برهان وجودی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{اعتقادات شیعه}} | {{اعتقادات شیعه}} | ||
'''برهان وجودی''' | '''برهان وجودی''' یا برهان هستی‌شناختی، از جمله [[برهان‌های اثبات خدا|برهان‌های اثبات خداست]] که وجود خدا را از طریق تأمل در مفهوم [[خدا]] اثبات می‌کند. [[آنسلم قدیس|آنسلم]]، پایه‌گذار و [[دکارت]] و [[پلانتینگا]] از موافقان غربی این برهان، و [[محمدحسین غروی اصفهانی]] از ارائه‌دهندگان مسلمان این برهان به شمار می‌روند. | ||
[[آنسلم قدیس|آنسلم]] | |||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
برهان وجودی یا برهان هستی‌شناختی، در [[الهیات]] [[مسیحیت|مسیحی]]، با نام قدیس آنسِلم (متولد ۵۰۳ق/۱۱۰۹م) شناخته می‌شود. او در این برهان به احمقی اشاره می‌کند که می‌گوید [[خدا]] نیست. آنگاه این برهان در جواب او گفته می‌شود. همزمان با ارائه این استدلال از سوی او، مخالفت‌هایی از سوی معاصرین وی بیان شد و عده‌ای نیز به دفاع از او برخاستند. بعد از او، این برهان به صورتهای دیگری نیز ارائه و تقریر شده است. | |||
او در این برهان به احمقی اشاره می‌کند که می‌گوید [[خدا]] نیست. آنگاه این برهان در جواب او گفته می‌شود. | |||
همزمان با ارائه این استدلال از سوی او، مخالفت‌هایی از سوی معاصرین وی بیان شد و عده‌ای نیز به دفاع از او | |||
بعد از او، این برهان به | |||
بزرگترین و مؤثرترین | از مهمترین موافقان این برهان می‌توان به دکارت و از مهمترین مخالفان آن، می‌توان به [[توماس آکویناس]] و کانت اشاره کرد. بزرگترین و مؤثرترین نقادی‌هایی که تاکنون از برهان هستی‌شناختی‌به عمل آمده، توسط [[ایمانوئل کانت]] (۱۷۲۴-۱۸۰۴م) بوده است.<ref>حائری یزدی، کاوشهای عقل نظری، صص ۳۲۸-۳۲۹.</ref> | ||
این برهان، در دوره معاصر از سوی برخی محققان و [[فلسفه|فلاسفه]] [[اسلام|مسلمان]] مورد توجه قرار گرفته | این برهان، در دوره معاصر از سوی برخی محققان و [[فلسفه|فلاسفه]] [[اسلام|مسلمان]] مورد توجه قرار گرفته که برخی به مخالفت با آن و برخی دیگر همانند محمدحسین اصفهانی (کمپانی) به دفاع از آن و بیان تقریری نو از آن اقدام کرده‌اند. | ||
==تقریر آنسلم== | ==تقریر آنسلم== | ||
برهان آنسلم بیان می‌دارد: | برهان آنسلم بیان می‌دارد: | ||
مقدمه ۱: خدا موجودی است که کامل‌تر از او نمی‌توان تصور کرد. | |||
مقدمه ۲: اگر فرض کنیم که خدا در خارج وجود نداشته باشد، یعنی فقط در ذهن انسان موجود است. | |||
مقدمه ۳: موجودی که فقط در ذهن وجود دارد، نسبت به موجودی که هم در ذهن است و هم در خارج، ناقص‌تر است. | |||
مقدمه ۴: بنابراین اگر خدا در خارج موجود نباشد، یعنی خدا کامل‌ترین موجودی که قابل تصور است نیست و از او کامل‌تر نیز می‌توان تصور کرد. | |||
بنابراین، خدا باید در خارج از ذهن ما موجود | بنابراین، خدا باید در خارج از ذهن ما موجود باشد، وگرنه خلاف تعریف ما خواهد بود.<ref>هیک، ص ۷۵-۷۹.</ref> | ||
== تقریر | == تقریر محمدحسین اصفهانی (کمپانی) == | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[محمد حسین غروی اصفهانی]]:{{سخ}}{{شعر|}}{{ب| ماکان موجودا بذاته بلا|حیث هو الواجب جل وعلا}} {{ب|و هو بذاته دلیل ذاته|اصدق شاهد علی اثباته}} {{ب| یقضی بهذا کل حدس صائب| لو لم یکن مطابق للواجب}} {{ب|لکان هو اما لامتناعه|و هو خلاف مقتضی طباعه}} {{ب| او هو لافتقاره الی السبب| والفرض فردیته لما وجب}} {{ب| فالنظر الصحیح فی الوجوب| یفضی الی حقیقه المطلوب}}{{پایان شعر}}|تاریخ بایگانی|| منبع = <small>تحفه الحکیم، ص۱۰۲</small>| تراز = چپ| عرض = ۳۲۰px|حاشیه= ۵px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[محمد حسین غروی اصفهانی]]:{{سخ}}{{شعر|}}{{ب| ماکان موجودا بذاته بلا|حیث هو الواجب جل وعلا}} {{ب|و هو بذاته دلیل ذاته|اصدق شاهد علی اثباته}} {{ب| یقضی بهذا کل حدس صائب| لو لم یکن مطابق للواجب}} {{ب|لکان هو اما لامتناعه|و هو خلاف مقتضی طباعه}} {{ب| او هو لافتقاره الی السبب| والفرض فردیته لما وجب}} {{ب| فالنظر الصحیح فی الوجوب| یفضی الی حقیقه المطلوب}}{{پایان شعر}}|تاریخ بایگانی|| منبع = <small>تحفه الحکیم، ص۱۰۲</small>| تراز = چپ| عرض = ۳۲۰px|حاشیه= ۵px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
| خط ۸۵: | خط ۷۶: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* افضلی، علی، | * افضلی، علی، «شرح و بررسی تقریر حکیم اصفهانی از برهان وجودی و انتقادات مهدی حائری به آن»، در مجله حکمت معاصر، ۱۳۹۲ش، ش۲، ص۱-۲۰. | ||
* جوادی آملی، عبدالله، تبیین براهین اثبات خدا، قم: اسراء، ۱۳۷۸ش. | * جوادی آملی، عبدالله، تبیین براهین اثبات خدا، قم: اسراء، ۱۳۷۸ش. | ||
* جوادی آملی، عبدالله، | * جوادی آملی، عبدالله، سرچشمه اندیشه، ج۳، تحقیق: عباس رحیمیان، ۱۳۸۶، چاپ پنجم. | ||
* [[حائری یزدی]]، مهدی، کاوشهای عقل نظری، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، ۱۳۸۴ش. | * [[حائری یزدی]]، مهدی، کاوشهای عقل نظری، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، ۱۳۸۴ش. | ||
{{چپ‌چین}} | {{چپ‌چین}} | ||