پرش به محتوا

فرزدق: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۲ مهٔ ۲۰۱۸
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۱: خط ۵۱:


==نسب، لقب و کنیه==
==نسب، لقب و کنیه==
همام بن غالب بن صعصعه بن عقال،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۶۵</ref> از بزرگان [[بنی تمیم]] به حساب می‌آمد.<ref>مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> پدرش غالب نیز فردی بخشنده و شریف و از بزرگان قوم خویش بود<ref>امین، سید محسن؛ مستدركات اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۲۶۷</ref> و مادرش لیلی بنت حابس خواهر [[اقرع بن حابس]] تمیمی از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]] بود.<ref>مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> در منابع تاریخی سخن دقیقی از سال تولد او به میان نیامده است و با اختلافی که در ثبت تاریخ وفات او وجود دارد، می‌توان ولادت او را بین سالهای ۱۹ تا ۲۳ تخمین زد.
همام بن غالب بن صعصعه بن عقال،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۶۵</ref> از بزرگان [[بنی تمیم]] به حساب می‌آمد.<ref>مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> پدرش غالب نیز فردی بخشنده و شریف و از بزرگان قوم خویش بود<ref>امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۲۶۷</ref> و مادرش لیلی بنت حابس خواهر [[اقرع بن حابس]] تمیمی از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]] بود.<ref>مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> در منابع تاریخی سخن دقیقی از سال تولد او به میان نیامده است و با اختلافی که در ثبت تاریخ وفات او وجود دارد، می‌توان ولادت او را بین سالهای ۱۹ تا ۲۳ تخمین زد.


کنیه او ابوفراس<ref>ابن اعثم؛ الفتوح، ص۱۰۴۹</ref> و لقبش فرزدق بود. وی پنج فرزند به نام‌های لبطه، سبطه، خبطه، رکضه و زمعه داشت که زمعه نیز شاعر بود.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص۶۶.</ref>
کنیه او ابوفراس<ref>ابن اعثم؛ الفتوح، ص۱۰۴۹</ref> و لقبش فرزدق بود. وی پنج فرزند به نام‌های لبطه، سبطه، خبطه، رکضه و زمعه داشت که زمعه نیز شاعر بود.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص۶۶.</ref>


==جایگاه ادبی==
==جایگاه ادبی==
فرزدق از شعرای بزرگ عصر خود (عصر [[اموی]]) محسوب می‌شود.<ref>ذهبی، تاريخ الإسلام، ۱۴۰۹، ج۷، ص۲۱۱.</ref> عواملی همچون: بدوی بودن،<ref>البدایه و النهایه، ج۹، ص۲۶۵</ref> حضور در فصیح‌ترین قبایل عرب<ref>امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱</ref> و تیزهوشی او در پاسخگویی<ref>امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱</ref> بستر مناسبی جهت شکوفایی ذوق شعری وی فراهم آورد. گفته‌اند اگر شعر فرزدق نبود، یک سوم لغت عرب از دست می‌رفت و نیمی از روایات و اخبار نابود می‌شد.<ref>الفتوح، ص۱۰۴۹</ref>
فرزدق از شعرای بزرگ عصر خود (عصر [[اموی]]) محسوب می‌شود.<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹، ج۷، ص۲۱۱.</ref> عواملی همچون: بدوی بودن،<ref>البدایه و النهایه، ج۹، ص۲۶۵</ref> حضور در فصیح‌ترین قبایل عرب<ref>امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱</ref> و تیزهوشی او در پاسخگویی<ref>امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱</ref> بستر مناسبی جهت شکوفایی ذوق شعری وی فراهم آورد. گفته‌اند اگر شعر فرزدق نبود، یک سوم لغت عرب از دست می‌رفت و نیمی از روایات و اخبار نابود می‌شد.<ref>الفتوح، ص۱۰۴۹</ref>
ذوق شاعرانه فرزدق بیشتر با هجو تناسب داشت<ref>بلعمی؛ تاریخنامۀ طبری، ج۵، ص۱۵۵۲</ref> و بیشتر اشعار او در قالب هجو و یا فخر قبیلگی سروده شده است.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص۹۴</ref>
ذوق شاعرانه فرزدق بیشتر با هجو تناسب داشت<ref>بلعمی؛ تاریخنامۀ طبری، ج۵، ص۱۵۵۲</ref> و بیشتر اشعار او در قالب هجو و یا فخر قبیلگی سروده شده است.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص۹۴</ref>


خط ۷۰: خط ۷۰:


خود فرزدق در شعری به شرح این دیدار پرداخته است که بیت نخست آن چنین است:
خود فرزدق در شعری به شرح این دیدار پرداخته است که بیت نخست آن چنین است:
{{شعر2|عرض=55|لقیت [[حسین بن علی(ع)|الحسین]] بأرض الصفاح | علیه الیلامق و الدرق<ref> حموی، معجم‌البلدان، ج۳، ص۴۱۲.</ref>}}
{{شعر۲|عرض=۵۵|لقیت [[حسین بن علی(ع)|الحسین]] بأرض الصفاح| علیه الیلامق و الدرق<ref> حموی، معجم‌البلدان، ج۳، ص۴۱۲.</ref>}}


