پرش به محتوا

ابوبکر بن ابی‌قحافه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۲۲: خط ۲۲:
| آثار =
| آثار =
}}
}}
'''اَبوبَکْر بن ابی‌قُحافه''' (درگذشت [[سال ۱۳ هجری قمری|۱۳ق]])، از [[صحابه|صحابه پیامبر]]. او پس از درگذشت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]]، به همراه تعداد دیگری از صحابه در [[سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه بنی‌ساعده]] گرد آمدند تا علی‌رغم [[وصیت]] رسول خدا(ص) درباره [[خلافت امام علی(ع)|خلافت علی(ع)]]، خلیفه مسلمانان را انتخاب کنند. حاضران در سقیفه بنی‌ساعده، با ابوبکر به عنوان [[خلافت|خلیفه]] رسول خدا(ص) [[بیعت]] کردند. وی اولین خلیفه از [[خلفای راشدین]] از نگاه [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] است. او در نخستین سال‌های ظهور [[اسلام]] در [[مکه]]، مسلمان شد و در دیدگاه مشهور تاریخ‌نویسان، در هنگام [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]]، با وی هم‌سفر بود و به همراه پیامبر(ص) در [[کوه ثور|غار ثور]] پنهان شد. در حکومت او، حوادث بحث‌برانگیزی در تاریخ [[اسلام]] رخ داد؛ از جمله گرفتن [[فدک]] از [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]]، [[جنگ‌های رده|جنگ‌های ردّه]] و شروع [[فتوحات]].
'''اَبوبَکْر بن ابی‌قُحافه''' (درگذشت [[سال ۱۳ هجری قمری|۱۳ق]])، از [[صحابه|صحابه پیامبر]]. او پس از درگذشت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]]، به همراه تعداد دیگری از صحابه در [[سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه بنی‌ساعده]] گرد آمدند تا علی‌رغم [[وصیت]] رسول خدا(ص) درباره [[ولایت امام علی(ع)|خلافت علی(ع)]]، خلیفه مسلمانان را انتخاب کنند. حاضران در سقیفه بنی‌ساعده، با ابوبکر به عنوان [[خلافت|خلیفه]] رسول خدا(ص) [[بیعت]] کردند. وی اولین خلیفه از [[خلفای راشدین]] از نگاه [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] است. او در نخستین سال‌های ظهور [[اسلام]] در [[مکه]]، مسلمان شد و در دیدگاه مشهور تاریخ‌نویسان، در هنگام [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]]، با وی هم‌سفر بود و به همراه پیامبر(ص) در [[کوه ثور|غار ثور]] پنهان شد. در حکومت او، حوادث بحث‌برانگیزی در تاریخ [[اسلام]] رخ داد؛ از جمله گرفتن [[فدک]] از [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]]، [[جنگ‌های رده|جنگ‌های ردّه]] و شروع [[فتوحات مسلمانان|فتوحات]].


==شخصیت‌شناسی==
==شخصیت‌شناسی==
ابوبکر، بنابر برخی از روایات<ref>ابن اثیر الجزری، اسدالغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۲۳.</ref> و قرائنی همچون مدت عمر و تاریخ وفات وی، دو سال و چند ماه پس از [[عام الفیل]] (احتمالا در ۵۰ قبل از هجرت/۵۷۳ م) در [[مکه]] زاده شد.
ابوبکر، بنابر برخی از روایات<ref>ابن اثیر الجزری، اسدالغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۲۳.</ref> و قرائنی همچون مدت عمر و تاریخ وفات وی، دو سال و چند ماه پس از [[عام الفیل]] (احتمالا در ۵۰ قبل از هجرت/۵۷۳ م) در [[مکه]] زاده شد.


