confirmed، templateeditor
۱۱٬۶۹۶
ویرایش
imported>Alipour جز (←لید) |
جز (تمیزکاری) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:تابلو فرش شجره طیبه مزین به آیه تطهیر ، آیه تبلیغ و آیه اکمال .jpg|بندانگشتی|220px|<small>تابلو فرش [[شجره طیبه]] که آیه تبلیغ در حاشیه محراب آن بافته شده است. این اثر در موزه فرش [[آستان قدس رضوی]] نگهداری میشود.</small> ]] | [[پرونده:تابلو فرش شجره طیبه مزین به آیه تطهیر ، آیه تبلیغ و آیه اکمال .jpg|بندانگشتی|220px|<small>تابلو فرش [[شجره طیبه]] که آیه تبلیغ در حاشیه [[محراب]] آن بافته شده است. این اثر در موزه فرش [[آستان قدس رضوی]] نگهداری میشود.</small> ]] | ||
'''آیه تبلیغ'''، [[آیه]] ۶۷ [[سوره مائده]] و از آخرین آیات [[نزول قرآن|نازل]] شده بر [[پیامبر(ص)]]. | '''آیه تبلیغ'''، [[آیه]] ۶۷ [[سوره مائده]] و از آخرین آیات [[نزول قرآن|نازل]] شده بر [[پیامبر(ص)]]. | ||
بر اساس این آیه، پیامبر موظف شد پیامی را به مردم ابلاغ کند. به تصریح آیه، اهمیت پیام چنان است که اگر پیامبر(ص) آن را ابلاغ نکند، رسالت [[نبوت|پیامبریِ]] خود را به انجام نرسانده است. | بر اساس این آیه، پیامبر موظف شد پیامی را به مردم ابلاغ کند. به تصریح آیه، اهمیت پیام چنان است که اگر پیامبر(ص) آن را ابلاغ نکند، رسالت [[نبوت|پیامبریِ]] خود را به انجام نرسانده است. | ||
به اعتقاد [[شیعیان]] و برخی از [[اهل سنت]]، آیه در [[حجة الوداع]] و کمی قبل از [[۱۸ ذیالحجه]] [[سال دهم هجری]] نازل شده است. در باور شیعه، موضوع پیام، جانشینی [[ | به اعتقاد [[شیعیان]] و برخی از [[اهل سنت]]، آیه در [[حجة الوداع]] و کمی قبل از [[۱۸ ذیالحجه]] [[سال دهم هجری]] نازل شده است. در باور شیعه، موضوع پیام، جانشینی [[امیرالمومنین]] است و بدین رو، پیامبر(ص)، پس از نزول آیه، در [[غدیر خم]]، [[امام علی(ع)]] را جانشین خود معرفی کرد. | ||
==متن و ترجمه آیه== | ==متن و ترجمه آیه== | ||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
{{اصلی|واقعه غدیر}} | {{اصلی|واقعه غدیر}} | ||
[[:رده:مفسران شیعه|مفسران شیعه]] تصریح کردهاند که [[آیه]] تبلیغ پس از بازگشت رسول خدا از [[حجة الوداع]] در منطقه [[غدیر خم]] در روز [[۱۸ ذیالحجه]] نازل شد.<ref>رجوع کنید به: قمی، تفسیر القمی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۷۹؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۳۱-۳۳۲.</ref> در منابع [[ | [[:رده:مفسران شیعه|مفسران شیعه]] تصریح کردهاند که [[آیه]] تبلیغ پس از بازگشت [[رسول خدا]] از [[حجة الوداع]] در منطقه [[غدیر خم]] در روز [[۱۸ ذیالحجه]] نازل شد.<ref>رجوع کنید به: قمی، تفسیر القمی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۷۹؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۳۱-۳۳۲.</ref> در منابع [[اهل سنت]] نیز [[روایات|روایاتی]] وجود دارد که زمان و مکان نزول این آیه را غدیر خم بیان میکند.<ref>رجوع کنید به: سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۹۸؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۱۹۴.