سید محمدتقی خوانساری: تفاوت میان نسخه‌ها

| اندازه جعبه       =

| عنوان             =

| نام               = سید محمد تقی خوانساری

| تصویر             = محمد تقی خوانساری.jpg

| اندازه تصویر     =

| عنوان تصویر       =

| زادروز           = 1271ق

| مکان تولد       = [[خوانسار]]

| تاریخ مرگ         = 1331ش

| آرامگاه         = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه]]

| محل زندگی         = [[خوانسار]]، [[نجف]] و [[قم]]

| ملیت             = [[ایران]]

| نژاد             =

| تابعیت           =

| تحصیلات           = [[اجتهاد]]

| دانشگاه           =

| پیشه             =

| سال‌های فعالیت     =

| کارفرما           =

| نهاد             =

| نماینده           =

| شناخته‌شده برای   = اقامه [[نماز استسقاء|نماز باران]] در [[قم]]

| نقش‌های برجسته     = از مراجع تقلید، مبارزه با استعمار انگلیس

| سبک               =

| استادان       = [[محمد کاظم خراسانی]]، [[سیدمحمد کاظم طباطبایی یزدی]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[محمد حسین نائینی]]، و [[آقا ضیاء عراقی]]

| شاگردان   = [[امام خمینی]]، [[سید محمد محقق یزدی]]، مشهور به داماد، [[مرتضی حائری]]، [[شیخ موسی زنجانی]] و [[ابراهیم خوئی]]

| شهر خانگی         =

| تلویزیون         =

| لقب               =

| حزب               =

| جنبش             =

| مخالفان           =

| هیئت             =

| دین               = [[اسلام]]

| مذهب             = [[شیعه]]

| منصب             =

| مکتب             =

| آثار             = حاشیه بر [[عروة الوثقی]]، مختصر الاحکام و آثار دیگر

| گفتاورد           =

| جوایز             =

| امضا             =

| اندازه امضا       =

| وبگاه             =

| پانویس           =

'''محمدتقی خوانساری''' [[فقیه]] و [[مرجع تقلید]] [[شیعه|شیعی]] قرن چهاردهم هجری شمسی بود. در 1332 با شروع جنگ جهانی اول و درگیر شدن [[امپراتوری عثمانی|حکومت عثمانی]] با دولت انگلیس و اشغال شدن بعضی از مناطق جنوبی [[عراق]]، خوانساری با شماری از طلاب و علمای [[نجف]] به مقابله با اشغالگران برخاستند. وی در این جنگ مجروح و به مدت چهار سال به [[هندوچین]] تبعید شد. خوانساری به [[اراک]] و سپس به [[قم]] رفت. بعد از فوت [[شیخ عبدالکریم حائری]] و قبل از ورود [[آیت الله بروجردی]] از مراجع تقلید بود. او در برابر اقدامات رژیم [[محمدرضا پهلوی]] موضع‌گیری می‌کرد. یکی از حوادث معروف زندگی خوانساری، ماجرای اقامه [[استسقا|نماز باران]] وی در منطقه خاکفرج قم است.

خوانساری در [[خوانسار]] در خانواده‌ای که به علم، فضل و ادب مشهور بود به دنیا آمد. پدر او سید اسدالله موسوی خوانساری از تبار ابوالقاسم جعفربن حسین خوانساری بود که در منابع نسب او را به امام هفتم [[امام کاظم|موسی کاظم علیه السلام]] رسانده‌اند.<ref>ر.ک: آقا بزرگ تهرانی، قسم1، ص246، شریف رازی، ج1، ص321ـ322، حسینی یزدی و همکاران، ص433.</ref>

محمدتقی، تحصیل مقدمات علوم دینی را در [[خوانسار]] به پایان برد و در 1322برای ادامه تحصیل به [[عراق]] رفت. او نزد [[محمد کاظم خراسانی]]، [[سیدمحمد کاظم طباطبایی یزدی]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[محمد حسین نائینی]]، و [[آقا ضیاء عراقی]]، [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] آموخت و از عراقی [[اجازه اجتهاد]] نیز دریافت کرد. همچنین در حکمت و [[فلسفه اسلامی]] از درس [[شیخ علی قوچانی]] استفاده کرد.<ref>ر.ک: عراقی ج1، مقدمه آصفی، ص20، تبریزی خیابانی، ص211، حسینی یزدی و همکاران، ص424.</ref>

