Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۵۵
ویرایش
جز (←فرزدق و امام سجاد) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
==نسب، لقب و کنیه== | ==نسب، لقب و کنیه== | ||
همام بن غالب بن صعصعه بن عقال،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۶۵</ref> از بزرگان [[بنی تمیم]] به حساب میآمد.<ref>مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> پدرش غالب نیز فردی بخشنده و شریف و از بزرگان قوم خویش بود<ref>امین، سید محسن؛ | همام بن غالب بن صعصعه بن عقال،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۶۵</ref> از بزرگان [[بنی تمیم]] به حساب میآمد.<ref>مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> پدرش غالب نیز فردی بخشنده و شریف و از بزرگان قوم خویش بود<ref>امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۲۶۷</ref> و مادرش لیلی بنت حابس خواهر [[اقرع بن حابس]] تمیمی از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]] بود.<ref>مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> در منابع تاریخی سخن دقیقی از سال تولد او به میان نیامده است و با اختلافی که در ثبت تاریخ وفات او وجود دارد، میتوان ولادت او را بین سالهای ۱۹ تا ۲۳ تخمین زد. | ||
کنیه او ابوفراس<ref>ابن اعثم؛ الفتوح، ص۱۰۴۹</ref> و لقبش فرزدق بود. وی پنج فرزند به نامهای لبطه، سبطه، خبطه، رکضه و زمعه داشت که زمعه نیز شاعر بود.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص۶۶.</ref> | کنیه او ابوفراس<ref>ابن اعثم؛ الفتوح، ص۱۰۴۹</ref> و لقبش فرزدق بود. وی پنج فرزند به نامهای لبطه، سبطه، خبطه، رکضه و زمعه داشت که زمعه نیز شاعر بود.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص۶۶.</ref> | ||
==جایگاه ادبی== | ==جایگاه ادبی== | ||
فرزدق از شعرای بزرگ عصر خود (عصر [[اموی]]) محسوب میشود.<ref>ذهبی، | فرزدق از شعرای بزرگ عصر خود (عصر [[اموی]]) محسوب میشود.<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹، ج۷، ص۲۱۱.</ref> عواملی همچون: بدوی بودن،<ref>البدایه و النهایه، ج۹، ص۲۶۵</ref> حضور در فصیحترین قبایل عرب<ref>امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱</ref> و تیزهوشی او در پاسخگویی<ref>امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱</ref> بستر مناسبی جهت شکوفایی ذوق شعری وی فراهم آورد. گفتهاند اگر شعر فرزدق نبود، یک سوم لغت عرب از دست میرفت و نیمی از روایات و اخبار نابود میشد.<ref>الفتوح، ص۱۰۴۹</ref> | ||
ذوق شاعرانه فرزدق بیشتر با هجو تناسب داشت<ref>بلعمی؛ تاریخنامۀ طبری، ج۵، ص۱۵۵۲</ref> و بیشتر اشعار او در قالب هجو و یا فخر قبیلگی سروده شده است.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص۹۴</ref> | ذوق شاعرانه فرزدق بیشتر با هجو تناسب داشت<ref>بلعمی؛ تاریخنامۀ طبری، ج۵، ص۱۵۵۲</ref> و بیشتر اشعار او در قالب هجو و یا فخر قبیلگی سروده شده است.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص۹۴</ref> | ||
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
خود فرزدق در شعری به شرح این دیدار پرداخته است که بیت نخست آن چنین است: | خود فرزدق در شعری به شرح این دیدار پرداخته است که بیت نخست آن چنین است: | ||
{{ | {{شعر۲|عرض=۵۵|لقیت [[حسین بن علی(ع)|الحسین]] بأرض الصفاح| علیه الیلامق و الدرق<ref> حموی، معجمالبلدان، ج۳، ص۴۱۲.</ref>}} | ||
