن ابی الحسن دیلمی]]، از علمای قرن هشتم هجری که حاوی مواعظ [[قرآن]] و [[سنت]] و [[فضائل امام علی(ع)]] و [[اهل بیت پیامبر(ص)]] است. مؤلف، هدف خود از تالیف این اثر را رهایی مردم از عذاب الهی و تسلط بر قوای غضبیه و شهویه دانسته است. او در جزء اول کتاب در ۵۴ باب به مواعظ و اندرزهای اخلاقی پرداخته و در بخش دوم، فضائل و مناقب اهل بیت را مطرح کرده است. ارشاد القلوب، به عنوان کتابی اخلاقی، همواره مورد توجه عالمان دینی بوده و ترجمه‌های بسیاری بر آن نگاشته شده است. | ||
== درباره مؤلف == | == درباره مؤلف == | ||
{{اصلی|حسن بن ابی الحسن دیلمی}} | {{اصلی|حسن بن ابی الحسن دیلمی}} | ||
حسن بن ابی الحسن بن محمد دیلمی عالم قرن هشتم هجری،از بزرگان اصحاب [[امامیه]] در علوم مختلف، خصوصا [[فقه]] و [[علم حدیث|حدیث]] و [[عرفان]] است. [[ابن فهد حلی]] و [[علامه مجلسی]] در کتاب‌هایشان از او نقل روایت کرده‌اند. معروف‌ترین آثار او، ارشاد القلوب، [[اعلام الدین]] و [[غرر الاخبار و درر الآثار (کتاب)|غرر الاخبار و درر الآثار]] نام دارد.<ref>دیلمی، غرر الاخبار، | حسن بن ابی الحسن بن محمد دیلمی عالم قرن هشتم هجری،از بزرگان اصحاب [[امامیه]] در علوم مختلف، خصوصا [[فقه]] و [[علم حدیث|حدیث]] و [[عرفان]] است. [[ابن فهد حلی]] و [[علامه مجلسی]] در کتاب‌هایشان از او نقل روایت کرده‌اند. معروف‌ترین آثار او، ارشاد القلوب، [[اعلام الدین]] و [[غرر الاخبار و درر الآثار (کتاب)|غرر الاخبار و درر الآثار]] نام دارد.<ref>دیلمی، غرر الاخبار، ۱۴۲۷ق، ص۱۲ به بعد.</ref> | ||
== انتساب کتاب == | == انتساب کتاب == | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
== انگیزه تألیف == | == انگیزه تألیف == | ||
مصنف در مقدمه کتاب آورده که چون [[قوه غضبیه|قوه غضبیه]] و [[قوه شهویه|شهویه]] بر اولاد آدم تسلّط پیدا کرده و هر کدام از آن‌ها جلب نفع برای خود می‌کنند و قبر و [[آخرت]] را فراموش کرده‌اند این کتاب را نوشته و آن را به نام «'''ارشاد القلوب الی الصواب'''» نام‌گذاری کرده و که هر کس به آن عمل کند او را از عذاب دردناک نجات دهد.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، | مصنف در مقدمه کتاب آورده که چون [[قوه غضبیه|قوه غضبیه]] و [[قوه شهویه|شهویه]] بر اولاد آدم تسلّط پیدا کرده و هر کدام از آن‌ها جلب نفع برای خود می‌کنند و قبر و [[آخرت]] را فراموش کرده‌اند این کتاب را نوشته و آن را به نام «'''ارشاد القلوب الی الصواب'''» نام‌گذاری کرده و که هر کس به آن عمل کند او را از عذاب دردناک نجات دهد.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، ۱۳۷۶ش، ص۶.</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
{{ستون-شروع|۳|جداساز=۸|عرض=۸}} | {{ستون-شروع|۳|جداساز=۸|عرض=۸}} | ||
* '''باب نخست''': در پاداش پند دادن و خیرخواهی | * '''باب نخست''': در پاداش پند دادن و خیرخواهی | ||
* '''باب دوم''': ارزش پارسایی و | * '''باب دوم''': ارزش پارسایی و پاکزیستی | ||
* '''باب سوم''': نکوهش دنیاپرستی | * '''باب سوم''': نکوهش دنیاپرستی | ||
* '''باب چهارم''': ارزش [[زهد]] یا ترک دنیاپرستی | * '''باب چهارم''': ارزش [[زهد]] یا ترک دنیاپرستی | ||
* '''باب پنجم''': ترساندن از آخرت | * '''باب پنجم''': ترساندن از آخرت به‌وسیله آیات قرآن | ||
* '''باب ششم''': مکافات عمل و کیفر دنیایی | * '''باب ششم''': مکافات عمل و کیفر دنیایی | ||
* '''باب هفتم''': کوتاهی آرزوها | * '''باب هفتم''': کوتاهی آرزوها | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
* '''باب نهم''': بیماری و مصلحت آن و ارزش صبر بر آن | * '''باب نهم''': بیماری و مصلحت آن و ارزش صبر بر آن | ||
* '''باب دهم''': پاداش استقامت در بیماری و ثواب عیادت بیمار | * '''باب دهم''': پاداش استقامت در بیماری و ثواب عیادت بیمار | ||
* '''باب یازدهم''': توبه و شروط آن | * '''باب یازدهم''': [[توبه]] و شروط آن | ||
