پرش به محتوا

کمال الدین و تمام النعمة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Fouladi
جزبدون خلاصۀ ویرایش
imported>Fouladi
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۱: خط ۳۱:
'''کَمالُ الدّین و تَمامُ النّعمة''' یا '''إکمالُ الدّین و إتمامُ النّعمَة'''، تالیف عالم بزرگ و برجسته [[شیعه]] محمد بن علی بن بابویه قمی معروف به [[شیخ صدوق]] (متوفای 381ق) به موضوع [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] و ظهور [[امام زمان]](عج) می‌پردازد. شیخ صدوق در این کتاب نمونه‌های فراوانی از غیبت پیامبران الهی را آورده و به بررسی کامل [[امامت]] [[حضرت مهدی]](ع)، تولد ایشان، روایات [[پیامبر اکرم|پیامبر]] و [[امامان|ائمه]](ع)، درباره ظهور آن حضرت، کسانی که به خدمت آن حضرت رسیده‏ اند و شرایط دوران ظهور ایشان پرداخته است.
'''کَمالُ الدّین و تَمامُ النّعمة''' یا '''إکمالُ الدّین و إتمامُ النّعمَة'''، تالیف عالم بزرگ و برجسته [[شیعه]] محمد بن علی بن بابویه قمی معروف به [[شیخ صدوق]] (متوفای 381ق) به موضوع [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] و ظهور [[امام زمان]](عج) می‌پردازد. شیخ صدوق در این کتاب نمونه‌های فراوانی از غیبت پیامبران الهی را آورده و به بررسی کامل [[امامت]] [[حضرت مهدی]](ع)، تولد ایشان، روایات [[پیامبر اکرم|پیامبر]] و [[امامان|ائمه]](ع)، درباره ظهور آن حضرت، کسانی که به خدمت آن حضرت رسیده‏ اند و شرایط دوران ظهور ایشان پرداخته است.


== علت نام گذاری کتاب ==
== نامگذاری کتاب ==
نام کتاب کمال الدین و تمام النعمه از این آیه شریفه [[آیه اکمال|اکمال]] در [[سوره مائده]] اتحاذ شده که در آن آمده است:<font color=green>«'''الیوم اکملت لکم دینکم و اتمت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دیناً'''»</font><ref>مائده / 3.</ref>. یعنی امروز دین شما را برایتان کامل ساختم و نعمتم را بر شما تمام کردم و از اسلام به عنوان دین برای شما خشنودم.<ref>مقدمه کتاب.</ref>
نام کتاب کمال الدین و تمام النعمه از این آیه شریفه [[آیه اکمال|اکمال]] در [[سوره مائده]] اتحاذ شده که در آن آمده است:<font color=green>«'''الیوم اکملت لکم دینکم و اتمت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دیناً'''»</font><ref>مائده / 3.</ref>. یعنی امروز دین شما را برایتان کامل ساختم و نعمتم را بر شما تمام کردم و از اسلام به عنوان دین برای شما خشنودم.<ref>مقدمه کتاب.</ref>


== نام کتاب ==
'''دیگر نامها'''
 
نام‌های مختلفی برای کتاب ذکر شده است مانند «اکمال الدین و اتمام النعمة»،<ref>الذریعة، ج 2، ص 283. امل الآمل، ج 2، ص 284.</ref> «اتمام النعمة فی الغیبة»،<ref>بحارالانوار، ج 1، ص 6.</ref> و «اکمال الدین»؛ اما بنا بر آن چه در مقدمه کتاب آمده است بسیاری نام «کمال الدین و تمام النعمعة» را ترجیح داده اند.
نام‌های مختلفی برای کتاب ذکر شده است مانند «اکمال الدین و اتمام النعمة»،<ref>الذریعة، ج 2، ص 283. امل الآمل، ج 2، ص 284.</ref> «اتمام النعمة فی الغیبة»،<ref>بحارالانوار، ج 1، ص 6.</ref> و «اکمال الدین»؛ اما بنا بر آن چه در مقدمه کتاب آمده است بسیاری نام «کمال الدین و تمام النعمعة» را ترجیح داده اند.


