confirmed، templateeditor
۱۱٬۵۴۹
ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جز (ویکی سازی) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نیایش}} | {{نیایش}} | ||
'''تَعقیبات''' مجموعهای از [[دعا]]ها، اذکار و برخی آیات قرآن که خواندن آنها پس از [[نمازهای یومیه]]، مستحب است. برخی از تعقیبات نماز تعقیبات مشترک هستند و بعد از هر نمازی خواندن آنها [[مستحب]] است. برای هر یک از نمازهای روزانه نیز دعاها و | '''تَعقیبات''' مجموعهای از [[دعا]]ها، اذکار و برخی [[آیات قرآن]] که خواندن آنها پس از [[نمازهای یومیه]]، [[مستحب]] است. برخی از تعقیبات نماز تعقیبات مشترک هستند و بعد از هر نمازی خواندن آنها [[مستحب]] است. برای هر یک از [[نمازهای روزانه]] نیز دعاها و [[ذکر]]هایی توصیه شده است. [[تسبیحات حضرت زهرا]]، [[آیه الکرسی]] و [[سجده شکر]] جزو مشهورترین تعقیبات هستند. | ||
==در لغت و فقه== | ==در لغت و فقه== | ||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
برخی از مفسران مانند [[ابن عباس]]، آیه شریفه {{متن قرآن|وَمِنَ اللَّیلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ ﴿۴۰﴾|سوره=ق|آیه=۴۰}}<ref>ق/۵۰/۴۰.</ref> را به تسبیح پس از نماز یا تعقیبات بازگرداندهاند، اما شماری از مفسران [[اهل سنت]]، آن را به [[نافلههای روزانه|نافله روزانه]] پس از [[نمازهای یومیه]] تفسیر کردهاند.<ref>نک: طبری، التفسیر، ج ۲۶، ص ۱۸۲؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج ۴، ص ۲۳۱.</ref> گفتنی است همین معنای [[نماز تطوع]] پس از نماز دیگر، از مهمترین موارد کاربرد اصطلاح تعقیب در متون فقهی اهل سنت بوده است.<ref>نک: ابن قدامه، المغنی، ج ۱، ص ۴۵۷؛ ابن مفلح، المبدع، ج ۲، ص ۱۹.</ref> | برخی از مفسران مانند [[ابن عباس]]، آیه شریفه {{متن قرآن|وَمِنَ اللَّیلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ ﴿۴۰﴾|سوره=ق|آیه=۴۰}}<ref>ق/۵۰/۴۰.</ref> را به تسبیح پس از نماز یا تعقیبات بازگرداندهاند، اما شماری از مفسران [[اهل سنت]]، آن را به [[نافلههای روزانه|نافله روزانه]] پس از [[نمازهای یومیه]] تفسیر کردهاند.<ref>نک: طبری، التفسیر، ج ۲۶، ص ۱۸۲؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج ۴، ص ۲۳۱.</ref> گفتنی است همین معنای [[نماز تطوع]] پس از نماز دیگر، از مهمترین موارد کاربرد اصطلاح تعقیب در متون فقهی اهل سنت بوده است.<ref>نک: ابن قدامه، المغنی، ج ۱، ص ۴۵۷؛ ابن مفلح، المبدع، ج ۲، ص ۱۹.</ref> | ||
در برخی از منابع روایی، قرائت برخی سور و آیات مانند [[معوذات]]، <ref>احمد بن حنبل، مسند، ج ۴، ص ۱۵۵ و ۲۰۱؛ ابو داوود سجستانی، السنن، ج ۲، ص ۸۶.</ref> [[سوره یس]]<ref>شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ص ۱۱۷.</ref> و [[آیة الکرسی]] <ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۳۰۸.</ref>، پس از نماز فریضه، توصیه شده است. | در برخی از منابع روایی، قرائت برخی سور و [[آیات]] مانند [[معوذات]]، <ref>احمد بن حنبل، مسند، ج ۴، ص ۱۵۵ و ۲۰۱؛ ابو داوود سجستانی، السنن، ج ۲، ص ۸۶.</ref> [[سوره یس]]<ref>شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ص ۱۱۷.</ref> و [[آیة الکرسی]] <ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۳۰۸.</ref>، پس از نماز فریضه، توصیه شده است. | ||
در فضیلت تعقیبات گفته شده که اگر مؤمنی پس از نماز، آن اندازه به تعقیبات بپردازد که نماز دیگر فرا رسد، او میهمان خداست و حق او بر خداوند آن است که میهمانش را گرامی دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۱.</ref> | در فضیلت تعقیبات گفته شده که اگر مؤمنی پس از نماز، آن اندازه به تعقیبات بپردازد که نماز دیگر فرا رسد، او میهمان خداست و حق او بر خداوند آن است که میهمانش را گرامی دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۱.</ref> | ||
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
