Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
ارشاد القلوب (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''إرشادُ القُلوب إلی الصّواب المُنجی من عَمَل به مِن ألیم العِقاب''' | '''إرشادُ القُلوب إلی الصّواب المُنجی من عَمَل به مِن ألیم العِقاب''' مشهور به '''ارشاد القلوب'''، کتابی به زبان عربی نوشته [[حسن بن ابی الحسن دیلمی]]، از علمای قرن هشتم هجری که حاوی مواعظ [[قرآن]] و [[سنت]] و فضائل امیرالمؤمنین [[علی(ع)]] و اهل بیت پیامبر(ص) است. مؤلف، هدف خود از تالیف این اثر را رهایی مردم از عذاب الهی و تسلط بر قوای غضبیه و شهویه دانسته است. او در جزء اول کتاب در ۵۴ باب به مواعظ و اندرزهای اخلاقی پرداخته و در بخش دوم، فضائل و مناقب [[اهل بیت]] را مطرح کرده است. ارشاد القلوب، به عنوان کتابی اخلاقی، همواره مورد توجه عالمان دینی بوده و ترجمه‌های بسیاری بر آن نگاشته شده است. | ||
== درباره مؤلف == | == درباره مؤلف == | ||
{{اصلی|حسن بن ابی الحسن دیلمی}} | {{اصلی|حسن بن ابی الحسن دیلمی}} | ||
حسن بن ابی الحسن بن محمد دیلمی عالم قرن هشتم هجری،از بزرگان اصحاب [[امامیه]] در علوم مختلف، خصوصا [[فقه]] و [[علم حدیث|حدیث]] و [[عرفان]] است. [[ابن فهد حلی]] و [[علامه مجلسی]] در کتابهایشان از او نقل روایت کرده‌اند. معروف‌ترین آثار او، ارشاد القلوب، [[اعلام الدین]] و [[غرر الاخبار و درر الآثار (کتاب)|غرر الاخبار و درر الآثار]] نام دارد.<ref>دیلمی، غرر الاخبار، ۱۴۲۷ ق، | حسن بن ابی الحسن بن محمد دیلمی عالم قرن هشتم هجری،از بزرگان اصحاب [[امامیه]] در علوم مختلف، خصوصا [[فقه]] و [[علم حدیث|حدیث]] و [[عرفان]] است. [[ابن فهد حلی]] و [[علامه مجلسی]] در کتابهایشان از او نقل روایت کرده‌اند. معروف‌ترین آثار او، ارشاد القلوب، [[اعلام الدین]] و [[غرر الاخبار و درر الآثار (کتاب)|غرر الاخبار و درر الآثار]] نام دارد.<ref>دیلمی، غرر الاخبار، ۱۴۲۷ ق، ص۱۲ به بعد.</ref> | ||
== انتساب کتاب == | == انتساب کتاب == | ||
[[سید محسن امین|سید محسن امین]] و بعضی علمای دیگر صاحب تراجم، با توجه به بعضی مستندات چنین استنباط کرده‌اند که جزء دوم کتاب، که پیرامون فضائل اهل بیت است، از دیلمی نیست و بعداً ملحق به کتاب شده است. شواهدی نیز آورده‌اند، از جمله این که نام کتاب، با موضوع جزء دوم کتاب هیچ تناسبی ندارد.<ref>امین، اعیان الشیعه،؛ ۱۴۲۱ ق، ج ۵، | [[سید محسن امین|سید محسن امین]] و بعضی علمای دیگر صاحب تراجم، با توجه به بعضی مستندات چنین استنباط کرده‌اند که جزء دوم کتاب، که پیرامون فضائل اهل بیت است، از دیلمی نیست و بعداً ملحق به کتاب شده است. شواهدی نیز آورده‌اند، از جمله این که نام کتاب، با موضوع جزء دوم کتاب هیچ تناسبی ندارد.<ref>امین، اعیان الشیعه،؛ ۱۴۲۱ ق، ج ۵، ص۲۵۱.</ref> [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]] در این باره می‌نویسد: تقریبا برای ما ثابت است که جلد دوم از ایشان نیست و هر کسی ملاحظه و تدبر کند، این معنی برایش واضح و هویدا خواهد شد.<ref>رساله مفرج الکروب فی معرفه صاحب ارشاد القلوب.</ref> | ||
البته این نظر مورد تأیید بسیاری از علماء واقع نشده و تفصیل آن در کتب تراجم آمده که تمام کتاب نوشته دیلمی است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، | البته این نظر مورد تأیید بسیاری از علماء واقع نشده و تفصیل آن در کتب تراجم آمده که تمام کتاب نوشته دیلمی است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، ص۵۱۷.</ref> | ||
