Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۷۱
ویرایش
ارشاد القلوب (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== درباره مؤلف == | == درباره مؤلف == | ||
{{اصلی|حسن بن ابی الحسن دیلمی}} | {{اصلی|حسن بن ابی الحسن دیلمی}} | ||
حسن بن ابی الحسن بن محمد دیلمی عالم قرن هشتم هجری،از بزرگان اصحاب [[امامیه]] در علوم مختلف، خصوصا [[فقه]] و [[علم حدیث|حدیث]] و [[عرفان]] است. [[ابن فهد حلی]] و [[علامه مجلسی]] در کتابهایشان از او نقل روایت کردهاند. معروف‌ترین آثار او، ارشاد القلوب، [[اعلام الدین]] و [[غرر الاخبار و درر الآثار (کتاب)|غرر الاخبار و درر الآثار]] نام دارد.<ref>غرر الاخبار، ص ۱۲ به بعد.</ref> | حسن بن ابی الحسن بن محمد دیلمی عالم قرن هشتم هجری،از بزرگان اصحاب [[امامیه]] در علوم مختلف، خصوصا [[فقه]] و [[علم حدیث|حدیث]] و [[عرفان]] است. [[ابن فهد حلی]] و [[علامه مجلسی]] در کتابهایشان از او نقل روایت کردهاند. معروف‌ترین آثار او، ارشاد القلوب، [[اعلام الدین]] و [[غرر الاخبار و درر الآثار (کتاب)|غرر الاخبار و درر الآثار]] نام دارد.<ref>دیلمی، غرر الاخبار، ص ۱۲ به بعد.</ref> | ||
== انتساب کتاب == | == انتساب کتاب == | ||
[[سید محسن امین|سید محسن امین]] و بعضی علمای دیگر صاحب تراجم، با توجه به بعضی مستندات چنین استنباط کردهاند که جزء دوم کتاب، که پیرامون فضائل اهل بیت است، از دیلمی نیست و بعدا ملحق به کتاب شده است. شواهدی نیز آوردهاند، از جمله این که نام کتاب با موضوع جزء دوم کتاب هیچ تناسبی ندارد.<ref>اعیان الشیعه،؛ ج ۵، ص ۲۵۱.</ref> [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]] در این باره می‌نویسد: تقریبا برای ما ثابت است که جلد دوم از ایشان نیست و هر کسی ملاحظه و تدبر کند، این معنی برایش واضح و هویدا خواهد شد.<ref>رساله مفرج الکروب فی معرفه صاحب ارشاد القلوب.</ref> | [[سید محسن امین|سید محسن امین]] و بعضی علمای دیگر صاحب تراجم، با توجه به بعضی مستندات چنین استنباط کردهاند که جزء دوم کتاب، که پیرامون فضائل اهل بیت است، از دیلمی نیست و بعدا ملحق به کتاب شده است. شواهدی نیز آوردهاند، از جمله این که نام کتاب با موضوع جزء دوم کتاب هیچ تناسبی ندارد.<ref>امین، اعیان الشیعه،؛ ج ۵، ص ۲۵۱.</ref> [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]] در این باره می‌نویسد: تقریبا برای ما ثابت است که جلد دوم از ایشان نیست و هر کسی ملاحظه و تدبر کند، این معنی برایش واضح و هویدا خواهد شد.<ref>رساله مفرج الکروب فی معرفه صاحب ارشاد القلوب.</ref> | ||
البته این نظر مورد تأیید بسیاری از علماء واقع نشده و تفصیل آن در کتب تراجم آمده که تمام کتاب نوشته دیلمی است.<ref>الذریعه، ج ۱، ص ۵۱۷.</ref> | البته این نظر مورد تأیید بسیاری از علماء واقع نشده و تفصیل آن در کتب تراجم آمده که تمام کتاب نوشته دیلمی است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، ص ۵۱۷.</ref> | ||
== انگیزه تالیف == | == انگیزه تالیف == | ||
مصنف در مقدمه کتاب می‌نویسد:{{سخ}} | مصنف در مقدمه کتاب می‌نویسد:{{سخ}} | ||
''چون که دیدم [[قوه غضبیه|قوه غضبیه]] و [[قوه شهویه|شهویه]] بر اولاد آدم تسلّط پیدا کرده و هر کدام از آنها جلب نفع برای خود می‌کنند و قبر و [[آخرت]] را فراموش کردهاند این کتاب را نوشتم و آن را به نام «'''ارشاد القلوب الی الصواب'''» نامگذاری کردم، که هر کس به آن عمل کند او را از عذاب دردناک نجات دهد''.<ref>ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، ص ۶.</ref> | ''چون که دیدم [[قوه غضبیه|قوه غضبیه]] و [[قوه شهویه|شهویه]] بر اولاد آدم تسلّط پیدا کرده و هر کدام از آنها جلب نفع برای خود می‌کنند و قبر و [[آخرت]] را فراموش کردهاند این کتاب را نوشتم و آن را به نام «'''ارشاد القلوب الی الصواب'''» نامگذاری کردم، که هر کس به آن عمل کند او را از عذاب دردناک نجات دهد''.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، ص ۶.</ref> | ||
