اعراف: تفاوت میان نسخه‌ها

==اصحاب اعراف چه کسانی‌ هستند؟==

در این‌که اصحاب اعراف چه کسانی هستند‌ در میان [[مفسران]] اختلاف وجود دارد که به چهارده قول می‌رسد. بیشتر کسانی که در مورد اعراف سخن گفته‌اند به اقوال و اختلاف یاد شده اشاره نموده‌اند. <ref> المیزان فی تفسیر القرآن، محمدحسین طباطبائی، ج8، ص126، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، بیروت، بی تا؛ تفسیر کبیر، فخر رازی، ج14، ص90، دارالکتب العلمیة، تهران بی تا؛روض الجنان و روح الجنان، ابوالفتوح رازی، ج8، ص204، بنیاد پژوهش های اسلامی، مشهد، 1376. </ref>

دیدگاه های مزبور به سه دسته کلی باز می‌گردد:

#آنها عده ای از مقربان درگاه الهی همچون [[انبیا]]، [[ائمه]] و [[شاهدان اعمال]] می‌باشند.

#آنها کسانی هستند که [[سیئه|سیئات]] و [[حسنه|حسنات]] شان با هم برابر است.

#اصحاب اعراف، آن دسته از [[ملائکه]] است که بر بالای اعراف ناظر اشخاص‌اند و هر کس را از سیما و قیافه اش می‌شناسند.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، محمدحسین طباطبائی، ج8، ص129، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، بیروت، بی تا.</ref>

بیشتر [[مفسر|مفسرین]] و علمای [[اهل سنت]] قول دوم را انتخاب نموده‌اند. <ref> البدور السافرة فی أحوال الآخرة، جلال الدین سیوطی، ص399، دارالکتب العلمیه، بیروت، بی تا؛روح المعانی، آلوسی، ج8، ص128، داراحیاء التراث العربی، بیروت، بی تا؛الثعلبي جامع الاحکام القرآن، ابوعبداللّه محمد بن احمد قرطبی، ج7، ص212، دارالفکر، بیروت، بی تا؛ البعث والنشور، ابوبکر احمد بن الحسین بیهقی، ص109، مرکز الخدمات والابحاث الثقافیة، ییروت،1406</ref> [[ابن عربی]] درباره اصحاب اعراف گفته است: آنها کسانی هستند که [[حسنات]] و [[سیئات]]شان مساوی است یک چشم به سوی [[بهشت]] و چشم دیگر به [[جهنم]] دوخته‌اند در حالی که ورود به هیچ‌کدام برای آن‌ها رجحان ندارد اما وقتی دستور [[سجده]] به آن‌ها داده می‌شود همه سجده می‌کنند و وارد [[بهشت]] می‌شوند <ref>فتوحات مکیه، محی الدین عربی، ج4، ص475، مکتبة العربی، مصر، 1395. </ref> از بین شیعیان [[صدرالمتألهین]] در [[شواهد الربوبیه]] همین قول را برگزیده است. <ref>شواهد الربوبیه، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، ج1، ص384، بوستان کتاب، قم، 1382. </ref>

بسیاری از علمای [[شیعه]] ضمن اشاره به دیدگاه‌های مختلف درباره اصحاب اعراف با توجه به روایاتی که از [[اهل بیت]] (علیهم‌السلام) در این باره رسیده اصحاب اعراف را [[پیامبران]] الهی و [[ائمه]] اطهار (علیهم‌السلام) می‌دانند. <ref>الاعتقادات، علی بن بابویه صدوق، ص70، مندرج در مصنفات شیخ مفید، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، 1413؛ اسفار الاربعة، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، ج9، ص318، داراحیاء التراث العربی، بیروت. </ref> [[ملاصدرا]] در [[اسفار اربعه|اسفار]] <ref>اسفار الاربعة، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، ج9، ص318، داراحیاء التراث العربی، بیروت. </ref> پس از اشاره به دیدگاه [[ابن عربی]] قول مشهور در میان [[شیعه]] را انتخاب نموده است.

در کتابهای [[حدیث]]ی [[شیعه]] از جمله [[بصائر الدرجات]] [[صَفّار]] <ref>بصائر الدرجات، محمد بن حسن صفار، ج1، ص452، منشورات اعلمی، تهران، 1404ق. </ref> ، [[کافی]] [[کلینی]]، <ref> اصول کافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج1، ص184، دارالصعب، بیروت، بی تا.</ref> [[معانی الاخبار]] [[شیخ صدوق|صدوق]] <ref>معانی الاخبار، شیخ صدوق، ج1، ص590، مکتبة الصدوق، 1379ش. </ref> و [[مسار الشیعة]] [[شیخ مفید]] <ref>مسارالشیعة، محمد بن نعمان مفید، ص31، بی نا بی جا بی تا.</ref> [[روایت|روایات]] فراوانی به این مضمون وجود دارد.

