شیخ مرتضی انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
| شهر تولد =دزفول | | شهر تولد =دزفول | ||
| کشور تولد =ایران | | کشور تولد =ایران | ||
| محل زندگی =دزفول • [[اصفهان]] • [[نجف]] • [[کربلا]] | | محل زندگی =دزفول • [[اصفهان]] • [[نجف]] • [[کربلا]] | ||
| تاریخ وفات =[[۱۸ جمادی‌الثانی]] [[۱۲۸۱ قمری]] | | تاریخ وفات =[[۱۸ جمادی‌الثانی]] [[۱۲۸۱ قمری]] | ||
| شهر وفات =نجف | | شهر وفات =نجف | ||
| محل دفن =[[حرم امام علی(ع)]] | | محل دفن =[[حرم امام علی(ع)]] | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| استادان = [[حسین انصاری]] دزفولی • [[سید محمد مجاهد]] • [[شریف العلماء مازندرانی]] • [[ملا احمد نراقی]] • [[موسی کاشف الغطاء]] • [[علی کاشف الغطاء]] • [[محمدحسن نجفی]] | | استادان = [[حسین انصاری]] دزفولی • [[سید محمد مجاهد]] • [[شریف العلماء مازندرانی]] • [[ملا احمد نراقی]] • [[موسی کاشف الغطاء]] • [[علی کاشف الغطاء]] • [[محمدحسن نجفی]] | ||
| شاگردان =[[میرزای شیرازی]] • [[محمدطه نجف]] • [[شیخ جعفر شوشتری]] | | شاگردان =[[میرزای شیرازی]] • [[محمدطه نجف]] • [[شیخ جعفر شوشتری]] • [[حبیب الله رشتی]] • [[سید حسین کوه کمره‌ای]] | ||
| محل تحصیل = دزفول • کربلا • نجف • اصفهان | | محل تحصیل = دزفول • کربلا • نجف • اصفهان | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| اجازه روایت به | | اجازه روایت به = | ||
| اجازه اجتهاد به | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات =[[فرائد الاصول (کتاب)|فرائد الاصول]] • [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] • حاشیه بر نجاة العباد (رساله عملیه) و | | تالیفات =[[فرائد الاصول (کتاب)|فرائد الاصول]] • [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] • حاشیه بر نجاة العباد (رساله عملیه) و … | ||
| سایر = | | سایر = | ||
| سیاسی = | | سیاسی = | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''مرتضی انصاری دزفولی''' معروف | '''مرتضی انصاری دزفولی''' معروف به'''شیخ انصاری''' (۱۲۱۴–۱۲۸۱ ق) از [[مجتهد|فقیهان]] بزرگ [[شیعه]] در قرن [[قرن سیزدهم هجری قمری|سیزدهم]] قمری که بعد از [[محمدحسن نجفی| صاحب جواهر]]، [[مرجع تقلید|مرجعیت]] عامه یافت. | ||
شیخ انصاری را «خاتم الفقهاء و المجتهدین» لقب داده‌اند. وی با | شیخ انصاری را «خاتم الفقهاء و المجتهدین» لقب داده‌اند. وی با نوآوری، [[اصول فقه| علم اصول]] و به دنبال آن، [[فقه]] را وارد مرحله جدیدی کرد. کتاب‌های [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]] و [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] مهم‌ترین آثار او هستند. این کتاب‌ها از کتاب‌های درسی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعی است. به آثار وی، همچون آثار [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]] و [[شهید اول]]، همواره توجه شده است و محققان بسیاری بر آنها شرح یا حاشیه نوشته‌اند. | ||
او در سال [[سال ۱۲۸۱ هجری قمری|۱۲۸۱ق]] در [[نجف]] درگذشت و در [[حرم امام علی(ع)]] [[دفن]] شد. | او در سال [[سال ۱۲۸۱ هجری قمری|۱۲۸۱ق]] در [[نجف]] درگذشت و در [[حرم امام علی(ع)]] [[دفن]] شد. | ||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
مرتضی بن محمدامین در [[۱۸ ذی‌الحجه]]، [[عید غدیر]]، سال [[سال ۱۲۱۴ هجری قمری|۱۲۱۴]] هجری قمری در [[دزفول]] به دنیا آمد. والدینش به مناسبت روز تولد، او را مرتضی نامیدند. نسب او به [[جابر بن عبدالله انصاری]] از [[صحابه|''صحابه'' پیامبر(ص)]] می‌رسد.<ref> امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۶؛ گلشن ابرار، ص۳۳۲.</ref> | مرتضی بن محمدامین در [[۱۸ ذی‌الحجه]]، [[عید غدیر]]، سال [[سال ۱۲۱۴ هجری قمری|۱۲۱۴]] هجری قمری در [[دزفول]] به دنیا آمد. والدینش به مناسبت روز تولد، او را مرتضی نامیدند. نسب او به[[جابر بن عبدالله انصاری]] از [[صحابه|''صحابه'' پیامبر (ص)]] می‌رسد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۶؛ گلشن ابرار، ص۳۳۲.</ref> | ||
پدر او، محمد امین (متوفی [[سال ۱۲۴۸ هجری قمری|۱۲۴۸ق]]) از علمای پرهیزکار و از زمره مبلغان دین بوده است. مادر شیخ دختر شیخ یعقوب فرزند شیخ احمد بن شیخ شمس الدین انصاری است. وی زنی پرهیزگار و متعبد بود و [[نماز شب|نوافل شب]] را تا هنگام مرگ ترک نکرده و در اواخر عمر که نابینا شده بود، شیخ مقدمات [[تهجد]] وی را فراهم می‌کرد و حتی گاهی آب [[وضو]]یش را گرم می‌کرد.{{مدرک}} | پدر او، محمد امین (متوفی [[سال ۱۲۴۸ هجری قمری|۱۲۴۸ق]]) از علمای پرهیزکار و از زمره مبلغان دین بوده است. مادر شیخ دختر شیخ یعقوب فرزند شیخ احمد بن شیخ شمس الدین انصاری است. وی زنی پرهیزگار و متعبد بود و [[نماز شب|نوافل شب]] را تا هنگام مرگ ترک نکرده و در اواخر عمر که نابینا شده بود، شیخ مقدمات [[تهجد]] وی را فراهم می‌کرد و حتی گاهی آب [[وضو]]یش را گرم می‌کرد.{{مدرک}} | ||
