ابومخنف: تفاوت میان نسخه‌ها

ابومخنف (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۳۷

۳۶۶ بایت حذف‌شده ، ‏۲ فوریهٔ ۲۰۲۳

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Roohish

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۶٬۲۱۵

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{جعبه اطلاعات عالمان شیعه
-| عنوان             =ابومخنف
+| عنوان =ابومخنف
-| تصویر             =
+| تصویر =
-| توضیح تصویر       =
+| توضیح تصویر =
-| اندازه تصویر      =
+| اندازه تصویر =
-| سرشناسی           =تاریخ‌نگار شیعه
+| سرشناسی =تاریخ‌نگار شیعه
-| نام کامل          = لوط بن یحیی بن سعید بن مِخنَف بن سُلیم غامدی ازدی
+| نام کامل = لوط بن یحیی بن سعید بن مِخنَف بن سُلیم غامدی ازدی
-| لقب               =
+| لقب =
-| نسب               =
+| نسب =
-| تاریخ تولد        =حدود [[۸۰ق]]
+| تاریخ تولد =حدود [[۸۰ق]]
-| زادگاه            =[[کوفه]]
+| زادگاه =[[کوفه]]
-| تاریخ وفات        =[[۱۵۷ق]]
+| تاریخ وفات =[[۱۵۷ق]]
-| شهر وفات          =
+| شهر وفات =
-| تاریخ شهادت       =
+| تاریخ شهادت =
-| محل شهادت         =
+| محل شهادت =
-| محل دفن           =
+| محل دفن =
 | خویشاوندان سرشناس =
-| استادان           =
+| استادان =
-| شاگردان           =
+| شاگردان =
-| محل تحصیل         =
+| محل تحصیل =
-| اجازه روایت از    =
+| اجازه روایت از =
-| اجازه اجتهاد از   =
+| اجازه اجتهاد از =
-| اجازه روایت به    =
+| اجازه روایت به =
-| اجازه اجتهاد به   =
+| اجازه اجتهاد به =
-| تالیفات           =[[مقتل الحسین (ابومخنف)|مقتل الحسین(ع)]] • کتاب الردة • کتاب فتوح الشام • [[فهرست آثار ابومخنف|دیگر تالیفات]]
+| تالیفات =[[مقتل الحسین (ابومخنف)|مقتل الحسین(ع)]] • کتاب الردة • کتاب فتوح الشام • [[فهرست آثار ابومخنف|دیگر تالیفات]]
-| سایر              =
+| سایر =
-| سیاسی             =
+| سیاسی =
-| اجتماعی           =
+| اجتماعی =
-| امضا              =
+| امضا =
-| وبگاه رسمی        =
+| وبگاه رسمی =
 }}
-'''ابومِخنَف'''، '''لوط بن یحیی بن سعید بن مِخنَف بن سُلیم غامدی ازدی''' (درگذشت [[سال ۱۵۷ هجری قمری|۱۵۷ق]]) [[شیعه]] اهل [[کوفه]] و از [[محدثان]] و مورخان بزرگ قرن [[قرن دوم هجری قمری|دوم هجری قمری]]  بود. وی آثار متعددی دارد که مهمترین اثر او مقتل الحسین ابومخنف است که به روش محدثان آن را نقل کرده است. این مقتل در ضمن کتاب های تاریخی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین منابع ذکر شده است. نقل‌های ابومخنف از حوادث صدر [[اسلام]] دقیق، مفصل و با ذکر جزئیات واقعه است. روایات ابومخنف به دور از هرگونه [[تعصب|تعصب مذهبی]] و قومی است، تا آنجا که تاریخ‌نگاران هر دو گروه [[اهل سنت]] و [[شیعه]] از او استفاده کرده‌اند.
+'''ابومِخنَف'''، '''لوط بن یحیی بن سعید بن مِخنَف بن سُلیم غامدی ازدی''' (درگذشت [[سال ۱۵۷ هجری قمری|۱۵۷ق]]) [[شیعه]] اهل [[کوفه]] و از [[محدثان]] و مورخان بزرگ قرن [[قرن دوم هجری قمری|دوم هجری قمری]] بود. وی آثار متعددی دارد که مهمترین اثر او مقتل الحسین ابومخنف است که به روش محدثان آن را نقل کرده است. این مقتل در ضمن کتاب‌های تاریخی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین منابع ذکر شده است. نقل‌های ابومخنف از حوادث صدر [[اسلام]] دقیق، مفصل و با ذکر جزئیات واقعه است. روایات ابومخنف به دور از هرگونه [[تعصب|تعصب مذهبی]] و قومی است، تا آنجا که تاریخ‌نگاران هر دو گروه [[اهل سنت]] و [[شیعه]] از او استفاده کرده‌اند.
