کاربر ناشناس
البرهان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Smnazem |
imported>Smnazem جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:البرهان فی تفسیر القرآن.jpg|بندانگشتی|البرهان فی تفسیر القرآن]] | [[پرونده:البرهان فی تفسیر القرآن.jpg|بندانگشتی|البرهان فی تفسیر القرآن]] | ||
'''البرهان فى تفسير القرآن'''، تالیف [[سید هاشم بحرانی]] كه يكى‌از مهم‌ترين [[تفسیر|تفاسير]] روايى [[شيعه]] است، در موضوعات علوم شرعى، قصص، [[حدیث|احادیث]] [[پیامبر(ص)|نبوي]] و مهم‌تر از همه فضايل [[اهل بیت(ع)]] و تناسب آنها با [[آيه|آيات]] [[قرآن|قرآنى]] نگاشته شده است. نویسنده کتاب [[اخباریان|اخباری]] است و تفسیر وی با رویکردی به شدت اخباری گرایانه نوشته شده است. به همین دلیل، البرهان فی تفسیر القرآن اشکالات و انتقاداتی را در پی داشته است. | '''البرهان فى تفسير القرآن'''، تالیف [[سید هاشم بحرانی]] كه يكى‌از مهم‌ترين [[تفسیر|تفاسير]] روايى [[شيعه]] است، در موضوعات علوم شرعى، قصص، [[حدیث|احادیث]] [[پیامبر(ص)|نبوي]] و مهم‌تر از همه فضايل [[اهل بیت(ع)]] و تناسب آنها با [[آيه|آيات]] [[قرآن|قرآنى]] نگاشته شده است. نویسنده کتاب [[اخباریان|اخباری]] است و تفسیر وی با رویکردی به شدت اخباری گرایانه نوشته شده است. به همین دلیل، البرهان فی تفسیر القرآن اشکالات و انتقاداتی را در پی داشته است. | ||
==مولف و انگیزه تالیف== | ==مولف و انگیزه تالیف== | ||
مولف این تفسیر [[سید هاشم بحرانی]] مشهور به [[علامه بحرانی]] از [[فقه|فقها]]، [[حدیث|محدثین]] و [[تفسیر|مفسرین]] [[شیعه]] در [[قرن یازدهم]] و اوایل [[قرن دوازدهم]] هجری قمری است. | مولف این تفسیر [[سید هاشم بحرانی]] مشهور به [[علامه بحرانی]] از [[فقه|فقها]]، [[حدیث|محدثین]] و [[تفسیر|مفسرین]] [[شیعه]] در [[قرن یازدهم]] و اوایل [[قرن دوازدهم]] هجری قمری است. | ||
علامه بحرانی در مقدمه کتاب انگیزه خود را برای تالیف این تفسیر اینگونه بیان می‌دارد: | علامه بحرانی در مقدمه کتاب انگیزه خود را برای تالیف این تفسیر اینگونه بیان می‌دارد: | ||
::همه بر شرف و بلند مرتبگی شأن [[قرآن |قرآن]]، واقفند و می‌دانند که نجات در تمسک به آن است، بحث، تلاوت و تفکر در معانی آن، سبب حیات قلبها و علم و عمل بدان، سبب تخلص از سختی‌هاست. به اسرار و حقایق پنهان آن با عقول معمولی نتوان رسید، باید از [[آیه اهل الذکر|اهل ذکر]] که اهل [[تفسیر|تنزیل]] و [[تفسیر |تأویل]] قرآنند، اخذ نمود. دیدم که مفسرین و علماء، به آراء دیگرانی غیر از [[اهل بیت]] عصمت (ع) رو آورده‌اند، درحالی‌که باید در فهم اسرار و حقایق قرآن تا آشکار شدن تأویل و تفسیر اهل بیت (ع) توقف نمود به همین جهت برای فهم نظرات تفسیری و بیان اهل بیت (ع) در تأویل و اسرار کتاب الهی، اقدام به جمع آوری [[تفسیر روایی|روایات تفسیری]] وارده از آنها نمودم.<ref>بحرانى، هاشم، البرهان فى تفسير القرآن، ج1، ص4.