پرش به محتوا

کوه ابوقبیس: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۹۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۸ نوامبر ۲۰۱۴
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Salvand
جزبدون خلاصۀ ویرایش
imported>Salvand
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۰: خط ۳۰:
===اهمیت اجتماعی و نظامی===
===اهمیت اجتماعی و نظامی===
در منابع تاریخی و روایی، کاربردهای سیاسی، اجتماعی و نظامی نیز برای این کوه ذکر شده است، از جمله برخی بزرگان و امیران و نیز حکومت‌های دوره اسلامی، نظر به مشرف‌بودن این کوه بر [[مسجدالحرام]] و شهر [[مکه]]، بر فراز آن، قلعه یا سنگرهای نظامی می‌ساخته‌اند که در منابع تاریخی انعکاسی نیز یافته است. همچنین چون کوه بر مسجدالحرام و محله‌های اطراف آن اشراف داشته، برخی اعلان‌های عمومی بر دامنه این کوه انجام می‌شده و کسی بدانجا می‌رفته و با صدای بلند جار می‌کشیده است.
در منابع تاریخی و روایی، کاربردهای سیاسی، اجتماعی و نظامی نیز برای این کوه ذکر شده است، از جمله برخی بزرگان و امیران و نیز حکومت‌های دوره اسلامی، نظر به مشرف‌بودن این کوه بر [[مسجدالحرام]] و شهر [[مکه]]، بر فراز آن، قلعه یا سنگرهای نظامی می‌ساخته‌اند که در منابع تاریخی انعکاسی نیز یافته است. همچنین چون کوه بر مسجدالحرام و محله‌های اطراف آن اشراف داشته، برخی اعلان‌های عمومی بر دامنه این کوه انجام می‌شده و کسی بدانجا می‌رفته و با صدای بلند جار می‌کشیده است.
*در ۶۴ق. در دوره خلافت [[یزید بن معاویه]]، چون [[عبدالله بن زبیر]] از بیعت با وی سرپیچید، یزید سپاهی راهی [[حجاز]] کرد. [[حصین بن نمیر]] از سوی یزید راهی مکه شد. او برای جنگ با ابن زبیر، که خلافت یزید را به رسمیت نمی‌شناخت، بر ابوقبیس منجنیق‌هایی نهاد. ابن زبیر و یارانش به مسجدالحرام پناه برده بودند. حصین بر پناهندگان حرم [[کعبه]] گلوله‌های سوزان آغشته به نفت و سنگ پرتاب  و کعبه را دستخوش حریق کرد. <ref>ازرقی، ج۱، ص۱۹۶؛دینوری، ص۲۶۷-۲۶۸؛ابن فهد، ج2، ص61.</ref>
*در ۶۴ق. در دوره خلافت [[یزید بن معاویه]]، چون [[عبدالله بن زبیر|عبدالله بن زُبَیر]] از بیعت با وی سرپیچید، یزید سپاهی راهی [[حجاز]] کرد. [[حصین بن نمیر|حُصَین بن نُمَیر]] از سوی یزید راهی مکه شد. او برای جنگ با ابن زبیر، که خلافت یزید را به رسمیت نمی‌شناخت، بر ابوقبیس منجنیق‌هایی نهاد. ابن زبیر و یارانش به مسجدالحرام پناه برده بودند. حصین بر پناهندگان حرم [[کعبه]] گلوله‌های سوزان آغشته به نفت و سنگ پرتاب  و کعبه را دستخوش حریق کرد. <ref>ازرقی، ج۱، ص۱۹۶؛دینوری، ص۲۶۷-۲۶۸؛ابن فهد، ج2، ص61.</ref>
*[[حجاج بن یوسف]]  در دوره خلافت [[عبدالملک بن مروان]]، در ۷۲ ق از سوی وی به جنگ ابن زبیر رفت و از فراز این کوه [[کعبه]] را با منجنیق سنگباران کرد.<ref>بلاذری، ج۵، ص۳۵۸؛ طبری، ج۶، ص۱۷۴، ۱۷۸؛ ابن اثیر، ج۴، ص۳۵۰</ref>
*[[حجاج بن یوسف|حَجّاج بن یوسف]]  در دوره خلافت [[عبدالملک بن مروان|عبدالمَلِک بن مَروان]]، در ۷۲ ق. از سوی وی به جنگ ابن زبیر رفت و از فراز این کوه، [[کعبه]] را با منجنیق سنگباران کرد.<ref>بلاذری، ج۵، ص۳۵۸؛ طبری، ج۶، ص۱۷۴، ۱۷۸؛ ابن اثیر، ج۴، ص۳۵۰</ref>
*سلیم خان تکابی که به سال 1310 قمری/ 1272 شمسی به مکه رفته، از وجود پایگاههای نظامی بر  این کوه خبر داده هرچند نام کوه را ثبت نکرده است.<ref>تکابی، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ص111 و 112.</ref>
*سلیم خان تکابی که به سال 1310 قمری/ 1272 شمسی به مکه رفته، از وجود پایگاه‌های نظامی بر  این کوه خبر داده؛ هرچند نام کوه را ثبت نکرده است.<ref>تکابی، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ص111 و 112.</ref>
*در نیمه دوم سده ۶ ق [[مکثر بن عیسی بن قاسم]] (درگذشت ۵۸۹ق)، حاکم مکه برکوه ابوقبیس قلعه‌ای ساخت<ref>ابن خلدون، ۴/۱۳۵؛ سباعی، ص281.</ref> که امروزه از آن چیزی برجای نمانده است.
*در نیمه دوم سده ۶ ق. [[مکثر بن عیسی بن قاسم]] (درگذشت ۵۸۹ق)، حاکم مکه بر کوه ابوقبیس قلعه‌ای ساخت<ref>ابن خلدون، ۴/۱۳۵؛ سباعی، ص281.</ref> که امروزه از آن چیزی برجای نمانده است.
*گزارشی حاکی است که در زمان هفت سالگی [[پیامبر(ص)]] ، [[عبدالمطلب]] به درخواست مردم  با گروهی از اشراف و بزرگان قریش به کوه ابوقبیس رفت و برای رفع خشکسالی دست به دعا برداشت.<ref>خواندمیر، ج۱، ص۳۰۲</ref>
*گزارشی حاکی است که در زمان هفت‌سالگی [[پیامبر(ص)]] ، [[عبدالمطلب]] به درخواست مردم  با گروهی از اشراف و بزرگان [[قریش]] به کوه ابوقبیس رفت و برای رفع خشکسالی دست به دعا برداشت.<ref>خواندمیر، ج۱، ص۳۰۲</ref>
* گاه اعلان وقت سحری در ماه رمضان را از دامنه کوه به گوش مردم می‌رسانده‌اند و کسی بر دامنه آن بالا می‌رفته و جار می‌کشیده است.<ref>مقدسی،ج‏1،ص:142.</ref>
* گاه اعلان وقت سحری در ماه رمضان را از دامنه کوه به گوش مردم می‌رسانده‌اند و کسی بر دامنه آن بالا می‌رفته و جار می‌کشیده است.<ref>مقدسی،ج‏1،ص:142.</ref>


