پرش به محتوا

ام‌حبیبه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۵۱۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۶ ژوئیهٔ ۲۰۱۴
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Pourrezaei
جزبدون خلاصۀ ویرایش
imported>Pourrezaei
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''‌اُم‌َّ حَبیبه رمله''' (د ۴۴ق‌/۶۶۴م‌)، دختر [[ابوسفیان]] و همسر [[پیامبر اکرم‌ (ص)]] است، که در برخی‌ منابع‌ نام‌ او هند ذکر شده‌ است.<ref>بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، ج۱،ص۴۳۸؛ ابن‌ عبدالبر، الاستیعاب‌، ج۴، ص۱۸۴۳و ۱۹۲۹.</ref> تاریخ‌ ولادت‌ وی‌ را ۱۷ سال‌ پیش‌ از [[بعثت]] (ح‌ ۵۹۳م‌) یاد کرده‌اند.<ref>ابن‌ حجر عسقلانی، الاصابة، ج۴، ص۳۰۵.</ref>وی‌ نخست به همسری [[عبیدالله‌ بن‌ جحش‌ اسدی‌]] درآمد.<ref>ابن‌ اسحاق‌، السیر و المغازی‌، ص۲۵۹؛ ابن‌ هشام‌، السیرة النبویة، ج۱، ص۲۳۸.</ref>واز نخستین‌ بانوانی‌ بود که‌ هنگام‌ [[هجرت‌]] مسلمانان‌ به‌ [[حبشه]]‌، همراه‌ همسر خود به‌ آن‌ دیار رفت.<ref>ابن‌ اسحاق‌، السیر و المغازی‌، ص۲۵۹؛ ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۶۸؛ طبری‌، تاریخ‌، ج۳، ص۱۶۵.</ref>پس‌ از درگذشت‌ عبیدالله‌ بن‌ جحش‌ اسدی در حبشه‌، پیامبر (ص‌) در سال ۶ یا ۷ق‌، به عمرو بن‌ امیه ضمری‌ وکالت‌ داد تا‌ام حبیبه‌ را به‌ همسری‌ آن‌ حضرت‌ درآورد و همراه‌ دیگر مسلمانان‌ به‌ [[مدینه]]بیاورد.<ref>ابن‌ اسحاق‌، السیر و المغازی‌، ص۲۵۹؛ ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ ابن‌ حبیب‌، المحبر، ص۷۶.</ref>وی از ناقلین حدیث از پیامبر (ص‌) می‌باشد. وی‌ در ۴۴ق‌ در ۷۴ سالگی‌ درگذشت.<ref>ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۷۱؛ بسوی‌، المعرفة و التاریخ‌، ج۳، ص۳۱۸؛ بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، ج۱، ص۴۴۰.</ref>
'''‌ام حَبیبه رمله''' (د ۴۴ق /۶۶۴م)، دختر [[ابوسفیان]] و همسر [[پیامبر اکرم (ص)]] است، که در برخی منابع نام او هند ذکر شده است. <ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱،ص۴۳۸؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۴۳و ۱۹۲۹.</ref> تاریخ ولادت وی را ۱۷ سال پیش از [[بعثت]] (ح ۵۹۳م) یاد کرده‌اند.<ref>ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۴، ص۳۰۵.</ref>وی نخست به همسری [[عبیدالله بن جحش اسدی]] درآمد.<ref>ابن اسحاق، السیر و المغازی، ص۲۵۹؛ ابن هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۲۳۸.</ref>و از نخستین بانوانی بود که هنگام [[هجرت]] مسلمانان به [[حبشه]]، همراه همسر خود به آن دیار رفت. <ref>ابن اسحاق، السیر و المغازی، ص۲۵۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۶۸؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۶۵.</ref>پس از درگذشت عبیدالله بن جحش اسدی در حبشه، پیامبر (ص) در سال ۶ یا ۷ق، به عمرو بن امیه ضمری وکالت داد تا ‌ام حبیبه را به همسری آن حضرت درآورد و همراه دیگر مسلمانان به [[مدینه]] بیاورد.<ref>ابن اسحاق، السیر و المغازی، ص۲۵۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ ابن حبیب، المحبر، ص۷۶.</ref>
چنانکه‌ در برخی‌ روایات‌ معتبر آمده‌، وی‌ در مدینه درگذشت‌ و همانجا نیز مدفون‌ شد.<ref>ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۷۱؛ بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، ج۱، ص۴۴۰؛ ابن‌عساکر، تاریخ‌ مدینه دمشق‌: تراجم‌ النساء، به‌ کوشش‌ سکینه‌ شهابی‌، ج۱، ص۷۰؛ ابن‌ قدامه‌، التبیین‌ فی‌ انساب‌ القرشیین‌، ص۸۲.</ref>
 