او قبل از تولد شیخ شبی [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] را درعالم رؤیا می‌بیند که قرآنی طلاکاری شده به او داد. معبرین خوابش را به فرزندی صالح و بلند مرتبه تعبیر کردند. از او نقل شده که همواره تلاش می‌کرده تا در هنگام شیر دادن به فرزندش با [[وضو]] باشد. او به سال ۱۲۷۹ ق. در [[نجف|نجف اشرف]] از دنیا رفت.<ref>انصاری، زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص۷۷.</ref> | او قبل از تولد شیخ شبی [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق (ع)]] را درعالم رؤیا می‌بیند که قرآنی طلاکاری شده به او داد. معبرین خوابش را به فرزندی صالح و بلند مرتبه تعبیر کردند. از او نقل شده که همواره تلاش می‌کرده تا در هنگام شیر دادن به فرزندش با [[وضو]] باشد. او به سال ۱۲۷۹ ق. در [[نجف|نجف اشرف]] از دنیا رفت.<ref>انصاری، زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص۷۷.</ref> | ||
===درگذشت === | |||
=== درگذشت === | |||
شیخ انصاری در [[۱۸ جمادی‌الثانی]] [[سال ۱۲۸۱ هجری قمری|۱۲۸۱ق]] در [[نجف]] درگذشت و در [[حرم امام علی(ع)]] [[دفن]] شد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۶؛ محمدی، شرح مکاسب، ج۴، ص۶۲.</ref> | شیخ انصاری در [[۱۸ جمادی‌الثانی]] [[سال ۱۲۸۱ هجری قمری|۱۲۸۱ق]] در [[نجف]] درگذشت و در [[حرم امام علی(ع)]] [[دفن]] شد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۶؛ محمدی، شرح مکاسب، ج۴، ص۶۲.</ref> | ||
==تحصیلات== | == تحصیلات == | ||
شیح انصاری از دوران کودکی [[قرآن]] و معارف اسلامی را فراگرفت. پس از فراگیری قرآن و ادبیات عرب به خواندن فقه و اصول نزد پسر عمویش شیخ حسین | شیح انصاری از دوران کودکی [[قرآن]] و معارف اسلامی را فراگرفت. پس از فراگیری قرآن و ادبیات عرب به خواندن فقه و اصول نزد پسر عمویش شیخ حسین انصاری پرداخت و در این دو رشته، در جوانی به درجه [[اجتهاد]] رسید. در بیست سالگی به همراه پدر به[[عتبات عالیات]] در [[عراق]] مسافرت کرده، مورد توجّه علاّمه مجاهد قرار گرفت و به تقاضای این عالم بزرگ در [[کربلا]] ماند.<ref>گلشن ابرار، ص۳۳۲.</ref> | ||
شیخ از این پس به مدّت چهار سال در درس علاّمه مجاهد و [[محمدشریف مازندرانی|شریف العلما]] شرکت جست. سپس شیخ انصاری در اثر حمله والی [[بغداد]] به [[کربلا]] به ایران مراجعت کرد.<ref>شیخ مرتضی انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، صص۸۶ ۸۴.</ref> امّا پس از یک سال دوباره به کربلا بازگشت و قریب به دو سال دیگر در محضر شریف العلما شاگردی کرد. سپس به [[نجف]] رفته و به مدت یک سال از درس [[شیخ موسی کاشف الغطا]] استفاده کرد و بعد از این به [[ایران]] مراجعت کرد. | شیخ از این پس به مدّت چهار سال در درس علاّمه مجاهد و [[محمدشریف مازندرانی|شریف العلما]] شرکت جست. سپس شیخ انصاری در اثر حمله والی [[بغداد]] به[[کربلا]] به ایران مراجعت کرد.<ref>شیخ مرتضی انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، صص۸۶ ۸۴.</ref> امّا پس از یک سال دوباره به کربلا بازگشت و قریب به دو سال دیگر در محضر شریف العلما شاگردی کرد. سپس به[[نجف]] رفته و به مدت یک سال از درس [[شیخ موسی کاشف الغطا]] استفاده کرد و بعد از این به[[ایران]] مراجعت کرد. | ||
وی این بار به مدّت سه یا چهار سال نزد عالم بزرگ [[ملا احمد نراقی]] در [[کاشان]] شاگردی کرد. شیخ در همین دوره به [[اصفهان]] رفته و با [[سید محمدباقر شفتی|حجت الاسلام شفتی]] دیدار نمود. شیخ انصاری سرانجام دوباره در سال ۱۲۴۹ وارد [[نجف]] شد و نزد [[علی بن جعفر کاشف‌الغطاء|علی کاشف الغطا]] چند سالی شاگردی کرد و به این ترتیب به مقامات بسیار بلند علمی دست یافت.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۷.</ref> | وی این بار به مدّت سه یا چهار سال نزد عالم بزرگ [[ملا احمد نراقی]] در [[کاشان]] شاگردی کرد. شیخ در همین دوره به[[اصفهان]] رفته و با [[سید محمدباقر شفتی|حجت الاسلام شفتی]] دیدار نمود. شیخ انصاری سرانجام دوباره در سال ۱۲۴۹ وارد [[نجف]] شد و نزد [[علی بن جعفر کاشف‌الغطاء|علی کاشف الغطا]] چند سالی شاگردی کرد و به این ترتیب به مقامات بسیار بلند علمی دست یافت.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۷.</ref> | ||
[[پرونده:تمبر بزرگداشت شیخ مرتضی انصاری.jpg|بندانگشتی|۱۵۰px|تمبر چاپ شده به مناسبت بزرگداشت شیخ مرتضی انصاری از سوی اداره پست [[جمهوری اسلامی ایران]]]] | [[پرونده:تمبر بزرگداشت شیخ مرتضی انصاری.jpg|بندانگشتی|۱۵۰px|تمبر چاپ شده به مناسبت بزرگداشت شیخ مرتضی انصاری از سوی اداره پست [[جمهوری اسلامی ایران]]]] | ||
==اساتید== | == اساتید == | ||