اسم وی در [[جاهلیت]]، عبدالکعبه بود و پس از [[اسلام]]، پیامبر(ص) وی را عبدالله خواند.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷.</ref> پدرش ابوقُحافه عثمان (درگذشت [[سال ۱۴ هجری قمری|۱۴ق]]) و مادرش امّ الخیر سَلْمی، بنت صخر بن عمرو بن کعب، هر دو از تیره تیم بودند و از طریق مُرّه،(مرّة بن کعب) نیای پنجم‌شان،(نیای ششم‌شان) <ref>https://hajj.ir/fa/86388</ref>با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نسبت داشتند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۶۹؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> در برخی روایات [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، نام وی عتیق ذکر شده؛<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۰؛ ابن اثیر الجزری، اسدالغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref> اما ظاهرا عتیق لقب وی باشد.
اسم وی در [[جاهلیت]]، عبدالکعبه بود و پس از [[اسلام]]، پیامبر(ص) وی را عبدالله خواند.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷.</ref> پدرش ابوقُحافه عثمان (درگذشت [[سال ۱۴ هجری قمری|۱۴ق]]) و مادرش امّ الخیر سَلْمی، بنت صخر بن عمرو بن کعب، هر دو از تیره تیم بودند و از طریق مُرّة بن کعب نیای ششم‌شان<ref>https://hajj.ir/fa/86388</ref>با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نسبت داشتند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۶۹؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> در برخی روایات [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، نام وی عتیق ذکر شده؛<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۰؛ ابن اثیر الجزری، اسدالغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref> اما ظاهرا عتیق لقب وی باشد.


کنیه وی ابوبکر است. اما در اینکه وی پسری به نام بکر داشته است، اختلاف وجود دارد. در هیچ‌کدام از منابعی که فرزندان ابوبکر را برشمرده‌اند، نامی از بکر نیامده است. ولی در ابیاتی که در نکوهش ابوبکر از زبان برخی از مرتدان نقل شده از پسری به نام «بکر» برای وی یاد شده است<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۴۶؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۱۳.</ref>، با این‌حال مخالفان او، مثلا [[ابوسفیان]]، ابوبکر (بکر = شتر جوان) را از باب استهزا به ابوفصیل (فَصیل = بچه‌شتر بازگرفته از شیر مادر) تغییر داده‌اند<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۸۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۵۳-۲۵۵؛ مفید، الارشاد، مکتبه بصیرتی، ص۱۰۲.</ref>.
کنیه وی ابوبکر است. اما در اینکه وی پسری به نام بکر داشته است، اختلاف وجود دارد. در هیچ‌کدام از منابعی که فرزندان ابوبکر را برشمرده‌اند، نامی از بکر نیامده است. ولی در ابیاتی که در نکوهش ابوبکر از زبان برخی از مرتدان نقل شده از پسری به نام «بکر» برای وی یاد شده است<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۴۶؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۱۳.</ref> با این‌حال مخالفان او، مثلا [[ابوسفیان]]، ابوبکر (بکر = شتر جوان) را از باب استهزا به ابوفصیل (فَصیل = بچه‌شتر بازگرفته از شیر مادر) تغییر داده‌اند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۸۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۵۳-۲۵۵؛ مفید، الارشاد، مکتبه بصیرتی، ص۱۰۲.</ref>


