پرش به محتوا

تعقیبات: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۳۱۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۰ ژوئن ۲۰۲۱
جز
ویکی سازی
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویکی سازی)
خط ۱: خط ۱:
{{نیایش}}
{{نیایش}}
'''تَعقیبات''' مجموعه‌ای از [[دعا]]ها، اذکار و برخی آیات قرآن که خواندن آنها پس از [[نمازهای یومیه]]، مستحب است. برخی از تعقیبات نماز تعقیبات مشترک هستند و بعد از هر نمازی خواندن آن‌ها [[مستحب]] است. برای هر یک از نمازهای روزانه نیز دعاها و ذکرهایی توصیه شده است. [[تسبیحات حضرت زهرا]]، [[آیه الکرسی]] و [[سجده شکر]] جزو مشهورترین تعقیبات هستند.
'''تَعقیبات''' مجموعه‌ای از [[دعا]]ها، اذکار و برخی [[آیات قرآن]] که خواندن آنها پس از [[نمازهای یومیه]]، [[مستحب]] است. برخی از تعقیبات نماز تعقیبات مشترک هستند و بعد از هر نمازی خواندن آن‌ها [[مستحب]] است. برای هر یک از [[نمازهای روزانه]] نیز دعاها و [[ذکر]]هایی توصیه شده است. [[تسبیحات حضرت زهرا]]، [[آیه الکرسی]] و [[سجده شکر]] جزو مشهورترین تعقیبات هستند.


==در لغت و فقه==
==در لغت و فقه==
خط ۱۲: خط ۱۲:
برخی از مفسران مانند [[ابن عباس]]، آیه شریفه {{متن قرآن|وَمِنَ اللَّیلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ ﴿۴۰﴾|سوره=ق|آیه=۴۰}}<ref>ق/۵۰/۴۰.</ref> را به تسبیح پس از نماز یا تعقیبات بازگردانده‌اند، اما شماری از مفسران [[اهل سنت]]، آن را به [[نافله‌های روزانه|نافله‌ روزانه]] پس از [[نمازهای یومیه]] تفسیر کرده‌اند.<ref>نک: طبری، التفسیر، ج ۲۶، ص ۱۸۲؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج ۴، ص ۲۳۱.</ref> گفتنی است همین معنای [[نماز تطوع]] پس از نماز دیگر، از مهمترین موارد کاربرد اصطلاح تعقیب در متون فقهی اهل سنت بوده است.<ref>نک: ابن قدامه، المغنی، ج ۱، ص ۴۵۷؛ ابن مفلح، المبدع، ج ۲، ص ۱۹.</ref>
برخی از مفسران مانند [[ابن عباس]]، آیه شریفه {{متن قرآن|وَمِنَ اللَّیلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ ﴿۴۰﴾|سوره=ق|آیه=۴۰}}<ref>ق/۵۰/۴۰.</ref> را به تسبیح پس از نماز یا تعقیبات بازگردانده‌اند، اما شماری از مفسران [[اهل سنت]]، آن را به [[نافله‌های روزانه|نافله‌ روزانه]] پس از [[نمازهای یومیه]] تفسیر کرده‌اند.<ref>نک: طبری، التفسیر، ج ۲۶، ص ۱۸۲؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج ۴، ص ۲۳۱.</ref> گفتنی است همین معنای [[نماز تطوع]] پس از نماز دیگر، از مهمترین موارد کاربرد اصطلاح تعقیب در متون فقهی اهل سنت بوده است.<ref>نک: ابن قدامه، المغنی، ج ۱، ص ۴۵۷؛ ابن مفلح، المبدع، ج ۲، ص ۱۹.</ref>


در برخی از منابع روایی، قرائت برخی سور و آیات مانند [[معوذات]]، <ref>احمد بن حنبل، مسند، ج ۴، ص ۱۵۵ و ۲۰۱؛ ابو داوود سجستانی، السنن، ج ۲، ص ۸۶.</ref> [[سوره یس]]<ref>شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ص ۱۱۷.</ref> و [[آیة الکرسی]] <ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۳۰۸.</ref>، پس از نماز فریضه، توصیه شده است.
در برخی از منابع روایی، قرائت برخی سور و [[آیات]] مانند [[معوذات]]، <ref>احمد بن حنبل، مسند، ج ۴، ص ۱۵۵ و ۲۰۱؛ ابو داوود سجستانی، السنن، ج ۲، ص ۸۶.</ref> [[سوره یس]]<ref>شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ص ۱۱۷.</ref> و [[آیة الکرسی]] <ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۳۰۸.</ref>، پس از نماز فریضه، توصیه شده است.