== بناهای کوه ابوقبیس ==
== بناهای کوه ابوقبیس ==
===مسجد===
===مسجد===
بر  کوه ابوقبیس مسجدی قرار داشته که درباره بانی و نام آن اختلاف است. در برخی منابع نام آن مسجد ابراهیم ذکر شده که مراد نه [[حضرت ابراهیم|ابراهیم خلیل(ع)]] بلکه شخصی به نام ابراهیم قبیسی است.<ref>ازرقی، ج۲، ص۲۰۲؛ ابن ظهیره، ص291.</ref> ابن جبیر جهانگرد مشهور مسلمان که سال ۵۷۹ق به [[مکه]] رفته<ref>ص۵۸</ref> از وجود مسجدی بر کوه خبر داده که به گفته او جایگاه [[پیامبر(ص)]]  هنگام [[شق القمر]] بوده است. <ref>ص۸۵</ref><br />
بر  کوه ابوقبیس [[مسجد]]ی قرار داشته که درباره بانی و نام آن اختلاف است. در برخی منابع نام آن مسجد «ابراهیم» ذکر شده که مراد نه [[حضرت ابراهیم|ابراهیم خلیل(ع)]]، بلکه شخصی به نام «ابراهیم قبیسی» است.<ref>ازرقی، ج۲، ص۲۰۲؛ ابن ظهیره، ص291.</ref> ابن جبیر جهانگرد مشهور [[مسلمان]] که سال ۵۷۹ق. به [[مکه]] رفته<ref>ص۵۸</ref> از وجود مسجدی بر کوه خبر داده که به گفته او جایگاه [[پیامبر(ص)]]  هنگام [[شق القمر]] بوده است. <ref>ص۸۵</ref><br />
بنابر برخی گزارشها، بلال صحابه مشهور پیامبر اکرم(ص)پس از فتح مکه بر کوه ابوقبیس اذان گفت و  بعدها كسى به ياد و نام بلال مسجدی  بر فراز کوه ساخت.<ref>جعفریان، ص126.</ref>
 
