کاربر ناشناس
کیسان ابوعمره: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Aghaie (←منابع) |
imported>Aghaie جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''کیسان'''، که | '''کیسان'''، که کنیه‌اش ابوعمره است، از اهالی کوفه و یاران نزدیک [[مختار ثقفی]] بوده. | ||
مختار پس از | مختار پس از تسلط بر [[کوفه]]، او را به سرپرستی نگهبانان (<small>شرطه</small>) این شهر گماشت. او قاتلان [[حسین بن علی (ع)]] را به مختار میشناسانده و [[عمر بن سعد]] و بنا به قولی [[شمر بن ذی الجوشن]] به دست او کشته شدهاند. همچنین [[خولی بن یزید اصبحی]] به دست او اسیر شد. | ||
او در جنگ بین [[مصعب بن زبیر]] و مختار، که در سال 67 ق و در مکانی به نام [[حمام اعین]] رخ داد، فرمانده سپاه مختار بود و بنا به قولی<ref>نک: طبری، ج 6، ص 93ـ 116</ref> در همین جنگ کشته شد. | او در جنگ بین [[مصعب بن زبیر]] و مختار، که در سال 67 ق و در مکانی به نام [[حمام اعین]] رخ داد، فرمانده سپاه مختار بود و بنا به قولی<ref>نک: طبری، ج 6، ص 93ـ 116</ref> در همین جنگ کشته شد. | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
درباره کیستیِ کیسان، چند نظریه وجود دارد: | درباره کیستیِ کیسان، چند نظریه وجود دارد: | ||
#کیسان، غلام [[علی (ع)]] بود که در [[جنگ صفین]] (<small>سال 37</small>) به شهادت رسید<ref>رک: نصربن مزاحم، ص 249؛طبری، ج 5، ص 19</ref>. | #کیسان، غلام [[علی (ع)]] بود که در [[جنگ صفین]] (<small>سال 37</small>) به شهادت رسید<ref>رک: نصربن مزاحم، ص 249؛طبری، ج 5، ص 19</ref>. | ||
#لقب یا نام [[مختار ثقفی|مختار بن ابی‌عبید ثقفی]] بود و فرقۀ [[کیسانیه]] به او | #لقب یا نام [[مختار ثقفی|مختار بن ابی‌عبید ثقفی]] بود و فرقۀ [[کیسانیه]] به او منسوباند<ref>اخبارالدولة العباسیة، ص 165؛مسعودی، ج 3، ص 276؛مقدسی، ج 5، ص 131</ref>. | ||
##گفته شده است این لقب مختار، برگرفته از نام یکی از یارانش، ابوعمره کیسان، بود<ref>نوبختی، ص 23؛کشّی، ص 128</ref>. | ##گفته شده است این لقب مختار، برگرفته از نام یکی از یارانش، ابوعمره کیسان، بود.<ref>نوبختی، ص 23؛کشّی، ص 128</ref>. | ||
##به روایتی نیز حضرت علی (ع)، مختار را کیسان نامید<ref>مسعودی، ج 3، ص 277</ref>. پدر مختار، او را پس از تولد نزد حضرت علی برد. آن حضرت دست محبت بر سر نوزاد کشید و فرمود: کَیِّس (<small>یعنی زیرک</small>) و از همان زمان او کیسان نام گرفت. | ##به روایتی نیز حضرت علی (ع)، مختار را کیسان نامید.<ref>مسعودی، ج 3، ص 277</ref>. پدر مختار، او را پس از تولد نزد حضرت علی برد. آن حضرت دست محبت بر سر نوزاد کشید و فرمود: کَیِّس (<small>یعنی زیرک</small>) و از همان زمان او کیسان نام گرفت. | ||
##برخی هم گفته‌اند [[محمدبن حنفیه]] هنگامی که مختار را برای خون‌خواهی [[امام حسین|امام حسین (ع)]] به [[عراق]] فرستاد و هوشیاری و فراست لازم را در او دید، او را کیسان نامید<ref>مفید، ص 296؛ابن‌نما حلی، ص 61</ref>. | ##برخی هم گفته‌اند [[محمدبن حنفیه]] هنگامی که مختار را برای خون‌خواهی [[امام حسین|امام حسین (ع)]] به [[عراق]] فرستاد و هوشیاری و فراست لازم را در او دید، او را کیسان نامید<ref>مفید، ص 296؛ابن‌نما حلی، ص 61</ref>. | ||
