مجسمه‌سازی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مُجسمه‌سازی''' شاخه‌ای از هنرهای تجسمی که به بازنمایی اشیاء واقعی یا خیالی با مواد جامد نظیر چوب، سنگ و فلز در سه بُعد می‌پردازد و از اموری است که مشمول حکم فقهی واقع شده است.<br> | '''مُجسمه‌سازی''' شاخه‌ای از هنرهای تجسمی که به بازنمایی اشیاء واقعی یا خیالی با مواد جامد نظیر چوب، سنگ و فلز در سه بُعد می‌پردازد و از اموری است که مشمول حکم فقهی واقع شده است.<br> | ||
احکام مجسمه‌سازی در [[ابواب فقهی]] مکاسب و [[نماز|صلوة]] بررسی شده است. [[فقها]] درباره حکم مجسمه‌سازی دیدگاه متفاوتی دارند؛ عده‌ای ساخت مجسمه موجود جاندار و نگهداری و خرید و فروش آن را [[حرام]] شمرده‌اند. در مقابل، گروهی از فقیهان، ساخت، نگهداری و خرید و فروش مجسمه را به طور مطلق جایز دانسته‌اند. برخی نیز ساخت آن را حرام، ولی نگهداری و خرید و فروش آن را جایز می‌دانند.<br> | احکام مجسمه‌سازی در [[ابواب فقهی]] مکاسب و [[نماز|صلوة]] بررسی شده است. [[فقها]] درباره حکم مجسمه‌سازی دیدگاه متفاوتی دارند؛ عده‌ای ساخت مجسمه موجود جاندار و نگهداری و خرید و فروش آن را [[حرام]] شمرده‌اند. در مقابل، گروهی از فقیهان، ساخت، نگهداری و خرید و فروش مجسمه را به طور مطلق جایز دانسته‌اند. برخی نیز ساخت آن را حرام، ولی نگهداری و خرید و فروش آن را جایز می‌دانند.<br> | ||
فقها در مورد حکم مجسمه‌سازی، به [[حدیث|روایاتی]] از [[پیامبر(ص)]] و [[امامان معصوم(ع)]] استناد نموده‌اند. برخی از این روایات، ساخت هرگونه مجسمه را حرام می‌دانند. روایاتی نیز فقط بر حرمت ساخت مجسمه موجودات جاندار دلالت دارند. دسته‌ای از روایات نیز فقط ساخت مجسمه به منظور [[ | فقها در مورد حکم مجسمه‌سازی، به [[حدیث|روایاتی]] از [[پیامبر(ص)]] و [[امامان معصوم(ع)]] استناد نموده‌اند. برخی از این روایات، ساخت هرگونه مجسمه را حرام می‌دانند. روایاتی نیز فقط بر حرمت ساخت مجسمه موجودات جاندار دلالت دارند. دسته‌ای از روایات نیز فقط ساخت مجسمه به منظور [[بت‌پرستی|بُت‌پرستی]] را حرام دانسته‌اند.<br> | ||
فقها با توجه به روایات، ملاک‌هایی برای حکم حرمت مجسمه‌سازی معرفی کرده‌اند. [[شیخ انصاری]] «حکایت‌گری» و «تشبه به خالق» را ملاک حکم حرمت مجسمه‌سازی می‌داند. برخی فقیهان نیز، استفاده از مجسمه جهت تعظیم و پرستش را به عنوان ملاک حرمت، لحاظ نموده‌اند. از نظر این فقها حرمت مجسمه‌سازی صرفا منوط به وجود این ملاک‌ها بوده و در غیر این صورت، آن را حرام نمی‌دانند.<br> | فقها با توجه به روایات، ملاک‌هایی برای حکم حرمت مجسمه‌سازی معرفی کرده‌اند. [[شیخ انصاری]] «حکایت‌گری» و «تشبه به خالق» را ملاک حکم حرمت مجسمه‌سازی می‌داند. برخی فقیهان نیز، استفاده از مجسمه جهت تعظیم و پرستش را به عنوان ملاک حرمت، لحاظ نموده‌اند. از نظر این فقها حرمت مجسمه‌سازی صرفا منوط به وجود این ملاک‌ها بوده و در غیر این صورت، آن را حرام نمی‌دانند.<br> | ||
هنر مجسمه‌سازی در [[ایران]] تحت تأثیر حکم فقهی آن فراز و فرودهای داشته است. | هنر مجسمه‌سازی در [[ایران]] تحت تأثیر حکم فقهی آن فراز و فرودهای داشته است. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
==پیشینه مجسمه‌سازی== | ==پیشینه مجسمه‌سازی== | ||