</ref> عالمان شیعه با تکیه بر [[حدیث|روایاتی]] از [[امامان شیعه|امامان(ع)]] و برخی از [[صحابه|اصحاب پیامبر]]، شأن نزول آیه تبلیغ را [[واقعه غدیر]] و اعلام جانشینی [[امیرالمومنین]] میدانند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۹۰، ح۶؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۵۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۳۸۲-۱۳۸۷ش، ج۴، ص۲۷۵-۲۸۱.</ref> عالمان اهل سنت نیز سبب نزول آیه تبلیغ را آغاز رسالت پیامبر یا مکلف شدن پیامبر برای ابلاغ اسلام دانستهاند.<ref>رجوع کنید به: طبری، جامع البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۵۶۷-۵۶۹؛ ثعالبی، جواهر الحسان، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۲؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۹۸؛ ابوحیان، تفسیر البحر المحیط، ۱۹۸۳م، ج۳، ص۵۲۹.</ref> | ||
بنابر منابع [[شیعه]]، [[جبرئیل]] ابتدا در هنگام [[حج]] (در حجة الوداع) نزد پیامبر(ص) آمد و از ایشان خواست برای جانشینی علی(ع) از مردم [[بیعت]] بگیرد، پیامبر به دلیل [[نفاق]] و دشمنی برخی از یارانش و اینکه امت پراکنده شده و به [[جاهلیت]] بازگردند از پروردگار درخواست حفظ و عصمت از مردم کرد. [[جبرئیل]] برای بار دوم در [[مسجد خیف]] بر پیامبر نازل شد و همان امر را دوباره ابلاغ کرد بدون اینکه وعدۀ حفظ و عصمت از خطر مردم را برای پیامبر به ارمغان آورده باشد. جبرئیل برای بار سوم در بین راه [[مکه]] به [[مدینه]] نزد پیامبر آمد و مجدداً همان امر را تکرار کرد. پیامبر به جبرئیل فرمود من از اینکه مردم مرا در جانشینی علی دروغگو بدانند و سخنم را قبول نکنند بیمناکم. جبرئیل برای بار چهارم در سرزمین [[غدیر خم]] بر پیامبر نازل شد و پس از تکرار امر الهی، وعده حفظ و عصمت خداوند را نیز برای رسول خدا به ارمغان آورد و حفاظت از گزند منافقان را به ایشان وعده داد.<ref group="یادداشت">...فَأَقِمْ یا مُحَمَّدُ عَلِیاً عَلَماً وَ خُذْ عَلَیهِمُ الْبَیعَةَ وَ جَدِّدْ عَهْدِی وَ مِیثَاقِی لَهُمُ الَّذِی وَاثَقْتُهُمْ عَلَیهِ فَإِنِّی قَابِضُكَ إِلَی وَ مُسْتَقْدِمُكَ عَلَی فَخَشِی رَسُولُ اللَّهِ (ص) مِنْ قَوْمِهِ وَ أَهْلِ النِّفَاقِ وَ الشِّقَاقِ أَنْ یتَفَرَّقُوا وَ یرْجِعُوا إِلَی الْجَاهِلِیةِ لِمَا عَرَفَ مِنْ عَدَاوَتِهِمْ وَ لِمَا ینْطَوِی عَلَیهِ أَنْفُسُهُمْ لِعَلِی مِنَ الْعَدَاوَةِ وَ الْبَغْضَاءِ وَ سَأَلَ جَبْرَئِیلَ أَنْ یسْأَلَ رَبَّهُ الْعِصْمَةَ مِنَ النَّاسِ وَ انْتَظَرَ أَنْ یأْتِیهُ جَبْرَئِیلُ بِالْعِصْمَةِ مِنَ النَّاسِ عَنِ اللَّهِ جَلَّ اسْمُهُ فَأَخَّرَ ذَلِكَ إِلَی أَنْ بَلَغَ مَسْجِدَ الْخَیفِ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ(ع) فِی مَسْجِدِ الْخَیفِ فَأَمَرَهُ بِأَنْ یعْهَدَ عَهْدَهُ وَ یقِیمَ عَلِیاً عَلَماً لِلنَّاسِ یهْتَدُونَ بِهِ وَ لَمْ یأْتِهِ بِالْعِصْمَةِ مِنَ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ بِالَّذِی أَرَادَ حَتَّی بَلَغَ كُرَاعَ الْغَمِیمِ بَینَ مَكَّةَ وَ الْمَدِینَةِ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ وَ أَمَرَهُ بِالَّذِی أَتَاهُ فِیهِ مِنْ قِبَلِ اللَّهِ وَ لَمْ یأْتِهِ بِالْعِصْمَةِ فَقَالَ یا جَبْرَئِیلُ إِنِّی أَخْشَی قَوْمِی أَنْ یكَذِّبُونِی وَ لَا یقْبَلُوا قَوْلِی فِی عَلِی(ع) فَرَحَلَ فَلَمَّا بَلَغَ غَدِیرَ خُمٍّ قَبْلَ الْجُحْفَةِ بِثَلَاثَةِ أَمْیالٍ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ(ع) عَلَی خَمْسِ سَاعَاتٍ مَضَتْ مِنَ النَّهَارِ بِالزَّجْرِ وَ الِانْتِهَارِ وَ الْعِصْمَةِ مِنَ النَّاسِ فَقَالَ یا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یقْرِؤُكَ السَّلَامَ وَ یقُولُ لَكَ- یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیكَ مِنْ رَبِّكَ فِی عَلِی وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یعْصِمُكَ مِنَ النَّاس. طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۵۷.