== انگیزه تألیف == | == انگیزه تألیف == | ||
مصنف در مقدمه کتاب آورده که چون [[قوه غضبیه|قوه غضبیه]] و [[قوه شهویه|شهویه]] بر اولاد آدم تسلّط پیدا کرده و هر کدام از آن‌ها جلب نفع برای خود می‌کنند و قبر و [[آخرت]] را فراموش کرده‌اند این کتاب را نوشته و آن را به نام «'''ارشاد القلوب الی الصواب'''» نام‌گذاری کرده و که هر کس به آن عمل کند او را از عذاب دردناک نجات دهد.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، ۱۳۷۶ ش، | مصنف در مقدمه کتاب آورده که چون [[قوه غضبیه|قوه غضبیه]] و [[قوه شهویه|شهویه]] بر اولاد آدم تسلّط پیدا کرده و هر کدام از آن‌ها جلب نفع برای خود می‌کنند و قبر و [[آخرت]] را فراموش کرده‌اند این کتاب را نوشته و آن را به نام «'''ارشاد القلوب الی الصواب'''» نام‌گذاری کرده و که هر کس به آن عمل کند او را از عذاب دردناک نجات دهد.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، ۱۳۷۶ ش، ص۶.</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
=== جزء اول === | === جزء اول === | ||
مولف در ابتدا بحث موعظه، سپس ذم دنیا و دنیاگرایی و امراض قلبی و رذائل اخلاقی و عملی را مطرح نموده، پس از آن بحث [[توبه]]، خوف، رجاء و صفات حسنه از قبیل [[شکر]]، رضا و [[یقین]] را مفصلا بحث کرده است. مؤلف گوید: این کتاب را به پنجاه و چهار باب مرتب کردم. | مولف در ابتدا بحث موعظه، سپس ذم دنیا و دنیاگرایی و امراض قلبی و رذائل اخلاقی و عملی را مطرح نموده، پس از آن بحث [[توبه]]، خوف، رجاء و صفات حسنه از قبیل [[شکر]]، رضا و [[یقین]] را مفصلا بحث کرده است. مؤلف گوید: این کتاب را به پنجاه و چهار باب مرتب کردم. | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۳|جداساز=۸|عرض=۸}} | ||
* '''باب نخست''': در پاداش پند دادن و خیرخواهی | * '''باب نخست''': در پاداش پند دادن و خیرخواهی | ||
* '''باب دوم''': ارزش پارسایی و پاکزیستی | * '''باب دوم''': ارزش پارسایی و پاکزیستی | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
== تمجید علامه مجلسی و دیگران == | == تمجید علامه مجلسی و دیگران == | ||
[[علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار]] می‌گوید: | [[علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار]] می‌گوید: | ||
::''کتاب ارشاد القلوب کتابی است لطیف، مشتمل بر اخباری متین و در عین حال غریب و شگفت‌انگیز! از دو کتاب دیگر [[اعلام الدین|اعلام الدین]] و کتاب [[غرر الاخبار]] کمتر نقل حدیث کردیم، زیرا بیشتر اخبار این دو کتاب، در کتب دیگری که از حیث وثاقت بالاترند، وجود داشت. گرچه از تمام این‌ها و اعتماد اکابر و بزرگان به این دو کتاب جلالت مؤلف به ثبوت می‌رسد''.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه رضایی، ۱۳۷۷ ش، ج ۱، | ::''کتاب ارشاد القلوب کتابی است لطیف، مشتمل بر اخباری متین و در عین حال غریب و شگفت‌انگیز! از دو کتاب دیگر [[اعلام الدین|اعلام الدین]] و کتاب [[غرر الاخبار]] کمتر نقل حدیث کردیم، زیرا بیشتر اخبار این دو کتاب، در کتب دیگری که از حیث وثاقت بالاترند، وجود داشت. گرچه از تمام این‌ها و اعتماد اکابر و بزرگان به این دو کتاب جلالت مؤلف به ثبوت می‌رسد''.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه رضایی، ۱۳۷۷ ش، ج ۱، ص۵.</ref> | ||