 ==زندگی ابومخنف==
-ابومخنف در [[کوفه]] از تیره غامد و از قبیله أزْد برخاست. <ref>ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۹۳ق، ص ۱۰۵.</ref> [[مخنف بن سلیم|مخنف بن سُلَیم]] پدر‌جد ابومخنف <ref>عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۷۰.</ref> از صحابیان شیعی رسول اکرم(ص) <ref>ابن سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص ۳۵</ref> و از اصحاب [[امام على(ع)]] <ref>طوسی، رجال الطوسی، ۱۴۱۵ق، ص۸۱.</ref> و پرچمدار قبیله ازد در [[جنگ جمل]] بود<ref>طیری، تاریخ طبری، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۲۱.</ref> که از سوی آن حضرت والی شهر [[همدان]] و [[اصفهان‌|اصفهان]] گشت. <ref>ابونعیم اصفهانى، ذکر اخبار اصفهان، ۱۳۷۷ش، ص 18۹.</ref> پدرش یحیی بن سعید نیز از اصحاب امام علی(ع) بود. <ref>ابن شهر آشوب، معالم العلماء، المطبعه الحیدریه، ص۹۳.</ref>  برادران ابومخنف در جنگ جمل به شهادت رسیدند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۶۲ش، ج ۸، ص۴۷.</ref> ابومخنف در کوفه به تحصیل و فراگیری دانش پرداخته و از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] <ref>ذهبی، میزان الاعتدال، ج۳، ص۴۲.</ref> و جابر جعفی مجالدبن سعید و صعقب بن زبیر استفاده نموده است <ref>ذهبی، سیر اعلام النباء، ج۷، ص۳۱۰.</ref>  تاریخ ولادت و وفات ابومخنف معلوم نیست برخی او را، متولد سال ۷۵ق <ref>ولهازون، تاریخ الدوله العربیه،۲۰۰۸م،ص۲</ref> و برخی نیز، در حدود سال ۷۰ قمری دانسته اند. <ref>سزگین، تاریخ التراث العربیه، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص ۱۲۷</ref>
+ابومخنف در [[کوفه]] از تیره غامد و از قبیله أزْد برخاست.<ref>ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۹۳ق، ص۱۰۵.</ref> [[مخنف بن سلیم|مخنف بن سُلَیم]] پدر‌جد ابومخنف<ref>عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۷۰.</ref> از صحابیان شیعی رسول اکرم(ص)<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۳۵</ref> و از اصحاب [[امام علی(ع)]]<ref>طوسی، رجال الطوسی، ۱۴۱۵ق، ص۸۱.</ref> و پرچمدار قبیله ازد در [[جنگ جمل]] بود<ref>طیری، تاریخ طبری، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۲۱.</ref> که از سوی آن حضرت والی شهر [[همدان]] و [[اصفهان‌|اصفهان]] گشت.<ref>ابونعیم اصفهانی، ذکر اخبار اصفهان، ۱۳۷۷ش، ص۱۸۹.</ref> پدرش یحیی بن سعید نیز از اصحاب امام علی(ع) بود.<ref>ابن شهر آشوب، معالم العلماء، المطبعه الحیدریه، ص۹۳.</ref> برادران ابومخنف در جنگ جمل به شهادت رسیدند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۶۲ش، ج ۸، ص۴۷.</ref> ابومخنف در کوفه به تحصیل و فراگیری دانش پرداخته و از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]<ref>ذهبی، میزان الاعتدال، ج۳، ص۴۲.</ref> و جابر جعفی مجالدبن سعید و صعقب بن زبیر استفاده نموده است<ref>ذهبی، سیر اعلام النباء، ج۷، ص۳۱۰.</ref> تاریخ ولادت و وفات ابومخنف معلوم نیست برخی او را، متولد سال ۷۵ق<ref>ولهازون، تاریخ الدوله العربیه،۲۰۰۸م،ص۲</ref> و برخی نیز، در حدود سال ۷۰ قمری دانسته‌اند.<ref>سزگین، تاریخ التراث العربیه، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۲۷</ref>
-تاریخ وفات ابومخنف را، سال ۱۵۷ق <ref>یاقوت حمری، معجم الادباء، ۱۴۰۰ق، ج۷، ص۴۱.</ref> و برخی، سال ۱۷۰ق را ذکر کرده اند. <ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۴۲۰.</ref>
+تاریخ وفات ابومخنف را، سال ۱۵۷ق<ref>یاقوت حمری، معجم الادباء، ۱۴۰۰ق، ج۷، ص۴۱.</ref> و برخی، سال ۱۷۰ق را ذکر کرده‌اند.<ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۴۲۰.</ref>
-درباره اینکه ابومخنف در دوران کدام [[امام]] می‌زیسته نیز اختلاف وجود دارد؛ [[شیخ طوسی]] از [[محمد بن عمر کشی|کَشّی]] نقل می‌کند که ابومخنف از اصحاب [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] است <ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ص۸۱.</ref> ولی شیخ طوسی این مطلب را صحیح نمی‌داند. <ref>طوسی، الفهرست،منشورات شریف رضی، ص۱۲۹.</ref>