</ref><ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۴۴؛ به نقل از حاکم حسکانی</ref> | بنابر منابع [[شیعه]]، [[جبرئیل]] ابتدا در هنگام [[حج]] (در حجة الوداع) نزد پیامبر(ص) آمد و از ایشان خواست برای جانشینی علی(ع) از مردم [[بیعت]] بگیرد، پیامبر به دلیل [[نفاق]] و دشمنی برخی از یارانش و اینکه امت پراکنده شده و به [[جاهلیت]] بازگردند از پروردگار درخواست حفظ و عصمت از مردم کرد. [[جبرئیل]] برای بار دوم در [[مسجد خیف]] بر پیامبر نازل شد و همان امر را دوباره ابلاغ کرد بدون اینکه وعدۀ حفظ و عصمت از خطر مردم را برای پیامبر به ارمغان آورده باشد. جبرئیل برای بار سوم در بین راه [[مکه]] به [[مدینه]] نزد پیامبر آمد و مجدداً همان امر را تکرار کرد. پیامبر به جبرئیل فرمود من از اینکه مردم مرا در جانشینی علی دروغگو بدانند و سخنم را قبول نکنند بیمناکم. جبرئیل برای بار چهارم در سرزمین [[غدیر خم]] بر پیامبر نازل شد و پس از تکرار امر الهی، وعده حفظ و عصمت خداوند را نیز برای رسول خدا به ارمغان آورد و حفاظت از گزند منافقان را به ایشان وعده داد.<ref group="یادداشت">...فَأَقِمْ یا مُحَمَّدُ عَلِیاً عَلَماً وَ خُذْ عَلَیهِمُ الْبَیعَةَ وَ جَدِّدْ عَهْدِی وَ مِیثَاقِی لَهُمُ الَّذِی وَاثَقْتُهُمْ عَلَیهِ فَإِنِّی قَابِضُكَ إِلَی وَ مُسْتَقْدِمُكَ عَلَی فَخَشِی رَسُولُ اللَّهِ (ص) مِنْ قَوْمِهِ وَ أَهْلِ النِّفَاقِ وَ الشِّقَاقِ أَنْ یتَفَرَّقُوا وَ یرْجِعُوا إِلَی الْجَاهِلِیةِ لِمَا عَرَفَ مِنْ عَدَاوَتِهِمْ وَ لِمَا ینْطَوِی عَلَیهِ أَنْفُسُهُمْ لِعَلِی مِنَ الْعَدَاوَةِ وَ الْبَغْضَاءِ وَ سَأَلَ جَبْرَئِیلَ أَنْ یسْأَلَ رَبَّهُ الْعِصْمَةَ مِنَ النَّاسِ وَ انْتَظَرَ أَنْ یأْتِیهُ جَبْرَئِیلُ بِالْعِصْمَةِ مِنَ النَّاسِ عَنِ اللَّهِ جَلَّ اسْمُهُ فَأَخَّرَ ذَلِكَ إِلَی أَنْ بَلَغَ مَسْجِدَ الْخَیفِ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ(ع) فِی مَسْجِدِ الْخَیفِ فَأَمَرَهُ بِأَنْ یعْهَدَ عَهْدَهُ وَ یقِیمَ عَلِیاً عَلَماً لِلنَّاسِ یهْتَدُونَ بِهِ وَ لَمْ یأْتِهِ بِالْعِصْمَةِ مِنَ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ بِالَّذِی أَرَادَ حَتَّی بَلَغَ كُرَاعَ الْغَمِیمِ بَینَ مَكَّةَ وَ الْمَدِینَةِ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ وَ أَمَرَهُ بِالَّذِی أَتَاهُ فِیهِ مِنْ قِبَلِ اللَّهِ وَ لَمْ یأْتِهِ بِالْعِصْمَةِ فَقَالَ یا جَبْرَئِیلُ إِنِّی أَخْشَی قَوْمِی أَنْ یكَذِّبُونِی وَ لَا یقْبَلُوا قَوْلِی فِی عَلِی(ع) فَرَحَلَ فَلَمَّا بَلَغَ غَدِیرَ خُمٍّ قَبْلَ الْجُحْفَةِ بِثَلَاثَةِ أَمْیالٍ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ(ع) عَلَی خَمْسِ سَاعَاتٍ مَضَتْ مِنَ النَّهَارِ بِالزَّجْرِ وَ الِانْتِهَارِ وَ الْعِصْمَةِ مِنَ النَّاسِ فَقَالَ یا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یقْرِؤُكَ السَّلَامَ وَ یقُولُ لَكَ- یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیكَ مِنْ رَبِّكَ فِی عَلِی وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یعْصِمُكَ مِنَ النَّاس. طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۵۷.