اخلاق ناصری (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
ایجاد بخش درباره نویسنده و بازنویسی بخش محتوای کتاب
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (ایجاد بخش درباره نویسنده و بازنویسی بخش محتوای کتاب) |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''اخلاق ناصری'''، کتابی در [[حکمت عملی]] و [[اخلاق]] عقلی، تألیف [[خواجه نصیرالدین طوسی]]. این کتاب را مهمترین رساله در حکمت عملی در دوره اسلامی دانسته‌اند. کتاب شامل سه بخش [[اخلاق]]، [[تدبیر منزل]] و [[سیاست مدن]] است که مطابق با [[حکمت عملی]] در [[فلسفه اسلامی]] است. خواجه نصیر این کتاب را برای ناصرالدین عبدالرحیم اسماعیلی نوشت اما پس از سقوط [[اسماعیلیان]]، دیباچه‌ای نو بر کتاب خود نگاشت و توضیح داد که دیباچۀ قدیم کتاب را علی رغم میل باطنی‌اش نوشته تا جانش در برابر [[اسماعیلیان]] در امان باشد. | '''اخلاق ناصری'''، کتابی در [[حکمت عملی]] و [[اخلاق]] عقلی، تألیف [[خواجه نصیرالدین طوسی]]. این کتاب را مهمترین رساله در حکمت عملی در دوره اسلامی دانسته‌اند. کتاب شامل سه بخش [[اخلاق]]، [[تدبیر منزل]] و [[سیاست مدن]] است که مطابق با [[حکمت عملی]] در [[فلسفه اسلامی]] است. خواجه نصیر این کتاب را برای ناصرالدین عبدالرحیم اسماعیلی نوشت اما پس از سقوط [[اسماعیلیان]]، دیباچه‌ای نو بر کتاب خود نگاشت و توضیح داد که دیباچۀ قدیم کتاب را علی رغم میل باطنی‌اش نوشته تا جانش در برابر [[اسماعیلیان]] در امان باشد. | ||
==نویسنده== | |||
محمد بن محمد بن حسن طوسی، مشهور به [[خواجه نصیرالدین طوسی]]، نویسنده کتاب اخلاق ناصری، در [[سال ۵۹۷ قمری|سال ۵۹۷ق]] زاده شد.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳.</ref> وی کتاب اخلاق ناصری را در ۳۶ سالگی نوشت.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳.</ref> خواجه نصیر طوسی، در حکومت [[هلاکوخان]] مغول، وزیر بود و جلوگیری از نابودی کتاب‌‌ها در جریان فتح [[بغداد]]، و همچنین ایجاد [[رصدخانه مراغه]] و کتابخانه آن، از اقدامات او دانسته شده است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳.</ref> کتاب [[تجرید الاعتقاد]]، در علم کلام، [[تذکره نصیریه]] در علم هیئت، [[اساس الاقتباس]] در منطق، و [[شرح اشارات]] در [[منطق]] و [[حکمت]]، از مهمترین آثار اوست.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳-۱۴۴.</ref> | |||
==محتوا== | |||
کتاب اخلاق ناصری، به زبان فارسی،<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۴.</ref> موضوعاتی از جمله اخلاق فردی، اخلاق اجتماعی و اخلاق خانوادگی را دربرمی‌گیرد و کمتر به اخلاق بندگی می‌پردازد.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۶.</ref> خواجه نصیرالدین طوسی، در بخش‌های مهمی از اثر خود، از کتاب [[تهذیب الاخلاق]] [[ابوعلی مسکویه]] بهره جسته<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۷-۱۴۸.</ref> و به همین سبب، اخلاق ناصری، ترجمه‌گونه‌ای از کتاب مسکویه دانسته شده است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۹.</ref> | |||
اخلاق ناصری، پس از مقدمه کوتاهی در تعریف حکمت و حکمت عملی، در قالب سه مقاله نگاشته شده است؛ | |||