وی در بین [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] چند لقب دارد:
وی در بین [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] چند لقب دارد:
#عتیق: اکثر منابع اهل سنت، عتیق را از القاب وی دانسته و نوشته‌اند که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] او را به سبب زیبایی چهره‌اش ملقب به عتیق ساخت.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۱۲۷.</ref> بنابر روایتی از [[عایشه]]، پیامبر او را «عتیق الله من النار» خواند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۰؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷.</ref> دلایل دیگری درباره نا‌مگذاری وی به عتیق نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به: ابن اثیر الجزری، اسد الغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۵؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۳۷۱ق، ص۲۸-۲۹.</ref>
#عتیق: اکثر منابع اهل‌سنت، عتیق را از القاب وی دانسته و نوشته‌اند که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] او را به سبب زیبایی چهره‌اش ملقب به عتیق ساخت.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۱۲۷.</ref> بنابر روایتی از [[عایشه]]، پیامبر او را «عتیق الله من النار» خواند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۰؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷.</ref> دلایل دیگری درباره نا‌مگذاری وی به عتیق نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به: ابن اثیر الجزری، اسد الغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۵؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۳۷۱ق، ص۲۸-۲۹.</ref>
#دیگر لقب مشهور وی بین اهل سنت، [[صدیق|صدّیق]] است که بر پایه منابع اهل سنت، در پی تصدیق بی‌چون و چرای خبر [[معراج|اسراء]] (معراج) به او داده شده است<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷؛ ابن اثیر الجزری، اسد الغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و در روایتی از مولای [[ابوهریره]] سخن از این است که [[جبرئیل]] در [[معراج|لیلة الاسراء]]، وی را صدّیق خوانده است.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۰.</ref> برخی گفته‌اند که وی از دوره [[جاهلیت|جاهلی]] به این لقب شهرت داشته، تا آنجا که لقب عتیق نیز در سایه آن قرار گرفته است.<ref>دروزه، تاریخ العرب فی الاسلام، المکتبه المصریه، ص۲۶.</ref>
#دیگر لقب وی بین اهل‌سنت، [[صدیق|صدّیق]] است که بر پایه منابع اهل‌سنت، در پی تصدیق بی‌چون‌وچرای خبر [[معراج]] به او داده شده است<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۷؛ ابن اثیر الجزری، اسد الغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و در روایتی از مولای [[ابوهریره]] سخن از این است که [[جبرئیل]] در [[معراج|لیلة الاسراء]]، وی را صدّیق خوانده است.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۰.</ref> برخی گفته‌اند که وی از دوره [[جاهلیت|جاهلی]] به این لقب شهرت داشته، تا آنجا که لقب عتیق نیز در سایه آن قرار گرفته است.<ref>دروزه، تاریخ العرب فی الاسلام، المکتبه المصریه، ص۲۶.</ref>
#لقب «اَوّاه» به سبب رأفت و غمخوارگی او.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۱؛ ابن اثیر الجزری، اسد الغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref>
#لقب «اَوّاه» به سبب رأفت و غمخوارگی او.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۱؛ ابن اثیر الجزری، اسد الغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref>
#لقب «صاحب رسول الله» به مناسبت همراهی‌اش با پیامبر(ص) در جریان هجرت به مدینه.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۱؛ ابن اثیر الجزری، اسد الغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref> به این ماجرا در قرآن در [[آیه لا تحزن]] اشاره شده است.
#لقب «صاحب رسول الله» به مناسبت همراهی‌اش با پیامبر(ص) در جریان هجرت به مدینه.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۱۷۱؛ ابن اثیر الجزری، اسد الغابة، ۱۲۸۶ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref> به این ماجرا در قرآن در [[آیه لا تحزن]] اشاره شده است.


علمای [[شیعه]] تعلق لقب صدّیق را به ابوبکر مردود می‌شمارند. آنها با استناد به منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۴۶؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۱۰؛ نسائی، تهذیب خصائص الامام علی، ۱۴۰۴ق، ۲۱-۲۲؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶؛ سیوطی، الجامع الصغیر، ۱۳۷۳ق، ج۲، ص۵۰.</ref> این لقب و همچنین لقب [[فاروق]] را از [[ فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام علی(ع)| القاب علی(ع)]] می‌دانند و عقیده دارند که این القاب می‌بایست در همان روزگار نخستین تاریخ اسلام به ابوبکر نسبت داده شده باشد؛ زیرا علی(ع) در هنگام [[خلافت]] و بر منبر [[بصره]] آنها را از آن خویش دانسته است.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۱۲-۳۱۴.</ref>
=== نظر علمای شیعه درباره لقب صدیق ===
 
{{اصلی|صدیق (لقب)}}
همچنین ابوبکر در [[جاهلیت|زمان جاهلیت]] در [[مکه]]، مدتی منصب تقسیم [[دیه انسان|دیه]] را بر عهده داشت<ref>النویری، نهایة الارب، ۱۴۲۳ق، ج۱۹، ص۱۱.</ref> و [[قبیله قریش|قریش]] هنگام اختلاف در دیات و غرامت‌ها بر اساس نظر او عمل می‌کردند.<ref>ابن حجر العسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۱۴۹.</ref>
از نظر علمای شیعه صدّیق اکبر، [[فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام علی(ع)|لقب اختصاصی امام علی(ع)]] است. آنان با استناد به منابع اهل‌سنت اعطای این لقب به [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] را از جانب پیامبر می‌دانند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۴۶؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۶۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۱۰؛ نسائی، تهذیب خصائص الامام علی، ۱۴۰۴ق، ۲۱-۲۲؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶؛ سیوطی، الجامع الصغیر، ۱۳۷۳ق، ج۲، ص۵۰.</ref> علی(ع) نیز در زمان [[حکومت امام علی(ع)|حکومتش]] بر منبر [[بصره]] آن را از آن خویش دانسته است.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۱۲-۳۱۴.</ref>


==همسران==
==همسران==