غیر از سه دیدگاه بالا دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که بین روایات فوق و روایاتی که مستند علمای [[اهل سنت]] می‌باشد و در [[:رده:کتاب‌های حدیثی شیعه|منابع روایی شیعه]] نیز وجود دارد <ref>اصول کافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج1، ص184، دارالصعب، بیروت، بی تا. </ref> این گونه جمع نموده‌ که هر یک از این دو دسته روایات بیانگر حال عده ای است که در اعراف حضور دارند؛ به این معنا که در اعراف هم افرادی وجود دارند که اعمال خوب و بد آن‌ها به گونه‌ای است که نه لیاقت [[بهشت]] پیدا کرده‌اند و نه جهنم، و هم [[پیامبر|پیامبران]] و [[ائمه]] [[اهل بیت]] (علیهم‌السلام) که برای کمک به آن‌ها در اعراف حضور دارند.

مطابق این دیدگاه در آيات چهارگانه فوق دو گونه صفات مختلف و متضاد براى اين اشخاص ذكر شده است :  

در آيه اول و دوم ، افرادى كه بر اعراف قرار دارند چنين معرفى شده‌اند كه آرزو دارند وارد [[بهشت]] شوند ولى توانایی آن را ندارند. اینان هنگامى كه نگاه به بهشتيان مى كنند بر آنها درود مى فرستند و مى خواهند با آنها باشند و هنگامى كه نظر به دوزخيان مى افكنند از سرنوشت آنها وحشت نموده و به خدا پناه مى برند. ولى از آيه سوم و چهارم استفاده مى شود كه آنها افرادى با نفوذ و صاحب قدرتند ، دوزخيان را مؤاخذه و سرزنش مى كنند و به واماندگان در اعراف كمك مى نمايند كه از آن بگذرند و به سر منزل سعادت برسند.

رواياتى كه در زمينه اعراف و اصحاب اعراف نقل شده نيز ترسيمى از دو گروه متفاوت مى كنند؛ در بعضی از روايات آمده است: نحن الاعراف : ((مائيم اعراف )) يا ((آل محمد هم الاعراف )):((خاندان پيامبر اعرافند)) ؛  

:::'''هُم اكرمُ الخَلقِ عَلَى اللهِ تَبارَك و تَعالى''' : ((آنها گراميترين مردم در پيشگاه خدايند)) ؛  

:::'''هُمُ الشّهداءُ عَلَى النّاسِ و النَّبيونَ شُهدائُهُم''' : ((آنها گواهان بر مردمند و پيامبران گواهان آنها هستند)) و روايات ديگری كه حكايت دارد آنها پيامبران و امامان و صلحاء و بزرگانند.

ولى دسته ديگرى از روايات مى گويد آنها واماندگانى هستند كه بديها و نيكى هايشان مساوى است يا گنهكارانى هستند كه اعمال نيكى نيز داشته‌اند، مانند حديثى كه از [[امام صادق]] (عليه السلام ) نقل شده كه فرمود:

:::'''هُم قَومٌ اِستَوَت حَسَناتُهُم و سَيّئاتُهم فَان اَدخَلَهُم النّارَ فَبِذُنُوبِهِم و اِن اَدخَلَهُمُ الجَنّةَ فَبِرَحمَتِهِ''' : ((آنها گروهى هستند كه حسنات و سيئاتشان مساوى است ، اگر خداوند آنها را به دوزخ بفرستد بخاطر گناهانشان است و اگر به [[بهشت]] بفرستد به بركت رحمت او است )).

روايات متعدد ديگرى در تفاسير اهل سنت از [[حذیفة بن یمان|حذيفه]] و [[عبد الله بن عباس]] و [[سعيد بن جبير]] و امثال آنها به همين مضمون نقل شده است . در همين تفاسير نيز شواهدی بر اينكه اهل اعراف ، صلحاء و فقها و علما و يا فرشتگان هستند ديده مى شود.<ref> منشور جاوید، جعفر سبحانی، ج9، ص529، مؤسسه امام صادق (علیه‌السلام)، قم، 1383؛ تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج6، ص189، دارالکتب الاسلامیة، 1367.</ref> البته چنین جمعی از کلام [[شیخ صدوق]] نیز استفاده می‌شود. <ref> الاعتقادات، علی بن بابویه صدوق، ص70، مندرج در مصنفات شیخ مفید، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، 1413.]</ref>