#کیسان (کنیه‌اش ابوعمره) فردی غیر از مختار<ref>مسعودی، همانجا</ref>و نامش برگرفته از نام غلام حضرت علی بود<ref>کشی، همانجا</ref>و فرقۀ کیسانیه نیز به او | #کیسان (کنیه‌اش ابوعمره) فردی غیر از مختار<ref>مسعودی، همانجا</ref>و نامش برگرفته از نام غلام حضرت علی بود<ref>کشی، همانجا</ref>و فرقۀ کیسانیه نیز به او منسوباند، نه به مختار<ref>نشوان‌بن سعید، ص 182</ref>. وی در قیام مختار بر ضد [[بنی امیه|بنی‌امیه]] نقش مهمی داشت و از موالی (وابستگان ایرانی عربها) بنو عُرَیْنه، از طوایف قبیلۀ عرب بَجیله، بود<ref>بلاذری، ج 6، ص 395؛دینوری، ص 289؛طبری، ج 6، ص 33؛نوبختی، ص 23</ref>. به نظر می‌رسد چون این کیسان شهرت چندانی نداشته است، فرقه‌ای که نام خود را از او گرفتند، بر این اعتقاد شدند که کیسان لقب مختار است<ref>پلّا، ج 7، ص 610</ref>. | ||
#بعید نیست، شخصیت کیسان، مثل [[عبدالله بن سبا]] شخصیتی مجهول و ساختگی باشد<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/77817?SearchText=%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86 نک: فصلنامه کلام اسلامی، شماره 19، کیسانیه، افسانه یا حقیقت؟!]</ref>. | #بعید نیست، شخصیت کیسان، مثل [[عبدالله بن سبا]] شخصیتی مجهول و ساختگی باشد<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/77817?SearchText=%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86 نک: فصلنامه کلام اسلامی، شماره 19، کیسانیه، افسانه یا حقیقت؟!]</ref>. | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
===اقدامات کیسان برای مختار=== | ===اقدامات کیسان برای مختار=== | ||
====سرپرستی نگهبانان ( | ====سرپرستی نگهبانان (شرطه های) کوفه و دستور به کشتار قاتلان [[امام حسین|سید الشهدا]]==== | ||
چون در سال | چون در سال ۶۶ مختار به قصد انتقام گرفتن از عاملان واقعۀ [[کربلا]] و قاتلان امام حسین(ع)، در [[کوفه]] بر ضد [[بنی امیه]] قیام کرد، کیسان را- <small>که بسیار به او اعتماد داشت</small>- به سرپرستی شُرطه (<small>پلیس و شهربانی</small>) و به قولی به ریاست نگهبانان (<small>حَرَس</small>) خود گماشت<ref>دینوری، ص۲۸۹؛ طبری، ج۶، ص۳۳</ref> و به او دستور داد هزار کارگر فراهم آورد تا با کلنگ خانه‌های اشراف و کسانی را که به جنگ امام حسین(ع) رفته بودند، خراب کند. کیسان که آنان را خوب می‌شناخت، در کوفه به جستجو پرداخت و به هرکدام از آنان که دست می‌یافت او را می‌کشت، خانه هایشان را ویران می‌کرد و اموال آنان را به یکی از ایرانیانی که در خدمت مختار بودند می‌بخشید<ref>دینوری، ص۲۹۲</ref> چنان شد که مردم کوفه به نام او مثل می‌زدند و هرگاه کسی دچار فقر می‌شد، می‌گفتند ابوعمره به خانۀ او آمده است.<ref>کشی، همانجا</ref> کیسان در گفتار و رفتار و کشتار مخالفان، از مختار نیز تندروتر بود.<ref>نوبختی، همانجا</ref> | ||