</ref> | ::همه بر شرف و بلند مرتبگی شأن [[قرآن |قرآن]]، واقفند و می‌دانند که نجات در تمسک به آن است، بحث، تلاوت و تفکر در معانی آن، سبب حیات قلبها و علم و عمل بدان، سبب تخلص از سختی‌هاست. به اسرار و حقایق پنهان آن با عقول معمولی نتوان رسید، باید از [[آیه اهل الذکر|اهل ذکر]] که اهل [[تفسیر|تنزیل]] و [[تفسیر |تأویل]] قرآنند، اخذ نمود. دیدم که مفسرین و علماء، به آراء دیگرانی غیر از [[اهل بیت]] عصمت (ع) رو آورده‌اند، درحالی‌که باید در فهم اسرار و حقایق قرآن تا آشکار شدن تأویل و تفسیر اهل بیت (ع) توقف نمود به همین جهت برای فهم نظرات تفسیری و بیان اهل بیت (ع) در تأویل و اسرار کتاب الهی، اقدام به جمع آوری [[تفسیر روایی|روایات تفسیری]] وارده از آنها نمودم.<ref>بحرانى، هاشم، البرهان فى تفسير القرآن، ج1، ص4.</ref> | ||
==ساختار و سبک تالیف== | ==ساختار و سبک تالیف== | ||
علامه بحرانی، در تفسیر البرهان بسیاری از احادیث رسیده از [[اهل بیت]] (ع) در تفسیر [[قرآن]] را جمع نموده‌است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ج3، ص۹۳. </ref> مؤلف در مقدمه خود می‌نویسد: | علامه بحرانی، در تفسیر البرهان بسیاری از احادیث رسیده از [[اهل بیت]] (ع) در تفسیر [[قرآن]] را جمع نموده‌است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ج3، ص۹۳. </ref> مؤلف در مقدمه خود می‌نویسد: | ||
::کتاب البرهان، شما را بر بسیاری از اسرار علوم قرآن آگاه می‌سازد. برخی مسائل علوم شرعی، قصص و اخبار [[پیامبر|انبیاء]] (ع) و فضائل [[اهل بیت]] امامت (ع) را برای شما، روشن می‌گرداند ... من روایات را از کتب معتبر، قابل اعتماد و مورد رجوعی، انتخاب کردم که مؤلفین آنها از مشایخ معتبر و علمای منتجب هستند. اغلب روایات را از طریق [[امامیه]] نقل کرده‌ام، ولی در آنجایی که روایات [[اهل سنت]] موافق روایات [[اهل بیت]] (ع)، یا در بیان فضائل اهل بیت (ع) هستند، از آنها نیز نقل نموده‌ام. از [[ابن عباس]] نیز مقدار کمی در تفسیر آیات، نقل کرده‌ام، زیرا او شاگرد [[حضرت علی]] (ع) بوده‌است.<ref>بحرانى، هاشم، البرهان فى تفسير القرآن، ج1، ص4.</ref> | ::کتاب البرهان، شما را بر بسیاری از اسرار علوم قرآن آگاه می‌سازد. برخی مسائل علوم شرعی، قصص و اخبار [[پیامبر|انبیاء]] (ع) و فضائل [[اهل بیت]] امامت (ع) را برای شما، روشن می‌گرداند ... من روایات را از کتب معتبر، قابل اعتماد و مورد رجوعی، انتخاب کردم که مؤلفین آنها از مشایخ معتبر و علمای منتجب هستند. اغلب روایات را از طریق [[امامیه]] نقل کرده‌ام، ولی در آنجایی که روایات [[اهل سنت]] موافق روایات [[اهل بیت]] (ع)، یا در بیان فضائل اهل بیت (ع) هستند، از آنها نیز نقل نموده‌ام. از [[ابن عباس]] نیز مقدار کمی در تفسیر آیات، نقل کرده‌ام، زیرا او شاگرد [[حضرت علی]] (ع) بوده‌است.<ref>بحرانى، هاشم، البرهان فى تفسير القرآن، ج1، ص4.</ref> | ||
| خط ۱۷: | خط ۲۱: | ||