مسجد مساحتى حدود صد متر مربع داشته است. اين مسجد، در طرح‏هاى جديد توسعه و بناى كاخ‏هايى كه براى ميهمانان دولت سعودى بر فراز كوه ابو قبيس ساخته شده تخريب گرديد و اكنون اثرى از آن بر جاى نمانده و البته تصوير آن موجود و به نام مسجد بلال مشهور است.<ref>جعفریان، ص125.</ref><br />
بنابر برخی گزارش‌ها، [[بلال]] [[صحابه|صحابی]] مشهور پیامبر اکرم(ص)پس از [[فتح مکه]] بر کوه ابوقبیس اذان گفت و  بعدها كسى به ياد و نام بلال مسجدی  بر فراز کوه ساخت.<ref>جعفریان، ص126.</ref> مسجد مساحتى حدود صد متر مربع داشته است. اين مسجد، در طرح‏‌هاى جديد توسعه و بناى كاخ‏‌هايى كه براى ميهمانان دولت سعودى بر فراز كوه ابو قبيس ساخته شد تخريب گرديد و اكنون اثرى از آن بر جاى نمانده و البته تصوير آن موجود و به نام مسجد بلال مشهور است.<ref>جعفریان، ص125.</ref><br />
برخی شیعیان ایرانی که در روزگار پیش از تخریب مسجد بلال به مکه رفته‌اند، گزارشهایی از آن نقل کرده‌اند.<ref>حاج ایازخان قشقایی، 766.</ref>میرزا داود حسینی که به سال 1322 قمری/ 1283 شمسی به حج مشرف شده، تصریح کرده که بالای کوه ابوقبیس، جایی که پیامبر مردم را به توحید فراخواند، محراب و ماذنه ای ساخته اند.<ref>حسینی، ص545.</ref>حاج ایازخان قشقایی که به سال 1341 قمری/1301 خورشیدی به حج رفته، از وجود بقعه‌ای با دو گلدسته بر این کوه خبر داده اما نامی آن را نیاورده است.<ref>حاج ایازخان قشقایی، ص419.</ref>به ظاهر، او از آخرین شیعیان ایرانی است که این مسجد را دیده است.
 
برخی شیعیان ایرانی که در روزگار پیش از تخریب مسجد بلال به [[مکه]] رفته‌اند، گزارش‌هایی از آن نقل کرده‌اند.<ref>حاج ایازخان قشقایی، 766.</ref> میرزا داود حسینی که به سال 1322 ق./ 1283 ش. به حج مشرف شده، تصریح کرده که بالای کوه ابوقبیس، جایی که پیامبر مردم را به توحید فراخواند، [[محراب]] و [[مأذنه]]‌ای ساخته‌اند.<ref>حسینی، ص545.</ref> حاج ایازخان قشقایی که به سال 1341 ق./1301 ش. به حج رفته، از وجود بقعه‌ای با دو گلدسته بر این کوه خبر داده، اما نام آن را نیاورده است.<ref>حاج ایازخان قشقایی، ص419.</ref>به ظاهر، او از آخرین [[شیعیان]] ایرانی است که این مسجد را دیده است.


==پانویس==
==پانویس==
کاربر ناشناس