اعراف: تفاوت میان نسخه‌ها

در این‌که اصحاب اعراف چه کسانی هستند‌ در میان [[مفسرین]] اختلاف وجود دارد که به چهارده قول می‌رسد. بیشتر کسانی که در مورد اعراف سخن گفته‌اند به اقوال و اختلاف یاد شده اشاره نموده‌اند. <ref> المیزان فی تفسیر القرآن، محمدحسین طباطبائی، ج8، ص126، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، بیروت، بی تا.]</ref> <ref> تفسیر کبیر، فخر رازی، ج14، ص90، دارالکتب العلمیة، تهران بی تا.</ref> <ref>روض الجنان و روح الجنان، ابوالفتوح رازی، ج8، ص204، بنیاد پژوهش های اسلامی، مشهد، 1376. </ref>

#اصحاب اعراف، آن دسته از [[ملائکه]] است که بر بالای اعراف ناظر اشخاص‌اند و هر کس را از سیما و قیافه اش می‌شناسند.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، محمدحسین طباطبائی، ج8، ص129، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، بیروت، بی تا.]</ref>

بیشتر [[مفسر|مفسرین]] و علمای [[اهل سنت]] قول دوم را انتخاب نموده‌اند. <ref> البدور السافرة فی أحوال الآخرة، جلال الدین سیوطی، ص399، دارالکتب العلمیه، بیروت، بی تا </ref>  <ref>روح المعانی، آلوسی، ج8، ص128، داراحیاء التراث العربی، بیروت، بی تا</ref>  <ref> الثعلبي جامع الاحکام القرآن، ابوعبداللّه محمد بن احمد قرطبی، ج7، ص212، دارالفکر، بیروت، بی تا</ref>  <ref> البعث والنشور، ابوبکر احمد بن الحسین بیهقی، ص109، مرکز الخدمات والابحاث الثقافیة، ییروت،1406</ref> [[ابن عربی]] درباره اصحاب اعراف گفته است: آنها کسانی هستند که [[حسنات]] و [[سیئات]]شان مساوی است یک چشم به سوی [[بهشت]] و چشم دیگر به [[جهنم]] دوخته‌اند در حالی که ورود به هیچ‌کدام برای آن‌ها رجحان ندارد اما وقتی دستور [[سجده]] به آن‌ها داده می‌شود همه سجده می‌کنند و وارد [[بهشت]] می‌شوند <ref>فتوحات مکیه، محی الدین عربی، ج4، ص475، مکتبة العربی، مصر، 1395. </ref> از بین شیعیان [[صدرالمتألهین]] در [[شواهد الربوبیه]] همین قول را برگزیده است. <ref>شواهد الربوبیه، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، ج1، ص384، بوستان کتاب، قم، 1382. </ref>

بسیاری از علمای [[شیعه]] ضمن اشاره به دیدگاه های مختلف درباره اصحاب اعراف با توجه به روایاتی که از [[اهل بیت]] (علیهم‌السلام) در این باره رسیده اصحاب اعراف را [[پیامبران]] الهی و [[ائمه]] اطهار (علیهم‌السلام) می‌دانند. <ref>الاعتقادات، علی بن بابویه صدوق، ص70، مندرج در مصنفات شیخ مفید، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، 1413.]</ref> <ref> اسفار الاربعة، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، ج9، ص318، داراحیاء التراث العربی، بیروت. </ref> [[ملاصدرا]] در [[اسفار اربعه|اسفار]] <ref>اسفار الاربعة، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، ج9، ص318، داراحیاء التراث العربی، بیروت. </ref> پس از اشاره به دیدگاه [[ابن عربی]] قول مشهور در میان [[شیعه]] را انتخاب نموده است.

مطابق این دیدگاه در آيات چهارگانه فوق دو گونه صفات مختلف و متضاد براى اين اشخاص ذكر شده است : در آيه اول و دوم ، افرادى كه بر اعراف قرار دارند چنين معرفى شده‌اند كه آرزو دارند وارد [[بهشت]] شوند ولى توانایی آن را ندارند. اینان هنگامى كه نگاه به بهشتيان مى كنند بر آنها درود مى فرستند و مى خواهند با آنها باشند و هنگامى كه نظر به دوزخيان مى افكنند از سرنوشت آنها وحشت نموده و به خدا پناه مى برند. ولى از آيه سوم و چهارم استفاده مى شود كه آنها افرادى با نفوذ و صاحب قدرتند ، دوزخيان را مؤاخذه و سرزنش مى كنند و به واماندگان در اعراف كمك مى نمايند كه از آن بگذرند و به سر منزل سعادت برسند.

رواياتى كه در زمينه اعراف و اصحاب اعراف نقل شده نيز ترسيمى از دو گروه متفاوت مى كنند؛ در بعضی از روايات آمده است: نحن الاعراف : ((مائيم اعراف )) يا ((آل محمد هم الاعراف )):((خاندان پيامبر اعرافند)) ؛ '''هُم اكرمُ الخَلقِ عَلَى اللهِ تَبارَك و تَعالى''' : ((آنها گراميترين مردم در پيشگاه خدايند)) ؛ '''هُمُ الشّهداءُ عَلَى النّاسِ و النَّبيونَ شُهدائُهُم''' : ((آنها گواهان بر مردمند و پيامبران گواهان آنها هستند)) و روايات ديگری كه حكايت دارد آنها پيامبران و امامان و صلحاء و بزرگانند.

 

ولى دسته ديگرى از روايات مى گويد آنها واماندگانى هستند كه بديها و نيكى هايشان مساوى است يا گنهكارانى هستند كه اعمال نيكى نيز داشته‌اند، مانند حديثى كه از [[امام صادق]] (عليه السلام ) نقل شده كه فرمود: '''هُم قَومٌ اِستَوَت حَسَناتُهُم و سَيّئاتُهم فَان اَدخَلَهُم النّارَ فَبِذُنُوبِهِم و اِن اَدخَلَهُمُ الجَنّةَ فَبِرَحمَتِهِ''' : ((آنها گروهى هستند كه حسنات و سيئاتشان مساوى است ، اگر خداوند آنها را به دوزخ بفرستد بخاطر گناهانشان است و اگر به [[بهشت]] بفرستد به بركت رحمت او است )).

روايات متعدد ديگرى در تفاسير اهل سنت از [[حذیفة بن یمان|حذيفه]] و [[عبد الله بن عباس]] و [[سعيد بن جبير]] و امثال آنها به همين مضمون نقل شده است . در همين تفاسير نيز شواهدی بر اينكه اهل اعراف ، صلحاء و فقها و علما و يا فرشتگان هستند ديده مى شود.<ref> منشور جاوید، جعفر سبحانی، ج9، ص529، مؤسسه امام صادق (علیه‌السلام)، قم، 1383.</ref>  <ref>تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج6، ص189، دارالکتب الاسلامیة، 1367.</ref> البته چنین جمعی از کلام [[شیخ صدوق]] نیز استفاده می‌شود. <ref> الاعتقادات، علی بن بابویه صدوق، ص70، مندرج در مصنفات شیخ مفید، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، 1413.]</ref>