پرش به محتوا

امام موسی کاظم علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۹: خط ۲۹:
امام کاظم(ع) برای ارتباط با شیعیان، [[سازمان وکالت]] را گسترش داد و در مناطق مختلف، افرادی را به عنوان وکیل تعیین کرد. از سوی دیگر، حیات امام کاظم(ع) همزمان با بروز انشعاباتی در [[شیعه]] بود و فرقه‌های [[اسماعیلیه]]، [[فطحیه|فَطَحیه]] و [[ناووسیه]] با آغاز [[امامت]] او و [[واقفیه|فرقه واقفیه]] پس از شهادت او شکل گرفت.
امام کاظم(ع) برای ارتباط با شیعیان، [[سازمان وکالت]] را گسترش داد و در مناطق مختلف، افرادی را به عنوان وکیل تعیین کرد. از سوی دیگر، حیات امام کاظم(ع) همزمان با بروز انشعاباتی در [[شیعه]] بود و فرقه‌های [[اسماعیلیه]]، [[فطحیه|فَطَحیه]] و [[ناووسیه]] با آغاز [[امامت]] او و [[واقفیه|فرقه واقفیه]] پس از شهادت او شکل گرفت.


منابع شیعه و [[اهل سنت و جماعت|سُنی]]، علم، [[عبادت]]، [[حلم|بردباری]] و بخشندگی وی را ستوده‌ و او را کاظم و [[عبد صالح (لقب)|عبد صالح]] لقب داده‌اند. بزرگان [[اهل‌‌سنت]] به امام هفتم شیعیان به عنوان یک عالم دینی احترام می‌گذاشته و همچون شیعیان به [[زیارت]] قبر او می‌رفته‌اند. حرم امام کاظم(ع) و حرم نوه‌اش [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]] در منطقه [[کاظمین]] در شمال [[بغداد]]، به [[حرم کاظمین]] شهرت دارد و زیارتگاه [[مسلمان|مسلمانان]] به‌ویژه شیعیان است.
منابع شیعه و [[اهل سنت و جماعت|سُنی]]، علم، [[عبادت]]، [[حلم|بردباری]] و بخشندگی وی را ستوده‌ و او را کاظم و [[عبد صالح (لقب)|عبد صالح]] لقب داده‌اند. بزرگان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌‌سنت]] به امام هفتم شیعیان به عنوان یک عالم دینی احترام می‌گذاشته و همچون شیعیان به [[زیارت]] قبر او می‌رفته‌اند. حرم امام کاظم(ع) و حرم نوه‌اش [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]] در منطقه [[کاظمین]] در شمال [[بغداد]]، به [[حرم کاظمین]] شهرت دارد و زیارتگاه [[مسلمان|مسلمانان]] به‌ویژه شیعیان است.
==زندگی‌نامه==
==زندگی‌نامه==
{{تبارنامه امام موسی کاظم |state=expanded}}
{{تبارنامه امام موسی کاظم |state=expanded}}
خط ۳۸: خط ۳۸:
موسی بن جعفر(ع) در دوران انتقال قدرت از [[بنی‌امیه|امویان]] به [[بنی‌عباس|عباسیان]] به دنیا آمد. در چهار سالگی وی، نخستین خلیفه عباسی به حکومت رسید. از زندگی امام کاظم(ع) تا پیش از [[امامت]] وی، اطلاعات چندانی در دست نیست، جز چند گفتگوی علمی در زمان کودکی از جمله گفتگو با [[ابوحنیفه]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۹۷؛ ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۱-۴۱۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۴۷.</ref> و عالمان ادیان دیگر<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۲۷؛ مجلسی، بحارالانوار|، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۴۴-۲۴۵.</ref> که در [[مدینه]] رخ داده است.
موسی بن جعفر(ع) در دوران انتقال قدرت از [[بنی‌امیه|امویان]] به [[بنی‌عباس|عباسیان]] به دنیا آمد. در چهار سالگی وی، نخستین خلیفه عباسی به حکومت رسید. از زندگی امام کاظم(ع) تا پیش از [[امامت]] وی، اطلاعات چندانی در دست نیست، جز چند گفتگوی علمی در زمان کودکی از جمله گفتگو با [[ابوحنیفه]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۹۷؛ ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۱-۴۱۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۴۷.</ref> و عالمان ادیان دیگر<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۲۷؛ مجلسی، بحارالانوار|، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۴۴-۲۴۵.</ref> که در [[مدینه]] رخ داده است.