ام حبیبه، پس از کشته شدن [[عثمان]]، پیراهن آغشته به خون وی را نزد برادر خود [[معاویه]]، به [[دمشق]] فرستاد. <ref>مسعودی، مروج الذهب، ج۲، ص۳۵۳.</ref>
 
او از راویان حدیث از پیامبر (ص) می‌باشد و در ۴۴ق در ۷۴ سالگی در مدینه درگذشت و همانجا نیز مدفون شد. <ref>ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۷۱؛ بسوی، المعرفة و التاریخ، ج۳، ص۳۱۸؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۰.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۷۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۰؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق : تراجم النساء، به کوشش سکینه شهابی، ج۱، ص۷۰؛ ابن قدامه، التبیین فی انساب القرشیین، ص۸۲.</ref>


== ولادت ==
== ولادت ==
تاریخ‌ ولادت‌ وی‌ را ۱۷ سال‌ پیش‌ از [[بعثت]] (ح‌ ۵۹۳م‌) یاد کرده‌اند.<ref>ابن‌ حجر عسقلانی‌، الاصابة، ج۴، ص۳۰۵.</ref> که این‌ تاریخ‌ با روایاتی‌ که‌ سن‌ او را درسال ۷ ق‌، سی‌ و چند ساله‌ دانسته‌اند، توافق‌ دارد.<ref> ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ طبری‌، المنتخب‌ من‌ کتاب‌ الذیل‌ المذیل‌، ص۶۰۷؛ ابن‌عساکر، تاریخ‌ مدینه دمشق‌: تراجم‌ النساء، به‌ کوشش‌ سکینه‌ شهابی‌، ج۱، ص۸۷.</ref>
تاریخ ولادت وی را ۱۷ سال پیش از [[بعثت]] (ح ۵۹۳م) یاد کرده‌اند.<ref>ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۴، ص۳۰۵.</ref> که این تاریخ با روایاتی که سن او را در سال ۷ ق، سی و چند ساله دانسته‌اند، توافق دارد.<ref> ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ طبری، المنتخب من کتاب الذیل المذیل، ص۶۰۷؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق : تراجم النساء، به کوشش سکینه شهابی، ج۱، ص۸۷.</ref>


== ازدواج ==
== ازدواج ==
وی‌ نخست،‌ همسر [[عبیدالله‌ بن‌ جحش‌ اسدی‌]] بود.<ref>ابن‌ اسحاق‌، السیر و المغازی‌، ص۲۵۹؛ ابن‌ هشام‌، السیرة النبویة، ج۱، ص۲۳۸.</ref> و از وی‌ صاحب دختری‌ شد که‌ او را حبیبه نامیدند و کنیه‌ام حبیبه‌ نیز از همین‌جا نشأت گرفته است‌.<ref>ابن‌ اسحاق‌، السیر و المغازی‌، ص۲۵۹؛ ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۶۸.</ref> وی‌ از نخستین‌ بانوانی‌ بود که‌ هنگام‌ [[هجرت‌]] مسلمانان‌ به‌ [[حبشه]]‌، همراه‌ همسر خود به‌ آن‌ دیار رفت.<ref>ابن‌ اسحاق‌، السیر و المغازی‌، ص۲۵۹؛ ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۶۸؛ طبری‌، تاریخ‌، ج۳، ص۱۶۵.</ref>
وی نخست همسر [[عبیدالله بن جحش اسدی]] بود.<ref>ابن اسحاق، السیر و المغازی، ص۲۵۹؛ ابن هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۲۳۸.</ref> و از وی صاحب دختری شد که او را حبیبه نامیدند و کنیۀ ‌ام حبیبه نیز از همین جا نشأت گرفته است.<ref>ابن اسحاق، السیر و المغازی، ص۲۵۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۶۸.</ref> وی از نخستین بانوانی بود که هنگام [[هجرت]] مسلمانان به [[حبشه]]، همراه همسر خود به آن دیار رفت. <ref>ابن اسحاق، السیر و المغازی، ص۲۵۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۶۸؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۶۵.</ref>