== ساختار کتاب == | == ساختار کتاب == | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
* '''باب پنجاه و دوم''': گزیده احادیث از کتاب ورّام | * '''باب پنجاه و دوم''': گزیده احادیث از کتاب ورّام | ||
* '''باب پنجاه و سوم''': عظمت عقل و آثار نیک آن | * '''باب پنجاه و سوم''': عظمت عقل و آثار نیک آن | ||
* '''باب پنجاه و چهارم''': پرسش‌های پیامبر(ص) در شب [[معراج]] از خداوند.<ref>فهرست کتاب، ترجمه علی سلگی نهاوندی.</ref> | * '''باب پنجاه و چهارم''': پرسش‌های پیامبر(ص) در شب [[معراج]] از خداوند.<ref>دیلمی، فهرست کتاب، ترجمه علی سلگی نهاوندی.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
=== جزء دوم === | === جزء دوم === | ||
در جزء دوم کتاب، که در چاپ حاضر با جزء اول در یک مجلد است، بحثی مبسوط در فضائل و مناقب [[اهل بیت|اهل بیت]] عنوان شده است. | در جزء دوم کتاب، که در چاپ حاضر با جزء اول در یک مجلد است، بحثی مبسوط در فضائل و مناقب [[اهل بیت|اهل بیت]] عنوان شده است. | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۸: | ||
* کلمات آن حضرت | * کلمات آن حضرت | ||
* مناظرات و احتجاجهای حضرت با علمای ادیان مختلف | * مناظرات و احتجاجهای حضرت با علمای ادیان مختلف | ||
* فضل امت پیامبر(ص) بر سایر | * فضل امت پیامبر(ص) بر سایر امتها | ||
* فضائل سایر ائمه(ع) | * فضائل سایر ائمه(ع) | ||
* معجزات و کرامات قبر شریف آن حضرت در [[نجف اشرف]] و ذکر جریانات تاریخی مستند پیرامون آن.<ref>فهرست کتاب، ترجمه علی سلگی نهاوندی.</ref> | * معجزات و کرامات قبر شریف آن حضرت در [[نجف اشرف]] و ذکر جریانات تاریخی مستند پیرامون آن.<ref>دیلمی، فهرست کتاب، ترجمه علی سلگی نهاوندی.</ref> | ||
== تمجید علامه مجلسی و دیگران == | == تمجید علامه مجلسی و دیگران == | ||
[[علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار]] می‌گوید: ''کتاب ارشاد القلوب کتابی است لطیف، مشتمل بر اخباری متین و در عین حال غریب و شگفت انگیز! از دو کتاب دیگر [[اعلام الدین|اعلام الدین]] و کتاب [[غرر الاخبار]] کمتر نقل حدیث کردیم، زیرا بیشتر اخبار این دو کتاب، در کتب دیگری که از حیث وثاقت بالاتراند، وجود داشت. گرچه از تمام اینها و اعتماد اکابر و بزرگان به این دو کتاب جلالت مؤلف به ثبوت می‌رسد''.<ref>ارشاد القلوب، ترجمه رضایی، ج ۱، ص ۵.</ref> | [[علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار]] می‌گوید: ''کتاب ارشاد القلوب کتابی است لطیف، مشتمل بر اخباری متین و در عین حال غریب و شگفت انگیز! از دو کتاب دیگر [[اعلام الدین|اعلام الدین]] و کتاب [[غرر الاخبار]] کمتر نقل حدیث کردیم، زیرا بیشتر اخبار این دو کتاب، در کتب دیگری که از حیث وثاقت بالاتراند، وجود داشت. گرچه از تمام اینها و اعتماد اکابر و بزرگان به این دو کتاب جلالت مؤلف به ثبوت می‌رسد''.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه رضایی، ج ۱، ص ۵.</ref> | ||