====کشتن شمربن ذی‌الجوشن==== | ====کشتن شمربن ذی‌الجوشن==== | ||
[[مختار ثقفی|مختار]] کیسان را برای کشتن [[شمر بن ذی الجوشن|شمربن | [[مختار ثقفی|مختار]] کیسان را برای کشتن [[شمر بن ذی الجوشن|شمربن ذی الجوشن]] مأمور کرد. چون شمر از کوفه گریخت، کیسان با گروهی به تعقیب وی رفت و در حوالی روستای کلتانیه (<small>میان شوش و صَیمره</small>) بر او دست یافت و خود کیسان، یا یکی از یارانش، شمر را کشت و جسد او را جلوی سگها انداختند.<ref>یاقوت حموی، ذیل «کلتانیه »؛ ابن کثیر، ج۸، ص۲۷۰ـ ۲۷۱</ref> | ||
====اسیر کردن خولی بن یزید اصبحی و تحویلش به مختار==== | ====اسیر کردن خولی بن یزید اصبحی و تحویلش به مختار==== | ||
کیسان به همراه [[معاذ بن هانی کندی|مُعاذبن هانی کِندی]](<small>برادرزادۀ حُجربن عدی</small>)، [[خولی بن یزید اصبحی| | کیسان به همراه [[معاذ بن هانی کندی|مُعاذبن هانی کِندی]] (<small>برادرزادۀ حُجربن عدی</small>)، [[خولی بن یزید اصبحی|خولی بن یزید اَصْبَحی]] را ـ که سر امام حسین را نزد [[عبیدالله بن زیاد|عبیدالله بن زیاد]] برد ـ در خانه‌اش محاصره کرد واو را نزد مختار برد. مختار خولی را کشت و در آتش سوزاند.<ref>طبری، ج۶، ص۵۹ـ ۶۰؛ طوسی، ص۲۴۴</ref> | ||
====کشتن عمر بن سعد==== | ====کشتن عمر بن سعد==== | ||
پس از آن، مختار کیسان را برای قتل [[عمربن سعد]](<small>فرمانده لشکر یزید در واقعۀ کربلا</small>) | پس از آن، مختار کیسان را برای قتل [[عمربن سعد]] (<small>فرمانده لشکر یزید در واقعۀ کربلا</small>) مأمور کرد. کیسان مخفیانه به سوی خانه عمربن سعد در [[کوفه]] رفت و او را غافلگیر کرد و گردن زد و سرش را برای مختار برد.<ref>بلاذری، ج۶، ص۴۰۶؛ طبری، ج۶، ص۶۱؛ ابن اعثم کوفی، ج۶، ص۲۴۵ـ ۲۴۶؛ قس دینوری، ص۳۰۱، که گفته است یکی از یاران مختار، عمربن سعد را اسیر کرد و نزد مختار برد و سپس کیسان به دستور مختار او را گردن زد</ref> | ||
====فرماندهی سپاه مختار در جنگ با مصعب بن زبیر==== | ====فرماندهی سپاه مختار در جنگ با مصعب بن زبیر==== | ||
[[عبدالله بن زبیر| | [[عبدالله بن زبیر|عبدالله بن زبیر]]- که بر [[حجاز]] و مناطقی دیگر از جهان اسلام استیلا یافته بود و طرفداران و یاران [[مختار ثقفی|مختار]] را مانع بزرگی برای خود می‌دانست- در سال ۶۷ برادرش، [[مصعب بن زبیر|مصعب بن زبیر]]، رابه جنگ مختار فرستاد. در جنگی که در جایی به نام [[حمام اعین|حمّام اَعْین]] (از توابع کوفه) روی داد، کیسان فرمانده موالی سپاه مختار بود. | ||
==کشته شدن== | ==کشته شدن== | ||
در جنگی که بین سپاه مختار، به فرماندهی کیسان ابوعمره، و لشگریان عبدالله بن زبیر، به فرماندهی مصعب بن زبیر، در جایی به نام حمّام | در جنگی که بین سپاه مختار، به فرماندهی کیسان ابوعمره، و لشگریان عبدالله بن زبیر، به فرماندهی مصعب بن زبیر، در جایی به نام حمّام اَعْین رخ داد، لشکریان مختار شکست خوردند و خود مختار و به احتمال قوی، کیسان نیز در این جنگ کشته شدند.<ref>رک: طبری، ج۶، ص۹۳ـ ۱۱۶</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
*[[کیسانیه]] | *[[کیسانیه]] | ||