===فرزدق و امام سجاد=== | ===فرزدق و امام سجاد=== | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول ={{ | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول ={{وسطچین}}'''بخشی از قصیده فرزدق{{سخ}}در توصیف [[امام زین العابدین]]:'''{{پایان}}{{سخ}}{{شعر|ساده}} | ||
{{بیت|هذا الذی تعرف البطحاء وطأته|والبیت یعرفه والحلّ والحرم}} | {{بیت|هذا الذی تعرف البطحاء وطأته|والبیت یعرفه والحلّ والحرم}} | ||
{{بیت|هذا ابن خیر عبادالله | {{بیت|هذا ابن خیر عبادالله کلهم|هذا التقی النقی الطاهر العلم}} | ||
{{بیت|هذا ابن فاطمة ان | {{بیت|هذا ابن فاطمة ان کنت جاهله|بجدّه انبیاء الله قد ختموا}} | ||
{{بیت|ولیس | {{بیت|ولیس قولک من هذا بضائره|العرب تعرف من أنکرت والعجم}} | ||
{{بیت| | {{بیت|کلتا یدیه غیاث عم نفعهما|یستوکفان و لایعروهما عدم}} | ||
{{بیت|سهل الخلیقة لاتخشی بوادره|یزینه اثنان حسن الخلق والشیم}} | {{بیت|سهل الخلیقة لاتخشی بوادره|یزینه اثنان حسن الخلق والشیم}} | ||
{{بیت|حمال اثقال أقوام اذا افتدحوا|حلو الشمائل تحلو عنده نعم}} | {{بیت|حمال اثقال أقوام اذا افتدحوا|حلو الشمائل تحلو عنده نعم}} | ||
{{بیت|ما قال لا قطّ الا فی تشهده|لولا التشهد | {{بیت|ما قال لا قطّ الا فی تشهده|لولا التشهد کانت لاءه نعم}} | ||
{{بیت|عمّ البریة بالاحسان فانقشعت|عنها الغیاهب والاملاق والعدم}} | {{بیت|عمّ البریة بالاحسان فانقشعت|عنها الغیاهب والاملاق والعدم}} | ||
{{بیت|اذا رأته قریش قال قائلها:|الی | {{بیت|اذا رأته قریش قال قائلها:|الی مکارم هذا ینتهی الکرم}} | ||
{{بیت|یغضی حیاء و یغضی من مهابته|فما | {{بیت|یغضی حیاء و یغضی من مهابته|فما یکلّم الا حین یبتسم}} | ||
{{بیت| | {{بیت|بکفه خیزران ریحه عبق|من کف أروع فی عرنینه شمم}}{{پایان شعر}} | ||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>دیوان الفرزدق، ج۲، ص۱۷۸-۱۸۱</small>| تراز = چپ| عرض = ۳۹۳px| اندازه خط = | |تاریخ بایگانی| منبع = <small>دیوان الفرزدق، ج۲، ص۱۷۸-۱۸۱</small>| تراز = چپ| عرض = ۳۹۳px| اندازه خط =۱۱|رنگ پسزمینه=#eefffb| گیومه نقلقول =| تراز منبع = وسط}} | ||
در دوران حکومت [[ولید بن عبدالملک]]، ولیعهد و برادرش [[هشام بن عبدالملک]] به قصد [[حج]] به [[مکه]] رفت. او در هنگام [[طواف]] به سمت [[حجر الاسود]] رفت تا آن را استلام کند ولی به علت ازدحام جمعیت نتوانست به آن نزدیک شود. ناچار برگشت و در جای بلندی برایش کرسی گذاشتند و او از بالای آن کرسی به تماشای جمعیت پرداخت. | در دوران حکومت [[ولید بن عبدالملک]]، ولیعهد و برادرش [[هشام بن عبدالملک]] به قصد [[حج]] به [[مکه]] رفت. او در هنگام [[طواف]] به سمت [[حجر الاسود]] رفت تا آن را استلام کند ولی به علت ازدحام جمعیت نتوانست به آن نزدیک شود. ناچار برگشت و در جای بلندی برایش کرسی گذاشتند و او از بالای آن کرسی به تماشای جمعیت پرداخت. | ||
در این میان [[امام زین العابدین]] وارد شد و پس از طواف، به سمت حجرالاسود رفت. جمعیت با همه ازدحامی که بود، راه را باز کردند تا امام خود را به حجر الاسود نزدیک ساخت. | در این میان [[امام زین العابدین]] وارد شد و پس از طواف، به سمت حجرالاسود رفت. جمعیت با همه ازدحامی که بود، راه را باز کردند تا امام خود را به حجر الاسود نزدیک ساخت. | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
==فرزدق و حاکمان اموی== | ==فرزدق و حاکمان اموی== | ||
فرزدق در دربار خلفای اموی از جمله [[ولید بن یزید بن عبدالملک|ولید]]<ref> | فرزدق در دربار خلفای اموی از جمله [[ولید بن یزید بن عبدالملک|ولید]]<ref> تاریخ الأمم و الملوک، الطبری،ج۸،ص:۹۶</ref> و [[سلیمان بن عبدالملک|سلیمان]]<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ج۷،ص۲۱۲؛ الفتوح، ابن أعثم، ج۷، ص۱۸۳ | ||