[[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]] نیز در تجلیل از ارشاد می‌نویسد: | [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]] نیز در تجلیل از ارشاد می‌نویسد: | ||
::''مخفی نیست همان‌طور که بدن انسان دچار امراض می‌شود، دل انسان نیز در معرض مرض و کسالت است؛ چنان‌چه روایاتی بر آن دلالت دارد و از جمله معالجاتی که در مورد امراض دل بسیار سودمند است، وعظ و ارشاد و یادآوری منجیات و مهلکات است و راهنمایی‌های افراد پاک و روشن‌ضمیر است که بسیاری را از مفاسد دور نگه می‌دارد. و خداوند دانشمندان بزرگی را که در این راه تلاش کرده و با تألیفات خود چراغ هدایت را برافروخته‌اند، بهره‌مند سازد. و از بهترین این کتاب‌ها «ارشادالقلوب» علامه محدث، ثقه بارع، زاهد ناسک، شیخ ابی محمد الحسن الدیلمی است. با این‌که خیلی مختصر و حجمش کوچک است، ولی جامع کثیری از احادیث قدسیه و روایات مأثوره از پیغمبر اکرم(ص) و عترت طاهرین(ع) و کلمات درر بار دانشمندان صالح از گذشتگان است''.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/6435/7915/102901 ارشاد القلوب]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref><ref>رساله مفرج‌الکروب فی معرفة صاحب ارشادالقلوب.</ref> | ::''مخفی نیست همان‌طور که بدن انسان دچار امراض می‌شود، دل انسان نیز در معرض مرض و کسالت است؛ چنان‌چه روایاتی بر آن دلالت دارد و از جمله معالجاتی که در مورد امراض دل بسیار سودمند است، وعظ و ارشاد و یادآوری منجیات و مهلکات است و راهنمایی‌های افراد پاک و روشن‌ضمیر است که بسیاری را از مفاسد دور نگه می‌دارد. و خداوند دانشمندان بزرگی را که در این راه تلاش کرده و با تألیفات خود چراغ هدایت را برافروخته‌اند، بهره‌مند سازد. و از بهترین این کتاب‌ها «ارشادالقلوب» علامه محدث، ثقه بارع، زاهد ناسک، شیخ ابی محمد الحسن الدیلمی است. با این‌که خیلی مختصر و حجمش کوچک است، ولی جامع کثیری از احادیث قدسیه و روایات مأثوره از پیغمبر اکرم(ص) و عترت طاهرین(ع) و کلمات درر بار دانشمندان صالح از گذشتگان است''.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/6435/7915/102901 ارشاد القلوب]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref><ref>رساله مفرج‌الکروب فی معرفة صاحب ارشادالقلوب.</ref> | ||
[[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] در [[وسائل الشیعه]] و [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت‌الله جزائری]] در [[الانوار النعمانیة]] و [[فیض کاشانی]]، [[سید عبدالله شبر]] و [[محدث نوری]] نیز در کتابهایشان بدان استناد کرده‌اند. همچنین دو بیت شعر را به [[سید علیخان مدنی|سید علیخان مدنی]] شارح [[صحیفه سجادیه|صحیفه سجادیه]] نسبت می‌دهند که درباره ارشاد القلوب سروده است:<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ ق، ج ۵، | [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] در [[وسائل الشیعه]] و [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت‌الله جزائری]] در [[الانوار النعمانیة]] و [[فیض کاشانی]]، [[سید عبدالله شبر]] و [[محدث نوری]] نیز در کتابهایشان بدان استناد کرده‌اند. همچنین دو بیت شعر را به [[سید علیخان مدنی|سید علیخان مدنی]] شارح [[صحیفه سجادیه|صحیفه سجادیه]] نسبت می‌دهند که درباره ارشاد القلوب سروده است:<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ ق، ج ۵، ص۲۵۱.</ref><ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، ص۵۱۸.</ref> | ||