* '''باب دوازدهم''': یاد [[مرگ]] و پندگیری از آن | * '''باب دوازدهم''': یاد [[مرگ]] و پندگیری از آن | ||
* '''باب سیزدهم''': کوشش در عمل | * '''باب سیزدهم''': کوشش در عمل | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
* '''باب سی‌ام''': شرم از خدای متعال | * '''باب سی‌ام''': شرم از خدای متعال | ||
* '''باب سی و یکم''': حزن و فضیلت آن | * '''باب سی و یکم''': حزن و فضیلت آن | ||
* '''باب سی و دوم''': خشوع و فروتنی در مقابل خدا | * '''باب سی و دوم''': [[خشوع]] و فروتنی در مقابل خدا | ||
* '''باب سی و سوم''': زشتی و کیفر غیبت | * '''باب سی و سوم''': زشتی و کیفر غیبت | ||
* '''باب سی و چهارم''': [[قناعت]] و فواید آن | * '''باب سی و چهارم''': [[قناعت]] و فواید آن | ||
* '''باب سی و پنجم''': [[توکل|توکل]] به خدا | * '''باب سی و پنجم''': [[توکل|توکل]] به خدا | ||
* '''باب سی و ششم''': درباره [[شکر|سپاسگزاری از خدا]] | * '''باب سی و ششم''': درباره [[شکر|سپاسگزاری از خدا]] | ||
* '''باب سی و هفتم''': درباره یقین و باور انسان | * '''باب سی و هفتم''': درباره [[یقین]] و باور انسان | ||
* '''باب سی و هشتم''': درباره [[صبر]] و پایداری و شکیبایی | * '''باب سی و هشتم''': درباره [[صبر]] و پایداری و شکیبایی | ||
* '''باب سی و نهم''': مراقبت از خود | * '''باب سی و نهم''': مراقبت از خود | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
* '''باب پنجاه و دوم''': گزیده احادیث از کتاب ورّام | * '''باب پنجاه و دوم''': گزیده احادیث از کتاب ورّام | ||
* '''باب پنجاه و سوم''': عظمت عقل و آثار نیک آن | * '''باب پنجاه و سوم''': عظمت عقل و آثار نیک آن | ||
* '''باب پنجاه و چهارم''': پرسش‌های پیامبر(ص) در شب [[معراج]] از خداوند.<ref>دیلمی، | * '''باب پنجاه و چهارم''': پرسش‌های پیامبر(ص) در شب [[معراج]] از خداوند.<ref>دیلمی، ۱۳۷۶ش، فهرست کتاب، ترجمه سلگی نهاوندی.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
* انتساب تمام علوم به امیر المؤمنین علی(ع) | * انتساب تمام علوم به امیر المؤمنین علی(ع) | ||
* فضائل آن حضرت | * فضائل آن حضرت | ||
* فضائل [[حضرت زهرا | * فضائل [[حضرت زهرا(س)]] | ||
* [[شجاعت]] و جنگ‌های مولای متقیان(ع). | * [[شجاعت]] و جنگ‌های مولای متقیان(ع). | ||
* کلمات آن حضرت | * کلمات آن حضرت | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
* فضل امت پیامبر(ص) بر سایر امت‌ها | * فضل امت پیامبر(ص) بر سایر امت‌ها | ||
* فضائل سایر ائمه(ع) | * فضائل سایر ائمه(ع) | ||
* معجزات و کرامات قبر شریف آن حضرت در [[نجف اشرف]] و ذکر جریانات تاریخی مستند پیرامون آن.<ref>دیلمی، | * معجزات و کرامات قبر شریف آن حضرت در [[نجف اشرف]] و ذکر جریانات تاریخی مستند پیرامون آن.<ref>دیلمی، ۱۳۷۶ش، فهرست کتاب، ترجمه علی سلگی نهاوندی.</ref> | ||
== تمجید علامه مجلسی و دیگران == | == تمجید علامه مجلسی و دیگران == | ||
[[علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار]] می‌گوید: | [[علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار]] می‌گوید: | ||
::''کتاب ارشاد القلوب کتابی است لطیف، مشتمل بر اخباری متین و در عین حال غریب و شگفت‌انگیز! از دو کتاب دیگر [[اعلام الدین|اعلام الدین]] و کتاب [[غرر الاخبار]] کمتر نقل حدیث کردیم، زیرا بیشتر اخبار این دو کتاب، در کتب دیگری که از حیث وثاقت بالاترند، وجود داشت. گرچه از تمام این‌ها و اعتماد اکابر و بزرگان به این دو کتاب جلالت مؤلف به ثبوت می‌رسد''.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه رضایی، | ::''کتاب ارشاد القلوب کتابی است لطیف، مشتمل بر اخباری متین و در عین حال غریب و شگفت‌انگیز! از دو کتاب دیگر [[اعلام الدین|اعلام الدین]] و کتاب [[غرر الاخبار]] کمتر نقل حدیث کردیم، زیرا بیشتر اخبار این دو کتاب، در کتب دیگری که از حیث وثاقت بالاترند، وجود داشت. گرچه از تمام این‌ها و اعتماد اکابر و بزرگان به این دو کتاب جلالت مؤلف به ثبوت می‌رسد''.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه رضایی، ۱۳۷۷ش، ج ۱، ص۵.</ref> | ||
