پرش به محتوا

اعتکاف: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۵ فوریهٔ ۲۰۲۳
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۵: خط ۳۵:
[[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] حقیت اعتکاف را روی اوردن بنده به اطاعت از خدواند و پای بندی به مراقبت دانسته است. <ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۴.</ref> {{ یادداشت|اعلم أن الاعتكاف حقيقته عكوف العبد على طاعة الله جل جلاله ، ومراقبته}} وی هم‌چنان کمال اعتکاف را در  وقف کردن دل و عقل و اعضای بدن بر انجام عمل صالح و پرهیز از غفلت و مقید ساختن خویش به انجام دستورات الهی و تحقق اراده او و دور ساختن غیر خدا از همه وجود خویش دانسته است.  <ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۱۵۰.</ref>{{یادداشت| واعلم أن كمال الاعتكاف هو إيقاف العقول والقلوب والجوارح على مجرد العمل الصالح ، وحبسها على باب الله جل جلاله ، ومقدس إرادته ، وتقييدها بقيود مراقباته }}
[[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] حقیت اعتکاف را روی اوردن بنده به اطاعت از خدواند و پای بندی به مراقبت دانسته است. <ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۴.</ref> {{ یادداشت|اعلم أن الاعتكاف حقيقته عكوف العبد على طاعة الله جل جلاله ، ومراقبته}} وی هم‌چنان کمال اعتکاف را در  وقف کردن دل و عقل و اعضای بدن بر انجام عمل صالح و پرهیز از غفلت و مقید ساختن خویش به انجام دستورات الهی و تحقق اراده او و دور ساختن غیر خدا از همه وجود خویش دانسته است.  <ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۱۵۰.</ref>{{یادداشت| واعلم أن كمال الاعتكاف هو إيقاف العقول والقلوب والجوارح على مجرد العمل الصالح ، وحبسها على باب الله جل جلاله ، ومقدس إرادته ، وتقييدها بقيود مراقباته }}
اعتکاف یعنی خود را محبوس کردن در یک مکان محدود و ایجاد محدودیّت در خود برای اینکه خلوتی در دل به‌‌وجود بیاید که انسان بتواند فرصت ارتباط صمیمی و خالص با خدای عالَم را پیدا کند و  عبادتی است که جنبه‌‌ی ریاضت دارد. ریاضت‌هایی که انسان با طوع و رغبت بر خود تحمیل می‌کند تا درون خود را، معنویّت خود را، دل خود را ارتقا ببخشد.<ref>https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=26347</ref>
اعتکاف یعنی خود را محبوس کردن در یک مکان محدود و ایجاد محدودیّت در خود برای اینکه خلوتی در دل به‌‌وجود بیاید که انسان بتواند فرصت ارتباط صمیمی و خالص با خدای عالَم را پیدا کند و  عبادتی است که جنبه‌‌ی ریاضت دارد. ریاضت‌هایی که انسان با طوع و رغبت بر خود تحمیل می‌کند تا درون خود را، معنویّت خود را، دل خود را ارتقا ببخشد.<ref>https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=26347</ref>
== سابقه اعتکاف ==
:'''اعتکاف پیش از اسلام'''
[[پرونده:Eetekaf1.jpg|بندانگشتی|250px|دعا و نیایش در مراسم اعتکاف]]
با اینکه مسلمانان روش اعتکاف را از [[سنت]] [[پیامبر(ص)]] فراگرفتند<ref>مالک، الموطأ، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۱۴. </ref> اما پیش از [[اسلام]] و از جمله در میان عرب، آیینی نزدیک به اعتکاف وجود داشته است؛ از جمله می‌توان به روایتی با این مضمون اشاره کرد که [[خلیفه دوم]] به حضرت رسول(ص) گفت: در دوران [[جاهلیت]] [[نذر]] کرده بودم شبی را در [[مسجد الحرام]] اعتکاف کنم و حضرت فرمود تا به نذر خود وفا کند.<ref>بخاری، صحیح بخاری، اداره الطباعه المنیریه، ج۳، ص۱۰۵-۱۱۰؛ ابن ماجه، سنن ابن ماجه، ۱۹۵۲-۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۶۳. </ref>