مجسمه‌سازی را از قدیمی‌ترین هنرهای ابداع شده به دست بشر دانسته‌اند<ref> رستمی گورانی، «هنر و تاریخ: دانستنی‌هایی درباره درس هفتم کتاب «تاریخ‌شناسی»، ص۱۱.</ref> که در تمدن‌های گذشته با مذهب در ارتباط بوده است.<ref>[https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Sculpture Sculpture, New world Encyclopedia]</ref> مجسمه‌سازی در [[مصر]] تکامل یافت تا خدایان مصر باستان را به صورت فیزیکی به نمایش بگذارد.<ref>[https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Sculpture Sculpture, New world Encyclopedia]</ref> در یونان باستان مجسمه‌سازی در وهله اول با هدف بیان مفاهیم دینی و سپس بیان آن دسته از مفاهیم ملی و اجتماعی که با دینشان پیوند داشته، بوده است.<ref>Upcott, An introduction to Greek sculputre, p2.</ref>{{سخ}} | مجسمه‌سازی را از قدیمی‌ترین هنرهای ابداع شده به دست بشر دانسته‌اند<ref> رستمی گورانی، «هنر و تاریخ: دانستنی‌هایی درباره درس هفتم کتاب «تاریخ‌شناسی»، ص۱۱.</ref> که در تمدن‌های گذشته با مذهب در ارتباط بوده است.<ref>[https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Sculpture Sculpture, New world Encyclopedia]</ref> مجسمه‌سازی در [[مصر]] تکامل یافت تا خدایان مصر باستان را به صورت فیزیکی به نمایش بگذارد.<ref>[https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Sculpture Sculpture, New world Encyclopedia]</ref> در یونان باستان مجسمه‌سازی در وهله اول با هدف بیان مفاهیم دینی و سپس بیان آن دسته از مفاهیم ملی و اجتماعی که با دینشان پیوند داشته، بوده است.<ref>Upcott, An introduction to Greek sculputre, p2.</ref>{{سخ}} | ||
در دین [[یهود]]<ref>کامبریج، تاریخ هنر، ۱۳۸۸ش، ص۱۱۲.</ref> و همچنین در [[مسیحیت]] مجسمه‌سازی از بیم افتادن در بت‌پرستی ممنوع اعلام شد<ref>کامبریج، تاریخ هنر، ۱۳۸۸ش، ص۱۲۰.</ref> و تنها استفاده از مجسمه‌ها و نقاشی در جهت بازنمایی مفاهیم دینی و تعلیم آموزه‌های دینی برای مؤمنان، جایز بوده است.<ref>کامبریج، تاریخ هنر، ۱۳۸۸ش، ص۱۲۳.</ref>{{سخ}} | در دین [[یهود]]<ref>کامبریج، تاریخ هنر، ۱۳۸۸ش، ص۱۱۲.</ref> و همچنین در [[مسیحیت]] مجسمه‌سازی از بیم افتادن در [[بت‌پرستی]] ممنوع اعلام شد<ref>کامبریج، تاریخ هنر، ۱۳۸۸ش، ص۱۲۰.</ref> و تنها استفاده از مجسمه‌ها و نقاشی در جهت بازنمایی مفاهیم دینی و تعلیم آموزه‌های دینی برای مؤمنان، جایز بوده است.<ref>کامبریج، تاریخ هنر، ۱۳۸۸ش، ص۱۲۳.</ref>{{سخ}} | ||
گفته می‌شود پیدایش و رواج مجسمه‌سازی به انگیزه‌های گوناگونی نظیر گرایش‌ها و ذوق‌های روحی و هنری و همچنین انگیزه پرستش بوده است.<ref>علیدوست، «فقه هنر: در دو نگاه جامع و تعینات موردی»، ص۵۲.</ref> [[علامه مجلسی]] روایاتی را بررسی کرده است که اشاره دارد بر این که در امت‌های سابق و حتی در جهان عرب پیش از ظهور اسلام یکی از انگیزه‌های عمده مجسمه‌سازی تولید مجسمه‌هایی برای پرستش بوده است.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۲۵۰-۲۵۴.</ref> به گفته [[ابن هشام]] اولین کسی که مجسمه‌ای را برای پرستش به [[حجاز]] پیش از ظهور اسلام وارد کرد و موجب رواج بت‌پرستی شد، [[عمرو بن لُحَی]] بود.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، مکتبة محمد علی صییح، ج۱، ص۵۰.</ref> بنا به نقل، هر قوم و قبیله‌ای بت مخصوص خود را داشته و گفته می‌شود دور تا دور دیوار [[کعبه]] به عدد روزهای سال مجسمه‌هایی برای پرستش نصب بوده است.<ref>منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۴۴.