</ref><ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۴۴؛ به نقل از حاکم حسکانی</ref> | ||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
برای علت نزول آیه، احتمالات دیگری نیز ذکر شده است که علمای اسلام و شیعه آنها را نقد کردهاند. | برای علت نزول آیه، احتمالات دیگری نیز ذکر شده است که علمای اسلام و شیعه آنها را نقد کردهاند. | ||
====۱. نزول آیه در مکه==== | ====۱. نزول آیه در مکه==== | ||
برخی از عالمان [[ | برخی از عالمان [[اهل سنت]] معتقدند آیه تبلیغ در [[مکه]] [در آغاز رسالت پیامبر] نازل شده و سبب نزول آن امر به پیامبر(ص) برای ابلاغ حقایق دین به [[کفر|کفار]] و [[شرک|مشرکان]] است. بنابر برخی روایات، برای حفظ پیامبر(ص) از گزند دشمنان، برای ایشان مراقبانی گماشته بودند؛ اما ایشان پس از نزول آیه تبلیغ، مراقبان خود را مرخص کرد و فرمود که خداوند مرا از گزند بدخواهان حفظ میکند و علاوه بر آن موظف گردید که حقایق دین را بدون واهمه به کفار و مشرکان ابلاغ کند.<ref>رجوع کنید به: طبری، جامع البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۵۶۷-۵۶۹؛ ثعالبی، جواهر الحسان، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۲؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۹۸</ref> | ||
'''نقد''' | '''نقد''' | ||
خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
===نگرانی پیامبر(ص) از ابلاغ=== | ===نگرانی پیامبر(ص) از ابلاغ=== | ||
به سبب حساسیت موضوع، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در ابلاغ پیام نگران بود، اما خداوند با وعده «واللّهُ یعْصِمُکَ مِنَ الناس» از او رفع نگرانی کرد. با توجه به منتفی بودن نزول آیه درباره مشرکان [[قریش]] و [[اهل کتاب]]، روشن میگردد که مصداق «ناس» در آیه تبلیغ، [[نفاق|منافقان]] درون جامعه اسلامی است. پیامبر(ص) در معرفی [[ | به سبب حساسیت موضوع، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در ابلاغ پیام نگران بود، اما خداوند با وعده «واللّهُ یعْصِمُکَ مِنَ الناس» از او رفع نگرانی کرد. با توجه به منتفی بودن نزول آیه درباره مشرکان [[قریش]] و [[اهل کتاب]]، روشن میگردد که مصداق «ناس» در آیه تبلیغ، [[نفاق|منافقان]] درون جامعه اسلامی است. پیامبر(ص) در معرفی [[امیرالمومنین]] به عنوان جانشین خود نگران مخالفت و کارشکنی آنان بود، زیرا: | ||
* حضرت علی به عنوان شخصیتی قاطع و انعطافناپذیر شناخته شده بود.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۸۲-۱۳۸۷ش، ج۴، ص۲۷۶</ref> | * حضرت علی به عنوان شخصیتی قاطع و انعطافناپذیر شناخته شده بود.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۸۲-۱۳۸۷ش، ج۴، ص۲۷۶</ref> | ||
* نومسلمانانی که علی (ع) پیشتر در جنگها بستگانشان را به قتل رسانده بود، کینه او را در دل داشتند. | * نومسلمانانی که علی (ع) پیشتر در جنگها بستگانشان را به قتل رسانده بود، کینه او را در دل داشتند. |