Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۲۶
ویرایش
جز (←منابع: افزودن منبع) |
جز (←برهان وجوب و امکان) |
||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
==برهان وجوب و امکان== | ==برهان وجوب و امکان== | ||
{{اصلی|برهان وجوب | {{اصلی|برهان امکان و وجوب}} | ||
برهان | برهان امکان و وجوب، از ابتکارات<ref>جوادی آملی، تبیین براهین اثبات خدا، ۱۳۸۸ش، ص۱۹۵.</ref> و افتخارات [[فلسفه اسلامی]]<ref>حسینزاده، «برهان امکان در الهیات اسلامی»، ص۳۴.</ref> و از روشنترین و استوارترین براهین عقلی شمرده شده است.<ref>سبحانی، مدخل مسائل جدید در علم کلام، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۳۱.</ref> [[ابن سینا]] این برهان را بهترین و مطمئنترین برهان دانسته<ref>طوسی، شرح الاشارات و التنبیهات، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۶۶و ۶۷.</ref> و فخر رازی آن را مورد اعتماد حکما خوانده است.<ref>فخر رازی، المباحث المشرقیة، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۴۴۸.</ref> | ||
مبدع این برهان را ابن سینا دانستهاند؛<ref>نگاه کنید به: مطهری، توحید، انتشارات صدرا، ص۱۸۱؛ جوادی آملی، تبیین براهین اثبات خدا، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۸؛ سبحانی، مدخل مسائل جدید در علم کلام، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۳۱.</ref> اما عبدالرحمن بَدَوی، فیلسوف [[مصر|مصری]] قرن بیستم میلادی، و برخی از محققان معاصر، این برهان را از ابتکارات [[فارابی]] دانسته و برآنند ابن سینا در فلسفه اسلامی و توماس آکوئیناس در فلسفه غرب آن را از او وام گرفتهاند.<ref>بدوی، موسوعة الفلسفة، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۰۲؛ حسینزاده، «برهان امکان در الهیات اسلامی»، ص۳۴.</ref> | |||
در | تقریرهای متعددی از این برهان ارائه شده است.<ref>نگاه کنید به: ربانی گلپایگانی، «برهان امکان در اندیشه فیلسوفان و متکلمان»، ص۱۱-۲۵؛ حسینزاده، «برهان امکان در الهیات اسلامی»، ص۳۴-۳۸.</ref> ابن سینا این برهان را به صورت مختصر اینگونه بیان کرده است: شکی نیست که چیزی وجود دارد. موجود یا [[واجب الوجود]] است یا [[ممکن الوجود]]. اگر واجب باشد مطلوب ثابت است و اگر ممکن باشد، باید در نهایت به واجب الوجود منتهی شود.<ref>ابن سینا، مبدأ و معاد، ۱۳۶۳ش، ص ۲۲؛ ابن سینا، النجاة، دانشگاه تهران، ص۵۶۶ و ۵۶۷.</ref> | ||
[[خواجه نصیرالدین طوسی]] با توضیحات خود آن را چنین تقریر کرده است: | |||
* هر موجودی که در نظر گرفته شود، به لحاظ ذاتش یا ممکن الوجود است یا واجب الوجود. | |||
* وجود هر ممکن الوجودی از غیرش است؛ زیرا در ممکن الوجود با توجه به ذاتش، هیچ یک از هستی و نیستی بر دیگری ترجیح ندارد. به عبارت دیگر ممکن الوجود برای وجود یافتن، نیازمند علتی غیر از خودش است. | |||
* آن علت یا واجب الوجود است یا ممکن الوجود. اگر آن علت، واجب الوجود باشد، مطلوب (اثبات واجب الوجود) ثابت است؛ اما اگر ممکن الوجود باشد، آن علت، خود برای موجود شدن نیازمند به علتی غیر از خود است. درباره علت دوم مجدداً دو گزینه واجب الوجود و ممکن الوجود بودن تکرار میشود. | |||
* بنابراین سلسله ممکن الوجودها یا باید به واجب الوجود منتهی شود یا به دور یا تسلسل منتهی میشود. | |||
* [[دور]] و [[تسلسل]] هر دو محالند. | |||
* بنابراین سلسله ممکن الوجودها باید به واجب الوجود منتهی شود.<ref>طوسی، شرح الاشارات و التنبیهات، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۱۸-۲۰.</ref> | |||
==برهان نظم== | ==برهان نظم== |