مرعشی نجفی نیز در تجلیل از ارشاد می‌نویسد: ''مخفی نیست همان‌طور که بدن انسان دچار امراض می‌شود، دل انسان نیز در معرض مرض و کسالت است؛ چنان‌چه روایاتی بر آن دلالت دارد و از جمله معالجاتی که در مورد امراض دل بسیار سودمند است، وعظ و ارشاد و یادآوری منجیات و مهلکات است و راهنمایی‌های افراد پاک و روشن‌ضمیر است که بسیاری را از مفاسد دور نگه می‌دارد. و خداوند دانشمندان بزرگی را که در این راه تلاش کرده و با تألیفات خود چراغ هدایت را برافروخته‌اند، بهره‌مند سازد. و از بهترین این کتاب‌ها «ارشاد‌القلوب» علامه محدث، ثقه بارع، زاهد ناسک، شیخ ابی محمد الحسن الدیلمی است. با این‌که خیلی مختصر و حجمش کوچک است، ولی جامع کثیری از احادیث قدسیه و روایات مأثوره از پیغمبر اکرم(ص) و عترت طاهرین(ع) و کلمات درر بار دانشمندان صالح از گذشتگان است''.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/6435/7915/102901 پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref><ref>رساله مفرج‌الکروب فی معرفة صاحب ارشاد‌القلوب.</ref> | مرعشی نجفی نیز در تجلیل از ارشاد می‌نویسد: ''مخفی نیست همان‌طور که بدن انسان دچار امراض می‌شود، دل انسان نیز در معرض مرض و کسالت است؛ چنان‌چه روایاتی بر آن دلالت دارد و از جمله معالجاتی که در مورد امراض دل بسیار سودمند است، وعظ و ارشاد و یادآوری منجیات و مهلکات است و راهنمایی‌های افراد پاک و روشن‌ضمیر است که بسیاری را از مفاسد دور نگه می‌دارد. و خداوند دانشمندان بزرگی را که در این راه تلاش کرده و با تألیفات خود چراغ هدایت را برافروخته‌اند، بهره‌مند سازد. و از بهترین این کتاب‌ها «ارشاد‌القلوب» علامه محدث، ثقه بارع، زاهد ناسک، شیخ ابی محمد الحسن الدیلمی است. با این‌که خیلی مختصر و حجمش کوچک است، ولی جامع کثیری از احادیث قدسیه و روایات مأثوره از پیغمبر اکرم(ص) و عترت طاهرین(ع) و کلمات درر بار دانشمندان صالح از گذشتگان است''.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/6435/7915/102901 پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref><ref>رساله مفرج‌الکروب فی معرفة صاحب ارشاد‌القلوب.</ref> | ||
[[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] در [[وسائل الشیعه]] و [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت الله جزائری]] در [[الانوار النعمانیة]] و [[فیض کاشانی]]، [[سید عبدالله شبر]] و [[محدث نوری]] نیز در کتابهایشان بدان استناد کردهاند. همچنین دو بیت شعر را به [[سید علیخان مدنی|سید علیخان مدنی]] شارح [[صحیفه سجادیه|صحیفه سجادیه]] نسبت می‌دهند که درباره ارشاد القلوب سروده است:<ref>اعیان الشیعه، ج ۵، ص ۲۵۱.</ref><ref>الذریعه، ج ۱، ص ۵۱۸.</ref> | [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] در [[وسائل الشیعه]] و [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت الله جزائری]] در [[الانوار النعمانیة]] و [[فیض کاشانی]]، [[سید عبدالله شبر]] و [[محدث نوری]] نیز در کتابهایشان بدان استناد کردهاند. همچنین دو بیت شعر را به [[سید علیخان مدنی|سید علیخان مدنی]] شارح [[صحیفه سجادیه|صحیفه سجادیه]] نسبت می‌دهند که درباره ارشاد القلوب سروده است:<ref>امین، اعیان الشیعه، ج ۵، ص ۲۵۱.</ref> <ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، ص ۵۱۸.</ref> | ||
{{شعر|نستعلیق}} | {{شعر|نستعلیق}} | ||
{{ب|هذا کتاب فی معانیه حسن|للدّیلمی ابی محمّد حسن}} | {{ب|هذا کتاب فی معانیه حسن|للدّیلمی ابی محمّد حسن}} | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۷: | ||
{{ب|فارشدها جزاک اللّه خیرا|بارشاد القلوب الی الصواب}} | {{ب|فارشدها جزاک اللّه خیرا|بارشاد القلوب الی الصواب}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
هر گاه قلبها راههای هدایت را گم کردند و عوامل کیفر و پاداش را نشناختند، تو آن | هر گاه قلبها راههای هدایت را گم کردند و عوامل کیفر و پاداش را نشناختند، تو آن قلبهای گمراه را به وسیله کتاب ارشاد القلوب به راه درست و مستقیم راهنمایی کن، خدا به تو جزای خیر دهد. | ||
== پژوهش‌ها و ترجمه‌ها == | == پژوهش‌ها و ترجمه‌ها == | ||