=== ازدواج با پیامبر اسلام (ص) ===
=== ازدواج با پیامبر اسلام (ص) ===
پس‌ از درگذشت‌ عبیدالله‌ در حبشه‌، [[پیامبر (ص‌)]] در سال ۶ یا ۷ق‌، عمرو بن‌ امیه ضمری‌ را نزد [[اصحمة بن ابجر|نجاشی]]فرستاد و به‌ او وکالت‌ داد تا‌ام حبیبه‌ را به‌ همسری‌ آن‌ حضرت‌ درآورد و همراه‌ دیگر مسلمانان‌ به‌ [[مدینه]]بیاورد.<ref>ابن‌ اسحاق‌، السیر و المغازی‌، ص۲۵۹؛ ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ ابن‌ حبیب‌، المحبر، ص۷۶.</ref> نجاشی‌ نیز‌ام حبیبه‌ را همراه با دیگر مهاجران‌ یا اندکی‌ زودتر از آنان، با هدایایی‌ روانه مدینه‌ کرد.<ref>ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، ج۱، ص۴۳۹؛ ابن‌عساکر، تاریخ‌ مدینه دمشق‌: تراجم‌ النساء، به‌ کوشش‌ سکینه‌ شهابی‌، ج۱، صص ۷۶، ۷۹، ۸۰.</ref>
پس از درگذشت عبیدالله در حبشه، [[پیامبر (ص)]] در سال ۶ یا ۷ق، عمرو بن امیه ضمری را نزد [[اصحمة بن ابجر|نجاشی]] فرستاد و به او وکالت داد تا ‌ام حبیبه را به همسری آن حضرت درآورد و همراه دیگر مسلمانان به [[مدینه]] بیاورد.<ref>ابن اسحاق، السیر و المغازی، ص۲۵۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ ابن حبیب، المحبر، ص۷۶.</ref> نجاشی نیز‌ ام حبیبه را همراه با دیگر مهاجران یا اندکی زودتر از آنان، با هدایایی روانه مدینه کرد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۳۹؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق : تراجم النساء، به کوشش سکینه شهابی، ج۱، صص ۷۶، ۷۹، ۸۰.</ref>
از آنجا که‌ [[ابوسفیان]] در زمره دشمنان‌ ‌[[اسلام]] بود، [[ابن‌ عباس]] نزول‌ آیه «عَسَی‌اللّه‌ُ أَن‌ْ یجْعَل‌َ بَینَکم‌ْ وَ بَین‌َ الَّذین‌َ عادَیتُم‌ْ مِنْهُم‌ْ مَوَدَّةً» <ref>ممتحنه‌/۶۰/۷.</ref> ترجمه "امید است که خدا میان شما و میان کسانی از آنان که [ایشان را] دشمن داشتید، دوستی برقرار کند، و خدا تواناست، و خدا آمرزنده مهربان است" را با ازدواج‌ پیامبر (ص‌) و‌ام حبیبه‌ دختر ابوسفیان،‌ مرتبط دانسته‌ است.<ref>ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ بیهقی‌، دلائل‌ النبوة، ج۳، ص۴۵۹.</ref>
 
پس‌ از [[فتح‌ مکه]]‌، ابوسفیان‌ برای‌ تجدید [[صلح حدیبیه]] به‌ مدینه‌ آمد، اما چون‌ نزد دخترش‌‌ام حبیبه‌ رفت‌، وی‌ او را [[مشرک]]و ناپاک‌ خواند و اجازه‌ نداد که وی بر جای‌ رسول‌ خدا (ص) بنشیند.<ref>ابن‌ هشام‌، السیرة النبویة، ج۴، ص۳۸؛ نیز: ج۳، ص۳۰۶.</ref>
از آنجا که [[ابوسفیان]] در زمره دشمنان [[اسلام]] بود، [[ابن عباس]] نزول آیه «عَسَی اللّه أَن یجْعَل بَینَکم وَ بَین الَّذین عادَیتُم مِنْهُم مَوَدَّةً» <ref>ممتحنه /۶۰/۷.</ref> ترجمه "امید است که خدا میان شما و میان کسانی از آنان که [ایشان را] دشمن داشتید، دوستی برقرار کند، و خدا تواناست، و خدا آمرزنده مهربان است" را با ازدواج پیامبر (ص) و‌ ام حبیبه دختر ابوسفیان، مرتبط دانسته است. <ref>ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۷۰؛ بیهقی، دلائل النبوة، ج۳، ص۴۵۹.</ref>
پس از [[فتح مکه]]، ابوسفیان برای تجدید [[صلح حدیبیه]] به مدینه آمد، اما چون نزد دخترش‌ ام حبیبه رفت، وی او را [[مشرک]] و ناپاک خواند و اجازه نداد که وی بر جای رسول خدا (ص) بنشیند.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج۴، ص۳۸؛ نیز: ج۳، ص۳۰۶.</ref>


==فعالیت سیاسی==
==فعالیت سیاسی==
ام‌ حبیبه‌، پس‌ از کشته‌ شدن‌ [[عثمان]]‌، پیراهن‌ آغشته‌ به‌ خون‌ وی‌ را همراه‌ [[نعمان‌ بن‌ بشیر]] نزد برادر خود‌ [[معاویه]]‌، به‌ [[دمشق]]فرستاد. <ref>مسعودی‌، مروج‌ الذهب‌، ج۲، ص۳۵۳.</ref>
ام حبیبه، پس از کشته شدن [[عثمان]]، پیراهن آغشته به خون وی را همراه [[نعمان بن بشیر]] نزد برادر خود [[معاویه]]، به [[دمشق]] فرستاد. <ref>مسعودی، مروج الذهب، ج۲، ص۳۵۳.</ref>


== نقل حدیث از پیامبر (ص) ==
== نقل حدیث از پیامبر (ص) ==
ام‌ حبیبه‌، احادیثی‌ از پیامبر (ص‌) نقل‌ کرده‌ است‌. <ref>احمد بن‌ حنبل‌، مسند، ج۶، صص۳۲۸- ۳۲۵، ۴۲۸- ۴۲۵.</ref> برادران وی، معاویه‌ و [[عنبسه]] و نیز کسانی‌ چون‌ [[انس‌ بن‌ مالک‌]]، [[ابوبکر بن‌ سعید ثقفی]]‌، [[ابوجراح‌ قرشی‌]] و دیگران‌ از او روایت‌ کرده‌اند.<ref> بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، ج۱، ص۴۴۱؛ ابن‌عساکر، تاریخ‌ مدینه دمشق‌: تراجم‌ النساء، به‌ کوشش‌ سکینه‌ شهابی‌، ج۱، صص۷۰، ۷۶.</ref>
ام حبیبه، احادیثی از پیامبر (ص) نقل کرده است. <ref>احمد بن حنبل، مسند، ج۶، صص۳۲۸- ۳۲۵، ۴۲۸- ۴۲۵.</ref> برادران وی، معاویه و [[عنبسه]] و نیز کسانی چون [[انس بن مالک]]، [[ابوبکر بن سعید ثقفی]]، [[ابوجراح قرشی]] و دیگران از او روایت کرده‌اند.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق : تراجم النساء، به کوشش سکینه شهابی، ج۱، صص۷۰، ۷۶.</ref>