شیخ از محضر اساتید متعددی بهره جسته است که نام چند تن از آنان چنین است: | شیخ از محضر اساتید متعددی بهره جسته است که نام چند تن از آنان چنین است: | ||
* پسر عموی وی، شیخ [[حسین انصاری]] دزفولی (شاگرد [[صاحب ریاض (ابهام‌زدایی)|صاحب ریاض]])، تا سن ۱۷ سالگی.<ref>زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص۱۷۹.</ref> | * پسر عموی وی، شیخ [[حسین انصاری]] دزفولی (شاگرد [[صاحب ریاض (ابهام‌زدایی)|صاحب ریاض]])، تا سن ۱۷ سالگی.<ref>زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص۱۷۹.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۳: | ||
* [[محمدحسن نجفی]] صاحب [[جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|جواهر الکلام]] (مدت بسیار اندک).<ref>زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص۱۸۸.</ref> | * [[محمدحسن نجفی]] صاحب [[جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|جواهر الکلام]] (مدت بسیار اندک).<ref>زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص۱۸۸.</ref> | ||
==شاگردان== | == شاگردان == | ||
شاگردان زیادی که شمار آنها را از ۵۰۰ نفر تا ۳۰۰۰ نفر ثبت کرده‌اند، در محضر شیخ انصاری تربیت یافتند. از جمله: | شاگردان زیادی که شمار آنها را از ۵۰۰ نفر تا ۳۰۰۰ نفر ثبت کرده‌اند، در محضر شیخ انصاری تربیت یافتند. از جمله: | ||
{{ستون-شروع|۳}} | {{ستون-شروع|۳}} | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۱: | ||
* [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]] | * [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]] | ||
* [[میرزا ابوطالب زنجانی]] | * [[میرزا ابوطالب زنجانی]] | ||
*سید ابوالقاسم خوانساری | * سید ابوالقاسم خوانساری | ||
* [[زین‌العابدین مازندرانی]]<ref> آقابزرگ، طبقات، ج۱، ص۸۰۵؛ امین، اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۶۷.</ref> | * [[زین‌العابدین مازندرانی]]<ref>آقابزرگ، طبقات، ج۱، ص۸۰۵؛ امین، اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۶۷.</ref> | ||
* [[سید محمدابراهیم بهبهانی]] | * [[سید محمدابراهیم بهبهانی]] | ||
* [[ملا قربانعلی زنجانی|آخوند ملا قربانعلی زنجانی]] | * [[ملا قربانعلی زنجانی|آخوند ملا قربانعلی زنجانی]] | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۲: | ||
== مرجعیت == | == مرجعیت == | ||
از سال ۱۲۶۲ [[مرجع تقلید|مرجعیت]] عامه به [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] منتقل شد. در سال ۱۲۶۶ او در لحظات آخر حیاتش در جمع بزرگان [[شیعه]] و حضور شیخ انصاری، خطاب به حاضرین گفت: | از سال ۱۲۶۲ [[مرجع تقلید|مرجعیت]] عامه به[[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] منتقل شد. در سال ۱۲۶۶ او در لحظات آخر حیاتش در جمع بزرگان [[شیعه]] و حضور شیخ انصاری، خطاب به حاضرین گفت: | ||
: «هذا مرجعکم من بعدی: این مرجع شما بعد از من است.» وخطاب به شیخ انصاری گفت:قَلّل من احتیاطک فأن الشریعة سمحة سهله ( از احتیاطات خود بکاه، همانا دین اسلام دینی سهل و آسان است)<ref>فقهای نامدار شیعه، ص۳۴۱ و ۳۴۲. </ref> | : «هذا مرجعکم من بعدی: این مرجع شما بعد از من است.» وخطاب به شیخ انصاری گفت:قَلّل من احتیاطک فأن الشریعة سمحة سهله (از احتیاطات خود بکاه، همانا دین اسلام دینی سهل و آسان است)<ref>فقهای نامدار شیعه، ص۳۴۱ و ۳۴۲.</ref> | ||
شیخ انصاری پس از [[علی بن جعفر کاشف‌الغطاء|شیخ علی کاشف الغطا،]] برادرش شیخ حسن کاشف الغطا و همچنین [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] ریاست و اداره [[حوزه علمیه نجف]] را از سال ۱۲۶۶ تا ۱۲۸۱ به مدت ۱۵ سال به عهده داشت و شیعیان جهان از وی [[تقلید (فقه)|تقلید]] می‌کردند.<ref>سبط الشیخ، زندگینامه استادالفقهاء شیخ انصاری، ص ۱۰۹</ref> | شیخ انصاری پس از [[علی بن جعفر کاشف‌الغطاء|شیخ علی کاشف الغطا،]] برادرش شیخ حسن کاشف الغطا و همچنین [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] ریاست و اداره [[حوزه علمیه نجف]] را از سال ۱۲۶۶ تا ۱۲۸۱ به مدت ۱۵ سال به عهده داشت و شیعیان جهان از وی [[تقلید (فقه)|تقلید]] می‌کردند.<ref>سبط الشیخ، زندگینامه استادالفقهاء شیخ انصاری، ص ۱۰۹</ref> | ||
== نوآوری‌های علمی == | == نوآوری‌های علمی == | ||
بیشتر شهرت شیخ انصاری به دلیل ابتکارات او در [[ | بیشتر شهرت شیخ انصاری به دلیل ابتکارات او در [[اصول فقه]] و [[فقه]] است که با نوشته‌های شیخ و قدرت تحلیل و دقت‌های او وارد مرحله جدیدی شد. موارد زیر را از جمله ابتکارات وی دانسته‌اند.<ref>حیدری، «ابتکارهای شیخ مرتضی انصاری در علم اصول فقه»، ص ۱۹۴–۲۰۰</ref><ref>نک: علی پور، مهدی، درآمدی بر تاریخ علم اصول، ص۳۶۵به بعد.</ref><ref>رسائل، ج۳، ص۲۴۵–۲۳۳؛ ص۳۹۶–۳۹۴.</ref><ref>برجی، «سیر تحولاصول فقه عملیه و نقش وحید بهبهانی و شیخ انصاری در آن»، ص ۸</ref> | ||