افزون بر ادعیه مشترک، برای هر یک از نمازهای روزانه، دعای مخصوصی آمده است.<ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۲۷-۳۲۶؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص ۱۲۴؛ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۲۰۰؛ ابن طاووس، فلاح السائل، ۱۷۱-۱۷۰؛ برای رسالهای مستقل در این باره، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج ۴، ص ۲۱۸.</ref> در برخی منابع دیگر آمده که نمازگزار باید هر آنچه را نیاز دارد، از خداوند بخواهد و دعا کند.<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص ۱۲۴؛ محقق حلی، المعتبر، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> | افزون بر ادعیه مشترک، برای هر یک از نمازهای روزانه، دعای مخصوصی آمده است.<ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۲۷-۳۲۶؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص ۱۲۴؛ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۲۰۰؛ ابن طاووس، فلاح السائل، ۱۷۱-۱۷۰؛ برای رسالهای مستقل در این باره، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج ۴، ص ۲۱۸.</ref> در برخی منابع دیگر آمده که نمازگزار باید هر آنچه را نیاز دارد، از خداوند بخواهد و دعا کند.<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص ۱۲۴؛ محقق حلی، المعتبر، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> | ||
در روایات گفته شده که دعا پس از نماز [[فریضه]]، بر نماز [[نافله]] رجحان دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۲؛ علامه حلی، نهایة الاحکام، ج ۱، ص ۵۱۰.</ref> بر پایه روایات، دعا پس از نمازهای فریضه به خصوص فجر، ظهر و مغرب، مستجاب است.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۵-۳۴۳.</ref> برخی منابع فقهی، بر این نکته تأکید دارند که اذکار و [[ادعیه مأثور]]، بر ادعیه غیرمأثور فضیلت دارند.<ref>محقق حلی، المعتبر، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> | در روایات گفته شده که [[دعا]] پس از نماز [[فریضه]]، بر نماز [[نافله]] رجحان دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۲؛ علامه حلی، نهایة الاحکام، ج ۱، ص ۵۱۰.</ref> بر پایه روایات، دعا پس از نمازهای فریضه به خصوص فجر، ظهر و مغرب، مستجاب است.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۵-۳۴۳.</ref> برخی منابع فقهی، بر این نکته تأکید دارند که اذکار و [[ادعیه مأثور]]، بر ادعیه غیرمأثور فضیلت دارند.<ref>محقق حلی، المعتبر، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> | ||
==سجده شکر و تعقیبات نماز== | ==سجده شکر و تعقیبات نماز== | ||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
از آداب توصیه شده در [[روایات]]، [[سجده شکر]] است که ذکر مربوط به آن، صد بار شکر یا صد بار درخواست عفو است.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۴؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۴-۳۲۹.</ref> در برخی منابع، سجده شکر از ویژگیهای [[امامیه]] دانسته شده است. <ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۱.</ref> | از آداب توصیه شده در [[روایات]]، [[سجده شکر]] است که ذکر مربوط به آن، صد بار شکر یا صد بار درخواست عفو است.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۳۴۴؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۴-۳۲۹.</ref> در برخی منابع، سجده شکر از ویژگیهای [[امامیه]] دانسته شده است. <ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۱.</ref> | ||
در حالی که اساس سجده شکر از مشترکات امامیه با [[مذهب|مذاهب]] اهل سنت است، انجام آن پس از نماز، از سوی برخی [[فقیه|فقهای]] اهل سنت به سبب خوف از [[بدعت]] و داخل شدن آن در سنن نماز، مکروه شمرده شده است.<ref>نک: ابن عابدین، رد المحتار، ج ۱، ص ۴۵۲؛ حصکفی، الدر المختار، ج ۲، ص ۱۱۹.</ref> | در حالی که اساس سجده شکر از مشترکات امامیه با [[مذهب|مذاهب]] [[اهل سنت]] است، انجام آن پس از نماز، از سوی برخی [[فقیه|فقهای]] اهل سنت به سبب خوف از [[بدعت]] و داخل شدن آن در سنن نماز، [[مکروه]] شمرده شده است.<ref>نک: ابن عابدین، رد المحتار، ج ۱، ص ۴۵۲؛ حصکفی، الدر المختار، ج ۲، ص ۱۱۹.</ref> | ||
==تعفیر و تعقیب نماز== | ==تعفیر و تعقیب نماز== | ||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
== اعمال پس از نماز جماعت== | == اعمال پس از نماز جماعت== | ||