</ref> با ظهور دین [[اسلام]] مجسمه‌سازی [[حرام]] اعلام شد و پس از [[فتح مکه]] مجسمه یا بت‌هایی که اطراف [[کعبه]] بود به دستور [[رسول خدا(ص)]] منهدم گردید.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، مکتبة محمد علی صییح، ج۴، ص۸۷۴.</ref> | گفته می‌شود پیدایش و رواج مجسمه‌سازی به انگیزه‌های گوناگونی نظیر گرایش‌ها و ذوق‌های روحی و هنری و همچنین انگیزه پرستش بوده است.<ref>علیدوست، «فقه هنر: در دو نگاه جامع و تعینات موردی»، ص۵۲.</ref> [[علامه مجلسی]] روایاتی را بررسی کرده است که اشاره دارد بر این که در امت‌های سابق و حتی در جهان عرب پیش از ظهور اسلام یکی از انگیزه‌های عمده مجسمه‌سازی تولید مجسمه‌هایی برای پرستش بوده است.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۲۵۰-۲۵۴.</ref> به گفته [[ابن هشام]] اولین کسی که مجسمه‌ای را برای پرستش به [[حجاز]] پیش از ظهور اسلام وارد کرد و موجب رواج بت‌پرستی شد، [[عمرو بن لُحَی]] بود.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، مکتبة محمد علی صییح، ج۱، ص۵۰.</ref> بنا به نقل، هر قوم و قبیله‌ای بت مخصوص خود را داشته و گفته می‌شود دور تا دور دیوار [[کعبه]] به عدد روزهای سال مجسمه‌هایی برای پرستش نصب بوده است.<ref>منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۴۴.</ref> با ظهور دین [[اسلام]] مجسمه‌سازی [[حرام]] اعلام شد و پس از [[فتح مکه]] مجسمه یا بت‌هایی که اطراف [[کعبه]] بود به دستور [[رسول خدا(ص)]] منهدم گردید.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، مکتبة محمد علی صییح، ج۴، ص۸۷۴.</ref> | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
#مجسمه ساخته‌شده، اعجاب برانگیز باشد به گونه‌ای که نظر بیننده را جلب و تحسین او را برانگیزاند.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> [[سید محمدصادق روحانی]] این شرط را مورد نقد قرار داده و بر این نظر است که در هیچ‌یک از ادله شرعی و به‌ویژه روایات، چنین چیزی ثابت نشده است.<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۴، ص۲۳۰.</ref> | #مجسمه ساخته‌شده، اعجاب برانگیز باشد به گونه‌ای که نظر بیننده را جلب و تحسین او را برانگیزاند.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> [[سید محمدصادق روحانی]] این شرط را مورد نقد قرار داده و بر این نظر است که در هیچ‌یک از ادله شرعی و به‌ویژه روایات، چنین چیزی ثابت نشده است.<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۴، ص۲۳۰.</ref> | ||
#مجسمه‌سازی به قصد حکایت یا همانندی با فعل خداوند و تشبه به او باشد.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۸۹.</ref> | #مجسمه‌سازی به قصد حکایت یا همانندی با فعل خداوند و تشبه به او باشد.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۸۹.</ref> | ||
*همانندی به بت‌پرستان و مشرکان.<ref>حسینی، «جواز مجسمه‌سازی و نقاشی»، ص۲۱۳.</ref> | *همانندی به [[بت‌پرستی|بت‌پرستان]] و مشرکان.<ref>حسینی، «جواز مجسمه‌سازی و نقاشی»، ص۲۱۳.</ref> | ||
*تعظیم و گرامی‌داشت مجسمه که در راستای احترام و تکریم بت‌های مورد پرستش مشرکان است.<ref>حسینی، «جواز مجسمه‌سازی و نقاشی»، ص۲۱۳.</ref> | *تعظیم و گرامی‌داشت مجسمه که در راستای احترام و تکریم بت‌های مورد پرستش مشرکان است.<ref>حسینی، «جواز مجسمه‌سازی و نقاشی»، ص۲۱۳.</ref> | ||