اصول فقه: تفاوت میان نسخه‌ها

اصول فقه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۱:۰۲

۴۱۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۱ فوریهٔ ۲۰۱۶

جز

←‏تاریخچه علم اصول

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Salvand

@@ خط ۲۱: / خط ۲۱: @@
 == تاریخچه علم اصول ==
-علم اصول از علومی است که در دامن فرهنگ اسلامی تولد یافته و رشد کرده است، این علم در آغاز در دامن [[علم فقه]] رشد کرد، [[فقیه|فقهاء]] بدون توجه به طبیعت و اهمیت قواعد اصولی در فرایند [[اجتهاد|استنباط]] [[احکام شرعی]]، همواره از این قواعد، در عملیات استنباط استفاده می کردند. براساس شواهد تاریخی هسته ای اولی تفکر اصولی در میان [[شیعه]] به عصر امامت [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق(ع)]] برمی گردد؛ آن بزرگواران، شیوه صحیح استنباط احکام الهی را از [[قرآن]] و [[سنت]] به شاگردان از طریق القای اصول و تشویق شاگردان به تفریع، به آنان آموزش می دادند. برخی از اصحاب [[ائمه(ع)|ائمه]] رساله هایی در مسایل علم اصول تألیف کرده اند. [[هشام بن حکم]] از اصحاب امام صادق(ع) رساله ای در باب الفاظ و پس از آن [[یونس بن عبد الرحمن]] شاگرد [[امام موسی کاظم(ع)]] کتاب اختلاف الحدیث را در بحث تعادل و تراجیح نوشت.<ref>سید حسن صدر، الشیعه و فنون الاسلام، ص 327.</ref><ref>سید محمد باقر صدر، المعالم الجدیده للاصول، ص 65.</ref> از این رو می توان مؤسس علم اصول را امام باقر(ع) و امام صادق(ع) دانست.
+علم اصول از علومی است که در فرهنگ [[اسلام|اسلامی]] تولد یافته و در دامن [[علم فقه]] رشد کرده است. [[فقیه|فُقها]] بدون توجه به طبیعت و اهمیت قواعد اصولی در فرایند [[اجتهاد|استنباط]] [[احکام شرعی]]، همواره از این قواعد در عملیات استنباط استفاده می‌کردند. بر اساس شواهد تاریخی هستهٔ اولی تفکر اصولی در میان [[شیعه]]، به عصر امامت [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق(ع)]] برمی‌گردد. آن دو [[امام]] شیوه صحیح استنباط احکام الهی از [[قرآن]] و [[سنت]] را به شاگردان از طریق القای اصول (بیان قواعد) و تشویق شاگردان به تفریع (تطابق جزئیات با قواعد) آموزش می دادند. برخی از اصحاب [[ائمه(ع)|ائمه]] رساله‌هایی در مسایل علم اصول تألیف کرده‌اند. [[هشام بن حکم]] از اصحاب امام صادق(ع) رساله‌ای در باب الفاظ و پس از آن [[یونس بن عبد الرحمن]] شاگرد [[امام موسی کاظم(ع)]] کتاب ''اختلاف الحدیث'' را در بحث [[تعادل و تراجیح]] نوشت.<ref>سید حسن صدر، الشیعه و فنون الاسلام، ص۳۲۷.</ref><ref>سید محمد باقر صدر، المعالم الجدیده للاصول، ص۶۵.</ref> از این رو می توان مؤسس علم اصول را امام باقر(ع) و امام صادق(ع) دانست.
-دوره تدوین علم اصول فقه به عنوان یکی از شاخه های [[علوم اسلامی]] در میان [[فقیه|فقهای]] [[شیعه]] به اوائل قرن چهارم هجری و پایان [[غیبت صغری]] بر می گردد. فقهای [[اهل سنت]] به دلیل عدم مراجعه به [[ائمه اهل بیت|ائمه اهلبیت(ع)]] و احادیث آنان، زودتر از فقهای شیعه به ضرورت پیدایش این علم  پی بردند و از اواخر قرن دوم هجری به تألیف کتاب های اصولی دامن زدند.
+دوره تدوین علم اصول فقه به صورت یکی از شاخه‌های [[علوم اسلامی]] در میان [[فقیه|فقهای]] [[شیعه]] به اوایل قرن چهارم هجری و پایان [[غیبت صغری]] برمی‌گردد. فقهای [[اهل سنت]] به دلیل عدم مراجعه به [[ائمه اهل بیت|ائمه اهل‌بیت(ع)]] و [[احادیث]] آنان، زودتر از فقهای شیعه به ضرورت پیدایش این علم  پی بردند و از اواخر قرن دوم هجری به تألیف کتاب‌های اصولی پرداختند.