== انگیزه تألیف ==
== انگیزه نگارش کتاب و جایگاه آن ==
[[شیخ صدوق]] انگیزه خود را از نگارش این کتاب، دفاع از مسأله [[غیبت امام زمان|غیبت]] بیان می‌کند. او می‌نویسد:
[[شیخ صدوق]] انگیزه خود را از نگارش این کتاب، دفاع از مسأله [[غیبت امام زمان|غیبت]] بیان می‌کند. او می‌نویسد:


::''بعد از سفر به [[مشهد]] و [[زیارت]] [[امام رضا(ع)|علی بن موسی الرضا]](ع) به [[نیشابور]] رفتم. در آنجا شیعیانی که به دیدن من می‌آمدند و شبهاتی را درباره امام زمان(ع)مطرح کردند که من هم سعی فراوانی در حل آن شبهات نمودم, تا آنکه به [[قم]] آمدم. در آنجا نیز شیخ نجم الدین ابو سعید محمد بن حسن بن محمد بن احمد بن علی بن صلت قمی به دیدارم آمد. او نیز از من درخواست نگارش کتابی در این باره داشت و من هم به ایشان وعده اجابت دادم, تا آنکه شبی [[امام زمان]](ع) را درخواب دیدم. آن حضرت به من فرمود: «چرا کتابی درباره غیبت نمی‌نویسی تا خداوند به وسیله آن حوائجت را برآورده سازد؟». عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا! من در این باره چند کتاب نوشته ‏ام». آن حضرت فرمود: «اینک کتابی بنویس و در آن به غیبت‌های پیامبران الهی اشاره کن». پس از آن از خواب بیدار شدم و بر آن شدم تا این کتاب را به نگارش درآورم.''<ref>مقدمه کتاب.</ref>
::''بعد از سفر به [[مشهد]] و [[زیارت]] [[امام رضا(ع)|علی بن موسی الرضا]](ع) به [[نیشابور]] رفتم. در آنجا شیعیانی که به دیدن من می‌آمدند و شبهاتی را درباره امام زمان(ع)مطرح کردند که من هم سعی فراوانی در حل آن شبهات نمودم, تا آنکه به [[قم]] آمدم. در آنجا نیز شیخ نجم الدین ابو سعید محمد بن حسن بن محمد بن احمد بن علی بن صلت قمی به دیدارم آمد. او نیز از من درخواست نگارش کتابی در این باره داشت و من هم به ایشان وعده اجابت دادم, تا آنکه شبی [[امام زمان]](ع) را درخواب دیدم. آن حضرت به من فرمود: «چرا کتابی درباره غیبت نمی‌نویسی تا خداوند به وسیله آن حوائجت را برآورده سازد؟». عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا! من در این باره چند کتاب نوشته ‏ام». آن حضرت فرمود: «اینک کتابی بنویس و در آن به غیبت‌های پیامبران الهی اشاره کن». پس از آن از خواب بیدار شدم و بر آن شدم تا این کتاب را به نگارش درآورم.''<ref>مقدمه کتاب.</ref>


== اهمیت و اعتبار کتاب ==
اهمیت ویژه این کتاب در نقل اقوال عالم بزرگ شیعی دوره [[غیبت صغری|غیبت صغری]]؛ یعنی ابو جعفر محمد بن عبد الرحمن [[ابن قبه رازی]] (متوفای قبل از 319ق) است. دانسته‌های ما درباره این عالم شیعی محدود به نکاتی است که [[ابن ندیم|ابن ندیم]] و [[نجاشی|نجاشی]] آورده‏اند. دیگر عالمان رجالی نکته چندانی به نکات ایشان نیفزوده‏ اند. به گفته نجاشی ابن قبه نخست از [[معتزله (اصول مذهب)|معتزلیان]] بوده و سپس به [[تشیع]] گرویده است.
 
از دیگر ویژگی‌های این کتاب نقل برخی از توقیعات صادر شده از [[ناحیه مقدسه]] است. [[شیخ صدوق]] برخی از مطالب این بخش را از متون کهن تر و گاه به نحو شفاهی از برخی مرتبطان با [[نواب اربعه]] نقل کرده است.<ref>محمد کاظم رحمتی، چند نکته درباره کتاب کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق.</ref>
 
با نگاه به انگیزه مؤلف و سبک نگارش کتاب، می‌توان آن را در زمره مطالب کلامی قرار داد اما با توجه به فراوانی مطالب تاریخی همچون تاریخ پیامبران، تاریخ جاهلیت، تاریخ [[پیامبر اسلام]] و تاریخ [[تشیع]] می‌توان آن راکتابی تاریخی دانست.<ref>نعمت الله صفری فروشانی، بررسی دو اثر تاریخ نگاری شیخ صدوق (ره).</ref>
 
این کتاب از قدیمی ترین و معتبرترین منابع روایی [[شیعه]] درباره [[امام زمان]](ع) می‌باشد. [[شیخ صدوق]] در این کتاب بسیاری از مباحث اعتقادی [[شیعه]] را درباره آن حضرت و غیبت آن امام مطرح نموده و به پاسخ گویی شبهات منکران و مخالفان می‌پردازد.
این کتاب از قدیمی ترین و معتبرترین منابع روایی [[شیعه]] درباره [[امام زمان]](ع) می‌باشد. [[شیخ صدوق]] در این کتاب بسیاری از مباحث اعتقادی [[شیعه]] را درباره آن حضرت و غیبت آن امام مطرح نموده و به پاسخ گویی شبهات منکران و مخالفان می‌پردازد.