علامه بحرانی در 16 باب مقدمه مسائل قرآنى و ديدگاه‌هاي تفسيري خود را بيان مى‌كند و فضاي حاكم بر اين ابواب و مقدمات بيان اختصاص تفسير به [[ائمه اطهار]] (ع) است و صريحاً در باب ششم ديگران را از دست زدن به [[تفسير]] نهى مى‌كند. هرچند تعبير او از تفسير در اينجا به [[تفسیر|تأويل]] بسيار نزديك شده است. در باب پانزدهم به بيان همبستگى [[اهل بیت(ع)|عترت]] و [[قرآن]] و تأكيد بر اينكه باطن و علم قرآن نزد ائمه(ع) است، مى‌پردازد. باب آخر مقدمه، يعنى باب شانزدهم معرفى منابع وي و ارائه برخى اصطلاحات رايج تفسيري است؛ بى آنكه تعريفى از هيچ يك از اين اصطلاحات از قبيل [[ناسخ و منسوخ]]، [[محكم و متشابه]]، عام و خاص، و تقديم و تأخير ارائه دهد و بدين‌گونه، زمينه را براي وارد شدن در تفسير آيات و بيان احاديثى در ذيل آيه، يا آيات منتخب هموار مى‌سازد. حسى كه به فضاي تفسير البرهان غلبه دارد، حاكى از دفاعى كلامى براي اثبات حقانيت و معرفى فضايل [[اهل بيت]] (ع) است. | علامه بحرانی در 16 باب مقدمه مسائل قرآنى و ديدگاه‌هاي تفسيري خود را بيان مى‌كند و فضاي حاكم بر اين ابواب و مقدمات بيان اختصاص تفسير به [[ائمه اطهار]] (ع) است و صريحاً در باب ششم ديگران را از دست زدن به [[تفسير]] نهى مى‌كند. هرچند تعبير او از تفسير در اينجا به [[تفسیر|تأويل]] بسيار نزديك شده است. در باب پانزدهم به بيان همبستگى [[اهل بیت(ع)|عترت]] و [[قرآن]] و تأكيد بر اينكه باطن و علم قرآن نزد ائمه(ع) است، مى‌پردازد. باب آخر مقدمه، يعنى باب شانزدهم معرفى منابع وي و ارائه برخى اصطلاحات رايج تفسيري است؛ بى آنكه تعريفى از هيچ يك از اين اصطلاحات از قبيل [[ناسخ و منسوخ]]، [[محكم و متشابه]]، عام و خاص، و تقديم و تأخير ارائه دهد و بدين‌گونه، زمينه را براي وارد شدن در تفسير آيات و بيان احاديثى در ذيل آيه، يا آيات منتخب هموار مى‌سازد. حسى كه به فضاي تفسير البرهان غلبه دارد، حاكى از دفاعى كلامى براي اثبات حقانيت و معرفى فضايل [[اهل بيت]] (ع) است. | ||
==منابع تفسیر== | ==منابع تفسیر== | ||
منابع روایی مولف در این تفسیر عبارتند از: | منابع روایی مولف در این تفسیر عبارتند از: | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۷: | ||
{{col-end}} | {{col-end}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==نقدها== | ==نقدها== | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۹: | ||
[[سید محمد علی ایازی]] می‌نویسد: | [[سید محمد علی ایازی]] می‌نویسد: | ||
::مؤلف از جمله [[اخباریان]] است که تفسیر را فقط با روایات واصله از [[اهل بیت]] (ع) جایز می‌دانند، تفسیر از طریق تدبر و [[اجتهاد]] و ذوق را منع، و تفسیر به روایاتی غیر از روایات منقول خودشان را نهی کرده‌اند.<ref>ایازی،سید محمد علی. المفسرون حیاتهم و منهجهم. ص201.</ref> | ::مؤلف از جمله [[اخباریان]] است که تفسیر را فقط با روایات واصله از [[اهل بیت]] (ع) جایز می‌دانند، تفسیر از طریق تدبر و [[اجتهاد]] و ذوق را منع، و تفسیر به روایاتی غیر از روایات منقول خودشان را نهی کرده‌اند.<ref>ایازی،سید محمد علی. المفسرون حیاتهم و منهجهم. ص201.</ref> | ||
