کاربر ناشناس
حرم حضرت معصومه(س): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اضافه منبع
imported>M.r.seifi (افزودن برچسب کتابشناسی ناقص) |
imported>Mohamadpur جز (اضافه منبع) |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''آستانه حضرت معصومه''' | '''آستانه حضرت معصومه''' حرم [[حضرت معصومه (س)]]، ساختمان‌ها، موقوفات و تشکیلات اداری وابسته به آن که بیشتر آنها در شهر [[قم]] واقع است. حضرت فاطمه معصومه(س) در ۲۰۱ق، یک سال پس از ورود [[امام رضا(ع)]] به [[مرو]]، عزم [[خراسان]] کرد و چون به [[ساوه]] رسید، بیمار شد. [[موسیبن خزرج اشعری]] از اشعریان مقیم قم به [[ساوه]] رفت و وی را به قم آورد و در سرای خویش منزل داد و پس از مدتی حضرت معصومه(س) وفات یافت. پیکر فاطمه معصومه(س) را در محلی موسوم به باغ بابلان به خاک سپردند. | ||
نخستین قبه بر قبر وی توسط زینب از زنان علویه ساخته شد و این بنا در زمان [[صفویه]] شکوه و جلالی یافت. نخستین ضریح مرقد، ساخته [[شاه طهماسب اول]] است. امروزه آستانه حضرت معصومه(س) دارای ۲ صحن است: صحن عتیق و صحن جدید. همچنین امروزه کلیه امور آستانه طبق اساسنامه مصوب، با [[تولیت]] آستانه است. | |||
== زیست‌نامه == | == زیست‌نامه == | ||
{{اصلی|حضرت معصومه سلام الله علیها}} | {{اصلی|حضرت معصومه سلام الله علیها}} | ||
===نسب و مدت حیات=== | ===نسب و مدت حیات=== | ||
فاطمه معصومه (س)، (۲۰۱ق/۸۱۶م) دختر [[امام موسی کاظم(ع)]] | فاطمه معصومه(س)، (۲۰۱ق/۸۱۶م) دختر [[امام موسی کاظم(ع)]] است. درباره عمر فاطمه(س) به هنگام وفات، روایات گوناگون است. برخی او را ۱۸ ساله، و بعضی بیش از این دانستهاند، اما با توجه به اینکه پدر وی امام موسیکاظم(ع) در ۱۷۹ق/۷۹۵م به دستور [[هارون عباسی]] گرفتار و زندانی شد و ۴ سال در زندان ماند و همانجا وفات یافت و وفات فاطمه (س) نیز در ۲۰۱ق/۸۱۶م رخ داده، وی لااقل میبایست در ۲۱ یا ۲۲ سالگی وفات کرده باشد.{{مدرک}} | ||
===شهرت=== | ===شهرت=== | ||
درباره علت و تاریخ شهرت وی به «معصومه» اظهار نظر قطعی نشده است. براساس فرمانی از [[جهانشاه قرهقویونلو]] (۹ق/۱۵م) فقط میتوان حدس زد که از همین روزگاران به این نام مشهور شده است.{{مدرک}} | |||
===مسافرتِ ایران و وفات === | ===مسافرتِ ایران و وفات === | ||
فاطمه معصومه (س) در ۲۰۱ق/۸۱۶م، یک سال پس از ورود [[امام رضا(ع)]] به مرو، عزم [[خراسان]] کرد و چون به [[ساوه]] رسید بیمار شد. [[موسیبن خَزرَج اشعری]] از [[اشعریان]] مقیم [[قم]] به ساوه رفت و وی را به قم آورد و در سرای خویش ساکن کرد. مطابق روایتی دیگر، خود فاطمه (س) از خادم خواست که او را به قم برد. بیماری او ۱۷ روز ادامه یافت و به فوت انجامید.{{مدرک}} | فاطمه معصومه (س) در ۲۰۱ق/۸۱۶م، یک سال پس از ورود [[امام رضا(ع)]] به مرو، عزم [[خراسان]] کرد و چون به [[ساوه]] رسید بیمار شد. [[موسیبن خَزرَج اشعری]] از [[اشعریان]] مقیم [[قم]] به ساوه رفت و وی را به قم آورد و در سرای خویش ساکن کرد. مطابق روایتی دیگر، خود فاطمه (س) از خادم خواست که او را به قم برد. بیماری او ۱۷ روز ادامه یافت و به فوت انجامید.{{مدرک}} | ||
به باور برخی فاطمه معصومه(س) مسموم شد.<ref>عاملی، حیاة السیاسیة للامام رضا(ع)، ج۱، ص۴۲۸.</ref> | |||
=== مدفن === | === مدفن === | ||
<!-- | <!-- | ||
{{سراسرنما|پانوراما حرم حضرت معصومه.jpg|۹۰۰px|حرم حضرت معصومه(صحن اتابکی)|۴۰۰|چیدمان|جا=متن جایگزین}}--> | {{سراسرنما|پانوراما حرم حضرت معصومه.jpg|۹۰۰px|حرم حضرت معصومه(صحن اتابکی)|۴۰۰|چیدمان|جا=متن جایگزین}}--> | ||
فاطمه معصومه(س) در محلی موسوم به باغ بابلان (متعلق به [[موسی اشعری]] در بیرون شهر قم) که اکنون روضه اوست به خاک سپرده شد. حسن قمی از آن به «[[مقبره بابلان]]» تعبیر کرده است، زیرا موسیبن خزرج آن باغ را پس از دفن حضرت معصومه، برای گورستان عمومی وقف کرد.{{مدرک}} | |||
=== محل اقامت === | === محل اقامت === | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۹: | ||
== موقعیت مرقد == | == موقعیت مرقد == | ||
[[باغ بابلان]] | [[باغ بابلان]] در کنار رودخانه و بیرون شهر [[قم]] بود. این باغ حتی در قرن های۷ و ۸ق نیز خارج از قم بوده، زیرا [[قاضیاحمد قمی]] از [[شمسالدین صاحب دیوان]] یاد میکند که «متوجه شهر قم شد و چون به آنجا رسید، در مشهد شریف که بیرون شهر است فرود آمد ». همچنین به موجب یک وقفنامه از روزگار [[صفویان]]، [[حرم]] بیرون از باروی قم بوده است. در ایامی که [[شاردن]] از قم دیدار میکرده، دیوار پهن و ستبری از آجر میان ساختمان حرم و رودخانه کشیده شده بوده که به هنگام طغیان رودخانه، به حرم آسیبی وارد نیاید. | ||
بنابراین در آن روزگار نیز حرم با رودخانه فاصله چندانی نداشته است، گرچه امروز این فاصله به چند صدمتر میرسد، اما این عقبنشینی را نمیتوان طبیعی دانست بلکه به گمان قوی مسیر رودخانه را بعداً کمی تغییر دادهاند تا حرم از آسیب احتمال مصون بماند. | بنابراین در آن روزگار نیز حرم با رودخانه فاصله چندانی نداشته است، گرچه امروز این فاصله به چند صدمتر میرسد، اما این عقبنشینی را نمیتوان طبیعی دانست بلکه به گمان قوی مسیر رودخانه را بعداً کمی تغییر دادهاند تا حرم از آسیب احتمال مصون بماند. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۵: | ||
====ساخت مشهد و قبه سِتّی ==== | ====ساخت مشهد و قبه سِتّی ==== | ||
در ۴۴۷ق/۱۰۵۵م [[امیرابوالفضل عراقی]] از امیران [[طغرل سلجوقی]] | در ۴۴۷ق/۱۰۵۵م [[امیرابوالفضل عراقی]] از امیران [[طغرل سلجوقی]] به اشارت [[شیخ طوسی]] «مشهد و قبه سِتّی فاطمه (س) را بساخت ». ساختمان این بنا تا ۴۵۷ق/۱۰۶۵م به درازا کشید. این بنا فاقد ایوان و بیوتات و گلدسته بود. | ||
==== حمله مغول و تیمور ==== | ==== حمله مغول و تیمور ==== | ||
در حمله [[مغولان]]، قم نیز از آسیب مصون نماند. ولی احتمالاً به حرم آسیبی نرسید، زیرا ساختمان عراقی تا روزگار صفویان برجای بوده است. برخی گفتهاند که [[تیمور گورکانی]] | در حمله [[مغولان]]، قم نیز از آسیب مصون نماند. ولی احتمالاً به حرم آسیبی نرسید، زیرا ساختمان عراقی تا روزگار صفویان برجای بوده است. برخی گفتهاند که [[تیمور گورکانی]] نیز قم را ویران کرد، ولی برخی منکر هجوم تیمور به قم شدهاند. | ||
[[حمدالله مستوفی]] از ویران شدن قم یاد | [[حمدالله مستوفی]] از ویران شدن قم یاد کرده است ولی از آسیب رسیدن به حرم به دست مغولان گزارشی نقل نکرده است. | ||
::'''بازسازی حرم توسط سلطانمحمد الجایتو''' | ::'''بازسازی حرم توسط سلطانمحمد الجایتو''' | ||
| خط ۲۳۸: | خط ۲۴۰: | ||
*اوژن فلاندن، سفرنامه ایران، ترجمه حسین نورصادقی، تهران، ۱۳۵۶ش، ص۱۲۳؛ | *اوژن فلاندن، سفرنامه ایران، ترجمه حسین نورصادقی، تهران، ۱۳۵۶ش، ص۱۲۳؛ | ||
*فیض، گنجینه آثار قم، قم، مهر استوار، ۱۳۴۹ش، جمـ ؛ | *فیض، گنجینه آثار قم، قم، مهر استوار، ۱۳۴۹ش، جمـ ؛ | ||
*عاملی، سید جعفر مرتضی، حیاة السیاسیة للامام رضا(ع)، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۴۰۳ق. | |||
*عبدالجلیل قزوینی رازی، النقض، به کوشش جلالالدین محدث ارموی، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۵۸ش، ص ۱۶۴، ۲۱۹، ۲۲۰؛ | *عبدالجلیل قزوینی رازی، النقض، به کوشش جلالالدین محدث ارموی، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۵۸ش، ص ۱۶۴، ۲۱۹، ۲۲۰؛ | ||
*حسنبن محمد قمی، تاریخ قم، به کوشش جلالالدین طهرانی، تهران، توس، ۱۳۶۱ش، ص ۲۱۱، ۲۱۳-۲۱۶؛ | *حسنبن محمد قمی، تاریخ قم، به کوشش جلالالدین طهرانی، تهران، توس، ۱۳۶۱ش، ص ۲۱۱، ۲۱۳-۲۱۶؛ | ||