:'''اعتکاف پیامبر'''
از اینکه پیامبر اکرم(ص) پیش از [[هجرت]] در [[مسجد الحرام]] اعتکاف کرده باشد اطلاعی در دست نیست، ولی در [[مدینه]] نخست در دهه اول [[رمضان]]، سال بعد در دهه دوم، و پس از آن در دهه سوم در مسجد معتکف می‌شدند و برای آن حضرت چادری در مسجد برپا می‌شد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۱۷۵. </ref>امروزه در [[مسجد النبی]] در سوی شرقی ستون توبه استوانه ای به نام سریر (تخت) قرار دارد که نخستین ستون از سوی قبله و پیوسته به دیواره غربی حجره [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر (ص)]] است وجه نامگذاری این ستون به سریر (تخت) از آن رو است که پیامبر (ص)  در روزهای اعتکاف، تختخواب یا بستر خود را (که از برگ و چوب نخل یا حصیر  بود) کنار آن جای می‌داد و به اعتکاف می‌پرداخت و هنگام استراحت بر آن می‌آرمید.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۲۲۶.  المنقري، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى، الناشر : مكتبة آية الله المرعشي النجفي‌، ج۲، ص۴۴.</ref>
[[جنگ بدر]] در ماه رمضان اتفاق افتاد و پیامبر اسلام در آن سال نتوانست اعتکاف برود، به همین جهت، ایشان در سال بعد، بیست روز از ماه رمضان را معتکف شد؛ ده روز برای همان سال و ده روز قضای سال پیش.<ref>شیخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۸۴.</ref>
در منابع روایی از اعتکاف [[امامان شیعه]] گزارش‌هایی نقل شده است.
:'''دوره صفویه'''
شیخ لطف‌الله میسی (م ۱۰۳۵ق) دربارهٔ اعتکاف در [[قزوین]] و اصفهان در دورهٔ صفویه می‌نویسد: «در [[قزوین]] و [[اصفهان]] بر اجراى اعتكاف اهتمام ورزيده و هدف ارجاع مردم به نور حقايق و دعا و توسل براى دوام حكومت علوى موسوى بوده است.»<ref>میراث اسلامی ایران, دفتر اول, رساله اعتکافیه, تحقیق احمد عابدی رضوانشهری ۳۱۷-۳۲۰, کتابخانه آیت اللّه مرعشی.</ref>


==احکام و شرایط اعتکاف ==
==احکام و شرایط اعتکاف ==
خط ۶۹: خط ۵۶:
===محرمات===
===محرمات===
در اعتکاف چند چیز از جمله: مباشرت جنسی حتی در حد بوسیدن، استفاده از عطر، مشاجره و جدال درباره امور دنیوی و نیز خرید و فروش، مگر برای رفع حاجت بر شخص معتکف [[حرام]] می‌شود. ارتکاب برخی از [[محرمات]] علاوه بر باطل کردن اعتکاف موجب [[کفاره]] نیز می‌گردد.<ref>ابن هبیره، الافصاح، ۱۳۶۶ق، ج۱، ص۱۷۱؛ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۱۹-۲۲۰؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۵۸۵-۵۸۷.</ref>كفّاره اعتكاف بنابر اقوى همانند [[کفاره روزه |كفّاره ماه رمضان]] است يعنى گرفتن  شصت روز روزه ، و يا سیر کردن شصت فقير . ولى [[احتیاط مستحب]] آن است كه همچون كفّاره [[ظهار]] عمل كند.<ref>طباطبایی، العروة الوثقى، الناشر: مكتب آية الله العظمى السيد السيستاني، ج۲، ص۴۹۴.</ref>