-برخی ابومخنف را از مورخان عصر [[امویان|اموی]] دانسته اند <ref>سزگین، تاریخ التراث العربی، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۲۷.</ref>اما [[نجاشی]] او را  از یاران [[امام صادق(ع)]] بر می‌شمارد <ref>نجاشی، رجال نجاشی، نشر اسلامی، ص۳۲۰.</ref> شواهد و قراین بیانگر صحت قول نجاشی است زیرا: در تاریخ طبری روایاتی که ابومخنف از [[امام صادق(ع)]] نقل می‌کند بدون واسطه است ولی روایاتی که از امام باقر(ع) نقل می‌کند با یک واسطه است <ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۶۲ش، ج۵، ص ۴۴۸-۴۵۳.</ref> همچنین روایت ابومخنف در باب خُطَب امام علی(ع) و خطبه [[فاطمه(س)]] را که از امام علی(ع) نقل می‌کند به دو واسطه است <ref>شیخ طوسی، الفهرست،منشورات شریف رضی، ص۱۳۰</ref> هشام‌بن محمدبن سائب کلبی، نصربن مزاحم منقری، ابوالحسن علی‌بن محمد مدائنی در زمره رجالیون برجسته ابومخنف هستند<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۲۹۰ق، ج۴، ص۴۹۲ ؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۱.</ref>
+درباره اینکه ابومخنف در دوران کدام [[امام]] می‌زیسته نیز اختلاف وجود دارد؛ [[شیخ طوسی]] از [[محمد بن عمر کشی|کَشّی]] نقل می‌کند که ابومخنف از اصحاب [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] است<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ص۸۱.</ref> ولی شیخ طوسی این مطلب را صحیح نمی‌داند.<ref>طوسی، الفهرست،منشورات شریف رضی، ص۱۲۹.</ref>
+برخی ابومخنف را از مورخان عصر [[امویان|اموی]] دانسته‌اند<ref>سزگین، تاریخ التراث العربی، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۲۷.</ref>اما [[نجاشی]] او را از یاران [[امام صادق(ع)]] برمی‌شمارد<ref>نجاشی، رجال نجاشی، نشر اسلامی، ص۳۲۰.</ref> شواهد و قراین بیانگر صحت قول نجاشی است زیرا: در تاریخ طبری روایاتی که ابومخنف از [[امام صادق(ع)]] نقل می‌کند بدون واسطه است ولی روایاتی که از امام باقر(ع) نقل می‌کند با یک واسطه است<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۶۲ش، ج۵، ص۴۴۸-۴۵۳.</ref> همچنین روایت ابومخنف در باب خُطَب امام علی(ع) و خطبه [[فاطمه(س)]] را که از امام علی(ع) نقل می‌کند به دو واسطه است<ref>شیخ طوسی، الفهرست،منشورات شریف رضی، ص۱۳۰</ref> هشام‌بن محمدبن سائب کلبی، نصربن مزاحم منقری، ابوالحسن علی‌بن محمد مدائنی در زمره رجالیون برجسته ابومخنف هستند<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۲۹۰ق، ج۴، ص۴۹۲ ؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۱.</ref>
 ==مذهب و اعتبار روایی ابومخنف==
@@ خط ۴۲: / خط ۴۴: @@
 ===محدثان شیعه===
-نجاشی او را شیعه و از اصحاب راویان حدیث در کوفه معرفی می نماید <ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۳۲۰.</ref> شیخ طوسی آن را از اصحاب امام صادق(ع) بر‌می‌شمارد <ref>طوسی، رجال الطوسی، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۵</ref>
+نجاشی او را شیعه و از اصحاب راویان حدیث در کوفه معرفی می‌نماید<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۳۲۰.</ref> شیخ طوسی آن را از اصحاب امام صادق(ع) بر‌می‌شمارد<ref>طوسی، رجال الطوسی، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۵.</ref>
-علامه حلی ابومخنف را در قسم اول رجال خود که ویژه ثقات است آورده <ref>حلی، خلاصه الاقوال فی معرفه احوال الرجال، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۹.</ref> ابن داوود، ابومخنف را در قسم اول رجال خود که ویژه ممدوحان است و کسانی که اصحاب آنان را تضعیف نکرده آورده است <ref>ابن داوودحلی، الرجال، ۱۳۸۳ق، ص۲۸۲.</ref> علامه بحرالعلوم از او به وثاقت یاد کرده است <ref>بحرالعلوم، الفوائد الرجالیه، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۸۶.</ref> علامه مجلسی در کتاب الوجیزه او را از ممدوحان شمرده است <ref>مجلسی، الوجیزه فی الرجال، ۱۴۲۰ق، ص۱۴۵.</ref> شیخ عباس قمی می گوید که على رغم مشهور بودن تشیع او، عالمان اهل سنت مانند طبرى و ابن اثیر در نقل به او اعتماد کردند، <ref>قمی، الکنی و الالقاب،۱۳۷۶ق، ج۱، ص۱۵۵.</ref> خویی او را ثقه و طریق شیخ به او را صحیح می‌داند <ref>خویی، معجم رجال الحدیث ۱۴۱۳، ج۱۵، ص۱۴۰</ref>.