* ترتیب و تنظیم تازه مباحث [[اصول فقه|علم اصول]]، | * ترتیب و تنظیم تازه مباحث [[اصول فقه|علم اصول]]، | ||
* وضع اصطلاحات جدید در علم اصول (برای نمونه: اطلاق مقامی، شبهه مفهومیه و شبهه مصداقیه، مصلحت سلوکیه، تنبیهات استصحاب، حکومت و ورود )، | * وضع اصطلاحات جدید در علم اصول (برای نمونه: اطلاق مقامی، شبهه مفهومیه و شبهه مصداقیه، مصلحت سلوکیه، تنبیهات استصحاب، حکومت و ورود)، | ||
* شیوه‌های جدید استدلال در مباحث اصولی، | * شیوه‌های جدید استدلال در مباحث اصولی، | ||
* رد نظریه انسداد باب علم، | * رد نظریه انسداد باب علم، | ||
* سازماندهی نوین و ایجاد تمایز بین امارات و اصول و حصر [[اصول عملیه]] در چهار اصل و مستند کردن آن به روایات. | * سازماندهی نوین و ایجاد تمایز بین امارات و اصول و حصر [[اصول عملیه]] در چهار اصل و مستند کردن آن به روایات. | ||
== فضیلت‌های اخلاقی== | == فضیلت‌های اخلاقی == | ||
شیخ اعظم افزون بر جهات علمی و به ویژه فقه و اصول، در جهات مختلف دیگر نیز رشد و تعالی یافته بود؛ وی در اخلاق، عرفان و تقوای دینی در مقامی بس بلند قرار داشت و احتیاط و تواضع او زبانزد بود. ارتباط شیخ انصاری با [[سید علی شوشتری]] عارف و استاد بزرگ اخلاق واستفاده معنوی از او به حدی است که درباره‌اش نوشته‌اند: لم یکن یفارقه فی سفر و لا | شیخ اعظم افزون بر جهات علمی و به ویژه فقه و اصول، در جهات مختلف دیگر نیز رشد و تعالی یافته بود؛ وی در اخلاق، عرفان و تقوای دینی در مقامی بس بلند قرار داشت و احتیاط و تواضع او زبانزد بود. ارتباط شیخ انصاری با [[سید علی شوشتری]] عارف و استاد بزرگ اخلاق واستفاده معنوی از او به حدی است که درباره‌اش نوشته‌اند: لم یکن یفارقه فی سفر و لا حضر؛ «جناب شیخ در سفر و حضر از مرحوم سیّد جدا نمی‌شد.» از [[ملا حسینقلی همدانی|آخوند ملا حسینقلی]] نقل شده است که سید علی شوشتری در درس شیخ انصاری حضور داشت و شیخ انصاری هر هفته در روز و ساعت خاصی به خانه شوشتری می‌رفت و از مواعظ او استفاده می‌کرد.<ref>شبیری زنجانی، سیدموسی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۸۹ش، ج۱ ص۵۰۱.</ref> | ||
=== احتیاط در پذیرفتن مرجعیت === | === احتیاط در پذیرفتن مرجعیت === | ||
نقل شده است که حتّی بعد از این که [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] او را جانشین خود معرّفی کرد و همه نیز [[مرجع تقلید|مرجعیت]] او را پذیرا شدند، خود امتناع ورزید و گفت، [[محمدسعید بارفروشی مازندرانی|سعید العلماء مازندرانی]] که اکنون در مازندران است از من اعلم است. در نامه‌ای از سعیدالعلماء خواست که به [[نجف]] بیاید اما او در پاسخ نامه، شیخ انصاری را اعلم از خود دانست و این‌گونه نوشت:اگر من در اوقات اشتغال علمی، اعلم از شیخ بودم، لکن در بلاد عجم تارک شده‌ام ولی شیخ، هنوز مشغول علم می‌باشد اینک برای [[تقلید (فقه)|تقلید]] و [[فتوا|فتوی]] متعین می‌باشد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۷، قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۲، ص۳۱۴.</ref> | نقل شده است که حتّی بعد از این که [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] او را جانشین خود معرّفی کرد و همه نیز [[مرجع تقلید|مرجعیت]] او را پذیرا شدند، خود امتناع ورزید و گفت، [[محمدسعید بارفروشی مازندرانی|سعید العلماء مازندرانی]] که اکنون در مازندران است از من اعلم است. در نامه‌ای از سعیدالعلماء خواست که به[[نجف]] بیاید اما او در پاسخ نامه، شیخ انصاری را اعلم از خود دانست و این‌گونه نوشت:اگر من در اوقات اشتغال علمی، اعلم از شیخ بودم، لکن در بلاد عجم تارک شده‌ام ولی شیخ، هنوز مشغول علم می‌باشد اینک برای [[تقلید (فقه)|تقلید]] و [[فتوا|فتوی]] متعین می‌باشد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۷، قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۲، ص۳۱۴.</ref> | ||
[[پرونده:فرائد الاصول چاپ کنگره.jpg|150px|بندانگشتی|[[فرائد الاصول]] یا کتاب رسائل در [[علم اصول]]]] | [[پرونده:فرائد الاصول چاپ کنگره.jpg|150px|بندانگشتی|[[فرائد الاصول]] یا کتاب رسائل در [[علم اصول]]]] | ||
[[پرونده:کتاب المکاسب.jpg|150px|بندانگشتی|[[مکاسب (کتاب)|کتاب المکاسب]] در موضوع [[فقه|علم فقه]]]] | [[پرونده:کتاب المکاسب.jpg|150px|بندانگشتی|[[مکاسب (کتاب)|کتاب المکاسب]] در موضوع [[فقه|علم فقه]]]] | ||
=== احترام به مادر === | === احترام به مادر === | ||
