کاربر ناشناس
اصحاب صفه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Sama بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>A.atashinsadaf جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اَصْحاب‌ِ صُفّه'''، گروهى از یاران [[پیامبر (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] - از [[مهاجرین]] - كه پس از [[هجرت]] به [[مدینه | '''اَصْحاب‌ِ صُفّه'''، گروهى از یاران [[پیامبر (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] -از [[مهاجرین]]- كه پس از [[هجرت]] به [[مدینه]] در قسمت شمالى [[مسجدالنبی]] سکنی گزیدند و به سبب از دست دادن و یا رها كردن خانه و دارایى و جایگاه خود در قبایل، با پذیرش فقر و تنگدستى، به عبادت و تعلیم و تعلم و شركت در [[جهاد]] روی آوردند<ref>بیضاوی، ج1، ص267</ref> پیامبر اسلام(ص) ایشان را تحت حمایت خود قرار داد. برخى از مفسران، از نزول شماری‌از [[آیه|آیات]] [[قرآن|قرآنى]] در شأن آنان سخن آورده اند. | ||
==سکونت در جوار مسجد== | ==سکونت در جوار مسجد== | ||
اینان كه در مدینه، در قسمت شمالى [[مسجد النبی|مسجد پیامبر(ص)]] <ref>ابن تیمیه، 1/34</ref> در محلى مسقف و بزرگ و خارج از مسجد، ولى متصل به آن به نام [[صُفّه]] به معنای سكو یا ایوان، <ref>ابن منظور، 9/159</ref> زندگى مى‌كردند، به تدریج به نام اصحاب صفه، اهل صفه و گاه اصحاب الظله شهرت یافتند <ref>نك: ابن سعد، 1(2)/48، جم</ref> و به اسوه‌هایى از پذیرش فقر و رها ساختن مظاهر دنیا برای روی آوری صرف به [[آخرت]] تبدیل شدند. | اینان كه در مدینه، در قسمت شمالى [[مسجد النبی|مسجد پیامبر(ص)]] <ref>ابن تیمیه، 1/34</ref> در محلى مسقف و بزرگ و خارج از مسجد، ولى متصل به آن به نام [[صُفّه]] به معنای سكو یا ایوان، <ref>ابن منظور، 9/159</ref> زندگى مى‌كردند، به تدریج به نام اصحاب صفه، اهل صفه و گاه اصحاب الظله شهرت یافتند <ref>نك: ابن سعد، 1(2)/48، جم</ref> و به اسوه‌هایى از پذیرش فقر و رها ساختن مظاهر دنیا برای روی آوری صرف به [[آخرت]] تبدیل شدند. | ||
==اصحاب صفه تحت حمایت پیامبر== | ==اصحاب صفه تحت حمایت پیامبر== | ||
[[پیامبر(ص)]] اصحاب صفه را تحت حمایت خود داشت و با انس گرفتن و همنشینی با آنان، و[[اضیاف الاسلام]]<ref>میهمانان اسلام</ref> نامیدن ایشان، <ref>نك: احمدبن‌حنبل، 2/515</ref> [[مسلمانان]] را به اكرام و در عین حال شناخت فضل و مراتب آنان تشویق مى‌كرد. <ref>سراج، 132-133</ref> | [[پیامبر(ص)]] اصحاب صفه را تحت حمایت خود داشت و با انس گرفتن و همنشینی با آنان، و[[اضیاف الاسلام]]<ref>میهمانان اسلام</ref> نامیدن ایشان، <ref>نك: احمدبن‌حنبل، 2/515</ref> [[مسلمانان]] را به اكرام و در عین حال شناخت فضل و مراتب آنان تشویق مى‌كرد. <ref>سراج، 132-133</ref> | ||
==اوضاع اقتصادی== | ==اوضاع اقتصادی== | ||