+علامه حلی ابومخنف را در قسم اول رجال خود که ویژه ثقات است آورده<ref>حلی، خلاصه الاقوال، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۹.</ref> ابن داوود، ابومخنف را در قسم اول رجال خود که ویژه ممدوحان است و کسانی که اصحاب آنان را تضعیف نکرده آورده است<ref>ابن داوودحلی، الرجال، ۱۳۸۳ق، ص۲۸۲.</ref> علامه بحرالعلوم از او به وثاقت یاد کرده است<ref>بحرالعلوم، الفوائد الرجالیه، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۸۶.</ref> علامه مجلسی در کتاب الوجیزه او را از ممدوحان شمرده است<ref>مجلسی، الوجیزه فی الرجال، ۱۴۲۰ق، ص۱۴۵.</ref> شیخ عباس قمی می‌گوید که علی رغم مشهور بودن تشیع او، عالمان اهل سنت مانند طبری و ابن اثیر در نقل به او اعتماد کردند،<ref>قمی، الکنی و الالقاب،۱۳۷۶ق، ج۱، ص۱۵۵.</ref> خویی او را ثقه و طریق شیخ به او را صحیح می‌داند<ref>خویی، معجم رجال الحدیث ۱۴۱۳، ج۱۵، ص۱۴۰</ref>.
 ===محدثان اهل سنت===
-دارقطنی ابومخنف را اخباری و احادیثش را ضعیف دانسته است <ref>دارالقطنی، الضعفاء و المتروکون، ۱۴۰۳، ص۳۳۳.</ref> ابن عدی، ضمن رد احادیث ابومخنف؛ از جهت ضعف سند، نقل اخبار وی را جایز نمی‌شمارد و او را شیعه افراطی معرفی می‌کند <ref>ابن عدی، الکامل فی الضعفاء الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۹۳.</ref> فیروزآبادی ابومخنف را اخباری و شیعه و احادیثش را پوچ و متروک معرفی می‌کند. <ref>فیروزآبادی، قاموس المحیط، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۴۵.</ref> زرکلی از او به عنوان عالمی آگاه به سیره و اخبار و امامی اهل کوفه یاد کرده است. <ref>زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۰م، ج۵، ص۲۴۵.</ref> عبدالرحمان بن المهدی لولوئی او را متروک الحدیث خوانده است <ref>ابوحاتم رازی، الجرح و التعدیل، ۱۳۶۱ق* ج۷، ص۱۸۲.</ref> ابن حجر عسقلانی ضعف اخبار او را نقل کرده است <ref>عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۴۹۲.</ref> یحیی بن معین مروی او را رافضی و غیر موثق و حدیثش را بی ارزش شمرده است <ref>عقیلی مکی، الضعفاء الکبیر، دارالکتب العلمیه، ص ۱۸ و ۱۹.</ref> ذهبی ابومخنف را رافضی معرفی می‌کند <ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۱.</ref> ابن حاتم رازی نیز او را شیعه و احادیثش را متروک می‌داند <ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ۱۲۷۱ق، ج۷، ص۱۸۲.</ref> تستری روایات او را قابل اعتماد ولی می‌گوید که امامی بودن او معلوم نیست.<ref>تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۶۳۰.</ref> ابن ابی الحدید معتقد است که ابومخنف از محدثان است و از کسانی است که قائل به صحت امامت شده است و از رجال شیعه محسوب نمی‌شود.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۱۴۷.</ref>
+دارقطنی ابومخنف را اخباری و احادیثش را ضعیف دانسته است<ref>دارالقطنی، الضعفاء و المتروکون، ۱۴۰۳، ص۳۳۳.</ref> ابن عدی، ضمن رد احادیث ابومخنف؛ از جهت ضعف سند، نقل اخبار وی را جایز نمی‌شمارد و او را شیعه افراطی معرفی می‌کند<ref>ابن عدی، الکامل فی الضعفاء الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۹۳.</ref> فیروزآبادی ابومخنف را اخباری و شیعه و احادیثش را پوچ و متروک معرفی می‌کند.<ref>فیروزآبادی، قاموس المحیط، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۴۵.</ref> زرکلی از او به عنوان عالمی آگاه به سیره و اخبار و امامی اهل کوفه یاد کرده است.<ref>زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۰م، ج۵، ص۲۴۵.</ref> عبدالرحمان بن المهدی لولوئی او را متروک الحدیث خوانده است<ref>ابوحاتم رازی، الجرح و التعدیل، ۱۳۶۱ق* ج۷، ص۱۸۲.</ref> ابن حجر عسقلانی ضعف اخبار او را نقل کرده است<ref>عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۴۹۲.