هنگامی که شیخ انصاری از [[عراق]] به [[ایران]] بازگشته بود، پس از اندکی تصمیم می‌گیرد برای استفاده از محضر علمای ایران به شهرهای دیگر سفر کند. اما مادر شیخ که پس از مدتها فرزندش را در کنار خود می‌یافت اجازه مسافرت به او نمی‌دهد. شیخ نیز به احترام مادر مدتی سفر را به تعویق انداخت.<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۱، | هنگامی که شیخ انصاری از [[عراق]] به[[ایران]] بازگشته بود، پس از اندکی تصمیم می‌گیرد برای استفاده از محضر علمای ایران به شهرهای دیگر سفر کند. اما مادر شیخ که پس از مدتها فرزندش را در کنار خود می‌یافت اجازه مسافرت به او نمی‌دهد. شیخ نیز به احترام مادر مدتی سفر را به تعویق انداخت.<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۱۹۰–۱۹۱.</ref> | ||
=== زهد شیخ انصاری === | === زهد شیخ انصاری === | ||
گزارش شده است که [[وجوهات شرعی]] که شیعیان از ایران و سایر کشورها برای شیخ انصاری می‌فرستادند تا دویست هزار تومان می‌رسید اما او زندگی بسیار ساده‌ای داشت و ثروتش را در امور | گزارش شده است که [[وجوهات شرعی]] که شیعیان از ایران و سایر کشورها برای شیخ انصاری می‌فرستادند تا دویست هزار تومان می‌رسید اما او زندگی بسیار ساده‌ای داشت و ثروتش را در امور عام‌المنفعه مصرف می‌کرد.<ref>اعتماد السلطنه، چهل سال تاریخ ایران در دوره پادشاهی ناصر الدین شاه (جلد اول المآثر و الآثار)، ص ۱۸۶</ref><ref>سبط الشیخ، زندگینامه استادالفقهاء شیخ انصاری، ص ۱۶۰–۱۶۹</ref>گفته شده او از خود مالی به[[ارث]] نگذاشت و روزی که از دنیا رفت تمام دارائی او هفده تومان بود و به همین اندازه هم مقروض بود و یکی از ثروتمندان آن زمان هزینه مجلس ختم را به عهده گرفت.<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۱۹۲.</ref> | ||
== ولایت فقیه == | == ولایت فقیه == | ||
دربارهٔ آرای شیخ انصاری دربارهٔ گستره اختیارات و وظایف [[ولایت فقیه]] اختلاف نظر وجود دارد. برخی ابهام در شیوه بحث او را دلیل اختلاف نظرهای بعدی دانسته‌اند و هفت تفسیر گوناگونی را که از نوشته‌های شیخ انصاری شده است، برشمرده‌اند.<ref>پیشوایی، «تحلیلی بر معضله ولایت اذنی در کتاب مکاسب شیخ انصاری و تأثیر آن بر فقه سیاسی»، ص ۱۳۳–۱۴۶</ref> | |||
برخی برآنند که شیخ انصاری به ولایت فقیه در حکومت و سیاست اعتقاد ندارد. این گروه به بخشی از عبارات شیخ انصاری استناد می‌کنند که شیخ در آنها [[ولایت]] استقلالی در امور مربوط به جان و مال مردم را تنها از آن معصوم می‌داند و واگذاری این ولایت به فقها را نمی‌پذیرد.<ref>حسینی و میراحمدی، «حدود اختیارات حکومتی فقیه در نگاه تطبیقی به آرای سیاسی شیخ مرتضی انصاری و مرتضی مطهری»، ص۱۱۷</ref>در برابر این نظر برخی با بازخوانی آرای شیخ انصاری در آثارش، او را یکی از مجتهدان معتقد به ولایت فقیه در حکومت می‌دانند و حتی | برخی برآنند که شیخ انصاری به ولایت فقیه در حکومت و سیاست اعتقاد ندارد. این گروه به بخشی از عبارات شیخ انصاری استناد می‌کنند که شیخ در آنها [[ولایت]] استقلالی در امور مربوط به جان و مال مردم را تنها از آن معصوم می‌داند و واگذاری این ولایت به فقها را نمی‌پذیرد.<ref>حسینی و میراحمدی، «حدود اختیارات حکومتی فقیه در نگاه تطبیقی به آرای سیاسی شیخ مرتضی انصاری و مرتضی مطهری»، ص۱۱۷</ref>در برابر این نظر برخی با بازخوانی آرای شیخ انصاری در آثارش، او را یکی از مجتهدان معتقد به ولایت فقیه در حکومت می‌دانند و حتی تأکید می‌کنند که او نیز در قبول اختیارات گسترده ولی فقیه با [[محمدحسن نجفی]] هم‌نظر است و دربارهٔ این موضوع بین فقها هیچ اختلافی وجود نداشته است.<ref>معرفت، ولایت فقیه از دیدگاه شیخ انصاری و آیت الله خویی، ص ۲۴۷–۲۴۸</ref> بر اساس این دیدگاه شیخ انصاری هر چند در جایی از [[مکاسب (کتاب)|کتاب مکاسب]] با ولایت فقیه بر مال و جان مردم مخالفت کرده است، برپایی نظام (حکومت) را از اموری می‌داند که [[شارع]] راضی به ترک و معطل ماندن آن نیست و شیخ انصاری تأکید دارد که [[مجتهد|فقیه]] در این گونه از امور ولایت دارد. در نتیجه فقیه در حکومت و سیاست هم ولایت خواهد داشت.<ref>معرفت، «ولایت فقیه از دیدگاه شیخ انصاری و آیت الل خویی» ص ۲۵۱؛ آذری قمی، ولایت فقیه از دیدگاه فقهای اسلام، ص ۷۶؛ فاضل گلپایگانی، «شیخ انصاری و مسئله ولایت فقیه»، ص ۳۴</ref> | ||
== آثار == | == آثار == | ||
{{ستون-شروع|۳}} | {{ستون-شروع|۳}} | ||
* [[فرائد الاصول (کتاب)|فرائد الاصول]] (رسائل) | * [[فرائد الاصول (کتاب)|فرائد الاصول]] (رسائل) | ||
*[[مکاسب (کتاب)|کتاب المکاسب]] | * [[مکاسب (کتاب)|کتاب المکاسب]] | ||
* کتاب الصلاة | * کتاب الصلاة | ||
* کتاب الطهارة | * کتاب الطهارة | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۵۶: | ||
* حاشیه بر بغیة الطالب | * حاشیه بر بغیة الطالب | ||
* اثبات التسامح فی ادلة السنن | * اثبات التسامح فی ادلة السنن | ||
* التعادل و التراجیح<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، | * التعادل و التراجیح<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۷–۱۱۸؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۱۹۲.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==بزرگداشت‌ها و آثار منتشر شده== | == بزرگداشت‌ها و آثار منتشر شده == | ||