[[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]] نیز در تجلیل از ارشاد می‌نویسد: | [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]] نیز در تجلیل از ارشاد می‌نویسد: | ||
::''مخفی نیست همان‌طور که بدن انسان دچار امراض می‌شود، دل انسان نیز در معرض مرض و کسالت است؛ چنان‌چه روایاتی بر آن دلالت دارد و از جمله معالجاتی که در مورد امراض دل بسیار سودمند است، وعظ و ارشاد و یادآوری منجیات و مهلکات است و راهنمایی‌های افراد پاک و روشن‌ضمیر است که بسیاری را از مفاسد دور نگه می‌دارد. و خداوند دانشمندان بزرگی را که در این راه تلاش کرده و با تألیفات خود چراغ هدایت را برافروخته‌اند، بهره‌مند سازد. و از بهترین این کتاب‌ها «ارشادالقلوب» علامه محدث، ثقه بارع، زاهد ناسک، شیخ ابی محمد الحسن الدیلمی است. با این‌که خیلی مختصر و حجمش کوچک است، ولی جامع کثیری از احادیث قدسیه و روایات مأثوره از پیغمبر اکرم(ص) و عترت طاهرین(ع) و کلمات درر بار دانشمندان صالح از گذشتگان است''.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/6435/7915/102901 ارشاد القلوب]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref><ref>رساله مفرج‌الکروب فی معرفة صاحب ارشادالقلوب.</ref> | ::''مخفی نیست همان‌طور که بدن انسان دچار امراض می‌شود، دل انسان نیز در معرض مرض و کسالت است؛ چنان‌چه روایاتی بر آن دلالت دارد و از جمله معالجاتی که در مورد امراض دل بسیار سودمند است، وعظ و ارشاد و یادآوری منجیات و مهلکات است و راهنمایی‌های افراد پاک و روشن‌ضمیر است که بسیاری را از مفاسد دور نگه می‌دارد. و خداوند دانشمندان بزرگی را که در این راه تلاش کرده و با تألیفات خود چراغ هدایت را برافروخته‌اند، بهره‌مند سازد. و از بهترین این کتاب‌ها «ارشادالقلوب» علامه محدث، ثقه بارع، زاهد ناسک، شیخ ابی محمد الحسن الدیلمی است. با این‌که خیلی مختصر و حجمش کوچک است، ولی جامع کثیری از احادیث قدسیه و روایات مأثوره از پیغمبر اکرم(ص) و عترت طاهرین(ع) و کلمات درر بار دانشمندان صالح از گذشتگان است''.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/6435/7915/102901 ارشاد القلوب]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> <ref>رساله مفرج‌الکروب فی معرفة صاحب ارشادالقلوب.</ref> | ||
[[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] در [[وسائل الشیعه]] و [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت‌الله جزائری]] در [[الانوار النعمانیة]] و [[فیض کاشانی]]، [[سید عبدالله شبر]] و [[محدث نوری]] نیز در کتاب‌هایشان بدان استناد کرده‌اند. همچنین دو بیت شعر را به [[سید علیخان مدنی|سید علیخان مدنی]] شارح [[صحیفه سجادیه|صحیفه سجادیه]] نسبت می‌دهند که درباره ارشاد القلوب سروده است:<ref>امین، اعیان الشیعه، | [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] در [[وسائل الشیعه]] و [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت‌الله جزائری]] در [[الانوار النعمانیة]] و [[فیض کاشانی]]، [[سید عبدالله شبر]] و [[محدث نوری]] نیز در کتاب‌هایشان بدان استناد کرده‌اند. همچنین دو بیت شعر را به [[سید علیخان مدنی|سید علیخان مدنی]] شارح [[صحیفه سجادیه|صحیفه سجادیه]] نسبت می‌دهند که درباره ارشاد القلوب سروده است:<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ق، ج ۵، ص۲۵۱.</ref><ref>تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۵۱۸.</ref> | ||
{{شعر|نستعلیق}} | {{شعر|نستعلیق}} | ||
{{ب|هذا کتاب فی معانیه حسن|للدّیلمی ابی محمّد حسن}} | {{ب|هذا کتاب فی معانیه حسن|للدّیلمی ابی محمّد حسن}} | ||
| خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
== پژوهش‌ها و ترجمه‌ها == | == پژوهش‌ها و ترجمه‌ها == | ||