</ref> یحیی بن معین مروی او را رافضی و غیر موثق و حدیثش را بی‌ارزش شمرده است<ref>عقیلی مکی، الضعفاء الکبیر، دارالکتب العلمیه، ص۱۸ و ۱۹.</ref> ذهبی ابومخنف را رافضی معرفی می‌کند<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۱.</ref> ابن حاتم رازی نیز او را شیعه و احادیثش را متروک می‌داند<ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ۱۲۷۱ق، ج۷، ص۱۸۲.</ref> تستری روایات او را قابل اعتماد ولی می‌گوید که امامی بودن او معلوم نیست.<ref>تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۶۳۰.</ref> ابن ابی الحدید معتقد است که ابومخنف از محدثان است و از کسانی است که قائل به صحت امامت شده است و از رجال شیعه محسوب نمی‌شود.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۱۴۷.</ref>
 ==تاریخ‌نگاری ابومخنف==
-ابومخنف اخبار مربوط به فتوحات و ایام عرب و خلفاء و ولایت‌داران را به رشته تحریر درآورده است <ref>بروکمان، تاریخ الادب العربی،۱۹۶۸م، ج۱، ص۲۵۳.</ref> او آگاه‌ترین فرد به مسائل عراق و سرگذشت‌ها و فتوحات آن بر دیگران است <ref>ابن ندیم، فهرست، ۱۳۹۳ق، ص ۱۰۶.</ref> که روایات بسیاری برای رویداد‌ها و وقایع مهم تا سال ۱۳۲ق بیان داشته است. <ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۳۴۲.</ref> ذکر وقایع سال ۱۱هجرت و سیره نبوی موضوع اولین روایات موجود وی است. <ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ج۲، ص۲۳۰.</ref> گزینش و ذکر وقایع مهم تاریخ حجاز و اختصاص آثار مستقلی درباره آن‌ها مانند: کتاب السقیفه <ref>بلذری،  انساب الاشراف، ۱۹۵۹، ص۵۸۵.</ref> کتاب الرُّده <ref>طبری، تاریخ الامم و المملوک،ج۲، ص ۲۶۱.</ref> کتاب الشوری و مقتل عثمان <ref>ابن شبه نمیری بصری، تاریخ المدینه المنوره، ج۳، ص۱۰۸۸ و ۱۰۹۶و ۱۱۴۰</ref> کتاب جمل و کتاب صفین <ref>جبوری، مقتل الامام حسین بن علی، دارالحجه، ص۹.</ref>   بیانگر دقت ابومخنف در نقل اخبار مهم است. نخستین گزارش‌های تاریخی ابومخنف، روایاتی درباره بیماری پیامبر(ص) است. <ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م ج۱، ص۵۶۸.</ref> ابومخنف به ثبت گزارش‌ها درباره امام علی(ع) توجه بسیار نشان داده است <ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص ۲۰۶ـ۲۰۸ ؛ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص ۲۸۶؛ ابوالفرج اصفهنی، مقاتل الطالبین، ۱۳۶۸ق، ص ۲۲ـ۲۸ـ۳۳ـ۴۵.</ref> و ابن ابی الحدید روایات مقتل امام علی(ع)  را در کتاب مقاتل الطالبین از موثق‌ترین روایات در باب شهادت امام علی(ع) می‌شمارد <ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۸۵، ج۶، ص۱۱۳</ref>
+ابومخنف اخبار مربوط به فتوحات و ایام عرب و خلفاء و ولایت‌داران را به رشته تحریر درآورده است<ref>بروکمان، تاریخ الادب العربی،۱۹۶۸م، ج۱، ص۲۵۳.</ref> او آگاه‌ترین فرد به مسائل عراق و سرگذشت‌ها و فتوحات آن بر دیگران است<ref>ابن ندیم، فهرست، ۱۳۹۳ق، ص۱۰۶.</ref> که روایات بسیاری برای رویداد‌ها و وقایع مهم تا سال ۱۳۲ق بیان داشته است.<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۳۴۲.</ref> ذکر وقایع سال ۱۱هجرت و سیره نبوی موضوع اولین روایات موجود وی است.<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ج۲، ص۲۳۰.</ref> گزینش و ذکر وقایع مهم تاریخ حجاز و اختصاص آثار مستقلی درباره آن‌ها مانند: کتاب السقیفه<ref>بلذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹، ص۵۸۵.</ref> کتاب الرُّده<ref>طبری، تاریخ الامم و المملوک،ج۲، ص۲۶۱.</ref> کتاب الشوری و مقتل عثمان<ref>ابن شبه نمیری بصری، تاریخ المدینه المنوره، ج۳، ص۱۰۸۸ و ۱۰۹۶و ۱۱۴۰.</ref> کتاب جمل و کتاب صفین<ref>جبوری، مقتل الامام حسین بن علی، دارالحجه، ص۹.</ref> بیانگر دقت ابومخنف در نقل اخبار مهم است. نخستین گزارش‌های تاریخی ابومخنف، روایاتی درباره بیماری پیامبر(ص) است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م ج۱، ص۵۶۸.</ref> ابومخنف به ثبت گزارش‌ها درباره امام علی(ع) توجه بسیار نشان داده است<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۲۰۶-۲۰۸ ؛ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۲۸۶؛ ابوالفرج اصفهنی، مقاتل الطالبین، ۱۳۶۸ق، ص۲۲-۲۸؛۳۳-۴۵.</ref> و ابن ابی الحدید روایات مقتل امام علی(ع) را در کتاب مقاتل الطالبیین از موثق‌ترین روایات در باب شهادت امام علی(ع) می‌شمارد<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۸۵ش، ج۶، ص۱۱۳.</ref>