===فرزدق و امام سجاد===
===فرزدق و امام سجاد===
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط چین}}'''بخشی از قصیده فرزدق{{سخ}}در توصیف [[امام زین العابدین]]:'''{{پایان}}{{سخ}}{{شعر|ساده}}
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''بخشی از قصیده فرزدق{{سخ}}در توصیف [[امام زین العابدین]]:'''{{پایان}}{{سخ}}{{شعر|ساده}}
{{بیت|هذا الذی تعرف البطحاء وطأته|والبیت یعرفه والحلّ والحرم}}
{{بیت|هذا الذی تعرف البطحاء وطأته|والبیت یعرفه والحلّ والحرم}}
{{بیت|هذا ابن خیر عبادالله كلهم|هذا التقی النقی الطاهر العلم}}
{{بیت|هذا ابن خیر عبادالله کلهم|هذا التقی النقی الطاهر العلم}}
{{بیت|هذا ابن فاطمة ان كنت جاهله|بجدّه انبیاء الله قد ختموا}}
{{بیت|هذا ابن فاطمة ان کنت جاهله|بجدّه انبیاء الله قد ختموا}}
{{بیت|ولیس قولك من هذا بضائره|العرب تعرف من أنكرت والعجم}}
{{بیت|ولیس قولک من هذا بضائره|العرب تعرف من أنکرت والعجم}}
{{بیت|كلتا یدیه غیاث عم نفعهما|یستوكفان و لایعروهما عدم}}
{{بیت|کلتا یدیه غیاث عم نفعهما|یستوکفان و لایعروهما عدم}}
{{بیت|سهل الخلیقة لاتخشی بوادره|یزینه اثنان حسن الخلق والشیم}}
{{بیت|سهل الخلیقة لاتخشی بوادره|یزینه اثنان حسن الخلق والشیم}}
{{بیت|حمال اثقال أقوام اذا افتدحوا|حلو الشمائل تحلو عنده نعم}}
{{بیت|حمال اثقال أقوام اذا افتدحوا|حلو الشمائل تحلو عنده نعم}}
{{بیت|ما قال لا قطّ الا فی تشهده|لولا التشهد كانت لاءه نعم}}
{{بیت|ما قال لا قطّ الا فی تشهده|لولا التشهد کانت لاءه نعم}}
{{بیت|عمّ البریة بالاحسان فانقشعت|عنها الغیاهب والاملاق والعدم}}
{{بیت|عمّ البریة بالاحسان فانقشعت|عنها الغیاهب والاملاق والعدم}}
{{بیت|اذا رأته قریش قال قائلها:|الی مكارم هذا ینتهی الكرم}}
{{بیت|اذا رأته قریش قال قائلها:|الی مکارم هذا ینتهی الکرم}}
{{بیت|یغضی حیاء و یغضی من مهابته|فما یكلّم الا حین یبتسم}}
{{بیت|یغضی حیاء و یغضی من مهابته|فما یکلّم الا حین یبتسم}}
{{بیت|بكفه خیزران ریحه عبق|من كف أروع فی عرنینه شمم}}{{پایان شعر}}
{{بیت|بکفه خیزران ریحه عبق|من کف أروع فی عرنینه شمم}}{{پایان شعر}}
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>دیوان الفرزدق، ج۲، ص۱۷۸-۱۸۱</small>| تراز = چپ| عرض = ۳۹۳px| اندازه خط =11|رنگ پس‌زمینه=#eefffb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>دیوان الفرزدق، ج۲، ص۱۷۸-۱۸۱</small>| تراز = چپ| عرض = ۳۹۳px| اندازه خط =۱۱|رنگ پس‌زمینه=#eefffb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
در دوران حکومت [[ولید بن عبدالملک]]، ولیعهد و برادرش [[هشام بن عبدالملک]] به قصد [[حج]] به [[مکه]] رفت. او در هنگام [[طواف]] به سمت [[حجر الاسود]] رفت تا آن را استلام کند ولی به علت ازدحام جمعیت نتوانست به آن نزدیک شود. ناچار برگشت و در جای بلندی برایش کرسی گذاشتند و او از بالای آن کرسی به تماشای جمعیت پرداخت.
در دوران حکومت [[ولید بن عبدالملک]]، ولیعهد و برادرش [[هشام بن عبدالملک]] به قصد [[حج]] به [[مکه]] رفت. او در هنگام [[طواف]] به سمت [[حجر الاسود]] رفت تا آن را استلام کند ولی به علت ازدحام جمعیت نتوانست به آن نزدیک شود. ناچار برگشت و در جای بلندی برایش کرسی گذاشتند و او از بالای آن کرسی به تماشای جمعیت پرداخت.
در این میان [[امام زین العابدین]] وارد شد و پس از طواف، به سمت حجرالاسود رفت. جمعیت با همه ازدحامی که بود، راه را باز کردند تا امام خود را به حجر الاسود نزدیک ساخت.
در این میان [[امام زین العابدین]] وارد شد و پس از طواف، به سمت حجرالاسود رفت. جمعیت با همه ازدحامی که بود، راه را باز کردند تا امام خود را به حجر الاسود نزدیک ساخت.
خط ۱۰۲: خط ۱۰۲:


==فرزدق و حاکمان اموی==
==فرزدق و حاکمان اموی==
فرزدق در دربار خلفای اموی از جمله [[ولید بن یزید بن عبدالملک|ولید]]<ref>                       تاريخ الأمم و الملوك، الطبري ،ج‏8،ص:96</ref> و [[سلیمان بن عبدالملک|سلیمان]]<ref>                       تاريخ الإسلام، الذهبي ،ج‏7،ص:212 //  الفتوح، ابن أعثم ،ج‏7،ص:183
فرزدق در دربار خلفای اموی از جمله [[ولید بن یزید بن عبدالملک|ولید]]<ref> تاریخ الأمم و الملوک، الطبری،ج۸،ص:۹۶</ref> و [[سلیمان بن عبدالملک|سلیمان]]<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ج۷،ص۲۱۲؛ الفتوح، ابن أعثم، ج۷، ص۱۸۳
</ref> و... حضور داشته و در تأیید جایگاه و مقام آنان اشعاری سروده است، برای نمونه درباره [[عبدالملک بن مروان]] چنین سروده است:
</ref> و... حضور داشته و در تأیید جایگاه و مقام آنان اشعاری سروده است، برای نمونه درباره [[عبدالملک بن مروان]] چنین سروده است:
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|فالارض لله ولاها خلیفته|وصاحب الله فیها غیر مغلوب}}
{{ب|فالارض لله ولاها خلیفته|وصاحب الله فیها غیر مغلوب}}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
<small>{{وسط چین}}زمین از آن خداست که آن را به دست خلیفه‌اش داده و صاحب خدا در زمین شکست نمی‌خورد..<ref> فرزدق، دیوان الفرزدق، دارصادر، ج۱، ص۲۴.</ref>{{پایان}}</small>
<small>{{وسط‌چین}}زمین از آن خداست که آن را به دست خلیفه‌اش داده و صاحب خدا در زمین شکست نمی‌خورد..<ref> فرزدق، دیوان الفرزدق، دارصادر، ج۱، ص۲۴.</ref>{{پایان}}</small>


این اشعار بیانگر دیدگاه نظری فرزدق درباره جایگاه خلافت است و دست کم وی را از قلمرو شیعه اعتقادی بیرون می‌برد.
این اشعار بیانگر دیدگاه نظری فرزدق درباره جایگاه خلافت است و دست کم وی را از قلمرو شیعه اعتقادی بیرون می‌برد.
خط ۱۲۶: خط ۱۲۶:
*ابن هشام؛ السیره النبویه، ترجمه سید هاشم رسولی، تهران، انتشارات کتابچی، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم.
*ابن هشام؛ السیره النبویه، ترجمه سید هاشم رسولی، تهران، انتشارات کتابچی، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم.
*اربلی؛ کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز، بنی هاشمی، ۱۳۸۱ش، چاپ اول.
*اربلی؛ کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز، بنی هاشمی، ۱۳۸۱ش، چاپ اول.
*امین، سید محسن؛ مستدركات اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف المطبوعات.
*امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف المطبوعات.
*بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،‌دار الفکر، ۱۴۱۷ق، چاپ اول.
*بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،‌دار الفکر، ۱۴۱۷ق، چاپ اول.
*بلعمی؛ تاریخنامۀ طبری، تحقیق محمد روشن، تهران، البرز، ۱۳۷۳ش، چاپ سوم.
*بلعمی؛ تاریخنامۀ طبری، تحقیق محمد روشن، تهران، البرز، ۱۳۷۳ش، چاپ سوم.
*تهرانی، آقابزرگ؛ الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ج۱، ص۳۴۴.
*تهرانی، آقابزرگ؛ الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ج۱، ص۳۴۴.
* دیوان الفرزدق، مقدمه و شرح مجید طرد، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۴ق، چاپ دوم.
* دیوان الفرزدق، مقدمه و شرح مجید طرد، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۴ق، چاپ دوم.
*ذهبی، شمس الدین، تاريخ الإسلام، بیروت، دار الكتاب العربى‏، دوم، ۱۴۰۹ق.
*ذهبی، شمس الدین، تاریخ الإسلام، بیروت،‌ دار الکتاب العربی، دوم، ۱۴۰۹ق.
* طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم.
* طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم.
*فرزدق، دیوان الفرزدق، بیروت، دارصادر، بی تا.
*فرزدق، دیوان الفرزدق، بیروت، دارصادر، بی‌تا.
*کوفی، ابن اعثم؛ الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی، تحقیق غلامرضا طباطبایی مجد، تهرات، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۷۲ش.
*کوفی، ابن اعثم؛ الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی، تحقیق غلامرضا طباطبایی مجد، تهرات، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۷۲ش.
*مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش، چاپ سوم.
*مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش، چاپ سوم.
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۵۵

ویرایش