</ref> و... حضور داشته و در تأیید جایگاه و مقام آنان اشعاری سروده است، برای نمونه درباره [[عبدالملک بن مروان]] چنین سروده است: | </ref> و... حضور داشته و در تأیید جایگاه و مقام آنان اشعاری سروده است، برای نمونه درباره [[عبدالملک بن مروان]] چنین سروده است: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|فالارض لله ولاها خلیفته|وصاحب الله فیها غیر مغلوب}} | {{ب|فالارض لله ولاها خلیفته|وصاحب الله فیها غیر مغلوب}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
<small>{{ | <small>{{وسطچین}}زمین از آن خداست که آن را به دست خلیفهاش داده و صاحب خدا در زمین شکست نمیخورد..<ref> فرزدق، دیوان الفرزدق، دارصادر، ج۱، ص۲۴.</ref>{{پایان}}</small> | ||
این اشعار بیانگر دیدگاه نظری فرزدق درباره جایگاه خلافت است و دست کم وی را از قلمرو شیعه اعتقادی بیرون میبرد. | این اشعار بیانگر دیدگاه نظری فرزدق درباره جایگاه خلافت است و دست کم وی را از قلمرو شیعه اعتقادی بیرون میبرد. | ||
خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
*ابن هشام؛ السیره النبویه، ترجمه سید هاشم رسولی، تهران، انتشارات کتابچی، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم. | *ابن هشام؛ السیره النبویه، ترجمه سید هاشم رسولی، تهران، انتشارات کتابچی، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم. | ||
*اربلی؛ کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز، بنی هاشمی، ۱۳۸۱ش، چاپ اول. | *اربلی؛ کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز، بنی هاشمی، ۱۳۸۱ش، چاپ اول. | ||
*امین، سید محسن؛ | *امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف المطبوعات. | ||
*بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،دار الفکر، ۱۴۱۷ق، چاپ اول. | *بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،دار الفکر، ۱۴۱۷ق، چاپ اول. | ||
*بلعمی؛ تاریخنامۀ طبری، تحقیق محمد روشن، تهران، البرز، ۱۳۷۳ش، چاپ سوم. | *بلعمی؛ تاریخنامۀ طبری، تحقیق محمد روشن، تهران، البرز، ۱۳۷۳ش، چاپ سوم. | ||
*تهرانی، آقابزرگ؛ الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ج۱، ص۳۴۴. | *تهرانی، آقابزرگ؛ الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ج۱، ص۳۴۴. | ||
* دیوان الفرزدق، مقدمه و شرح مجید طرد، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۴ق، چاپ دوم. | * دیوان الفرزدق، مقدمه و شرح مجید طرد، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۴ق، چاپ دوم. | ||
*ذهبی، شمس الدین، | *ذهبی، شمس الدین، تاریخ الإسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، دوم، ۱۴۰۹ق. | ||
* طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم. | * طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم. | ||
*فرزدق، دیوان الفرزدق، بیروت، دارصادر، | *فرزدق، دیوان الفرزدق، بیروت، دارصادر، بیتا. | ||
*کوفی، ابن اعثم؛ الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی، تحقیق غلامرضا طباطبایی مجد، تهرات، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۷۲ش. | *کوفی، ابن اعثم؛ الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی، تحقیق غلامرضا طباطبایی مجد، تهرات، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۷۲ش. | ||
*مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش، چاپ سوم. | *مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش، چاپ سوم. |