== وفات ==
== وفات ==
وی‌ در ۴۴ق‌ در ۷۴ سالگی‌ درگذشت.<ref>ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۷۱؛ بسوی‌، المعرفة و التاریخ‌، ج۳، ص۳۱۸؛ بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، ج۱، ص۴۴۰.</ref>
وی در ۴۴ق در ۷۴ سالگی درگذشت. <ref>ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۷۱؛ بسوی، المعرفة و التاریخ، ج۳، ص۳۱۸؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۰.</ref>
روایتی‌ نقل‌ شده‌ که‌ وی‌ به‌ [[دمشق‌]] نیز سفر کرده‌ است‌.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ‌ مدینه دمشق‌: تراجم‌ النساء، به‌ کوشش‌ سکینه‌ شهابی‌، ج۱، ص۷۰، ۷۶.</ref> حتی‌ برخی‌، وفات‌ او را در همانجا دانسته‌اند و در کنار گورستان‌ باب‌ الصغیر نیز مزاری‌ به‌ وی‌ منسوب‌ شده‌ است.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ‌ مدینه دمشق‌: تراجم‌ النساء، به‌ کوشش‌ سکینه‌ شهابی‌، ج۱، ص۷۰؛ ابن‌ بطوطه‌، رحلة، ص۵۹؛ تنوخی‌، الاهتداء الی‌ قبر معاویة بن‌ ابی‌ سفیان‌ بدمشق‌ص ۴۶۹؛ احمد رضا، آراء و انباء، قبر معاویة...، ص۲۸۴.</ref> اما چنانکه‌ در برخی‌ روایات‌ معتبر آمده‌، وی‌ در [[مدینه]]‌ درگذشت‌ و همانجا نیز مدفون‌ شد.<ref>ابن‌ سعد، الطبقات‌ الکبیر، ج۸، ص۷۱؛ بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، ج۱، ص۴۴۰؛ ابن‌عساکر، تاریخ‌ مدینه دمشق‌: تراجم‌ النساء، به‌ کوشش‌ سکینه‌ شهابی‌، ج۱، ص۷۰؛ ابن‌ قدامه‌، التبیین‌ فی‌ انساب‌ القرشیین‌، ص۸۲.</ref>
روایتی نقل شده که وی به [[دمشق]] نیز سفر کرده است.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق : تراجم النساء، به کوشش سکینه شهابی، ج۱، ص۷۰، ۷۶.</ref> حتی برخی، وفات او را در همانجا دانسته‌اند و در کنار گورستان باب الصغیر نیز مزاری به وی منسوب شده است. <ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق : تراجم النساء، به کوشش سکینه شهابی، ج۱، ص۷۰؛ ابن بطوطه، رحلة، ص۵۹؛ تنوخی، الاهتداء الی قبر معاویة بن ابی سفیان بدمشق ص۴۶۹؛ احمد رضا، آراء و انباء، قبر معاویة...، ص۲۸۴.</ref> اما چنانکه در برخی روایات معتبر آمده، وی در [[مدینه]] درگذشت و همانجا نیز مدفون شد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۸، ص۷۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۰؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق : تراجم النساء، به کوشش سکینه شهابی، ج۱، ص۷۰؛ ابن قدامه، التبیین فی انساب القرشیین، ص۸۲.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۲۸: خط ۳۲:
== منابع ==
== منابع ==
{{ستون-شروع|۲}}
{{ستون-شروع|۲}}
*قرآن‌ کریم‌؛
*قرآن کریم ؛
*ابن ‌اسحاق‌، محمد، السیر و المغازی‌، به‌کوشش‌سهیل‌ زکار، بیروت‌،۱۳۹۸ق‌/ ۱۹۷۸م‌.
*ابن اسحاق، محمد، السیر و المغازی، به کوشش سهیل زکار، بیروت،۱۳۹۸ق / ۱۹۷۸م.
*ابن‌ بطوطه‌، رحلة، بیروت‌، ۱۳۸۴ق‌/۱۹۶۵م‌.
*ابن بطوطه، رحلة، بیروت، ۱۳۸۴ق /۱۹۶۵م.