همایش‌هایی در نکوداشت شیخ مرتضی انصاری برگزار شده و همچنین آثار فراوانی | همایش‌هایی در نکوداشت شیخ مرتضی انصاری برگزار شده و همچنین آثار فراوانی دربارهٔ شخصیت و نظرات فقهی و اصولی وی انتشار یافته است.<ref>«کنگره جهانی شیخ انصاری»، ص۱۵۵–۱۵۷.</ref> از جمله: | ||
*کنگره جهانی بزرگداشت دویستمین سالگرد تولد شیخ مرتضی انصاری، ۲۳ تا ۲۵ آذر [[سال ۱۳۷۳ هجری شمسی|۱۳۷۳ش]]، در مدرسه عالی تربیتی و قضایی طلاب (امروزه: [[دانشگاه قم]]) برگزار شد.<ref>«کنگره جهانی شیخ انصاری»، ص۱۵۵.</ref> [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، | * کنگره جهانی بزرگداشت دویستمین سالگرد تولد شیخ مرتضی انصاری، ۲۳ تا ۲۵ آذر [[سال ۱۳۷۳ هجری شمسی|۱۳۷۳ش]]، در مدرسه عالی تربیتی و قضایی طلاب (امروزه: [[دانشگاه قم]]) برگزار شد.<ref>«کنگره جهانی شیخ انصاری»، ص۱۵۵.</ref> [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، رئیس‌جمهور وقت، و همچنین علما [[حوزه علمیه قم (دوران جمهوری اسلامی)|حوزه علمیه قم]]، از جمله [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[عبدالله جوادی آملی]]، [[جعفر سبحانی]]، [[محمدهادی معرفت]]، [[احمد آذری قمی]]، [[محمدتقی جعفری]]، [[محمدمهدی آصفی]] و [[سید مصطفی محقق داماد]]، از سخنرانان این بزرگداشت بوده‌اند.<ref>«کنگره جهانی شیخ انصاری»، ص۱۵۵–۱۵۷.</ref> در همین زمینه بیش از ۷۰ اثر دربارهٔ رویکرد علمی و فقهی شیخ انصاری، توسط دبیرخانه کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری چاپ و منتشر شده است.<ref>[http://mtif.org/organ/47116/ «کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری، دبیرخانه»]، سایت بنیاد محقق طباطبایی.</ref> همچنین مجله آینه پژوهش، در شماره ۲۷ (مهر و آبان ۱۳۷۳ش)، و مجله فقه: کاوشی نو در فقه اسلامی، در شماره اول (پاییز ۱۳۷۳ش) خود، ویژه‌نامه بزرگداشت دویستمین سالگرد ولادت شیخ انصاری را منتشر کرده‌اند. | ||
*مراسم نکوداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۱ آبان ۱۳۹۱ش در مدرسه عالی خاتم الاوصیاء در قم با پیام [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|لطف الله صافی گلپایگانی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]]، و همچنین محمدجواد فاضل لنکرانی،<ref>[http://fazellankarani.com/persian/news/5986/ «بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دام ظله) در نکوداشت شیخ اعظم انصاری (رض) قم مدرسه خاتم الاوصیاء(ص)]، وبگاه آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکزانی..</ref> ابوالقاسم علیدوست،<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/145131/ «شیخ انصاری تجسم رنج هزاران فقیه است»]، خبرگزاری رسا.</ref> و مرتضی مقتدایی<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/145139/ «مناطق مختلف کشور از حضور علمای بزرگ خالی شده است»]، خبرگزاری رسا.</ref> برگزار شد.<ref>«آیین نکوداشت شیخ اعظم انصاری آغاز شد».</ref> پیش از آن، در ۵ خرداد ۱۳۹۰ش، سخنرانی و میزگرد با حضور ابوالقاسم علیدوست، علی‌اکبر رشاد، احمد مبلغی، علی ابوالحسنی منذر و محمود حکمت‌نیا در مدرسه عالی خاتم الاوصیاء برگزار شده بود.<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/105587/ «شیخ مرتضی انصاری استاد کل، فقیه سیاستمدار»]، خبرگزاری رسا.</ref> | * مراسم نکوداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۱ آبان ۱۳۹۱ش در مدرسه عالی خاتم الاوصیاء در قم با پیام [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|لطف الله صافی گلپایگانی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]]، و همچنین محمدجواد فاضل لنکرانی،<ref>[http://fazellankarani.com/persian/news/5986/ «بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دام ظله) در نکوداشت شیخ اعظم انصاری (رض) قم مدرسه خاتم الاوصیاء(ص)]، وبگاه آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکزانی..</ref> ابوالقاسم علیدوست،<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/145131/ «شیخ انصاری تجسم رنج هزاران فقیه است»]، خبرگزاری رسا.</ref> و مرتضی مقتدایی<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/145139/ «مناطق مختلف کشور از حضور علمای بزرگ خالی شده است»]، خبرگزاری رسا.</ref> برگزار شد.<ref>«آیین نکوداشت شیخ اعظم انصاری آغاز شد».</ref> پیش از آن، در ۵ خرداد ۱۳۹۰ش، سخنرانی و میزگرد با حضور ابوالقاسم علیدوست، علی‌اکبر رشاد، احمد مبلغی، علی ابوالحسنی منذر و محمود حکمت‌نیا در مدرسه عالی خاتم الاوصیاء برگزار شده بود.<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/105587/ «شیخ مرتضی انصاری استاد کل، فقیه سیاستمدار»]، خبرگزاری رسا.</ref> | ||