در روایات از چگونگى فقر و تنگدستى اصحاب صفه بسیار گفت و گو شده است؛ تا آنجا كه گفته‌اند آنان از شدت فقر به خرمایى قانع بودند و از بى‌پوششى خود را گاه در ریگ ها پنهان مى‌كردند. اگر چه در پى مساعى پیامبر اسلام(ص) مشكلات مالى آنها به تدریج كاهش یافت و كسانى كه تمایل به خروج از صفه را داشتند، تمكن سكنى در جایى مناسب‌تر را یافته بودند، گروهى از آنان كه دنیا را به كلى رها كرده بودند، به رغم فراهم بودن تمكن نسبى، همچنان به عبادت و تعلیم و تعلم ادامه مى‌دادند. | در روایات از چگونگى فقر و تنگدستى اصحاب صفه بسیار گفت و گو شده است؛ تا آنجا كه گفته‌اند آنان از شدت فقر به خرمایى قانع بودند و از بى‌پوششى خود را گاه در ریگ ها پنهان مى‌كردند. اگر چه در پى مساعى پیامبر اسلام(ص) مشكلات مالى آنها به تدریج كاهش یافت و كسانى كه تمایل به خروج از صفه را داشتند، تمكن سكنى در جایى مناسب‌تر را یافته بودند، گروهى از آنان كه دنیا را به كلى رها كرده بودند، به رغم فراهم بودن تمكن نسبى، همچنان به عبادت و تعلیم و تعلم ادامه مى‌دادند. | ||
| خط ۱۱: | خط ۹: | ||
==تعداد اهل صفه== | ==تعداد اهل صفه== | ||
تغییرات شكلى و دگرگونى معنایى عنوان اصحاب صفه، در روایات تاریخى نیز موجب بروز اختلاف نظرهایى درباره شماره آنان شد و هر یك از راویان در زمان حضور خود در مدینه و مشاهده این گروه، نظری متناسب با شرایط زمانى به دست دادند و گاه شماره آنها را تا 400 تن آورده‌اند. <ref>نك: راوندی، 25؛ بیضاوی، 1/267</ref> | تغییرات شكلى و دگرگونى معنایى عنوان اصحاب صفه، در روایات تاریخى نیز موجب بروز اختلاف نظرهایى درباره شماره آنان شد و هر یك از راویان در زمان حضور خود در مدینه و مشاهده این گروه، نظری متناسب با شرایط زمانى به دست دادند و گاه شماره آنها را تا 400 تن آورده‌اند. <ref>نك: راوندی، 25؛ بیضاوی، 1/267</ref> | ||
==اهل صفه در آثار نویسندگان== | ==اهل صفه در آثار نویسندگان== | ||
[[ابونعیم اصفهانى]] <ref>1/143، 374، جم</ref> هجویری <ref>ص 97- 99</ref> و برخى نویسندگان دیگر كه به دیده اولیای الهى اصحاب صفه را مى‌نگریسته‌اند، در آثار خود نام شماری از آنان را یاد كرده‌اند كه در آن میان كسانى از [[صحابه]] پیامبر اسلام(ص)، همچون [[ابوذر غفاری|ابوذر غفاری]]، [[سلمان فارسى]]، [[بلال بن رباح|بلال بن رباح]]، [[واثله بن اسقع]] و نیز نام [[ابوهریره]] دیده مى‌شود، <ref>نیز نك: احمد بن حنبل، 3/490؛ ابن سعد، 1(2)/14، 48، جم؛ هجویری، 97، 98</ref> ولى انتخاب نامها و یاد كردن افرادی در شمار اصحاب صفه، گاه به دور از گرایش های نویسندگان نبوده است. <ref>مثلاً نك: هجویری ، 99</ref> | [[ابونعیم اصفهانى]] <ref>1/143، 374، جم</ref> هجویری <ref>ص 97- 99</ref> و برخى نویسندگان دیگر كه به دیده اولیای الهى اصحاب صفه را مى‌نگریسته‌اند، در آثار خود نام شماری از آنان را یاد كرده‌اند كه در آن میان كسانى از [[صحابه]] پیامبر اسلام(ص)، همچون [[ابوذر غفاری|ابوذر غفاری]]، [[سلمان فارسى]]، [[بلال بن رباح|بلال بن رباح]]، [[واثله بن اسقع]] و نیز نام [[ابوهریره]] دیده مى‌شود، <ref>نیز نك: احمد بن حنبل، 3/490؛ ابن سعد، 1(2)/14، 48، جم؛ هجویری، 97، 98</ref> ولى انتخاب نامها و یاد كردن افرادی در شمار اصحاب صفه، گاه به دور از گرایش های نویسندگان نبوده است. <ref>مثلاً نك: هجویری ، 99</ref> | ||
