بحار الانوار (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| مشخصات نشر =

}}

مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است که در دوره‌های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌شود.  

نرم افزار موضوعی بحارالانوار با هدف دستیابی راحت‌تر محققان به مطالب این کتاب تولید و منتشر شده است.

{{اصلی| محمدباقر مجلسی}}

محمدباقر مجلسی معروف به علامه مجلسی یا مجلسی دوم (۱۰۳۷-۱۱۱۰ق)، از معروف‌ترین فقها و [[:رده:محدثان|محدثان]] در [[جهان اسلام]] است. وی از صاحب‌منصبان با نفوذ [[شیعه]] در عصر [[صفویان|صفویه]] است. در علوم مختلف اسلامی مانند [[تفسیر قرآن|

تفسیر]]، [[علوم حدیث|حدیث]]، [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، تاریخ، [[علم رجال|رجال]] و [[درایة الحدیث|درایه]]، [[فلسفه اسلامی|فلسفه]]، منطق، ریاضیات، ادبیات، لغت، جغرافیا، طب، نجوم و [[علوم غریبه]] متخصص بود.

مجلسی در مقدمه بحارالانوار انگیزهٔ خود را از تألیف بحارالانوار چنین ذکر می‌کند:

::سبب تألیف کتاب این است که من در دانش آموزی در انواع علوم حریص بودم و بعد از سپری کردن بخشی از عمر در دانش‌های گوناگون و اندیشیدن به ثمرات و غایات این علوم دریافتم که علم، تنها از چشمه [[وحی]] و روایات [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل بیت]] حاصل می‌شود و در [[آخرت]] تنها این دانش سودمند است. از این رو به اخبار و روایات معصومین(ع) پرداخته‌ام.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲.</ref>

او می‌گوید: «مانند این کتاب تاکنون نوشته نشده و امید است این کتاب، تا [[قیام امام مهدی(عج)|قیام قائم آل محمد(ص)]]، مرجع فضلا و طالبان علم و منبع تحقیق تمام کسانی باشد که در پی تحصیل علوم [[امامان شیعه|ائمه اطهار]] هستند وی هم‌چنان اظهار امیدواری کرده که کتابش باعث خواری دشمنان بی‌دین و ذخیره‌ و مایه شادمانی و آرامش و نوری برای قیامتش باشد.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۶.</ref>

عزم مؤلف بر نگاشتن این کتاب از ۱۰۷۰ق‌، پس از نگارش کتاب ''فهرس مصنفات الاصحاب‌'' جزم شده است و اولین تاریخ ثبت شده در خود کتاب ۱۰۷۲ق است‌<ref>نک: علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۳، ص۲۵۵.</ref> و پیش‌نویس آن در ۱۱۰۴ یا ۱۱۰۶ق به پایان رسیده است‌، هر چند پاک‌نویس کتاب تا پس از فوت مؤلف و توسط شاگردان او همچنان ادامه داشته است‌.<ref>امین‌، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۹، ص۱۸۳.</ref>

مجلسی هرچند در تألیف بحار در نیمۀ دوم عمر و بعد از تکمیل مدارج علمی و تألیف بیشتر کتاب هایش از همکاری بعضی فضلا و حمایت مالی حکومت صفوی و تسهیلات و امکانات در گردآوری منابع برخوردار بود، به شهادت نسخه‌های موجود و قراین دیگر، کار اصلی را شخصاً انجام می‌داد. <ref>بنیاد دائرة المعارف اسلامی، دانشنامه جهان اسلام، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۵۲۲.</ref>

گفته شده بحارالانوار به عنوان دائرة المعارف بزرگ احادیث شیعه لقب گرفته است.<ref>مطیع، «بحارالانوار»، ص۳۷۰.</ref>

{{جوامع روایی شیعه}}

[[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] در ابتدای کتاب بیش از ۳۸۷ کتاب از منابع [[شیعه|شیعی]] را نام می‌برد که نام ۲۵ مؤلف دیده می‌شود. وی از منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] برای حجت آوردن و تأیید روایات شیعی نیز استفاده کرده که تعداد آن‌ها به ۸۵ کتاب می‌رسد. او در تألیف بحارالانوار از منابع لغت و شروح نیز بهره برده است. مجلسی، منابعی را در حین تألیف کتاب نام می‌برد.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۶–۲۶.</ref>

در ذیل عناوین کتاب‌های بحار مبنی بر چاپ سنگی (۲۵ جلد) و چاپ امروزی (۱۱۰ جلد) بیان شده است:

{{ستون|۲}}

</ref>

[[پرونده:معجم موضوعی بحار.jpg|بندانگشتی|معجم موضوعی بحار با قابلیت‌هایی نظیر ارائه ۲۱۹۲۹ کلید واژه، ۱۰۸۷۱۰ نمایه و مدخل، همراه با ۱۲۲۹۱۹ موضوع برداشت شده از کتاب بحار الانوار و امکان جستجوی مفهومی از طریق فهرست کلید واژه‌ها، نمایه‌ها و موضوعات از نرم افزارهای قابل استفاده در تحقیقات است]]

بر این کتاب فهرست‌ها، استدراک‌ها، ترجمه‌ها، معجم‌ها و راهنماهای زیادی نگاشته شده است که طبق ادعای انصاری قمی تعدادشان به بیش از ۱۵۰ عنوان می‌رسد.<ref>انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۱، ص۲۴.</ref>

مهم‌ترین و معروف‌ترین اثری که پیرامون بحارالانوار تألیف گردیده، کتاب «[[سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار (کتاب)|سفینة البحار]]» اثر [[شیخ عباس قمی]] است.

{{ستون-شروع|۲}}

{{پایان}}

{{ستون-شروع|۲}}

{{پایان}}

{{ستون-شروع|۲}}

* ترجمه جلد اول بحارالانوار اثر شاهزاده سلطان محمد بلنداختر هندی.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۳۸۹ق، ج۴، ص۸۲.</ref>

{{پایان}}

{{ستون-شروع|۲}}

* ''منتخب الآثار من بحارالانوار'' اثر [[آیت الله مکارم شیرازی]].

{{پایان}}

نخستین چاپ بحار الانوار، توسط محمدحسن اصفهانی امین دارالضرب، معروف به کمپانی و پس از او توسط فرزندش محمدحسین امین‌الضرب، در ۲۵ جلد، در سال ۱۳۱۵ق/۱۲۷۶ش به پایان رسید.<ref>مهدوی، صورت هزینه‌ها و مخارج چاپ بحار الانوار، مقدمه، ص۱۲.</ref> این چاپ به چاپ سنگی کمپانی مشهور شد. چاپ‌های دیگر توسط «[[دار الکتب الاسلامیة|دارالکتب الاسلامیه]]» و «[[مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث|آل البیت]]» است که در ۱۱۰ جلد به چاپ رسیده است. موسسه الوفاء [[بیروت]] هم این کتاب را به همراه تعلیقات عده‌ای از علما از جمله تعلیقات [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] منتشر کرده است.

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع}}

* آثار چاپ‌شده شیخ عزیزالله عطاردی، سایت بنیاد محقق طباطبایی.