در اعتکاف چند چیز از جمله: مباشرت جنسی حتی در حد بوسیدن، استفاده از عطر، مشاجره و جدال درباره امور دنیوی و نیز خرید و فروش، مگر برای رفع حاجت بر شخص معتکف [[حرام]] می‌شود. ارتکاب برخی از [[محرمات]] علاوه بر باطل کردن اعتکاف موجب [[کفاره]] نیز می‌گردد.<ref>ابن هبیره، الافصاح، ۱۳۶۶ق، ج۱، ص۱۷۱؛ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۱۹-۲۲۰؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۵۸۵-۵۸۷.</ref>كفّاره اعتكاف بنابر اقوى همانند [[کفاره روزه |كفّاره ماه رمضان]] است يعنى گرفتن  شصت روز روزه ، و يا سیر کردن شصت فقير . ولى [[احتیاط مستحب]] آن است كه همچون كفّاره [[ظهار]] عمل كند.<ref>طباطبایی، العروة الوثقى، الناشر: مكتب آية الله العظمى السيد السيستاني، ج۲، ص۴۹۴.</ref>
== سابقه اعتکاف ==
:'''اعتکاف پیش از اسلام'''
[[پرونده:Eetekaf1.jpg|بندانگشتی|250px|دعا و نیایش در مراسم اعتکاف]]
با اینکه مسلمانان روش اعتکاف را از [[سنت]] [[پیامبر(ص)]] فراگرفتند<ref>مالک، الموطأ، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۱۴. </ref> اما پیش از [[اسلام]] و از جمله در میان عرب، آیینی نزدیک به اعتکاف وجود داشته است؛ از جمله می‌توان به روایتی با این مضمون اشاره کرد که [[خلیفه دوم]] به حضرت رسول(ص) گفت: در دوران [[جاهلیت]] [[نذر]] کرده بودم شبی را در [[مسجد الحرام]] اعتکاف کنم و حضرت فرمود تا به نذر خود وفا کند.<ref>بخاری، صحیح بخاری، اداره الطباعه المنیریه، ج۳، ص۱۰۵-۱۱۰؛ ابن ماجه، سنن ابن ماجه، ۱۹۵۲-۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۶۳. </ref>
:'''اعتکاف پیامبر'''
از اینکه پیامبر اکرم(ص) پیش از [[هجرت]] در [[مسجد الحرام]] اعتکاف کرده باشد اطلاعی در دست نیست، ولی در [[مدینه]] نخست در دهه اول [[رمضان]]، سال بعد در دهه دوم، و پس از آن در دهه سوم در مسجد معتکف می‌شدند و برای آن حضرت چادری در مسجد برپا می‌شد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۱۷۵. </ref>امروزه در [[مسجد النبی]] در سوی شرقی ستون توبه استوانه ای به نام سریر (تخت) قرار دارد که نخستین ستون از سوی قبله و پیوسته به دیواره غربی حجره [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر (ص)]] است وجه نامگذاری این ستون به سریر (تخت) از آن رو است که پیامبر (ص)  در روزهای اعتکاف، تختخواب یا بستر خود را (که از برگ و چوب نخل یا حصیر  بود) کنار آن جای می‌داد و به اعتکاف می‌پرداخت و هنگام استراحت بر آن می‌آرمید.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۲۲۶.  المنقري، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى، الناشر : مكتبة آية الله المرعشي النجفي‌، ج۲، ص۴۴.</ref>
[[جنگ بدر]] در ماه رمضان اتفاق افتاد و پیامبر اسلام در آن سال نتوانست اعتکاف برود، به همین جهت، ایشان در سال بعد، بیست روز از ماه رمضان را معتکف شد؛ ده روز برای همان سال و ده روز قضای سال پیش.<ref>شیخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۸۴.</ref>
در منابع روایی از اعتکاف [[امامان شیعه]] گزارش‌هایی نقل شده است.
:'''دوره صفویه'''
شیخ لطف‌الله میسی (م ۱۰۳۵ق) دربارهٔ اعتکاف در [[قزوین]] و اصفهان در دورهٔ صفویه می‌نویسد: «در [[قزوین]] و [[اصفهان]] بر اجراى اعتكاف اهتمام ورزيده و هدف ارجاع مردم به نور حقايق و دعا و توسل براى دوام حكومت علوى موسوى بوده است.»<ref>میراث اسلامی ایران, دفتر اول, رساله اعتکافیه, تحقیق احمد عابدی رضوانشهری ۳۱۷-۳۲۰, کتابخانه آیت اللّه مرعشی.</ref>


==تألیفات درباره اعتکاف==
==تألیفات درباره اعتکاف==
confirmed، protected، templateeditor
۳٬۷۴۰

ویرایش