اهل کتاب: تفاوت میان نسخه‌ها

در بسیاری از باب‌های [[فقه]] اسلامی مانند [[طهارت]]، [[نماز]]، [[جهاد]]، [[ازدواج]] و [[صید و ذباحه]]، از زوایای مختلف درباره احکام اهل کتاب بحث شده است.اهل کتاب از سوی حاکم اسلامی بین پذیرش [[اسلام]] و التزام به شرایط [[ذمه|ذمّه]]، آزاد گذاشته می‌شوند و در صورت عدم پذیرش این دو امر، [[جهاد]] با آنان [[واجب]] است.

در [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، پیروان زرتشتی، یهودی و مسیحی به عنوان اهل کتاب پذیرفته شده‌اند.

کاربردهای گوناگون اهل کتاب و [[امیین]] در قرآن کریم، آشکارا نشان می‌دهد که این تعبیرها و این تقابل، مربوط به مدت‌ها پیش از ظهور اسلام بوده است. این تقسیم که پذیرش برتری فرهنگی اهل کتاب بر امیین را می‌نمایاند، با وجود تلخی حقیقتی که در پس آن نهفته بود، از سوی اکثریت بت پرست نیز در عمل پذیرفته شده بود.<ref>پاکتچی، «اهل‌ كتاب»، ص۴۱۵۴.</ref>

در تحلیل کاربردهای اهل کتاب در قرآن کریم، باید گفت که تقابل اهل کتاب و امّیین به عنوان یک طبقه‌بندی فرهنگی اجتماعی در جای‌جای قرآن بازتاب یافته است.<ref>مثلاً سوره آل عمران، آیه ۲۰.</ref> اما در قرآن کریم با وجود استفاده از دو تعبیر اهل کتاب و امیین با مفهوم‌های شناخته نزد عرب، از تغییرات بنیادی در طبقه بندی فرهنگی مردم عربستان سخن رفته که در عمل به انهدام این شرایط فرهنگی و انتفای موضوع تقابل امیین و اهل کتاب منجر شده است. بر این پایه باید بر این نکته تأکید کرد که دو اصطلاح اهل کتاب و امیین از فرهنگ قرآنی بر نیامده، بلکه میراثی از زبان پیشین عرب بوده است که با گسترش و پای‌گرفتن فرهنگ اسلامی دامنه رواج آن محدودتر شده است.<ref>پاکتچی، «اهل کتاب»، ج۱۰، ص۴۱۵۴.</ref>

از بارزترین نمودهای تلاش برای تغییر این شرایط، این [[آیه]] قرآنی است که در سخن از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام]](ص)، بر [[بعثت|مبعوث]] شدن او از میان «امیین» تأکید ورزیده، و آموختن کتاب و حکمت به امیین را از مهم‌ترین ثمرات [[نبوت]] او دانسته است.<ref>سوره جمعه، آیه ۶۲.</ref>

بدین گونه است که امیین دیگر اُمّی نماندند و امیت، دست کم با آن معنای خاص فرهنگی و اجتماعی خود در عصر پیش از اسلام، از صحنه عربستان محو گردید. در پایان رسالت پیامبر اسلام(ص)، با استثنا کردن شمار محدودی از [[یهود|یهودیان]] و [[مسیحی|مسیحیان]] اسلام آورده، در واقع باید توجه داشت که اکثریت مسلمانان را گروه پیشین امیین تشکیل می‌دادند و اکنون اهل کتاب با همان حوزه مصداقی پیش از اسلام، در برابر مسلمانان قرار می‌گرفتند که خود نیز به معنای لغوی، از اهل کتاب بودند؛ اگرچه هیچ‌گاه در اصطلاح با این نام خوانده نشده‌اند.<ref>پاکتچی، «اهل کتاب»، ج۱۰، ص۴۷۶.</ref>

در این که [[سامریان]] و صابئین از اهل کتابند یا نه، اختلاف است.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۹۸۵م، ج۲۴، ص۲۲-۲۴.</ref>

حیوان ذبح‌شده توسط اهل کتاب نزد مشهور فقها، [[حرام]] است؛ هر چند به هنگام [[ذبح شرعی|ذبح]]، نام [[خدا]] را بر آن ببرند. از دیدگاه‌های خلاف مشهور در میان [[امامیه]]، باید به حلیت ذبیحه اهل کتاب نزد [[ابن‌جنید اسکافی|ابن جنید اسکافی]]، [[ابن ابی عقیل عمانی]] و [[شیخ صدوق]] از پیشینیان، و کسانی چون [[شهید ثانی]] از متأخران اشاره کرد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۹۴ق، ج۳۶، ص۸۰.</ref>