*ابن‌ حبیب‌، محمد، المحبر، به‌ کوشش‌ ایلزه‌ لیشتن‌ اشتتر، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۶۱ق‌/۱۹۴۲م‌.
*ابن حبیب، محمد، المحبر، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق /۱۹۴۲م.
*ابن‌ حجر عسقلانی‌، احمد، الاصابة، قاهره‌، ۱۳۲۸ق‌.
*ابن حجر عسقلانی، احمد، الاصابة، قاهره، ۱۳۲۸ق.
*ابن‌ سعد، محمد، الطبقات‌ الکبیر، به‌ کوشش‌ بروکلمان‌، لیدن‌، ۱۳۲۱ق‌.
*ابن سعد، محمد، الطبقات الکبیر، به کوشش بروکلمان، لیدن، ۱۳۲۱ق.
*ابن‌ عبدالبر، یوسف‌، الاستیعاب‌، به‌ کوشش‌ علی‌ محمد بجاوی‌، قاهره‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۰م‌.
*ابن عبدالبر، یوسف، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.
*ابن‌ عساکر، علی‌، تاریخ‌ مدینة دمشق‌، تراجم‌ النساء، به‌ کوشش‌ سکینه‌ شهابی‌،ج۱، دمشق‌، ۱۴۰۲ق‌/۱۹۸۱م‌.
*ابن عساکر، علی، تاریخ مدینة دمشق، تراجم النساء، به کوشش سکینه شهابی،ج۱، دمشق، ۱۴۰۲ق /۱۹۸۱م.
*ابن‌ قدامه‌، عبدالله‌، التبیین‌ فی‌ انساب‌ القرشیین‌، به‌ کوشش‌ محمد نایف‌ دلیمی‌، بیروت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۸م‌.
*ابن قدامه، عبدالله، التبیین فی انساب القرشیین، به کوشش محمد نایف دلیمی، بیروت، ۱۴۰۸ق /۱۹۸۸م.
*ابن‌ هشام‌، عبدالملک‌، السیرة النبویة، به‌کوشش‌ مصطفی‌ سقا و دیگران‌، قاهره‌، ۱۳۵۵ق‌/ ۱۹۳۶م‌.
*ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۵۵ق / ۱۹۳۶م.
*احمد بن‌ حنبل‌، مسند، بیروت‌، دارصادر.
*احمد بن حنبل، مسند، بیروت، دارصادر.
*بسوی‌، یعقوب‌، المعرفة و التاریخ‌، به‌ کوشش‌ اکرم‌ ضیاء عمری‌، بغداد، ۱۳۹۶ق‌/۱۹۷۶م‌.
*بسوی، یعقوب، المعرفة و التاریخ، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۳۹۶ق /۱۹۷۶م.
*بلاذری‌، احمد، انساب‌ الاشراف‌، به‌ کوشش‌ محمد حمیدالله‌، قاهره‌، ۱۹۵۹م‌.
*بلاذری، احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
*بیهقی‌، احمد، دلائل‌ النبوة، به‌ کوشش‌ عبدالمعطی‌ قلعجی‌، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.
*بیهقی، احمد، دلائل النبوة، به کوشش عبدالمعطی قلعجی، بیروت، ۱۹۸۵م.
*تنوخی‌، عزالدین‌، الاهتداء الی‌ قبر معاویة بن‌ ابی‌ سفیان‌ بدمشق‌، مجلة المجمع‌ العلمی‌ العربی‌، دمشق‌، شم ‌۱۵،۱۳۵۵ق‌/۱۹۳۷م.
*تنوخی، عزالدین، الاهتداء الی قبر معاویة بن ابی سفیان بدمشق، مجلة المجمع العلمی العربی، دمشق، شم ۱۵،۱۳۵۵ق /۱۹۳۷م.
*رضا، احمد، آراء و انباء، قبر معاویة...، مجلة المجمع‌ العلمی‌ العربی‌، دمشق‌، شم۲۰، ۱۳۶۴ق‌/۱۹۴۵م‌.
*رضا، احمد، آراء و انباء، قبر معاویة...، مجلة المجمع العلمی العربی، دمشق، شم۲۰، ۱۳۶۴ق /۱۹۴۵م.
*طبری‌، المنتخب‌ من‌ کتاب‌ الذیل‌ المذیل‌، همراه‌ ج‌ ۱۱ تاریخ‌.
*طبری، المنتخب من کتاب الذیل المذیل، همراه ج ۱۱ تاریخ.
*طبری‌، تاریخ‌.
*طبری، تاریخ.
*مسعودی‌، علی‌، مروج‌ الذهب‌، به‌ کوشش‌ یوسف‌ اسعد داغر، بیروت‌، ۱۳۸۵ق‌/۱۹۶۵م‌.
*مسعودی، علی، مروج الذهب، به کوشش یوسف اسعد داغر، بیروت، ۱۳۸۵ق /۱۹۶۵م.
{{پایان}}
{{پایان}}


کاربر ناشناس