در فضیلت تعقیبات گفته شده که اگر مؤمنی پس از نماز، آن اندازه به تعقیبات بپردازد که نماز دیگر فرا رسد، او میهمان خداست و حق او بر خداوند آن است که میهمانش را گرامی دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۱.</ref>
در فضیلت تعقیبات گفته شده که اگر مؤمنی پس از نماز، آن اندازه به تعقیبات بپردازد که نماز دیگر فرا رسد، او میهمان خداست و حق او بر خداوند آن است که میهمانش را گرامی دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۱.</ref>
خط ۲۳: خط ۲۳:
افزون بر ادعیه مشترک، برای هر یک از نمازهای روزانه، دعای مخصوصی آمده است.<ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۲۷-۳۲۶؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص ۱۲۴؛ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۲۰۰؛ ابن طاووس، فلاح السائل، ۱۷۱-۱۷۰؛ برای رساله‌ای مستقل در این باره، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج ۴، ص ۲۱۸.</ref> در برخی منابع دیگر آمده که نمازگزار باید هر آنچه را نیاز دارد، از خداوند بخواهد و دعا کند.<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص ۱۲۴؛ محقق حلی، المعتبر، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref>
افزون بر ادعیه مشترک، برای هر یک از نمازهای روزانه، دعای مخصوصی آمده است.<ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۲۷-۳۲۶؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص ۱۲۴؛ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۲۰۰؛ ابن طاووس، فلاح السائل، ۱۷۱-۱۷۰؛ برای رساله‌ای مستقل در این باره، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج ۴، ص ۲۱۸.</ref> در برخی منابع دیگر آمده که نمازگزار باید هر آنچه را نیاز دارد، از خداوند بخواهد و دعا کند.<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص ۱۲۴؛ محقق حلی، المعتبر، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref>


در روایات گفته شده که دعا پس از نماز [[فریضه]]، بر نماز [[نافله]] رجحان دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۲؛ علامه حلی، نهایة الاحکام، ج ۱، ص ۵۱۰.</ref> بر پایه روایات، دعا پس از نمازهای فریضه به خصوص فجر، ظهر و مغرب، مستجاب است.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۵-۳۴۳.</ref> برخی منابع فقهی، بر این نکته تأکید دارند که اذکار و [[ادعیه مأثور]]، بر ادعیه غیرمأثور فضیلت دارند.<ref>محقق حلی، المعتبر، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref>
در روایات گفته شده که [[دعا]] پس از نماز [[فریضه]]، بر نماز [[نافله]] رجحان دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۲؛ علامه حلی، نهایة الاحکام، ج ۱، ص ۵۱۰.</ref> بر پایه روایات، دعا پس از نمازهای فریضه به خصوص فجر، ظهر و مغرب، مستجاب است.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۵-۳۴۳.</ref> برخی منابع فقهی، بر این نکته تأکید دارند که اذکار و [[ادعیه مأثور]]، بر ادعیه غیرمأثور فضیلت دارند.<ref>محقق حلی، المعتبر، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref>


==سجده شکر و تعقیبات نماز==
==سجده شکر و تعقیبات نماز==
خط ۲۹: خط ۲۹:
از آداب توصیه شده در [[روایات]]، [[سجده شکر]] است که ذکر مربوط به آن، صد بار شکر یا صد بار درخواست عفو است.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۴؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۴-۳۲۹.</ref> در برخی منابع، سجده شکر از ویژگی‌های [[امامیه]] دانسته شده است. <ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۱.</ref>
از آداب توصیه شده در [[روایات]]، [[سجده شکر]] است که ذکر مربوط به آن، صد بار شکر یا صد بار درخواست عفو است.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۴؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۴-۳۲۹.</ref> در برخی منابع، سجده شکر از ویژگی‌های [[امامیه]] دانسته شده است. <ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۱.</ref>


در حالی که اساس سجده شکر از مشترکات امامیه با [[مذهب|مذاهب]] اهل سنت است، انجام آن پس از نماز، از سوی برخی [[فقیه|فقهای]] اهل سنت به سبب خوف از [[بدعت]] و داخل شدن آن در سنن نماز، مکروه شمرده شده است.<ref>نک: ابن عابدین، رد المحتار، ج ۱، ص ۴۵۲؛ حصکفی، الدر المختار، ج ۲، ص ۱۱۹.</ref>
در حالی که اساس سجده شکر از مشترکات امامیه با [[مذهب|مذاهب]] [[اهل سنت]] است، انجام آن پس از نماز، از سوی برخی [[فقیه|فقهای]] اهل سنت به سبب خوف از [[بدعت]] و داخل شدن آن در سنن نماز، [[مکروه]] شمرده شده است.<ref>نک: ابن عابدین، رد المحتار، ج ۱، ص ۴۵۲؛ حصکفی، الدر المختار، ج ۲، ص ۱۱۹.</ref>


==تعفیر و تعقیب نماز==
==تعفیر و تعقیب نماز==
خط ۳۶: خط ۳۶:
== اعمال پس از نماز جماعت==
== اعمال پس از نماز جماعت==