 ==آثار==
 {{اصلی|فهرست آثار ابومخنف}}
-ابومخنف در بسیاری از حوادث و موضوع‌های مهم تاریخی تالیفاتی داشته است و آثار وی عموما درباره تشیع است <ref>ابن ندیم، فهرست، ۱۳۹۳ق، ص۱۰۵ و ۱۰۶؛ نجاشی، رجال نجاشی، نشر اسلامی، ص۳۲۰.</ref> نظیر: [[خطبه حضرت زهرا(س)|خطبه زهرا (س‌)]] و جنگ جمل و [[جنگ صفین|صفين]]، قتل الحسن(ع)، ماجراى شهادت [[محمد بن ابی‌بکر|محمد بن ابى بكر]] و نهضت امام حسين (ع) و [[مختار بن ابی‌عبید ثقفی|قيام مختار]] و غيره نگاشته است که به تفصیل در کتب رجالی به آن‌ها اشاره شده است <ref> ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۹۳ق، ص ۱۰۵؛ نجاشی، رجال نجاشی، نشر اسلامی، ص۳۲۰؛ طوسی، الفهرست، منشورات شریف رضی، ص۱۵۵.</ref>
+ابومخنف در بسیاری از حوادث و موضوع‌های مهم تاریخی تالیفاتی داشته است و آثار وی عموما درباره تشیع است<ref>ابن ندیم، فهرست، ۱۳۹۳ق، ص۱۰۵ و ۱۰۶؛ نجاشی، رجال نجاشی، نشر اسلامی، ص۳۲۰.</ref> نظیر: [[خطبه حضرت زهرا(س)|خطبه زهرا(س)]] و جنگ جمل و [[جنگ صفین|صفین]]، قتل الحسن(ع)، ماجرای شهادت [[محمد بن ابی‌بکر|محمد بن ابی بکر]] و نهضت امام حسین(ع) و [[مختار بن ابی‌عبید ثقفی|قیام مختار]] و غیره نگاشته است که به تفصیل در کتب رجالی به آن‌ها اشاره شده است<ref> ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۹۳ق، ص۱۰۵؛ نجاشی، رجال نجاشی، نشر اسلامی، ص۳۲۰؛ طوسی، الفهرست، منشورات شریف رضی، ص۱۵۵.</ref>
 ===مقتل ابومخنف===
 {{اصلی|مقتل‌ الحسین (ابو مخنف)}}
-ابومخنف صاحب یکی از مشهورترین و قدیمی‌ترین آثار در خصوص امام حسین(ع) است که در دهه‌ی سوم سده‌ی دوم هجری، به روش محدثان(نقلی) آن را نگاشته است <ref>صدر، تاسیس الشیعه الکرام لفنون الاسلام، ۱۴۳۸ق، ص۲۳۶.</ref> شخصیت هایی نظیر: دینوری در کتاب اخبار الطوال <ref>ابن قتیبه الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۲۳۰ـ۲۸۰.</ref> و شیخ مفید در الارشاد شیخ <ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ۲۳ـ۱۲۲.</ref> از آن پیروی؛ و خوارزمی در مقتل الحسین(ع) <ref>خوارزمی، مقتل الحسین علیه السلام، ۱۳۸۱ش، ج۲، ص۱۹۶ـ۲۲۵.</ref> و ابن طاووس در اللهوف <ref>ابن طاووس، اللهوف فی القتلی الطفوف، انوارالهدی، ص۳۳ـ۹۸.</ref>  تاثیرپذیری داشته اند. مقتل ابومخنف توسط هشام‌بن کلبی روایت شده است ولی به مرور زمان این اثر مفقود شده و مقتلی که هم اکنون به او نسبت می‌دهند از آن او نیست. <ref>جبوری، مقتل الامام حسین‌بن علی، دارالحجه، ص ۳۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۷۶ق، ج۱، ص ۱۵۵.</ref> روایت‌گران مقتل ابومخنف؛ بلاذری در کتاب انساب الاشراف، دینوری در اخبار الطوال، یعقوبی در تاریخ یعقوبی، طبری در تاریخ الامم و الملوک، ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین، شیخ مفید در الارشاد، طبرسی در اعلام الوری،   ابن قتیبه در کتاب الامامه و السیاسه؛ ابن عبد ربه اندلسی در کتاب العقد الفرید؛ مسعودی در مروج الذهب؛ شهرستانی در ملل و النحل؛ خطیب خوارزمی در مقتل الحسین(ع)؛ سبط ابن جوزی در تذکره الخواص؛ ابوالفداء اسماعیل بن علی در کتاب المختصر فی تاریخ البشر<ref>جعفریان، تاریخ الخلفاء، ۱۳۷۸ش، ص۳۳.</ref>
