تأویل: تفاوت میان نسخه‌ها

قدماء تأویل را با [[تفسیر]] مرادف می‌گرفتند. بنا بر این معنا، همۀ [[آیه|آیات]] قرآنی تأویل دارند لکن به مقتضای آیۀ «{{رنگی|سبز}}وَمَا یعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ{{رنگی/پ}}» تأویل متشابهات را بالخصوص کسی جز خدای نمی‌داند.

در نظر متأخرین، تأویل معنی خلاف ظاهری است که از کلام قصد می‌شود و بنا بر این همۀ آیات قرآنی تأویل ندارند و تنها [[محکم و متشابه|آیات متشابه]] است که دارای تأویل و معنی خلاف ظاهر هستند و جز [[خدا]] کسی بر آنها احاطه ندارد. مانند آیاتی که تجسم و آمدن و نشستن و رضا و سخط و تأسف و سایر لوازم مادیت را به خدا نسبت می‌دهند و آیاتی که نسبت [[معصیت]] به فرستادگان خدا و [[پیامبر|پیغمبران معصوم]] می‌دهند.

* بنا بر این قول، حجیت قرآن تمام نمی‌شود. زیرا به موجب احتجاج آیۀ کریمه «{{رنگی|سبز}}أَفَلَا یتَدَبَّرُ‌ونَ الْقُرْ‌آنَ وَلَوْ کانَ مِنْ عِندِ غَیرِ‌ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافًا کثِیرً‌ا{{رنگی/پ}}» یکی از دلایل این که قرآن کلام بشر نیست این است که در میان آیات آن هیچ‌گونه اختلاف معنی و مدلول نیست. اگر بنا شود کمیت معتنابهی از آیات به نام متشابهات با مسلمات قرآن که محکمات‌اند اختلاف داشته باشد و رفع اختلاف به این نحو بشود که بگوئیم ظواهر آنها مراد نیست بلکه مراد یک معنای دیگری است که جز خدا کسی از آنها واقف نیست، این گونه ارتفاع اختلاف هرگز دلالت بر این که قرآن کلام بشر نیست ندارد.

بنا بر این، تأویل هر چیزی حقیقتی است که آن چیز از آن سرچشمه می‌گیرد و آن چیز به نحوی تحقق‌دهنده و حامل و نشانۀ اوست.

* مقام کتاب مکنون که از مس مس‌کنندگان مصون است؛