در باب [[نماز جماعت]]، توصیه شده است که [[امام جماعت]] تا آن‌گاه که متأخرین از [[ماموم|مأمومین]] نماز خود را به پایان برند، تسبیح گوید، اما در مجموع تعقیب را کوتاه سازد.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> اما در روایات [[اهل سنت]]، به خصوص از کراهت تعقیب در نمازهای [[ماه رمضان]] و نگرانی از خستگی مردم سخن به میان آمده است.<ref>ابن ابی شیبه، المصنف، ج۲، ص۱۶۸-۱۶۷.</ref> و‌گاه اطاله قعود (طولانی نشستن) برای امام جماعت، به طور کلی مکروه شمرده شده است. <ref>نک: ابن مفلح، المبدع، ج۲، ص۹۳؛ مرداوی، الانصاف، ج۲، ص۲۹۹.</ref>
در باب [[نماز جماعت]]، توصیه شده است که [[امام جماعت]] تا آن‌گاه که متأخرین از [[ماموم|مأمومین]] نماز خود را به پایان برند، [[تسبیح]] گوید، اما در مجموع تعقیب را کوتاه سازد.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> اما در روایات [[اهل سنت]]، به خصوص از کراهت تعقیب در نمازهای [[ماه رمضان]] و نگرانی از خستگی مردم سخن به میان آمده است.<ref>ابن ابی شیبه، المصنف، ج۲، ص۱۶۸-۱۶۷.</ref> و‌گاه اطاله قعود (طولانی نشستن) برای امام جماعت، به طور کلی مکروه شمرده شده است. <ref>نک: ابن مفلح، المبدع، ج۲، ص۹۳؛ مرداوی، الانصاف، ج۲، ص۲۹۹.</ref>




خط ۴۷: خط ۴۷:


==تألیفات==
==تألیفات==
تعقیبات موضوع برخی تک‌نگاری‌های فقهی نیز بوده است، که از آن جمله است، رساله‌ای با عنوان «‌التعقیب و التعفیر‌» از ابوالعباس [[ابن نوح سیرافی]] <ref>نجاشی، الرجال، ص۸۷-۸۶</ref>، رساله‌ای از [[ابن فهد حلی]] با عنوان «‌الفصول فی دعوات اعقاب الفرائض‌» <ref>چ سنگی در حاشیه مکارم الاخلاق، ۱۳۴۱ق</ref>، و رساله‌ای از [[محقق کرکی]].<ref>برای متون دیگر در این زمینه به زبان‌های عربی، فارسی، اردو و گجراتی، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۲ و ج۴، ص۲۱۹-۲۱۸ و ج۶، ص۳۹۳ و ج۱۰، ص۳۲ و ج۱۱، ص۴۷ و ج۱۲، ص۹۵- ۹۳ و ج۱۵، ص۶ و ج۲۲، ص۱۷ و ج۲۵، ص۱۱۵-۱۱۴.</ref>
تعقیبات موضوع برخی تک‌نگاری‌های فقهی نیز بوده است، که از آن جمله است، رساله‌ای با عنوان «‌التعقیب و التعفیر‌» از ابوالعباس [[ابن نوح سیرافی]] <ref>نجاشی، الرجال، ص۸۷-۸۶</ref>، رساله‌ای از [[ابن فهد حلی]] با عنوان «‌الفصول فی دعوات اعقاب الفرائض‌» <ref>چ سنگی در حاشیه مکارم الاخلاق، ۱۳۴۱ق</ref>، و رساله‌ای از [[محقق کرکی]].<ref>برای متون دیگر در این زمینه به زبان‌های عربی، فارسی، اردو و گجراتی، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۲ و ج۴، ص۲۱۹-۲۱۸ و ج۶، ص۳۹۳ و ج۱۰، ص۳۲ و ج۱۱، ص۴۷ و ج۱۲، ص۹۵- ۹۳ و ج۱۵، ص۶ و ج۲۲، ص۱۷ و ج۲۵، ص۱۱۵-۱۱۴.</ref>


خط ۱۲۰: خط ۱۱۹:
  | توضیحات =  
  | توضیحات =  
}}</onlyinclude>
}}</onlyinclude>
[[Category:تعقیبات نماز]]
[[Category:عبادت‌های مستحب]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:تعقیبات نماز]]
[[Category:عبادت‌های مستحب]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:تعقیبات نماز]]
[[Category:عبادت‌های مستحب]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:تعقیبات نماز]]
[[Category:عبادت‌های مستحب]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:تعقیبات نماز]]
[[Category:عبادت‌های مستحب]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:تعقیبات نماز]]
[[Category:عبادت‌های مستحب]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:تعقیبات نماز]]
[[Category:عبادت‌های مستحب]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:تعقیبات نماز]]
[[Category:عبادت‌های مستحب]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:تعقیبات نماز]]
[[Category:عبادت‌های مستحب]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]


[[رده:تعقیبات نماز]]
[[رده:تعقیبات نماز]]
[[رده:عبادت‌های مستحب]]
[[رده:عبادت‌های مستحب]]
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
confirmed، templateeditor
۱۱٬۵۴۹

ویرایش