==نسخه ها== | ==نسخه ها== | ||
===چاپ سنگی و حروفی=== | ===چاپ سنگی و حروفی=== | ||
تفسیر البرهان غیر از چاپ‌های سنگی قدیم، در شکل جدید چند بار طبع گردیده‌است. از جمله: | تفسیر البرهان غیر از چاپ‌های سنگی قدیم، در شکل جدید چند بار طبع گردیده‌است. از جمله: | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۱۴: | ||
===نسخه‌های خطی=== | ===نسخه‌های خطی=== | ||
# نسخه‌ای در کتابخانه وزیری [[یزد]] به شماره (۵۹۹۸) | # نسخه‌ای در کتابخانه وزیری [[یزد]] به شماره (۵۹۹۸) | ||
# نسخه‌ای در کتابخانه مرکزی دانشگاه [[تهران]] به شماره (۸۴۴) | # نسخه‌ای در کتابخانه مرکزی دانشگاه [[تهران]] به شماره (۸۴۴) | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۲۴: | ||
# نسخه‌ای در کتابخانه [[آستان قدس رضوی]] [[مشهد]] شماره ۸۳- ۹۱ | # نسخه‌ای در کتابخانه [[آستان قدس رضوی]] [[مشهد]] شماره ۸۳- ۹۱ | ||
# نسخه کتابخانه [[مدرسه عالی شهید مطهری]] تهران (۲۰۵۷). | # نسخه کتابخانه [[مدرسه عالی شهید مطهری]] تهران (۲۰۵۷). | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت 1403. | *آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت 1403. | ||
*ایازی،سید محمد علی. المفسرون حیاتهم و منهجهم. تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ازشاد اسلامی، 1414ق. | *ایازی،سید محمد علی. المفسرون حیاتهم و منهجهم. تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ازشاد اسلامی، 1414ق. | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۳۸: | ||
*خرمشاهي، بهاءالدين، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی. تهران، دوستان ، ناهيد ، 1377ش. | *خرمشاهي، بهاءالدين، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی. تهران، دوستان ، ناهيد ، 1377ش. | ||
*معرفت، محمدهادی، التفسیر و المفسرون، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1418ق. | *معرفت، محمدهادی، التفسیر و المفسرون، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1418ق. | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* برای دانلود تفسیر البرهان به این آدرس مراجعه شود.[http://narjes-library.blogspot.com/2013/03/blog-post_4440.html] | * برای دانلود تفسیر البرهان به این آدرس مراجعه شود.[http://narjes-library.blogspot.com/2013/03/blog-post_4440.html] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120329114730-2118-49.pdf بررسی کتاب «البرهان فی تفسیر القرآن»] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120329114730-2118-49.pdf بررسی کتاب «البرهان فی تفسیر القرآن»] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120326103029-1085-4.pdf اجتهاد و روش شناسی در تفسیر البرهان] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120326103029-1085-4.pdf اجتهاد و روش شناسی در تفسیر البرهان] | ||
{{تفسیرهای شیعه}} | {{تفسیرهای شیعه}} | ||