پرش به محتوا

آیه مودت: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۹۴۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۲
ویکی‌سازی
(ویکی‌سازی تا دیدگاه اهل سنت)
(ویکی‌سازی)
خط ۴۸: خط ۴۸:


===دیدگاه اهل‌سنت===
===دیدگاه اهل‌سنت===
عالمان اهل‌سنت در تفسیر مصادیق «قربی» اختلاف‌نظر دارند؛ [[حاکم حسکانی]] از محدثان اهل‌سنت در قرن پنجم هجری، در کتاب [[شواهد التنزیل]]، هفت روایت را نقل کرده که بر اساس آنها منظور از «القربی» حضرت علی(ع)، فاطمه(س) و [[حسنین(ع)|حَسَنَین(ع)]] است،<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۸۹-۱۹۶.</ref> برخی می‌گویند واژه "قربی" به معنی قرابت و خویشاوندی است نه خویشاوند<ref>زمخشری، الکشاف، دارالمعرفه، ج۴، ص۲۱۹.</ref> و حرف (فی) به معنای سببیت است،<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.</ref> خطاب آیه نیز نسبت به [[قریش]] است؛ یعنی خدای تعالی به پیامبرش دستور می‌دهد که از قریش بخواهد اگر ایمان نمی‌آورند، حداقل به دلیل قرابت و خویشاوندی با پیامبر،‌ با او دشمنی نکنند.<ref>طبری، جامع البیان، دارالمعرفه، ج ۲۵، ص۱۵.</ref>
عالمان اهل‌سنت در تفسیر مصادیق «قربی» اختلاف‌نظر دارند؛ [[حاکم حسکانی]] از محدثان اهل‌سنت در قرن پنجم هجری، در کتاب [[شواهد التنزیل]]، هفت روایت را نقل کرده که بر اساس آنها منظور از «القربی» حضرت علی(ع)، فاطمه(س) و [[حسنین(ع)|حَسَنَین(ع)]] است،<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۸۹-۱۹۶.</ref> به‌باور زمخشری نیز واژه «قربی» به‌معنای قرابت و خویشاوندی است نه خویشاوند و خویشاوندان،<ref>زمخشری، الکشاف، دارالمعرفه، ج۴، ص۲۱۹.</ref> و بدین ترتیب یعنی خداوند به پیامبر دستور می‌دهد که از قریش بخواهد اگر ایمان نمی‌آورند، حداقل به‌دلیل قرابت و خویشاوندی،‌ با پیامبر دشمنی نکنند.<ref>طبری، جامع البیان، دارالمعرفه، ج۲۵، ص۱۵.</ref>
# بعضی هم گفته‌اند: مراد از "قربی" خویشان پیامبر از جهت [[آمنه بنت وهب|آمنه]] مادر پیامبر هستند که در [[مدینه]] ساکن بودند و آیه نیز خطاب به [[انصار]] است. بر اساس این قول، انصار مالی برای پیامبر آوردند تا به مصارف شخصی خود برساند، رسول خدا(ص) آن مال را رد کرد و به انصار خطاب کرد: من از شما مزدی نمی‌خواهم، تنها مزدم این باشد که با خویشانم که در بین شمایند (خویشان مادری) موّدت و دوستی کنید.<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.</ref>
 