* مقاله اول، ترجمه و خلاصه‌ای از کتاب تهذیب الاخلاق مسکویه است و به تعریف نفس و قوای نفسانی می‌پردازد. بیان فضایل و رذایل هر یک از قوای انسانی و همچنین بیان مراتب سعادت، حفظ سلامت نفس و معالجه امراض آن، مطالب دیگر این مقاله است. خواجه نصیر طوسی، در این بخش تنها به ترجمه اکتفا نکرده و در مواردی، توضیحات مختصر، حکایت‌ها و شواهدی به متن اصلی افزوده است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۷.</ref> | |||
* مقاله دوم، درباره سبب احتیاج به منزل و ارکان آن، تدبیر اموال، تدبیر اولاد و نیز تدبیر امور خادمان است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۷.</ref> بخش تدبیر اولاد در این مقاله، ترجمه آزاد از کتاب تهذیب الاخلاق دانسته شده است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref> | |||
* مقاله سوم، درباره سیاست مُدُن نوشته شده که شامل هشت فصل است؛ از جمله بیان احتیاج به تمدن، فضیلت محبت، اقسام اجتماعات (مدینه فاضله، غیرفاضله، جاهله و...)، آداب پادشاهان، فضیلت صداقت، چگونگی معاشرت با مردم و همچنین وصایای افلاطون.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref> دو بخش از این مقاله، یعنی فضیلت محبت و فضیلت صداقت، عمدتا ترجمه مقاله پنجم تهذیب الاخلاق مسکویه است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref> | |||
==ماجرای نگارش== | ==ماجرای نگارش== | ||
| خط ۳۷: | خط ۴۸: | ||
[[خواجه نصیرالدین]] در مقدمه جدید توضیح داده که دیباچه قدیم اخلاق ناصری را به رغم خواست خود «جهت استخلاص نفس و عِرض از وضع دیباچه بر صیغتی موافق عادت آن جماعت اسماعیلیان در ثنا و اطرای سادات و کُبَرای ایشان...» نوشته بود، اما با رهایی از وضع ناپسند [[قهستان]] «دیباچه کتاب را که بر سیاقتی غیرمرضی بود، بدل گرداند».<ref>اخلاق ناصری، ص۳۴-۵۳.</ref> | [[خواجه نصیرالدین]] در مقدمه جدید توضیح داده که دیباچه قدیم اخلاق ناصری را به رغم خواست خود «جهت استخلاص نفس و عِرض از وضع دیباچه بر صیغتی موافق عادت آن جماعت اسماعیلیان در ثنا و اطرای سادات و کُبَرای ایشان...» نوشته بود، اما با رهایی از وضع ناپسند [[قهستان]] «دیباچه کتاب را که بر سیاقتی غیرمرضی بود، بدل گرداند».<ref>اخلاق ناصری، ص۳۴-۵۳.</ref> | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۲: | ||
* ابن سینا، دانشنامه علایی، به کوشش احمد خراسانی، تهران، ۳۶۰۱ش. | * ابن سینا، دانشنامه علایی، به کوشش احمد خراسانی، تهران، ۳۶۰۱ش. | ||
* ابوعلی مسکویه، احمد، «ترتیب السعادات»، همراه المبدأ و المعاد صدرالدین شیرازی، تهران، ۳۱۴۱ش. | * ابوعلی مسکویه، احمد، «ترتیب السعادات»، همراه المبدأ و المعاد صدرالدین شیرازی، تهران، ۳۱۴۱ش. | ||
* احمدپور، مهدی و محمدتقی اسلامی و محمد عالم‌زاده نوری و مهدی علیزاده، کتابشناخت اخلاق اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۵ش. | |||
* بدوی، عبدالرحمان، مقدمه بر الاخلاق ارسطو، کویت، ۹۷۹۱م. | * بدوی، عبدالرحمان، مقدمه بر الاخلاق ارسطو، کویت، ۹۷۹۱م. | ||
* دانش پژوه، محمدتقی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، تهران، ۳۳۹۱ش. | * دانش پژوه، محمدتقی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، تهران، ۳۳۹۱ش. | ||