کتاب ارشاد القلوب توسط [[شیخ شرف الدین یحیی بحرانی|شیخ شرف الدین یحیی بحرانی]]، که از شاگردان [[محقق کرکی|محقق کرکی]] است، تلخیص شده است.<ref>تهرانی، الذریعه، | کتاب ارشاد القلوب توسط [[شیخ شرف الدین یحیی بحرانی|شیخ شرف الدین یحیی بحرانی]]، که از شاگردان [[محقق کرکی|محقق کرکی]] است، تلخیص شده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۵۱۸.</ref> | ||
همچنین گزیده ارشادالقلوب از سوی مؤسسه فرهنگی هنری دارالحدیث در سال | همچنین گزیده ارشادالقلوب از سوی مؤسسه فرهنگی هنری دارالحدیث در سال ۱۳۹۴ش چاپ و روانه بازار شده است. | ||
[[پرونده:گزیده ارشاد القلوب.jpg|بندانگشتی|گزیده ارشاد القلوب چاپ موسسه دارالحدیث]] | [[پرونده:گزیده ارشاد القلوب.jpg|بندانگشتی|گزیده ارشاد القلوب چاپ موسسه دارالحدیث]] | ||
[[ملا صالح قزوینی|ملا صالح قزوینی]]، م ۱۲۶۵ق در [[کنز المواعظ|کنز المواعظ]]، در مقام اول، مواعظ دیلمی را از ارشاد نقل کرده است. ترجمه‌هایی به زبان فارسی نیز طی سالیان اخیر به چاپ رسیده است. | [[ملا صالح قزوینی|ملا صالح قزوینی]]، م ۱۲۶۵ق در [[کنز المواعظ|کنز المواعظ]]، در مقام اول، مواعظ دیلمی را از ارشاد نقل کرده است. ترجمه‌هایی به زبان فارسی نیز طی سالیان اخیر به چاپ رسیده است. | ||
* ترجمه‌ای از سید عبدالحسین رضایی توسط نشر اسلامیه منتشر شده است. | * ترجمه‌ای از سید عبدالحسین رضایی توسط نشر اسلامیه منتشر شده است. | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۵۳: | ||
یکی از محققان، برخی از این ترجمه‌ها را نادرست دانسته و اشکالاتی به آن وارد کرده است.<ref>فخرالشریعه، [http://ensani.ir/fa/article/download/254573 ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»]، ۱۳۷۱ش.</ref> | یکی از محققان، برخی از این ترجمه‌ها را نادرست دانسته و اشکالاتی به آن وارد کرده است.<ref>فخرالشریعه، [http://ensani.ir/fa/article/download/254573 ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»]، ۱۳۷۱ش.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، غرر الاخبار و درر الآثار، قم، دلیل ما، | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، غرر الاخبار و درر الآثار، قم، دلیل ما، ۱۴۲۷ق. | ||
* امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، | * امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ق. | ||
* تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء. | * تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء. | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، قم، رضی، | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، قم، رضی، ۱۴۱۲ق. | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه ترجمه رضایی، تهران، اسلامیه، | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه ترجمه رضایی، تهران، اسلامیه، ۱۳۷۷ش. | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه سلگی، قم، ناصر، | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه سلگی، قم، ناصر، ۱۳۷۶ش. | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۶ ش. | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۶ ش. | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه مسترحمی، تهران، مصطفوی، | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه مسترحمی، تهران، مصطفوی، ۱۳۴۹ش. | ||
* فخرالشریعه، حسن، ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»، نور علم آذر و دی ۱۳۷۱ شماره ۴۸. | * فخرالشریعه، حسن، ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»، نور علم آذر و دی ۱۳۷۱ شماره ۴۸. | ||
* پاک‌نیا تبریزی، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه(۱۲) «ارشاد القلوب الی الصواب»، مبلغان مهر و آبان ۱۳۸۹ - شماره ۱۳۳. | * پاک‌نیا تبریزی، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه(۱۲) «ارشاد القلوب الی الصواب»، مبلغان مهر و آبان ۱۳۸۹ - شماره ۱۳۳. | ||