#بعضی دیگر گفته‌اند: مراد از مودت به قربی؛ دوستی مسلمانان با خویشانشان است؛ یعنی [[صله رحم|صلۀ رحم]]. و آیه معنایش این است که بگو: من از شما مزدی نمی‌خواهم مگر این که با نزدیکان خودتان دوستی داشته باشید.<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۱.</ref>
بنابر آنچه آلوسی، از مفسران اهل‌سنت، ذکر کرده، نظرات دیگری نیز در این باره وجود دارد که مقصود از «قربی» [[آمنه بنت وهب|آمنه]] مادر پیامبر بوده،<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.</ref> یا آنکه مراد از مودت به قربی، دوستی مسلمانان با خویشان خودشان است؛ یعنی [[صله رحم|صلۀ رحم]].<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۱.</ref>
#بعضی نیز بیان داشتند: معنای "قربی" [[تقرب]] به خداست و "مودت به قربی" عبارت است از مودت به خدا از راه تقرب جستن به او به وسیله اطاعت از فرامینش؛ یعنی از شما اجری نمی‌خواهم مگر اینکه به وسیله تقرب جستن به خدا، به او مودت کنید.<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۱-۳۲.</ref><br>
در هر حال، بزرگان اهل سنت بر وجوب مودت و دوستی نسبت به اهل‌ بیت پیامبر(ص) تصریح نموده و به آن پای‌بند بوده‌اند، که اشعار [[شافعی]] یکی از نمونه‌های روشن این ادعاست:<br>
یا آلَ بَیتِ رَسولِ الله حُبُّکُمُ | فَرضٌ مِنَ الله فی القُرآنِ أنزَلَهُ | یَکفیکُم فی عَظیم الفخر انّکم | مَن لم یُصَلّ عَلَیکم لا صَلاة له<br> ترجمه:‌ ای خاندان پیامبر، دوستی شما، فریضه‌ای است که خدا در قرآن فرستاده است. در بزرگی مقام شما همین بس که هر کس بر شما درود نفرستد، نمازش باطل است. <ref>ابراهیم سلیم، دیوان الامام الشافعی،‌ قاهره، ص۱۲۱.</ref>


==فلسفه مودت اهل بیت==
==فلسفه مودت اهل بیت==
علامه طباطبایی درباره علت سفارش پیامبر بر محبت اهل بیت می‌نویسد:<br>
سید محمدحسین طباطبایی، از مفسران شیعه، با اتکا به روایاتی از جمله [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]]، دلیل وجوب مودت و محبت به اهل‌بیت را بدان دلیل دانسته است که اهل‌بیت مرجع علمی مردم قرار گیرند و بدین ترتیب مودت به اهل‌بیت چیزی جز بقا و تداوم رسالت پیامبر نیست و گرچه محبت به اهل‌بیت، «اجر» خوانده شده، اما در حقیقت نفعی است که عاید خود بشر می‌شود، نه آنکه به اهل‌بیت نفعی رسانده شود.<ref>طباطبایی، المیزان، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج۱۸، ص۴۶.</ref> همانطور که در آیه‌ای دیگر از قرآن کریم چنین آمده است: «قُلْ مَا سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ»؛ بگو آنچه من از شما [به‌عنوان] مزد رسالت خواستم، آن هم برای شما [و به‌نفع شما] است.<ref>سوره سبأ، آیه ۴۷.</ref>
اگر به روایاتی که از [[فریقین]] از [[رسول خدا(ص)]] رسیده و مردم را در فهم کتاب خدا و معارف دین به [[اهل بیت(ع)|اهل‌بیت(ع)]] ارجاع داده -مانند [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]]- دقت کنیم، شکی باقی نمی‌ماند که علت وجوب مودت اهل‌بیت و اجر [[نبوت|رسالت]] قرار دادن آن، به این دلیل است که این محبت موجب شود تا اهل‌بیت مرجع علمی مردم قرار گیرند. پس مودتی که اجر رسالت فرض شده، چیزی جز خود رسالت و بقا و دوام آن نیست و مفاد [[آیه]] شریفه، هیچ مغایرتی با آیات دیگر که اجر رسالت را نفی می‌کنند، ندارد.<br>
بنابراین تفسیر، مودت اهل بیت در ظاهر اجر خوانده شده، وگرنه حقیقت آن، همان چیزی است که سایر آیات این باب (نفی اجر رسالت) برآن دلالت دارد و چیزی دیگر غیر آن را نمی‌گوید؛ چون اجری که در این آیه درخواست شده، نفعی است که عاید خود بشر می‌گردد نه عاید عترت.<ref>طباطبایی، المیزان، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ج۱۸، ص۴۶.</ref> همانطور که در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «قُلْ مَا سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ»؛ ترجمه: بگو: آنچه من از شما [به عنوان] مزد رسالت خواستم آن هم برای شما [و به نفع شما] است.<ref>سوره سبأ، آیه ۴۷.</ref>


