ابدان اخروی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اَبْدانِ اُخْرَوی''' (به معنای بدن‌های آخرتی)، به نظریه [[ملاصدرا]] در باب [[معاد جسمانی]] اشاره دارد. غالب مسلمانان بر اساس ظاهر آیات قرآن معتقدند معاد، جسمانی است و انسان‌ها پس از حشر نیز دارای بدن خواهند بود؛ اما کیفیت و جزئیات این امر مورد اختلاف است. برخی از متکلمان با تکیه بر ظاهر آیات معتقدند انسان‌ها با همین بدن دنیایی خود سر از قبر برداشته و حوادث قیامت آغاز می‌شود. در مقابل برخی از فلاسفه، جسمانی‌بودن معاد را انکار کرده‌اند و قائل به معاد روحانی شده‌اند.

[[ملاصدرا]] با تکیه بر مبانی خود در [[حکمت متعالیه]]، جسمانی‌بودن معاد را پذیرفت، اما تبیینی جدید از آن ارئه کرد.

قرآن کریم در [[آیه|آیات]] فراوانی به مساله معاد و [[قیامت]] و بازگشت انسان‌ها پرداخته است که برخی از این آنها عبارتند از:

ظاهر بسیاری از [[آیه|آیاتی]] که درباب [[معاد]] است آن است که در قیامت و پس از مرگ، انسان‌ها با همین بدن دنیایی خود سر از قبر برداشته و حوادث قیامت آغاز می‌شود. بیشتر متکلمان معتقدند این آیات قابل [[تاویل]] نبوده و بدنی که در قیامت انسان با آن محشور می‌شود همین بدن مادی است که در دنیا با آن زندگی می‌کرده است. این اعتقاد، [[معاد جسمانی]] نامیده می‌شود. از منظر [[کلام امامیه|کلام شیعه]]، اعتقاد به جسمانی بودن معاد بر هر مسلمانی [[واجب]] است. اما اعتقاد و فهم کیفیت و جزئیات آن، جزء واجبات نیست.<ref>مظفر، محمدرضا، عقائدنا، فصل اعتقادنا فی المعاد الجسمانی</ref>

:::«و واجب است معتقد باشی به اینکه خداوند تعالی در روز محشر همه مردم را زنده می‌کند و ارواحشان را به بدن اولیه خودشان باز می‌گرداند و اگر کسی این مطلب را انکار کند و یا آن را طوری تأویل نماید که موجب انکار ظاهری آن باشد -چنانکه در زمان خود می‌شنویم از بعض مُلحِدان، به [[اجماع]] همه مسلمین، [[کفر]] و الحاد است؛ چنانچه بشتر  [[قرآن]] در اثبات حیات مجدّد در روز قیامت و کفر مُنکِرین آن وارد شده است؛ و به شُبُهات حکماء (فلاسفه) که می‌گویند [[اعاده معدوم|اِعادۀ معدوم]] (= بازگرداندن چیز نابود شده) ممکن نیست، و به تأویلات آنها که معاد جسمانی را تأویل به [[معاد روحانی]] می‌کنند، توجه مکن.»<ref>اعتقادات مجلسی، فصل اعتقاد به معاد جسمانی</ref>

فلاسفه مسلمان، تلاش کرده‌اند تا تبیینی عقلی از [[اصول دین|اصل معاد]] و کیفیت آن ارائه دهند. البته هر چند دلایل عقلی بر لزوم معاد و جهانی جز این زندگی دنیوی گواهی می‌دهند، اما کیفیت معاد و این که آیا معاد تنها روحانی است، یا روحانی و جسمانی و با پذیرش جسمانی بودن، آیا این [[جسم عنصری]] و مادی است یا [[جسم برزخی]] و مثالی؟ اموری نستند  که از راه براهین عقلی بتوان آن را ثابت نمود؛ به همین جهت است که [[ابن سینا]] می‌گوید:

:::باید دانست بخشی از معاد از طریق شرع نقل شده و شریعت آن را پذیرفته است و راهی برای اثبات آن جز از طریق شرع و تصدیق [[پا مبر(ص)]] نیست و آن مربوط به زنده شدن بدن است، باید کیفیت معاد جسمانی و جزئیات آن را به دلیل [[شرع]] و گزارش [[وحی]] بپذیریم؛ زیرا معیار مذکور مطمئن‌ترین و کامل‌ترین معیاری است که بشر می‌تواند از این راه، حقایق اطمینان‌بخشی به دست آورد.<ref> بوعلی سینا، الهیات شفاء، حسن زاده آملی، حسن، مقالۀ ۹، ص۴۶۰، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۳۷۶٫</ref>

[[فلسفه مشاء|فلاسفه مشاء]]، بنابر مبانی خود معتقد بودند بدن انسان پس از مرگ از بنص می‌رود و چون [[اعاده معدوم]] از لحاظ فلسفی ممتنع است، بدن نمی‌تواند مجددا باز گردد؛ ولی از آنجا که [[روح]]، موجودی پیراسته از ماده است، فنا و نیستی در آن راه ندارد و پس از قطع علاقه از بدن، باقی خواهد ماند. این گروه چون نتوانسته‌اند اشکالات معاد جسمانی را حل کنند -از جمله شبهه اعاده معدوم- ناچار به معاد روحانی روی آورده و منکر معاد جسمانی شده‌اند، یا آن را از لحاظ فلسفی قابل اثبات ندانسته‌اند.

پس از فیلسوفان مشاء، [[ملاصدرا]] با مبانی [[حکمت متعالیه]]، تبنیو دیگری از [[معاد جسمانی]] ارائه کرد. او در نظریه خود قائل شد که اگرچه معاد جسمانی است و آنچه که محشور می‌شود مجموع همان نفس و بدن است اما در عین حال بدنی که در معاد برانگیخته می‌شود بدنی است لطیف که در عین اینکه از هر لحاظ مثل این بدن دنیوی است، از استعداد لازم برای [[حیات اخروی]] برخوردار است.

این تغییرات حاصل شده در وضع و مقدار و شکل بدن مانع از [[جاودانگی نفس|بقای شخصی]] آن نخواهد بود، چرا که تشخص هر کس به نفس اوست با ماده عام،<ref>ملاصدرا، المظاهر الالهیه، ترجمه حمید طبیبیان، چاپخانه سپهر،۱۳۶۴، ص۶۶</ref> به همین روست که با دیدن فرد در آخرت حکم می‌شود که این همان انسان قبلی است، اگرچه خصوصیات ظاهری او تغییر کرده باشد. بنابراین با فرض بقای نفس اعتباری به تبدیل و تبدل ماده نیست.<ref>ملاصدرا، المظاهر الالهیه، ص۲۶۶</ref>

# ابدان اخروی بر خلاف ابدان دنیوی قابل فساد و تباهی نستند ؛<ref>ملاصدرا، عرشیه، ۲۵۰</ref>

# ابدان اخروی بر حسب اعداد تصورات نفوس و ادراکات، نامتناهی هستند زیرا براهین تناهی ابعاد در آنگونه ابدان جریان ندارد<ref>ملاصدرا، عرشیه، ۲۵۲</ref>

# ابدان اخروی متوسط بنع دو عالم بوده و جامع تجرد و تجسمند و بشز‌تر لوازم و عوارض ابدان دنیوی را فاقدند؛<ref>ملاصدرا، اسفار، ۹/۱۸۳</ref>

# میان ابدان اخروی تزاحم نیست<ref>ملاصدرا، عرشیه، ۲۵۲</ref>

{{پانویس|30em}}

== پورند به بیرون ==