بر پایه روایتی که در [[مناقب ابن‌شهرآشوب|مناقب]] آمده، وی به صورت ناشناس وارد یکی از روستاهای [[شام]] شده و در آنجا با راهبی گفتگو کرده که به [[مسلمان]] شدن او و همراهانش انجامیده است.<ref>ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۱۱-۳۱۲.</ref> همچنین گزارش‌هایی از سفرهای امام به [[مکه]] برای [[حج]] یا [[عمره]] وجود دارد.<ref>ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۱۲-۳۱۳.</ref> چند بار نیز امام از سوی خلفای عباسی به [[بغداد]] احضار شده است. جز این موارد، امام بیشتر عمر خود را در [[مدینه]] گذرانده است.
بر پایه روایتی که در [[مناقب آل ابی‌طالب (کتاب)|مناقب]] آمده، وی به صورت ناشناس وارد یکی از روستاهای [[شام]] شده و در آنجا با راهبی گفتگو کرده که به [[مسلمان]] شدن او و همراهانش انجامیده است.<ref>ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۱۱-۳۱۲.</ref> همچنین گزارش‌هایی از سفرهای امام به [[مکه]] برای [[حج]] یا [[عمره]] وجود دارد.<ref>ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۱۲-۳۱۳.</ref> چند بار نیز امام از سوی خلفای عباسی به [[بغداد]] احضار شده است. جز این موارد، امام بیشتر عمر خود را در [[مدینه]] گذرانده است.
{{گاهشمار زندگی امام کاظم(ع)}}
{{گاهشمار زندگی امام کاظم(ع)}}
'''همسر و فرزندان'''
'''همسر و فرزندان'''
خط ۷۲: خط ۷۲:
===روایات===
===روایات===
{{جعبه نقل قول
{{جعبه نقل قول
  |نقل قول= <!-- متن نقل‌قول --> امام کاظم(ع): هر که دنیادوست شود، ترس آخرت از قلبش رخت بربندد. اگر به بنده‌ای علمی عطا شد و او محبتش به دنیا افزون گشت، از خدا دورتر می‌شود و خشم الهی بر او بیشتر خواهد شد.
  |نقل قول= امام کاظم(ع): هر که دنیادوست شود، ترس آخرت از قلبش رخت بربندد. اگر به بنده‌ای علمی عطا شد و او محبتش به دنیا افزون گشت، از خدا دورتر می‌شود و خشم الهی بر او بیشتر خواهد شد.
  |منبع= <!-- منبع نقل‌قول --> [[ابن‌شعبه حرانی]]، [[تحف‌العقول]]، <br>
  |منبع= [[ابن شعبه حرانی|ابن‌شعبه حرانی]]، [[تحف العقول (کتاب)|تُحَف‌العقول]]، ۱۴۰۴ق، ص۳۹۹.
۱۴۰۴ق، ص۳۹۹.
  |عرض=180px
  |تراز= <!-- چپ، راست، وسط -->چپ
|حاشیه= <!-- به پیکسل (مثلا ۱۰px) --> ۲px
|تراز نقل‌قول= <!-- چپ، راست، وسط -->راست
|تراز منبع = <!-- چپ، راست، وسط -->چپ
}}
}}
[[حدیث|احادیث]] فراوانی از امام کاظم(ع)، در منابع حدیثی شیعه روایت شده است؛‌ این روایات بیشتر در موضوعات [[کلام اسلامی|کلامی]] چون [[توحید]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۴۱.</ref>[[بداء]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۴۸-۱۴۹.</ref> [[ایمان]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۸-۳۹.</ref> و نیز موضوعات [[اخلاق|اخلاقی]] است.<ref>قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۹۰-۲۷۸، ۲۹۷-۳۰۷.</ref> همچنین مناجات‌هایی از جمله دعای [[دعای جوشن صغیر|جوشن صغیر]] از وی نقل شده است. در اسناد این روایات از او با تعابیری چون الکاظم، ابی‌الحسن، ابی‌الحسن الاول، ابی‌الحسن الماضی، العالم<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۴۹.</ref> و العبد الصالح یاد شده است. [[عزیزالله عطاردی]] ۳۱۳۴ حدیث از او در ''[[مسند الامام الکاظم (کتاب)|مُسْنَدُ الامام الکاظم]]'' گردآورده است.<ref>عطاردی، مسند امام الکاظم، ۱۴۰۹ق، ج‌۱، مقدمه.</ref> ابوعمران مَروَزی بغدادی (درگذشت: ۲۹۹ق) از عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز شماری از احادیث امام هفتم شیعیان را در ''[[مسند الامام موسی بن جعفر]]'' آورده است.<ref>مروزی، مسندالاامام موسی بن جعفر علیه‌السلام، ۱۴۲۵ق، ص۱۸۷-۲۳۲.</ref>