*رمان نخل و نارنج، نوشته وحید یامین‌پور، روایت داستانی از زندگی شیخ انصاری است<ref>[http://ketabejamkaran.ir/product/نخل-و-نارنج «نخل و نارنج»]، سایت کتاب جمکران.</ref> که به گفته نویسنده، مخاطب آن جوانانی هستند که با فقه آشنایی ندارند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4530875/ ««نخل و نارنج» ارتباط با مخاطب جوانی است که فقه را نمی‌شناسد»]، خبرگزاری مهر.</ref> | * رمان نخل و نارنج، نوشته وحید یامین‌پور، روایت داستانی از زندگی شیخ انصاری است<ref>[http://ketabejamkaran.ir/product/نخل-و-نارنج «نخل و نارنج»]، سایت کتاب جمکران.</ref> که به گفته نویسنده، مخاطب آن جوانانی هستند که با فقه آشنایی ندارند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4530875/ ««نخل و نارنج» ارتباط با مخاطب جوانی است که فقه را نمی‌شناسد»]، خبرگزاری مهر.</ref> | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*[http://rasanews.ir/fa/news/105587/ «شیخ مرتضی انصاری استاد کل، فقیه سیاستمدار»]، خبرگزاری رسا. | *[http://rasanews.ir/fa/news/105587/ «شیخ مرتضی انصاری استاد کل، فقیه سیاستمدار»]، خبرگزاری رسا. | ||
| خط ۱۷۶: | خط ۱۷۷: | ||
*[http://mtif.org/organ/47116/ «کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری، دبیرخانه»]، سایت بنیاد محقق طباطبایی. | *[http://mtif.org/organ/47116/ «کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری، دبیرخانه»]، سایت بنیاد محقق طباطبایی. | ||
*[http://fazellankarani.com/persian/news/5986/ «بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دام ظله) در نکوداشت شیخ اعظم انصاری (رض) قم مدرسه خاتم الاوصیاء(ص)]، سایت آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکزانی. | *[http://fazellankarani.com/persian/news/5986/ «بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دام ظله) در نکوداشت شیخ اعظم انصاری (رض) قم مدرسه خاتم الاوصیاء(ص)]، سایت آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکزانی. | ||
*«آیین نکوداشت شیخ اعظم انصاری آغاز شد»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | * «آیین نکوداشت شیخ اعظم انصاری آغاز شد»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | ||
*آذری قمی، احمد، ولایت فقیه در دیدگاه فقهای اسلام، | * آذری قمی، احمد، ولایت فقیه در دیدگاه فقهای اسلام، قم، دار العلم، ۱۳۷۲ش. | ||
*آل محبوبة، جعفر بن باقر، ماضی النجف و حاضرها، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۶ق. | * آل محبوبة، جعفر بن باقر، ماضی النجف و حاضرها، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۶ق. | ||
*اعتمادالسلطنه، | * اعتمادالسلطنه، محمدحسن، چهل سال تاریخ ایران در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه، به کوشش ایرج افشار، تهران، اساطیر، ۱۳۶۳ش. | ||
*امین، سید محسن، اعیان الشیعه، | * امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق. | ||
*انصاری، مرتضی، زندگی و شخصیت شیخ انصاری، قم، دبیرخانه کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد تولد شیخ انصاری، ۱۳۷۳ش. | * انصاری، مرتضی، زندگی و شخصیت شیخ انصاری، قم، دبیرخانه کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد تولد شیخ انصاری، ۱۳۷۳ش. | ||
*برجی، یعقوب علی، «سیر تحولاصول فقه عملیه و نقش وحید بهبهانی و شیخ انصاری در آن»، مطالعات اصوف فقه امامیه، شماره۲، پاییز و زمساتان ۱۳۹۳ش. | * برجی، یعقوب علی، «سیر تحولاصول فقه عملیه و نقش وحید بهبهانی و شیخ انصاری در آن»، مطالعات اصوف فقه امامیه، شماره۲، پاییز و زمساتان ۱۳۹۳ش. | ||
*«بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دام ظله) در نکوداشت شیخ اعظم انصاری (رض) قم مدرسه خاتم الاوصیاء(ص)، پنجشنبه ۹۱/۸/۱۱»، سایت آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی، تاریخ درج مطلب: ۱۴ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | * «بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی (دام ظله) در نکوداشت شیخ اعظم انصاری (رض) قم مدرسه خاتم الاوصیاء (ص)، پنجشنبه ۹۱/۸/۱۱»، سایت آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی، تاریخ درج مطلب: ۱۴ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش.نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، بهار و تابستان ۱۳۸۰ش. | ||
*پیشوایی، سید محمد | * پیشوایی، سید محمد هادی، «تحلیلی بر معضله ولایت اذنی در کتاب مکاسب شیخ انصاری و تأثیر آن بر فقه سیاسی»، فقه و اجتهاد، شماره ۱۴، پاییز و زمستان ۱۳۹۹. | ||