-در میان [[اهل سنت]] اولین کسی که در علم اصول کتاب نوشت [[شافعی]] بود که کتاب الرساله را نوشت. در میان [[شیعه]] [[شیخ مفید]] اول کسی است که کتاب اصول الفقه را نوشت و پس از آن، [[سید مرتضی علم الهدی]] به طور مفصل در علم اصول دست به تألیف زده است. معروف ترین کتاب وی [[الذریعه الی اصول الشریعه|الذریعه]] است.<ref>سید حسن صدر، الشیعه و فنون الاسلام، ص 330</ref><ref>رجوع شود به: سید محمد باقر صدر، المعالم الجدیده للاصول، ص 72-75</ref>
+در میان [[اهل سنت]] اولین کسی که در علم اصول کتاب نوشت [[شافعی]] بود که آن را «الرساله» نامید. در میان [[شیعه]] نیز [[شیخ مفید]] اولین کسی بود که در این علم، تألیف کرد. نجاشی کتابی با عنوان «اصول الفقه» برای شیخ مفید ذکر کرده است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/4518/4545/32749/%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%81%D9%82%D9%87-4 پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، «علم اصول فقه ۴»، ذیل التذکره باصول الفقه.]</ref> پس از آن، [[سید مرتضی علم الهدی]] به طور مفصل در علم اصول دست به تألیف زده است. معروف ترین کتاب وی [[الذریعه الی اصول الشریعه|الذریعه]] است.<ref>سید حسن صدر، الشیعه و فنون الاسلام، ص۳۳۰.</ref><ref>رجوع شود به: سید محمد باقر صدر، المعالم الجدیده للاصول، ص 72-75</ref>
-اصول فقه شیعه در زمان [[سید مرتضی]] و [[شیخ طوسی]] اوج گرفت و تکامل یافت. اما پس از شیخ طوسی به دلایل مختلف برای مدتی دچار رکود شد. پس از آن با تلاشهای [[ابن ادریس حلی]]، [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]] و [[حسن بن زین الدین|صاحب معالم]] رونقی دوباره یافت.<ref>رجوع شود به: سید محمد باقر صدر، المعالم الجدیده للاصول، ص 93- 97</ref> در قرن یازدهم جریان [[اخباری‌گری]] به ریاست [[محمد امین استرابادی|محدث استرابادی ]] باعث رکود دوباره پیشرفت اصول شد تا اینکه پس از دو قرن مکتب اصولی کربلا به خصوص تلاش های فراوان [[وحید بهبهانی]] توانست  رویکرد اصولی را بار دیگر رونق بخشد و با ظهور [[شیخ انصاری]]، علم اصول به قله خویش رسید.<ref>رجوع شود به: سید محمد باقر صدر، المعالم الجدیده للاصول، ص  111-107</ref>
+اصول فقه شیعه در زمان [[سید مرتضی]] و [[شیخ طوسی]] اوج گرفت و تکامل یافت. اما پس از شیخ طوسی به دلایل مختلف برای مدتی دچار رکود شد. پس از آن با تلاش‌های [[ابن ادریس حلی]]، [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]] و [[حسن بن زین الدین|صاحب معالم]] رونقی دوباره یافت.<ref>رجوع شود به: سید محمد باقر صدر، المعالم الجدیده للاصول، ص۹۳-۹۷.</ref> در قرن یازدهم جریان [[اخباری‌گری]] به ریاست [[محمد امین استرابادی|محدث استرابادی ]] باعث رکود دوباره پیشرفت اصول شد تا اینکه پس از دو قرن مکتب اصولی کربلا به خصوص تلاش های فراوان [[وحید بهبهانی]] توانست  رویکرد اصولی را بار دیگر رونق بخشد و با ظهور [[شیخ انصاری]]، علم اصول به قله خویش رسید.<ref>رجوع شود به: سید محمد باقر صدر، المعالم الجدیده للاصول، ص  111-107</ref>
 ===نقش ائمه در تأسیس دانش اصول===
 بر اساس شواهد تاریخی [[ائمّه اطهار(ع)|ائمّه علیهم السّلام]] به خصوص [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق (ع)]] در تأسیس اصول فقه نقش اساسی داشتند. آن بزرگواران چگونگی [[اجتهاد|استنباط]] احکام الهی را از [[قرآن|کتاب]] و [[سنت|سنّت]] به دو شیوه به یاران خویش می‌آموختند: