confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۶۸۹
ویرایش
سکوت ۲۵ ساله امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح ارقام
بدون خلاصۀ ویرایش |
(اصلاح ارقام) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مقالات مرتبط|خلافت|غصب خلافت}} | {{مقالات مرتبط|خلافت|غصب خلافت}} | ||
{{گاهشمار زندگی امام علی}} | {{گاهشمار زندگی امام علی}} | ||
''' | '''سکوتِ ۲۵ ساله''' یا دورانِ خانه‌نشینیِ امام علی(ع) که از زمان [[رحلت پیامبر(ص)]] ([[سال ۱۱ هجری قمری|۱۱ق]]) تا پذیرش خلافت از سوی او ([[سال ۳۵ هجری قمری|۳۵ق]]) ادامه داشت، دوره‌ای از [[صبر]] و [[تقیه|تقیۀ امام علی]]، به منظور حفظ وحدت اسلامی و مصالح جامعه دینی بود. [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] برای حفظ منافع دینی و وحدت اسلامی از حق خود ([[خلافت|جانشینی پیامبر]]) چشم پوشید و با [[خلفای سه‌گانه]] همکاری کرد. در این دوران علی(ع) برای اثبات حقانیت خود بارها احتجاج کرد و نسبت به عملکرد خلفای سه‌گانه برخورد انتقادآمیز و نصحیت‌گرانه داشت. | ||
پس از رحلت پیامبر(ص) [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|واقعۀ سَقیفۀ بَنی‌ساعِده]] مُنجَر به انتخاب [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] به عنوان [[خلافت|خلیفه]] شد که با مخالفت علی بن ابی‌طالب و برخی از [[صحابه]] همراه بود. نبود یاور، ترس از به‌خطر افتادن جان اهل‌بیت و مسلمانان، و جلوگیری از فروپاشی جامعه اسلامی، از دلایل سکوت ۲۵ ساله علی(ع) دانسته شده است. همچنین، خطر حمله رومیان و پیروی از روش پیامبران، دیگر عواملی بودند که او را به صبر و سکوت واداشتند. با این حال علی(ع) در برابر تحولات و وقایع اساسی جامعه مسلمین، راهبردی فعالانه داشت. | |||
امام علی(ع) در این دوره با جمع‌آوری قرآن، ارائه مشورت‌هایی در زمینه | امام علی(ع) در این دوره با جمع‌آوری قرآن، ارائه مشورت‌هایی در زمینه [[فتوحات مسلمانان|فتوحات]]، مشورت‌دادن به خلفای سه‌گانه در مشکلات و مسائل سیاسی و کار برای تأمین زندگی بینوایان نقش خود را ایفا کرد. [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|حمله به خانه او]]، [[شهادت حضرت فاطمه(س)]]، تشکیل [[شورای شش‌نفره]] و [[قتل عثمان|کشته‌شدن عثمان]]، از وقایع مهم این دوران بودند. در دوران خلافت خلفا، فتوحات گسترده‌ای صورت گرفت، اما علی بن ابی‌طالب در این جنگ‌ها شرکت نکرد و فتوحات در دوره خلافت او متوقف شد. | ||
== اهمیت و جایگاه == | == اهمیت و جایگاه == | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۲: | ||
[[جواد محدثی]]، مؤلف [[فرهنگ غدیر (کتاب)|کتاب فرهنگ غدیر]]، تعبیر سکوت ۲۵ ساله را تعبیر دقیقی نمی‌داند، چرا که علی(ع) برای اثبات حقانیت خود بارها احتجاج کرد و نسبت به عملکرد خلفای سه‌گانه برخورد انتقادآمیز و نصحیت‌گرانه داشت.<ref>محدثی، فرهنگ غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref> اختلاف امام علی(ع) با مخالفانش، روز به روز آشکارتر می‌شد و مشکلاتی را در روابط آنان پدید آورد؛ مانند [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|حمله به خانه علی(ع)]]، قهر حضرت فاطمه(س) با [[شیخین|شِیْخَیْن]] و [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت او]].<ref>جعفریان، حیات فکری-سیاسی امامان شیعه، ۱۳۹۰ش، ص۵۸.</ref> از آنجا که علی(ع) به دست آوردن مقام خلافت را در تعارض با اهدافش (حفظ اسلام و زحمات [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]]) می‌دید، به ناچار مجبور به سکوت شد.<ref>پیشوایی، سیره پیشوایان، ۱۳۹۷ش، ص۷۱.</ref> | [[جواد محدثی]]، مؤلف [[فرهنگ غدیر (کتاب)|کتاب فرهنگ غدیر]]، تعبیر سکوت ۲۵ ساله را تعبیر دقیقی نمی‌داند، چرا که علی(ع) برای اثبات حقانیت خود بارها احتجاج کرد و نسبت به عملکرد خلفای سه‌گانه برخورد انتقادآمیز و نصحیت‌گرانه داشت.<ref>محدثی، فرهنگ غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref> اختلاف امام علی(ع) با مخالفانش، روز به روز آشکارتر می‌شد و مشکلاتی را در روابط آنان پدید آورد؛ مانند [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|حمله به خانه علی(ع)]]، قهر حضرت فاطمه(س) با [[شیخین|شِیْخَیْن]] و [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت او]].<ref>جعفریان، حیات فکری-سیاسی امامان شیعه، ۱۳۹۰ش، ص۵۸.</ref> از آنجا که علی(ع) به دست آوردن مقام خلافت را در تعارض با اهدافش (حفظ اسلام و زحمات [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]]) می‌دید، به ناچار مجبور به سکوت شد.<ref>پیشوایی، سیره پیشوایان، ۱۳۹۷ش، ص۷۱.</ref> | ||
علی بن ابی‌طالب در [[خطبه شقشقیه|خطبۀ معروف به شِقشِقیّه]] مسائل مربوط به [[خلافت|خلافت پیامبر(ص)]] را به صورت صریح بیان کرده،<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> از خلیفه‌شدن خلفای پیش از خود شکایت می‌کند.<ref>بحرانی، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۵۱.</ref> در این خطبه، دوره کامل تاریخ سه خلیفه نخست از نگاه امام(ع) بیان می‌شود. از مباحث اصلی این خطبه می‌توان به مسئله خلافت، اوضاع سیاسی عصر سه خلیفه اول، علت سکوت ۲۵ ساله و انگیزه‌های پذیرش خلافت اشاره کرد.<ref>نگاه کنید به: نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳، ص۴۸-۵۰.</ref> به گفته برخی نویسندگان، مردم با دیدن کاستی‌های حکومت خلفای سه‌گانه به ارزش علی(ع) پی بردند، به همین دلیل با کشته شدن عثمان برای حاکم شدن امام علی(ع) پافشاری کردند.<ref>زمانی، نهج البلاغه، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۱۳۴.</ref> | |||
الگو گرفتن از سکوت ۲۵ سالۀ امام علی به منظور دستیابی به وحدت اسلامی، از امور ضروری برای مسلمانان دانسته شده است، تا به وسیله آن بتوانند از تسلط دشمنان اسلام جلوگیری کنند.<ref>جباری، «اتحاد و انسجام، ضرورتی تاریخی»، ص۴.</ref> | الگو گرفتن از سکوت ۲۵ سالۀ امام علی به منظور دستیابی به وحدت اسلامی، از امور ضروری برای مسلمانان دانسته شده است، تا به وسیله آن بتوانند از تسلط دشمنان اسلام جلوگیری کنند.<ref>جباری، «اتحاد و انسجام، ضرورتی تاریخی»، ص۴.</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۱: | ||
== چرایی سکوت == | == چرایی سکوت == | ||
به باور شیعیان، اگر چه | به باور شیعیان، اگر چه علی بن ابی‌طالب نخستین جانشین پیامبر بود،<ref>برای دیدن برخی استدلال‌ها نمونه نگاه کنید به: سید مرتضی، الذخیره، ۱۴۱۱ق، ص۴۳۷-۴۸۳؛ ابن‌نوبخت، الیاقوت، ۱۴۱۳ق، ص۸۰-۸۶؛ حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۲۹۹-۳۶۵؛ محقق لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۸۵-۵۳۸.</ref> اما وی برای حفظ منافع جامعه دینی و وحدت اسلامی سکوت و با خلفا همکاری کرد.<ref>دانش، «تعامل امام علی(ع) با خلفا در جهت وحدت اسلامی»، ص۱۱۰.</ref> به نظر [[محمدتقی مصباح یزدی]]، از نظریه‌پردازان حوزه علمیه قم، اگر چه علی(ع) در همان دورۀ ۲۵ ساله می‌توانست بر مردم حکومت کند و حکومت او مَشروعیّت داشت، اما از آنجا که مردم با او بیعت نکرده بودند و حکومتش نزد مردم مَقبولیّت نداشت، از حکومت کردن بر آنان خودداری کرد و حکومتش را با زور و قدرت بر مردم تحمیل نکرد.<ref>مصباح یزدی، پاسخ به پرسش‌ها، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۹.</ref> | ||
در مقابلِ این دیدگاه، [[مهدی بازرگان]] و [[مهدی حائری یزدی]]، از پژوهش‌گران شیعه، معتقدند حق حکومت، تنها با انتخاب مردم است و خدا و پیامبران و امامان، به خودی خود، حق حکومت ندارند.<ref>بازرگان، بعثت (۲)، ۱۳۸۷ش، ص۲۹۸؛ حائری، حکمت و حکومت، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۹-۲۱۲.</ref> به نظر آنان سکوت امام علی(ع) در همین راستا تفسیر می‌شود.<ref>بازرگان، بعثت (۲)، ۱۳۸۷ش، ص۲۹۹.</ref> به گفته محمدحسن قَرامَلِکی، از استادان حوزه علمیه قم، طرفداران سِکولاریزم با تمسک به سکوت ۲۵ ساله امام علی(ع)، بر درستی [[سکولاریزم]] استدلال کرده‌اند.<ref>قرامکی، «جامعه مدنی، سکولار یا دینی»، ص۲۱۰-۲۱۱.</ref> [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز معتقدند مسئله جانشینیِ پیامبر به مردم واگذار شده است.<ref>تفتازانی، شرح المقاصد، ۱۴۱۲ق، ج ۵، ص۲۶۲.</ref> آنان فکر می‌کنند علی(ع) خود را جانشینِ تعیین‌شده از سوی پیامبر نمی‌دانست؛ به همین دلیل، وقتی بعد از [[قتل عثمان|کشته‌شدن عثمان]] مردم از علی(ع) خواستند که خلیفه شود، از پذیرش آن خودداری می‌کرد.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه،۱۴۰۴ش، ج۷، ص۳۴.</ref> | در مقابلِ این دیدگاه، [[مهدی بازرگان]] و [[مهدی حائری یزدی]]، از پژوهش‌گران شیعه، معتقدند حق حکومت، تنها با انتخاب مردم است و خدا و پیامبران و امامان، به خودی خود، حق حکومت ندارند.<ref>بازرگان، بعثت (۲)، ۱۳۸۷ش، ص۲۹۸؛ حائری، حکمت و حکومت، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۹-۲۱۲.</ref> به نظر آنان سکوت امام علی(ع) در همین راستا تفسیر می‌شود.<ref>بازرگان، بعثت (۲)، ۱۳۸۷ش، ص۲۹۹.</ref> به گفته محمدحسن قَرامَلِکی، از استادان حوزه علمیه قم، طرفداران سِکولاریزم با تمسک به سکوت ۲۵ ساله امام علی(ع)، بر درستی [[سکولاریزم]] استدلال کرده‌اند.<ref>قرامکی، «جامعه مدنی، سکولار یا دینی»، ص۲۱۰-۲۱۱.</ref> [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز معتقدند مسئله جانشینیِ پیامبر به مردم واگذار شده است.<ref>تفتازانی، شرح المقاصد، ۱۴۱۲ق، ج ۵، ص۲۶۲.</ref> آنان فکر می‌کنند علی(ع) خود را جانشینِ تعیین‌شده از سوی پیامبر نمی‌دانست؛ به همین دلیل، وقتی بعد از [[قتل عثمان|کشته‌شدن عثمان]] مردم از علی(ع) خواستند که خلیفه شود، از پذیرش آن خودداری می‌کرد.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه،۱۴۰۴ش، ج۷، ص۳۴.</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۴: | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = {{سخ}}{{حدیث|أَفْلَحَ مَنْ نَهَضَ بِجَنَاحٍ أَوِ اسْتَسْلَمَ فَأَرَاحَ هَذَا مَاءٌ آجِنٌ وَ لُقْمَةٌ يَغَصُّ بِهَا آكِلُهَا وَ مُجْتَنِي الثَّمَرَةِ لِغَيْرِ وَقْتِ إِينَاعِهَا كَالزَّارِعِ بِغَيْرِ أَرْضِهِ.|ترجمه=هر که با یاوری برخاست روی رستگاری بیند، و گر نه گردن نهد و آسوده نشیند که خلافت بدینسان همچون آبی بدمزه و نادلپذیر است، و لقمه‌ای گلوگیر، و آن که میوه را نارسیده چیند همچون کشاورزی است که زمین دیگری را برای کشت گزیند.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبۀ ۵، ص۵۲.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = {{سخ}}{{حدیث|أَفْلَحَ مَنْ نَهَضَ بِجَنَاحٍ أَوِ اسْتَسْلَمَ فَأَرَاحَ هَذَا مَاءٌ آجِنٌ وَ لُقْمَةٌ يَغَصُّ بِهَا آكِلُهَا وَ مُجْتَنِي الثَّمَرَةِ لِغَيْرِ وَقْتِ إِينَاعِهَا كَالزَّارِعِ بِغَيْرِ أَرْضِهِ.|ترجمه=هر که با یاوری برخاست روی رستگاری بیند، و گر نه گردن نهد و آسوده نشیند که خلافت بدینسان همچون آبی بدمزه و نادلپذیر است، و لقمه‌ای گلوگیر، و آن که میوه را نارسیده چیند همچون کشاورزی است که زمین دیگری را برای کشت گزیند.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبۀ ۵، ص۵۲.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
[[ابن‌میثم بحرانی|ابن‌میثم بَحرانی]]، مؤلف [[مصباح السالکین (کتاب)|کتاب مِصباحُ السالِکین]]، با استناد به [[خطبه ۵ نهج البلاغه]] معتقد است، | [[ابن‌میثم بحرانی|ابن‌میثم بَحرانی]]، مؤلف [[مصباح السالکین (کتاب)|کتاب مِصباحُ السالِکین]]، با استناد به [[خطبه ۵ نهج البلاغه]] معتقد است، علی بن ابی‌طالب پس از [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|جریان سقیفه]]، شرایط مناسب را برای بازپس‌گیری خلافت نمی‌دید و به همین دلیل مطالبه حق خود را چیدن میوه، در زمان نامناسب می‌دانست.<ref>بحرانی، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۷۸.</ref> [[محمدتقی جعفری]]، از شارحان نهج البلاغه، معتقد است خوش‌بینی مردم به یکدیگر و شایعه رضایت علی(ع) به ماجرای سقیفه، مردم را از آمادگی پذیرش حکومت امام علی محروم ساخت.<ref>جعفری، شرح نهج‌البلاغه، ۱۳۷۶ش، خطبه ۵.</ref> | ||
=== جلوگیری از فروپاشی جامعه اسلامی === | === جلوگیری از فروپاشی جامعه اسلامی === | ||
[[شیخ مفید]] در کتاب [[الفصول المختارة (کتاب)|الفُصولُ المُخْتاره]]، جلوگیری از تفرقه میان مسلمانان را دلیل سکوت امام علی(ع) دانسته است.<ref>شیخ مفید، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۲۵۸.</ref> مطابق روایتی که شیخ مفید در [[الامالی (شیخ صدوق)|کتاب اَمالی]] نقل کرده، علی(ع) دلیل چشم‌پوشیِ خود از خلافت را حفظ اتحاد اسلامی و احساس خطر از بازگشت کفر دانسته است؛<ref>شیخ مفید، الأمالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۵۵.</ref> چنان‌که در [[نامه ۶۲ نهج البلاغه]] نیز به این دلیل اشاره شده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، نامۀ ۶۲، ص۴۵۱.</ref> همچنین هنگامی که [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] | [[شیخ مفید]] در کتاب [[الفصول المختارة (کتاب)|الفُصولُ المُخْتاره]]، جلوگیری از تفرقه میان مسلمانان را دلیل سکوت امام علی(ع) دانسته است.<ref>شیخ مفید، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۲۵۸.</ref> مطابق روایتی که شیخ مفید در [[الامالی (شیخ صدوق)|کتاب اَمالی]] نقل کرده، علی(ع) دلیل چشم‌پوشیِ خود از خلافت را حفظ اتحاد اسلامی و احساس خطر از بازگشت کفر دانسته است؛<ref>شیخ مفید، الأمالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۵۵.</ref> چنان‌که در [[نامه ۶۲ نهج البلاغه]] نیز به این دلیل اشاره شده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، نامۀ ۶۲، ص۴۵۱.</ref> همچنین هنگامی که [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] همسرش را به بازپس‌گیری خلافت تشویق کرد، علی(ع) با اشاره به صدای [[مؤذن|مؤذنی]] که می‌آمد، باقی‌ماندن [[اسلام]] را دلیل سکوت خود دانست.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۱۱۳.</ref> امام علی در دوران صبر خود، اجازه نمی‌داد هیچ فردی به بهانه از بین رفتن حق خلافتش، در جامعه مسلمانان اختلاف افکند.<ref>آقانوری، امامان شیعه و وحدت اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۷۱.</ref> | ||
=== خطر حملۀ رومیان === | === خطر حملۀ رومیان === | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۷: | ||
== بیعت‌گرفتن از امام علی == | == بیعت‌گرفتن از امام علی == | ||
{{اصلی|بیعت‌کردن امام علی با خلفا}} | {{اصلی|بیعت‌کردن امام علی با خلفا}} | ||
بر اساس گزارش‌های | بر اساس گزارش‌های تاریخی،علی بن ابی‌طالب و برخی صحابه در روزهای نخست رحلت پیامبر، از بیعت کردن با ابوبکر خودداری کردند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ۲، ص۱۲۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۸۶؛ ابن‌قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۸؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۰۱.</ref> یاران امام علی(ع) در اعتراض به خلافت ابوبکر، در [[خانه حضرت فاطمه(س)]] تَحَصُّن کرده بودند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ۲، ص۱۲۶.</ref> ابوبکر، [[عمر بن خطاب|عُمَر]] را برای گرفتن بیعت به آنجا فرستاد و او تهدید کردن در صورت بیعت نکردن، خانه را با اهلش به آتش خواهد کشید.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۸۶.</ref> پس همه، جز علی(ع) بیرون آمدند و بیعت کردند.<ref>ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰.</ref> مطابق برخی گزارش‌ها، هیچ‌یک از [[بنی هاشم]] تا هنگامی که علی(ع) بیعت نکرد، دست بیعت به ابوبکر ندادند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۰۸</ref> ابوبکر در آخرین روزهای زندگی خود از حمله به خانه فاطمه(س) اظهار پشیمانی کرد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۴۳۰-۴۳۱؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۰۱؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۳۷.</ref> | ||
اگر چه منابع تاریخی در بیعت کردن امام علی(ع) با ابوبکر اختلاف دارند، اما مطابق گزارش مشهورتر،<ref>آقانوری، امامان شیعه و وحدت اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۷۵.</ref> علی(ع) پس از شش ماه، با نارضایتی بیعت کرد<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۰۸؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۲۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۸۶؛ ابن‌حبان، کتاب الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۱۷۰-۱۷۱.</ref> و حتی افراد دیگری را که تا آن زمان از بیعت خودداری کرده بودند، به انجام آن کار تشویق کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۸، ص۳۹۲.</ref> البته در برخی گزارش‌ها نیز آمده است علی(ع) ساعاتی پس از بیعت عمومی با ابوبکر بیعت کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۸۵، و ص۵۸۷.</ref> شیخ مفید معتقد است علی(ع) هیچ‌گاه با خلفای سه‌گانه بیعت نکرده است.<ref>شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۵۶-۵۷.</ref> | اگر چه منابع تاریخی در بیعت کردن امام علی(ع) با ابوبکر اختلاف دارند، اما مطابق گزارش مشهورتر،<ref>آقانوری، امامان شیعه و وحدت اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۷۵.</ref> علی(ع) پس از شش ماه، با نارضایتی بیعت کرد<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۰۸؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۲۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۸۶؛ ابن‌حبان، کتاب الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۱۷۰-۱۷۱.</ref> و حتی افراد دیگری را که تا آن زمان از بیعت خودداری کرده بودند، به انجام آن کار تشویق کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۸، ص۳۹۲.</ref> البته در برخی گزارش‌ها نیز آمده است علی(ع) ساعاتی پس از بیعت عمومی با ابوبکر بیعت کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۸۵، و ص۵۸۷.</ref> شیخ مفید معتقد است علی(ع) هیچ‌گاه با خلفای سه‌گانه بیعت نکرده است.<ref>شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۵۶-۵۷.</ref> | ||
| خط ۷۰: | خط ۶۹: | ||
=== فتوحات === | === فتوحات === | ||
{{اصلی|فتوحات مسلمانان}} | {{اصلی|فتوحات مسلمانان}} | ||
در دوره حکومت خلفای سه‌گانه، جنگ‌هایی با هدف فتح ایران، روم و آفریقا صورت گرفت و بسیاری از آن مناطق به دست مسلمانان فتح شد.<ref>حسن‌بیگی، «فتوحات پس از رحلت پیامبر(ص)، زمینه‌ها و پیامدها»، ص۸۴.</ref> | در دوره حکومت خلفای سه‌گانه، جنگ‌هایی با هدف فتح ایران، روم و آفریقا صورت گرفت و بسیاری از آن مناطق به دست مسلمانان فتح شد.<ref>حسن‌بیگی، «فتوحات پس از رحلت پیامبر(ص)، زمینه‌ها و پیامدها»، ص۸۴.</ref> پس از آنکه علی بن ابی‌طالب به خلافت رسید، فتوحات متوقف شد و او هیچ اقدامی در راستای گسترش فتوحات انجام نداد.<ref>خضری و سیدی، «ایستایی فتوح به دوران خلافت امام علی»، ص۴۶.</ref> مقاله‌های بسیاری به موضع‌گیری امام علی(ع) نسبت به فتوحات پرداخته‌اند.<ref>گوهری فخرآباد، «فتوحات و مشروعیت خلفای راشدین»، ص۷-۸.</ref> برخی از این مقالات با اشاره به توقف فتوحات در دوره خلافت امام علی و عدم مشارکت او در آن جنگ‌ها، نتیجه گرفته‌اند که امام علی مخالف این فتوحات بوده است.<ref>گوهری فخرآباد، «فتوحات و مشروعیت خلفای راشدین»، ص۷-۸.</ref> بنا بر گزارش [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] در [[مروج الذهب و معادن الجوهر (کتاب)|کتاب مُروجُ الذَّهَب]]، هنگامی که عمر از علی(ع) درخواست کرد در [[فتح ایران]] شرکت کند، علی(ع) نپذیرفت.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۱۰.</ref> علی در دوره دو خلیفه اول، گاهی در زمینه فتوحات مشورت‌هایی می‌داد که در زمان عثمان خلیفه سوم از همان مشاوره نیز پرهیز کرد.<ref>رنجبر، «مواضع امام علی در برابر فتوحات خلفا»، ص۶۲.</ref> | ||
=== شورش مردم و قتل عثمان === | === شورش مردم و قتل عثمان === | ||