در باب [[نماز جماعت]]، توصیه شده است که [[امام جماعت]] تا آنگاه که متأخرین از [[ماموم|مأمومین]] نماز خود را به پایان برند، تسبیح گوید، اما در مجموع تعقیب را کوتاه سازد.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> اما در روایات [[اهل سنت]]، به خصوص از کراهت تعقیب در نمازهای [[ماه رمضان]] و نگرانی از خستگی مردم سخن به میان آمده است.<ref>ابن ابی شیبه، المصنف، ج۲، ص۱۶۸-۱۶۷.</ref> وگاه اطاله قعود (طولانی نشستن) برای امام جماعت، به طور کلی مکروه شمرده شده است. <ref>نک: ابن مفلح، المبدع، ج۲، ص۹۳؛ مرداوی، الانصاف، ج۲، ص۲۹۹.</ref> | در باب [[نماز جماعت]]، توصیه شده است که [[امام جماعت]] تا آنگاه که متأخرین از [[ماموم|مأمومین]] نماز خود را به پایان برند، [[تسبیح]] گوید، اما در مجموع تعقیب را کوتاه سازد.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> اما در روایات [[اهل سنت]]، به خصوص از کراهت تعقیب در نمازهای [[ماه رمضان]] و نگرانی از خستگی مردم سخن به میان آمده است.<ref>ابن ابی شیبه، المصنف، ج۲، ص۱۶۸-۱۶۷.</ref> وگاه اطاله قعود (طولانی نشستن) برای امام جماعت، به طور کلی مکروه شمرده شده است. <ref>نک: ابن مفلح، المبدع، ج۲، ص۹۳؛ مرداوی، الانصاف، ج۲، ص۲۹۹.</ref> | ||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
==تألیفات== | ==تألیفات== | ||
تعقیبات موضوع برخی تکنگاریهای فقهی نیز بوده است، که از آن جمله است، رسالهای با عنوان «التعقیب و التعفیر» از ابوالعباس [[ابن نوح سیرافی]] <ref>نجاشی، الرجال، ص۸۷-۸۶</ref>، رسالهای از [[ابن فهد حلی]] با عنوان «الفصول فی دعوات اعقاب الفرائض» <ref>چ سنگی در حاشیه مکارم الاخلاق، ۱۳۴۱ق</ref>، و رسالهای از [[محقق کرکی]].<ref>برای متون دیگر در این زمینه به زبانهای عربی، فارسی، اردو و گجراتی، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۲ و ج۴، ص۲۱۹-۲۱۸ و ج۶، ص۳۹۳ و ج۱۰، ص۳۲ و ج۱۱، ص۴۷ و ج۱۲، ص۹۵- ۹۳ و ج۱۵، ص۶ و ج۲۲، ص۱۷ و ج۲۵، ص۱۱۵-۱۱۴.</ref> | تعقیبات موضوع برخی تکنگاریهای فقهی نیز بوده است، که از آن جمله است، رسالهای با عنوان «التعقیب و التعفیر» از ابوالعباس [[ابن نوح سیرافی]] <ref>نجاشی، الرجال، ص۸۷-۸۶</ref>، رسالهای از [[ابن فهد حلی]] با عنوان «الفصول فی دعوات اعقاب الفرائض» <ref>چ سنگی در حاشیه مکارم الاخلاق، ۱۳۴۱ق</ref>، و رسالهای از [[محقق کرکی]].<ref>برای متون دیگر در این زمینه به زبانهای عربی، فارسی، اردو و گجراتی، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۲ و ج۴، ص۲۱۹-۲۱۸ و ج۶، ص۳۹۳ و ج۱۰، ص۳۲ و ج۱۱، ص۴۷ و ج۱۲، ص۹۵- ۹۳ و ج۱۵، ص۶ و ج۲۲، ص۱۷ و ج۲۵، ص۱۱۵-۱۱۴.</ref> | ||
خط ۱۲۰: | خط ۱۱۹: | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[Category:تعقیبات نماز]] | |||
[[Category:عبادتهای مستحب]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | |||
[[Category:تعقیبات نماز]] | |||
[[Category:عبادتهای مستحب]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | |||
[[Category:تعقیبات نماز]] | |||
[[Category:عبادتهای مستحب]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | |||
[[Category:تعقیبات نماز]] | |||
[[Category:عبادتهای مستحب]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | |||
[[Category:تعقیبات نماز]] | |||
[[Category:عبادتهای مستحب]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | |||
[[Category:تعقیبات نماز]] | |||
[[Category:عبادتهای مستحب]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | |||
[[Category:تعقیبات نماز]] | |||
[[Category:عبادتهای مستحب]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | |||
[[Category:تعقیبات نماز]] | |||
[[Category:عبادتهای مستحب]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | |||
[[Category:تعقیبات نماز]] | |||
[[Category:عبادتهای مستحب]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | |||
[[رده:تعقیبات نماز]] | [[رده:تعقیبات نماز]] | ||
[[رده:عبادتهای مستحب]] | [[رده:عبادتهای مستحب]] | ||
[[رده:مقالههای با درجه اهمیت ب]] | [[رده:مقالههای با درجه اهمیت ب]] |