{{شعر|نستعلیق}} | {{شعر|نستعلیق}} | ||
{{ب|هذا کتاب فی معانیه حسن|للدّیلمی ابی محمّد حسن}} | {{ب|هذا کتاب فی معانیه حسن|للدّیلمی ابی محمّد حسن}} | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۴۲: | ||
== پژوهش‌ها و ترجمه‌ها == | == پژوهش‌ها و ترجمه‌ها == | ||
کتاب ارشاد القلوب توسط [[شیخ شرف الدین یحیی بحرانی|شیخ شرف الدین یحیی بحرانی]]، که از شاگردان [[محقق کرکی|محقق کرکی]] است، تلخیص شده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، | کتاب ارشاد القلوب توسط [[شیخ شرف الدین یحیی بحرانی|شیخ شرف الدین یحیی بحرانی]]، که از شاگردان [[محقق کرکی|محقق کرکی]] است، تلخیص شده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، ص۵۱۸.</ref> | ||
همچنین گزیده ارشادالقلوب از سوی مؤسسه فرهنگی هنری دارالحدیث در سال ۱۳۹۴ چاپ و روانه بازار شده است. | همچنین گزیده ارشادالقلوب از سوی مؤسسه فرهنگی هنری دارالحدیث در سال ۱۳۹۴ چاپ و روانه بازار شده است. | ||
[[پرونده:گزیده ارشاد القلوب.jpg|بندانگشتی|گزیده ارشاد القلوب چاپ موسسه دارالحدیث]] | [[پرونده:گزیده ارشاد القلوب.jpg|بندانگشتی|گزیده ارشاد القلوب چاپ موسسه دارالحدیث]] | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۵۲: | ||
* ترجمه‌ای از هدایت‌الله مسترحمی در دو جلد انجام پذیرفته و توسط نشر مصطفوی در [[تهران]] منتشر شده است..<ref>پاک‌نیا،آشنایی با منابع دست اول شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۹.</ref> | * ترجمه‌ای از هدایت‌الله مسترحمی در دو جلد انجام پذیرفته و توسط نشر مصطفوی در [[تهران]] منتشر شده است..<ref>پاک‌نیا،آشنایی با منابع دست اول شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۹.</ref> | ||
یکی از محققان، برخی از این ترجمه‌ها را نادرست دانسته و اشکالاتی به آن وارد کرده است.<ref> [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120426120041-4044-146.pdf | یکی از محققان، برخی از این ترجمه‌ها را نادرست دانسته و اشکالاتی به آن وارد کرده است.<ref> [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120426120041-4044-146.pdf فخرالشریعه، ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»، ۱۳۷۱ش.]</ref> | ||
* ارشاد القلوب، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
| خط ۱۶۶: | خط ۱۶۶: | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه مسترحمی، تهران، مصطفوی، ۱۳۴۹ ش. | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه مسترحمی، تهران، مصطفوی، ۱۳۴۹ ش. | ||
* فخرالشریعه، حسن، ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»، نور علم آذر و دی ۱۳۷۱ شماره ۴۸. | * فخرالشریعه، حسن، ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»، نور علم آذر و دی ۱۳۷۱ شماره ۴۸. | ||
* | * پاک‌نیا تبریزی، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه(۱۲) «ارشاد القلوب الی الصواب»، مبلغان مهر و آبان ۱۳۸۹ - شماره ۱۳۳. | ||
{{کتاب های اخلاقی شیعه}} | {{کتاب های اخلاقی شیعه}} | ||