در 1332 با شروع جنگ جهانی اول و درگیر شدن حکومت عثمانی با دولت [[انگلیس]] و اشغال شدن بعضی از مناطق جنوبی [[عراق]]، شماری از طلاب و علمای [[نجف]] از جمله خوانساری به مقابله با اشغالگران برخاستند. او در جبهه جنگ مجروح و پس از غلبه نیروهای انگلستان بر مجاهدان عراقی اسیر شد و به مدت چهار سال به منطقه [[هندوچین]] ـ که بخشی از آن مستعمره انگلیس بود ـ تبعید شد.<ref>ر.ک: حسینی یزدی و همکاران، ص424ـ425 آیت الله سید محمدتقی خوانساری، ص99ـ100، ابن الرضا، ج1، ص499 که تبعیدگاه او را هند دانسته است.</ref>

خوانساری سپس به زادگاهش بازگشت و به دعوت [[شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] راهی [[اراک]] شد و در حوزه علمی آنجا به تدریس پرداخت. در 1340 همراه با حائری یزدی برای تشکیل و توسعه [[حوزه علمیه]] به [[قم]] رفت و ضمن تدریس دروس فقه و اصول، در درس حائری یزدی نیز حضور یافت.

پس از وفات حائری گروهی از علما و مردم مرجعیت او را پذیرفتند و او همراه با [[سید محمد حجت کوه کمره ای]] و [[سید صدرالدین صدر]] تا هنگام ورود [[حسین بروجردی|حاج آقا حسین بروجردی]] به قم، مسئولیت رسیدگی به وضع طلاب و سرپرستی [[حوزه علمیه قم]] را برعهده داشت.<ref>تبریزی خیابانی، ص213، شریف رازی، ج1، ص322، حسینی یزدی و همکاران، ص426.</ref> خوانساری در تثبیت مرجعیت حاج آقا حسین بروجردی و اقامت او در قم نقش جدی داشت.<ref>ر.ک: بدلا، ص94.</ref>

خوانساری چه در دوره سطح و چه در [[درس خارج]] شاگردان متعددی داشت از جمله؛ [[امام خمینی]]، [[سید محمد محقق یزدی]]، مشهور به داماد، [[مرتضی حائری]]، [[شیخ موسی زنجانی]] و [[ابراهیم خوئی]].<ref>ر.ک: امام خمینی، ج1، مقدمه هاشمی، ص6، حائری یزدی، مقدمه امراللهی، ص7، حسینی اشکوری، ج2، ص832، موسوعه مولفی الامامیه، ج1، ص418، موسوعه طبقات الفقهاء ج14، قسم1، ص517.</ref>

خوانساری در امور سیاسی نیز فعال بود برخی از مهمترین فعالیت‌های سیاسی‌اش عبارت بودند از: حمایت از [[فدائیان اسلام]]، حمایت از جنبش [[ملی شدن صنعت نفت]]، [[فتوا]] به [[وجوب]] مشارکت در هفدهمین انتخابات مجلس شورای ملی ایران، معارضه با کشف [[حجاب]] زنان و حمایت از [[فلسطین|فلسطینیان]] در پی اشغال سرزمینشان در سال 1327ـ1326ش.<ref>ر.ک: د.اسلام چاپ دوم، د.ا.ترک، ذیل ماده؛ استادی، ص607، خوانساری، ص129.</ref>

خوانساری به داشتن فضائل اخلاقی و معنوی نیز مشهور بود. مهم ترین عامل این شهرت سلوک زاهدانه او در زندگی و به ویژه ماجرای اقامه [[نماز استسقاء]](طلب باران) است.