همچنین [[ابوعبدالرحمان سلمى]] (د 412ق) در كتابى با عنوان تاریخ اهل الصفه به فضایل و مناقب آنان پرداخته است. <ref>نك: هجویری، 99؛ ابن تیمیه، 1/36</ref> | همچنین [[ابوعبدالرحمان سلمى]] (د 412ق) در كتابى با عنوان تاریخ اهل الصفه به فضایل و مناقب آنان پرداخته است. <ref>نك: هجویری، 99؛ ابن تیمیه، 1/36</ref> | ||
==آیاتی درباره اهل صفه== | ==آیاتی درباره اهل صفه== | ||
ویژگی ها و ارزش های اسلامى اصحاب صفه زمینه‌ای بوده است تا برخى‌مفسران، از نزول شماری‌از آیات‌قرآنى <ref>بقره/2/273، انعام/ 6/52، كهف/18/28</ref> در شأن آنان سخن آورند و در تفاسیر خود به آن اشاره كنند. <ref>مثلاً نك: ابن سعد، 1(2)/13؛ قمى، 1/202؛ طبری، 25/19؛ فخرالدین رازی، 7/84؛ سیوطى، 2/88، 7/352</ref> | ویژگی ها و ارزش های اسلامى اصحاب صفه زمینه‌ای بوده است تا برخى‌مفسران، از نزول شماری‌از آیات‌قرآنى <ref>بقره/2/273، انعام/ 6/52، كهف/18/28</ref> در شأن آنان سخن آورند و در تفاسیر خود به آن اشاره كنند. <ref>مثلاً نك: ابن سعد، 1(2)/13؛ قمى، 1/202؛ طبری، 25/19؛ فخرالدین رازی، 7/84؛ سیوطى، 2/88، 7/352</ref> | ||
==انتساب به اهل صفه== | ==انتساب به اهل صفه== | ||
در سده‌های 4 و 5ق، گروه هایى زهد گرا و خصوصاً [[صوفیه]] خود را به نوعى به اصحاب صفه منتسب مى‌ساختند <ref>نك: سراج، 27</ref>، تا آنجا كه حتى عنوان «صوفى» را مشتق از صفه دانسته، مى‌كوشیدند تا این پیوند را ریشه‌دار و قوی نمایانند؛ اشتقاقى كه بیشتر مفهومى معنایى دارد و از نظر صرفى نادرست است، <ref>نك: ابن جوزی، 162</ref> چنانكه از بزرگان اهل [[عرفان]] [[ابوالقاسم قشیری]] (د 465ق) و [[شهاب الدین سهروردی]] (د 632ق) به صراحت آن را اشتقاقى در معنا و نه در لغت دانسته‌اند. <ref>نك: خاوری، 1/33؛ نیز كلاباذی، 21</ref> | در سده‌های 4 و 5ق، گروه هایى زهد گرا و خصوصاً [[صوفیه]] خود را به نوعى به اصحاب صفه منتسب مى‌ساختند <ref>نك: سراج، 27</ref>، تا آنجا كه حتى عنوان «صوفى» را مشتق از صفه دانسته، مى‌كوشیدند تا این پیوند را ریشه‌دار و قوی نمایانند؛ اشتقاقى كه بیشتر مفهومى معنایى دارد و از نظر صرفى نادرست است، <ref>نك: ابن جوزی، 162</ref> چنانكه از بزرگان اهل [[عرفان]] [[ابوالقاسم قشیری]] (د 465ق) و [[شهاب الدین سهروردی]] (د 632ق) به صراحت آن را اشتقاقى در معنا و نه در لغت دانسته‌اند. <ref>نك: خاوری، 1/33؛ نیز كلاباذی، 21</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|اندازه=ریز|3}} | {{پانویس|اندازه=ریز|3}} | ||
==مآخذ== | ==مآخذ== | ||
*ابن تیمیه، احمد، مجموعه الرسائل و المسائل، بیروت، 1403ق/1983م؛ | *ابن تیمیه، احمد، مجموعه الرسائل و المسائل، بیروت، 1403ق/1983م؛ | ||