== ساختار کتاب ==
== ساختار ==
این کتاب مشتمل بر 63 باب است که برخی موضوعات مورد بحث در این ابواب عبارت‌اند از:
 
این کتاب مجموعا دارای 621 روایت از 88 راوی است در 63 باب است که برخی موضوعات مورد بحث در این ابواب عبارت‌اند از:
* آفرینش حجت خدا قبل از آفرینش دیگر انسانها بوده است.
* آفرینش حجت خدا قبل از آفرینش دیگر انسانها بوده است.
* فقط خداوند حق انتخاب [[خلیفه]] و جانشین خود را دارد.
* فقط خداوند حق انتخاب [[خلیفه]] و جانشین خود را دارد.
خط ۶۷: خط ۷۴:
[[پرونده:ترجمه کمال الدین.jpg|بندانگشتی|ترجمه '''کمال الدین''' توسط '''کوه کمره ای''']]
[[پرونده:ترجمه کمال الدین.jpg|بندانگشتی|ترجمه '''کمال الدین''' توسط '''کوه کمره ای''']]
[[پرونده:ترجمه کمال الدین 2.jpg|بندانگشتی|ترجمه '''کمال الدین''' توسط '''منصور پهلوان''']]
[[پرونده:ترجمه کمال الدین 2.jpg|بندانگشتی|ترجمه '''کمال الدین''' توسط '''منصور پهلوان''']]
== ویژگی‌ها ==
این کتاب مجموعا دارای 621 روایت از 88 راوی است در 63 باب است.
اهمیت ویژه این کتاب در نقل اقوال عالم بزرگ شیعی دوره [[غیبت صغری|غیبت صغری]]؛ یعنی ابو جعفر محمد بن عبد الرحمن [[ابن قبه رازی]] (متوفای قبل از 319 ق) است. دانسته‌های ما درباره این عالم شیعی محدود به نکاتی است که [[ابن ندیم|ابن ندیم]] و [[نجاشی|نجاشی]] آورده‏اند. دیگر عالمان رجالی نکته چندانی به نکات ایشان نیفزوده‏ اند. به گفته نجاشی ابن قبه نخست از [[معتزله (اصول مذهب)|معتزلیان]] بوده و سپس به [[تشیع]] گرویده است.
از دیگر ویژگی‌های این کتاب نقل برخی از توقیعات صادر شده از [[ناحیه مقدسه]] است. [[شیخ صدوق]] برخی از مطالب این بخش را از متون کهن تر و گاه به نحو شفاهی از برخی مرتبطان با [[نواب اربعه]] نقل کرده است.<ref>محمد کاظم رحمتی، چند نکته درباره کتاب کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق.</ref>
با نگاه به انگیزه مؤلف و سبک نگارش کتاب، می‌توان آن را در زمره مطالب کلامی قرار داد اما با توجه به فراوانی مطالب تاریخی همچون تاریخ پیامبران، تاریخ جاهلیت، تاریخ [[پیامبر اسلام]] و تاریخ [[تشیع]] می‌توان آن راکتابی تاریخی دانست.<ref>نعمت الله صفری فروشانی، بررسی دو اثر تاریخ نگاری شیخ صدوق (ره).</ref>


== نسخه شناسی ==
== نسخه شناسی ==
خط ۹۱: خط ۹۰:
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20130313094922-9769-27.pdf بررسی جایگاه، اهمیت و اعتبارسنجی کتاب «کمال الدین و تمام النعمه»]
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20130313094922-9769-27.pdf بررسی جایگاه، اهمیت و اعتبارسنجی کتاب «کمال الدین و تمام النعمه»]
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20131111141450-9796-29.pdf روش شیخ صدوق در کمال الدین و تمام النعمه]
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20131111141450-9796-29.pdf روش شیخ صدوق در کمال الدین و تمام النعمه]
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
== منابع ==
== منابع ==
* تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الاضواء، 1403 ق.
* تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الاضواء، 1403 ق.
کاربر ناشناس