+ابومخنف صاحب یکی از مشهورترین و قدیمی‌ترین آثار در خصوص امام حسین(ع) است که در دهۀ سوم سدۀ دوم هجری، به روش محدثان(نقلی) آن را نگاشته است<ref>صدر، تاسیس الشیعه الکرام لفنون الاسلام، ۱۴۳۸ق، ص۲۳۶.</ref> شخصیت‌هایی نظیر: دینوری در کتاب اخبار الطوال<ref>ابن قتیبه الدینوری، اخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۲۳۰-۲۸۰.</ref> و شیخ مفید در الارشاد شیخ<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ۲۳۱۲۲.</ref> از آن پیروی؛ و خوارزمی در مقتل الحسین(ع)<ref>خوارزمی، مقتل الحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۱ش، ج۲، ص۱۹۶-۲۲۵.</ref> و ابن طاووس در اللهوف<ref>ابن طاووس، اللهوف فی القتلی الطفوف، انوارالهدی، ص۳۳۹۸.</ref> تاثیرپذیری داشته‌اند. مقتل ابومخنف توسط هشام‌بن کلبی روایت شده است ولی به مرور زمان این اثر مفقود شده و مقتلی که هم اکنون به او نسبت می‌دهند از آن او نیست.<ref>جبوری، مقتل الامام حسین‌بن علی، دارالحجه، ص۳۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۷۶ق، ج۱، ص۱۵۵.</ref> روایت‌گران مقتل ابومخنف؛ بلاذری در کتاب انساب الاشراف، دینوری در اخبار الطوال، یعقوبی در تاریخ یعقوبی، طبری در تاریخ الامم و الملوک، ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین، شیخ مفید در الارشاد، طبرسی در اعلام الوری، ابن قتیبه در کتاب الامامه و السیاسه؛ ابن عبد ربه‌اندلسی در کتاب العقد الفرید؛ مسعودی در مروج الذهب؛ شهرستانی در ملل و النحل؛ خطیب خوارزمی در مقتل الحسین(ع)؛ سبط ابن جوزی در تذکره الخواص؛ ابوالفداء اسماعیل بن علی در کتاب المختصر فی تاریخ البشر<ref>جعفریان، تاریخ الخلفاء، ۱۳۷۸ش، ص۳۳.</ref>
 ==پانویس==
+{{پانویس۲}}
-{{پانویس2}}
 ==منابع==
 {{منابع}}
-* ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمدابوالفضل ابراهیم، دار احیاء کتب العربیه، ۱۹۵۹م.
+* ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمدابوالفضل ابراهیم،‌دار احیاء کتب العربیه، ۱۹۵۹م.
-* ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۲۷۱ق.
+* ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل،‌دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۲۷۱ق.
 * ابن اعثم کوفی، احمد، الفتوح، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۰۶ق.
-* ابن طاووس، سیدرضی الدین، اللهوف فی القتلی الطفوف، انوارالهدی، قم، بی تا.
+* ابن طاووس، سیدرضی الدین، اللهوف فی القتلی الطفوف، انوارالهدی، قم، بی‌تا.
 * ابن داوود حلی، حسن بن علی، الرجال، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۸۳ق.
 * ابن شهر آشوب، محمدبن علی، معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعه، منشورات المطبعه الحیدریه، چاپ اول، بیروت، بی‌تا.
@@ خط ۷۶: / خط ۷۷: @@
 * ابوحاتم رازی، عبدالرحمن، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق.
 * ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبین، تحقیق: سیداحمد صقر، قاهره، ۱۳۶۸ق.
-* ابونعیم اصفهانى، حافظ، ذکر اخبار اصفهان، ترجمه نورالله کسایى، تهران، ۱۳۷۷ش،
+* ابونعیم اصفهانی، حافظ، ذکر اخبار اصفهان، ترجمه نورالله کسایی، تهران، ۱۳۷۷ش،
 * بروکمان، کارل، تاریخ الادب العربی، تحقیق: عبدالحلیم النجار، دارالمعارف، مصر، ۱۹۶۸م.
 * بحرالعلوم، سیدمهدی، الفوائد الرجالیه، محقق: محمدصادق بحرالعلوم، مکتبه الصادق(ع)، تهران، ۱۳۶۳ش.
 * بلاذری، احمد، انساب الاشراف، محقق: محمد حمیدالله، مصر، ۱۹۵۹م.
-* بهرامیان، علی، «‌ابومخنف »، در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶.
+* بهرامیان، علی، «ابومخنف»، در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶.
-* تاری، جلیل، «‌ابومخنف که بود؟ »، معرفت (تهران)، ش۶۵ (اردیبهشت ۱۳۸۲).
+* تاری، جلیل، «ابومخنف که بود؟»، معرفت (تهران)، ش۶۵ (اردیبهشت ۱۳۸۲).
 * تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، موسسه نشر اسلامی، قم،۱۴۱۷ق.
-* جبوری، کامل سلمان، مقتل الحسین بن علی علیه السلام، دارالحجه البیضاء، بی‌تا.