در سال 1323ش که بخش‌های مرکز ایران در اشغال متفقین بود، مردم با خشکسالی و قحطی بی سابقه‌ای مواجه شدند؛ از این رو مردم [[قم]] در شهریور آن سال از خوانساری خواستند که به برگزاری نماز استسقاء اقدام کند، او همراه با 20000 نفر راهی بیابان شد و سه روز پیاپی نماز را به جا آورد در سومین روز باران تندی بارید و حتی لشکریان خارجی مقیم منطقه را شگفت زده کرد به طوری که خبر آن در مطبوعات آن زمان انعکاس گسترده‌ای یافت. چند تن از شاعران معاصر او در اشعاری که پس از درگذشت وی در مدحش سروده‌اند به این واقعه اشاره کرده‌اند.<ref>ر.ک: تبریزی خیابانی، ص213، شریف رازی، ج1، ص325ـ324، نیز برای گزارش شاهدان این واقعه، نوری، ص36، ابن الرضا، ج1، ص511.</ref>

محمد تقی خوانساری در 1331ش بر اثر بیماری گوارشی و قلبی درگذشت و در مسجد بالاسر در [[حرم حضرت معصومه]] در کنار قبر استادش حائری یزدی، به خاک سپرده شد.<ref>آقا بزرگ طهرانی، قسم1، ص246، حسینی یزدی و همکاران، ص427، موسوعه طبقات الفقهاء، ج14، قسم2، ص628.</ref>

از فرزندان خوانساری دو تن یعنی سید محمد باقر و سید محمد علی عالم دینی بودند.<ref>شریف رازی ج1، ص326، ابن الرضا، ج1، ص514.</ref>

* حاشیه بر [[عروة الوثقی]]، [[سید محمدکاظم طباطبایی]] که نتیجه مباحثات او با [[محمدعلی اراکی]] بوده و همراه با حواشی علمای دیگر در سال 1371 در قم چاپ سنگی و بعدها به نام اراکی نیز چاپ شده است.

* رساله تقویم الصلاة.<ref>ر.ک: تبریزی خیابانی، ص212، مشار 1344ش، ستون622، همو، 1350ـ1355ش، ج2، ستون2399، ج4، ستون4955، 4972، آقا بزرگ تهرانی، همانجا، امینی ج2، ص546، استادی، ص171.</ref>

* تقریرات [[محمدعلی اراکی]] از درس او با عنوان رسالة فی الدماء الثلاثه و احکام الاموات و التیمم در 1415 در [[قم]] همراه با کتاب الطهارة اراکی چاپ شده است.

{{پانویس|2}}

* محمدمحسن [[آقا بزرگ]] طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد، قسم1ـ4، 1404.

* آیت الله سیدمحمدتقی خوانساری «قدس سره» نور علم، ش6، مهر 1363.

* مهدی ابن الرضا، ضیاءالابصار فی ترجمة علماء خوانسار، قم، 1382ش.

* رضا استادی، یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی(ره) اراک، 1375 ش.

* [[امام خمینی]]، المکاسب المحرمه، قم، 1415.

* محمد هادی امینی، معجم رجال الفکر والادب فی النجف خلال عام، نجف، 1413.

* حسین بدلا، مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمین سید حسین بدلا، حوزه، سال 8، ش 1 و 2 فروردین ـ تیر 1370.

* علی تبریزی خیابانی، کتاب علماء معاصرین، چاپ سنگی، تهران، 1366.

* [[مرتضی حائری یزدی]]، کتاب الخمس، تحقیق محمد حسین امراللهی، قم، 1418.

* احمد حسینی اشکوری، تراجم الرجال، قم، 1414.

* محمد حسینی یزدی، رسول علوی و علی اکبر زمانی نژاد، دانشمندان خوانسار، قم، 1378 ش.

* محمدتقی خوانساری، جایگاه مجلس در نگاه آیت الله العظمی سیدمحمد تقی خوانساری، حوزه، سال 8، ش 5 آذر و دی 1370.

* علی رضا ریحان یزدی آینه دانشوران، با مقدمه و تعلیقات و اضافات ناصر باقری بیدهندی، قم، 1372ش.

* محمد شریف رازی، گنجینه دانشمندان، تهران، 1352ـ1354 ش.

* ضیاءالدین عراقی، مقالات الاصول، ج1، چاپ محسن عراقی و منذر حکیم، قم، 1414.

* خانبابا مشار، فهرست کتاب‌های چاپی عربی، تهران، 1344ش.

* خانبابا مشار، فهرست کتاب های چاپی فارسی، تهران، 1350ـ1355ش.

* موسوعه طبقات الفقهاء، اشراف جعفر سبحانی، قم، موسسه الامام الصادق، 1418ـ1424.

* حسین نوری، مصاحبه با استاد آیت الله حسین نوری، حوزه، سال 5، ش 3 مرداد و شهریور 1367.