*حسینی، فرزاد و منصور امیر احمدی، «حدود اختیارات حکومتی فقیه در نگاه تطبیقی به آرای سیاسی شیخ مرتضی انصاری و مرتضی مطهری»، سیاست متعالیه، شماره ۲۳، زمستان ۱۳۹۷ش. | * حسینی، فرزاد و منصور امیر احمدی، «حدود اختیارات حکومتی فقیه در نگاه تطبیقی به آرای سیاسی شیخ مرتضی انصاری و مرتضی مطهری»، سیاست متعالیه، شماره ۲۳، زمستان ۱۳۹۷ش. | ||
*حیدری، محمد علی، «ابتکارهای شیخ مرتضی انصاری در علم اصول فقه» | * حیدری، محمد علی، «ابتکارهای شیخ مرتضی انصاری در علم اصول فقه» | ||
*رفیعی پور علوی علویجه، سید عباس، «شیخ انصاری»، در گلشن ابرار، چاپ سوم، نشر معروف، ۱۳۸۵ش. | * رفیعی پور علوی علویجه، سید عباس، «شیخ انصاری»، در گلشن ابرار، چاپ سوم، نشر معروف، ۱۳۸۵ش. | ||
*سبط الشیخ، ضیاء الدین، زندگینامه استاد الفقها شیخ انصاری، قم، دبیرخانه کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم شیخ انصاری، ۱۳۷۳ش. | * سبط الشیخ، ضیاء الدین، زندگینامه استاد الفقها شیخ انصاری، قم، دبیرخانه کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم شیخ انصاری، ۱۳۷۳ش. | ||
*«شیخ انصاری تجسم رنج هزاران فقیه است»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | * «شیخ انصاری تجسم رنج هزاران فقیه است»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | ||
*«شیخ مرتضی انصاری»، کتابخانه طهور. | * «شیخ مرتضی انصاری»، کتابخانه طهور. | ||
*«شیخ مرتضی انصاری استاد کل، فقیه سیاستمدار»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | * «شیخ مرتضی انصاری استاد کل، فقیه سیاستمدار»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | ||
*عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی. | * عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی. | ||
*علی پور، مهدی، درآمدی بر تاریخ علم اصول، مرکز جهانی علوم اسلامی دفتر تدوین متون درسی، قم، ۱۳۸۲ش. | * علی پور، مهدی، درآمدی بر تاریخ علم اصول، مرکز جهانی علوم اسلامی دفتر تدوین متون درسی، قم، ۱۳۸۲ش. | ||
*فاضل گلپایگانی، محمد حسن، «شیخ انصاری و مسئله ولایت فقیه»، کتاب نقد، شماره ۶۳ و ۶۴، تابستان و پاییز ۱۳۹۱. | * فاضل گلپایگانی، محمد حسن، «شیخ انصاری و مسئله ولایت فقیه»، کتاب نقد، شماره ۶۳ و ۶۴، تابستان و پاییز ۱۳۹۱. | ||
*«کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری، دبیرخانه»، سایت بنیاد محقق طباطبایی، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | * «کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری، دبیرخانه»، سایت بنیاد محقق طباطبایی، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | ||
*«کنگره جهانی شیخ انصاری»، در مجله کیهان اندیشه، ش۵۷، آذر و دی ۱۳۷۳ش. | * «کنگره جهانی شیخ انصاری»، در مجله کیهان اندیشه، ش۵۷، آذر و دی ۱۳۷۳ش. | ||
*مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش. | * مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش. | ||
*مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۴ (خدمات متقابل اسلام و ایران)، تهران، صدرا، ۱۳۷۷ش. | * مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۴ (خدمات متقابل اسلام و ایران)، تهران، صدرا، ۱۳۷۷ش. | ||
*معرفت، «ولایت فقیه از دیدگاه شیخ انصاری و آیت الله | * معرفت، «ولایت فقیه از دیدگاه شیخ انصاری و آیت الله خویی»، اندیشه حوزه، سال پنجم شماره اول، ۱۳۷۸ش. | ||
*«مناطق مختلف کشور از حضور علمای بزرگ خالی شده است»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | * «مناطق مختلف کشور از حضور علمای بزرگ خالی شده است»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | ||
*««نخل و نارنج» ارتباط با مخاطب جوانی است که فقه را نمی‌شناسد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۳ بهمن ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | * ««نخل و نارنج» ارتباط با مخاطب جوانی است که فقه را نمی‌شناسد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۳ بهمن ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | ||
*«نخل و نارنج»، سایت جمکران، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | * «نخل و نارنج»، سایت جمکران، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{مراجع تقلید شیعه}} | {{مراجع تقلید شیعه}} | ||
{{فقیهان شیعه در قرن ۱۳ق}} | {{فقیهان شیعه در قرن ۱۳ق}} | ||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||
| خط ۲۲۶: | خط ۲۲۴: | ||
| تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | | تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | ||
| تاریخ برتر شدن =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | | تاریخ برتر شدن =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||