+* جبوری، کامل سلمان، مقتل الحسین بن علی علیه‌السلام، دارالحجه البیضاء، بی‌تا.
-* جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام، موسسه انصاریان، قم،  ۱۳۸۱ش.
+* جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام، موسسه انصاریان، قم، ۱۳۸۱ش.
-* جعفریان، رسول، تاریخ الخلفاء،  مجمع البحوث الاسلامیه، قم، ۱۳۷۸ش.
+* جعفریان، رسول، تاریخ الخلفاء، مجمع البحوث الاسلامیه، قم، ۱۳۷۸ش.
 * حسین پور، سید علی، راویان عاشورا چه کسانی هستند؟، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۲۷ آبان ۱۳۹۲ش.
-* حلی، ابومنصور جمال الدین، خلاصه الاقوال في معرفه الرجال، تحقیق: شیخ جواد قیومی، نشر فقاهت، قم، ۱۴۱۷ق.
+* حلی، ابومنصور جمال الدین، خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال، تحقیق: شیخ جواد قیومی، نشر فقاهت، قم، ۱۴۱۷ق.
-* خارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین علیه السلام، انوارالهدی، ۱۳۸۱ش.
+* خارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین علیه‌السلام، انوارالهدی، ۱۳۸۱ش.
 * خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، نشر الثقافه الاسلامیه، ۱۴۱۳ق.
 * دارالقطنی، مسعودبن نعمان، لضعفاء و المتروکون، تحقیق: موفق بن عبدلله، الجامعه الاسلامیه، مدینه، ۱۴۰۳ق.
@@ خط ۹۶: / خط ۹۷: @@
 * زرگری نژاد، غلامحسین، نهضت امام حسین(ع) و قیام کربلا، تهران، سمت، ۱۳۹۱.
 * سزگین، فواد، تاریخ التراث العربیه، ترجمه: محمد فهمی حجازی، قم، ۱۴۱۲ق.
-* شوشتری، محمدتقی‏، قاموس الرجال‏، به تحقیق مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه‏، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی‏، ۱۴۱۰ق.
+* شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، به تحقیق مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۰ق.
 * شیخ مفید، محمدبن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، کنکره شیخ مفید، ق، ۱۴۱۳ق.
 * صدر، سیدحسن، تاسیس الشیعه الکرام لفنون الاسلام، تراث الشیعه، قم، ۱۴۳۸ق.
 * طبری، محمدبن جریر، تاریخ طبری، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، انتشارات اساطیر، ۱۳۶۲ش.
 * طبری، محمدبن جریر، تاریخ الامم والملوک، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۰۸ق.
-* طوسی، محمدبن حسن،رجال طوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، موسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین، قم،  ۱۴۱۵ق.
+* طوسی، محمدبن حسن،رجال طوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، موسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین، قم، ۱۴۱۵ق.
-* طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، تحقیق: محمدصادق آل بحرالعلوم، منشورات شریف رضی، قم، بی تا.
+* طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، تحقیق: محمدصادق آل بحرالعلوم، منشورات شریف رضی، قم، بی‌تا.
 * عسقلانی، ابن‌حجر، تهذیب التهذیب،دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۴ق.
 * عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۰ق.
-* عقیلی مکی، محمد، الضعفاء الکبیر،تصحیح: امین مصطفی مصطفی امین قلعجمی، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی تا.
+* عقیلی مکی، محمد، الضعفاء الکبیر،تصحیح: امین مصطفی مصطفی امین قلعجمی، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
 * فؤاد، سزگین، تاریخ نگارش‌های عربی، ترجمه موسسه نشر فهرستگان، به کوشش خانه کتاب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج۱، ۱۳۸۰.
 * فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، موسسه الرساله للطباعه والنشر، بیروت، ۱۴۲۶ق.
 * قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، محقق: محمدهادی امینی، تهران، مکتبه الصدر، ۱۳۷۶ش.
 * مجلسی، محمدباقر، الوجیزه فی الرجال، تحقیق: محمدکاظم رحمان ستایش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران۷ ۱۴۲۰ق.
-* میرشریفی، سید علی، «‌ابومخنف و سرگذشت مقتل وی »، آینه پژوهش (تهران)، ش۲، (مرداد و شهریور ۱۳۶۹).
+* میرشریفی، سید علی، «ابومخنف و سرگذشت مقتل وی»، آینه پژوهش (تهران)، ش۲، (مرداد و شهریور ۱۳۶۹).
 * نجاشی، احمدبن علی، رجال نجاشی، محقق: سیدموسی شبیری زنجانی، نشر اسلامی، قم ۱۳۶۴ش.
 * ولهاوزن، یولیوس، تاریخ الدوله العربیه، ترجمه محمد عبدالهادی ابوریده، قاهره، ۱۹۸۵م.
 * یاقوت حموی، شهاب الدین، معجم الادباء، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۰ق.
 {{پایان}}
 {{چپ‌چین}}
 *http://www.abna.ir