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
خط ۷۴: خط ۶۹:
{{منابع}}
{{منابع}}
*آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر قرآن العظیم، محقق علی عبدالباری عطیه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
*آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر قرآن العظیم، محقق علی عبدالباری عطیه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
*ابوحمزه ثمالی، ثابت بن دینار، تفسیرالقرآن الکریم لأبی حمزة ثابت بن دینار الثمالی، تحقیق عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، بیروت، دارالمفید، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
*ابن‌حنبل، احمد، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب، تحقیق سید عبدالعزیز طباطبایی، قم، دارالتفسیر، ۱۴۳۳ق.
*ابن‌حنبل، احمد، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب، تحقیق سید عبدالعزیز طباطبایی، قم، دارالتفسیر، ۱۴۳۳ق.
*ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بی‌تا.
*ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بی‌تا.
*ابوحمزه ثمالی، ثابت بن دینار، تفسیرالقرآن الکریم لأبی حمزة ثابت بن دینار الثمالی، تحقیق عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، بیروت، دارالمفید، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
*بابایی، علی‌اکبر، «پژوهشی در آیه مودّت»، ماهنامه معرفت، شماره ۴۸، ۱۳۸۰ش.
*بابایی، علی‌اکبر، «پژوهشی در آیه مودّت»، ماهنامه معرفت، شماره ۴۸، ۱۳۸۰ش.
*بحرانی، هاشم بن سلیمان، غایةالمرام و حجةالخصام، محقق علی عاشور، بیروت، موسسة التاریخ العربی، بی‌تا.
*بحرانی، هاشم بن سلیمان، غایةالمرام و حجةالخصام، محقق علی عاشور، بیروت، موسسة التاریخ العربی، بی‌تا.
خط ۸۲: خط ۷۷:
*حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق.
*حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق.
*دروزة محمد عزت، التفسیر الحدیث، قاهره، دار إحیاء الکتب العربیة، ۱۳۸۳ق.
*دروزة محمد عزت، التفسیر الحدیث، قاهره، دار إحیاء الکتب العربیة، ۱۳۸۳ق.
* راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
*راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
*زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، محقق مصطفی حسین احمد، بیروت، دارالکتب العربی، بی‌تا.
*زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، محقق مصطفی حسین احمد، بیروت، دارالکتب العربی، بی‌تا.
*شوشتری، نورالله بن شریف الدین، احقاق الحق و ازهاق الباطل، محقق شهاب الدین مرعشی، قم، مکتبة آیت الله المرعشی، ۱۴۰۹ق.
*شوشتری، نورالله بن شریف الدین، احقاق الحق و ازهاق الباطل، محقق شهاب الدین مرعشی، قم، مکتبة آیت الله المرعشی، ۱۴۰۹ق.
خط ۸۹: خط ۸۴:
*طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
*طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
*علامه حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، بی‌تا.
*علامه حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، بی‌تا.
* فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
*فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
*کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تحقیق محمد الکاظم، تهران، وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌، ۱۴۱۰ق.
*کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تحقیق محمد الکاظم، تهران، وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌، ۱۴۱۰ق.
{{پایان}}
{{پایان}}


خط ۱۰۴: خط ۹۸:
  | کپی‌کاری = ندارد<!--از منبع مردود، از منبع خوب، -->
  | کپی‌کاری = ندارد<!--از منبع مردود، از منبع خوب، -->
  | استناد به منابع مناسب = کامل<!--ندارد، ناقص، -->
  | استناد به منابع مناسب = کامل<!--ندارد، ناقص، -->
  | جانبداری = دارد<!--، ندارد-->
  | جانبداری = ندارد<!--، ندارد-->
  | رسا بودن = ندارد<!--، دارد-->
  | رسا بودن = دارد<!--، دارد-->
  | جامعیت = ندارد<!--، دارد-->
  | جامعیت = دارد<!--، دارد-->
  | زیاده‌نویسی = ندارد<!--دارد، -->
  | زیاده‌نویسی = ندارد<!--دارد، -->
  | تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}-->
  | تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}-->
۴۴۱

ویرایش