کتاب ارشاد القلوب توسط [[شیخ شرف الدین یحیی بحرانی|شیخ شرف الدین یحیی بحرانی]]، که از شاگردان [[محقق کرکی|محقق کرکی]] است، تلخیص شده است.<ref>الذریعه، ج ۱، ص ۵۱۸.</ref> | کتاب ارشاد القلوب توسط [[شیخ شرف الدین یحیی بحرانی|شیخ شرف الدین یحیی بحرانی]]، که از شاگردان [[محقق کرکی|محقق کرکی]] است، تلخیص شده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، ص ۵۱۸.</ref> | ||
همچنین [[ملا صالح قزوینی|ملا صالح قزوینی]]، م ۱۲۶۵ق در [[کنز المواعظ|کنز المواعظ]]، در مقام اول، مواعظ دیلمی را از ارشاد نقل کرده است. ترجمه‌هایی به زبان فارسی نیز طی سالیان اخیر به چاپ رسیده است. | همچنین [[ملا صالح قزوینی|ملا صالح قزوینی]]، م ۱۲۶۵ق در [[کنز المواعظ|کنز المواعظ]]، در مقام اول، مواعظ دیلمی را از ارشاد نقل کرده است. ترجمه‌هایی به زبان فارسی نیز طی سالیان اخیر به چاپ رسیده است. | ||
* ترجمه‌ای از سید عبدالحسین رضایی توسط نشر اسلامیه منتشر شده است. | * ترجمه‌ای از سید عبدالحسین رضایی توسط نشر اسلامیه منتشر شده است. | ||
| خط ۱۴۸: | خط ۱۴۷: | ||
* ترجمه‌ای از هدایت الله مسترحمی در دو جلد انجام پذیرفته و توسط نشر مصطفوی در [[تهران]] منتشر شده است..<ref> [http://www.zitova.ir/news/%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1+%D9%88+%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA+%D9%87%D8%A7/217672/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%A8%D8%A7+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9+%D8%AF%D8%B3%D8%AA+%D8%A7%D9%88%D9%84+%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87+14+#a-3 عبدالکریم پاک نیا تبریزی آشنایی با منابع دست اول شیعه.]</ref> | * ترجمه‌ای از هدایت الله مسترحمی در دو جلد انجام پذیرفته و توسط نشر مصطفوی در [[تهران]] منتشر شده است..<ref> [http://www.zitova.ir/news/%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1+%D9%88+%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA+%D9%87%D8%A7/217672/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%A8%D8%A7+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9+%D8%AF%D8%B3%D8%AA+%D8%A7%D9%88%D9%84+%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87+14+#a-3 عبدالکریم پاک نیا تبریزی آشنایی با منابع دست اول شیعه.]</ref> | ||
یکی از محققان، برخی از این ترجمه‌ها را نادرست دانسته و اشکالاتی به آن وارد کرده است.<ref> [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120426120041-4044-146.pdf ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»] </ref> | یکی از محققان، برخی از این ترجمه‌ها را نادرست دانسته و اشکالاتی به آن وارد کرده است.<ref> [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120426120041-4044-146.pdf فخرالشریعه، ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»] </ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، غرر الاخبار و درر الآثار، قم، دلیل ما، ۱۴۲۷ ق. | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، غرر الاخبار و درر الآثار، قم، دلیل ما، ۱۴۲۷ ق. | ||
| خط ۱۶۱: | خط ۱۵۹: | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۶ ش. | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۶ ش. | ||
* دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه مسترحمی، تهران، مصطفوی، ۱۳۴۹ ش. | * دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ترجمه مسترحمی، تهران، مصطفوی، ۱۳۴۹ ش. | ||
* | * فخرالشریعه، حسن، ترجمه سست و ناهنجار «ارشاد القلوب»، نور علم آذر و دی ۱۳۷۱ شماره ۴۸. | ||
* کتاب شناخت جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور. | * کتاب شناخت جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور. | ||