[[حدیث|احادیث]] فراوانی از امام کاظم(ع)، در منابع حدیثی شیعه روایت شده است؛‌ این روایات بیشتر در موضوعات [[کلام اسلامی|کلامی]] چون [[توحید]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۴۱.</ref>[[بداء]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۴۸-۱۴۹.</ref> [[ایمان]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۸-۳۹.</ref> و نیز موضوعات [[اخلاق|اخلاقی]] است.<ref>قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۹۰-۲۷۸، ۲۹۷-۳۰۷.</ref> همچنین مناجات‌هایی از جمله دعای [[دعای جوشن صغیر|جوشن صغیر]] از وی نقل شده است. در اسناد این روایات از او با تعابیری چون الکاظم، ابی‌الحسن، ابی‌الحسن الاول، ابی‌الحسن الماضی، العالم<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۴۹.</ref> و العبد الصالح یاد شده است. [[عزیزالله عطاردی]] ۳۱۳۴ حدیث از او در ''[[مسند الامام الکاظم (کتاب)|مُسْنَدُ الامام الکاظم]]'' گردآورده است.<ref>عطاردی، مسند امام الکاظم، ۱۴۰۹ق، ج‌۱، مقدمه.</ref> ابوعمران مَروَزی بغدادی (درگذشت: ۲۹۹ق) از عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز شماری از احادیث امام هفتم شیعیان را در ''[[مسند الامام موسی بن جعفر]]'' آورده است.<ref>مروزی، مسندالاامام موسی بن جعفر علیه‌السلام، ۱۴۲۵ق، ص۱۸۷-۲۳۲.</ref>


خط ۱۰۲: خط ۹۷:
در منابع شیعه و سنی، گزارش‌های مختلفی درباره [[حلم|بردباری]]<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۱۶۴.</ref><ref>ابن‌جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۳۱۲.</ref> و [[سخاوت]] امام کاظم(ع) وجود دارد.<ref>بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۰-۳۳.</ref><ref>قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۵۴-۱۶۷.</ref> [[شیخ مفید]] او را بخشنده‌ترین مردم زمان خودش دانسته که شب‌ها برای فقیران [[مدینه]] آذوقه می‌برد.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳۲-۲۳۱.</ref> [[احمد بن علی بن حسین حسینی|ابن‌عِنَبه]] درباره سخاوت موسی بن جعفر گفته است: او شب‌ها از خانه بیرون می‌رفت و کیسه‌هایی از درهم همراه داشت و به هر کس می‌رسید یا به کسانی که به احسان او چشم داشتند، می‌بخشید تا بدانجا که کیسه‌های پول او ضرب‌المثل شده بود.<ref>ابن‌عنبه، عمده الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۷.</ref> همچنین گفته شده موسی بن جعفر به کسانی که به او آزار می‌رساندند نیز بخشش می‌کرد و وقتی به او خبر می‌دادند فردی در صدد اذیت او بوده، برایش هدیه‌ می‌فرستاد.<ref>بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۲۹.</ref> همچنین شیخ مفید امام کاظم(ع) را کوشاترین فرد در [[صله رحم|صله رحِم]] با خانواده و دیگر بستگان دانسته است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳۲.</ref>
در منابع شیعه و سنی، گزارش‌های مختلفی درباره [[حلم|بردباری]]<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۱۶۴.</ref><ref>ابن‌جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۳۱۲.</ref> و [[سخاوت]] امام کاظم(ع) وجود دارد.<ref>بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۰-۳۳.</ref><ref>قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۵۴-۱۶۷.</ref> [[شیخ مفید]] او را بخشنده‌ترین مردم زمان خودش دانسته که شب‌ها برای فقیران [[مدینه]] آذوقه می‌برد.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳۲-۲۳۱.</ref> [[احمد بن علی بن حسین حسینی|ابن‌عِنَبه]] درباره سخاوت موسی بن جعفر گفته است: او شب‌ها از خانه بیرون می‌رفت و کیسه‌هایی از درهم همراه داشت و به هر کس می‌رسید یا به کسانی که به احسان او چشم داشتند، می‌بخشید تا بدانجا که کیسه‌های پول او ضرب‌المثل شده بود.<ref>ابن‌عنبه، عمده الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۷.</ref> همچنین گفته شده موسی بن جعفر به کسانی که به او آزار می‌رساندند نیز بخشش می‌کرد و وقتی به او خبر می‌دادند فردی در صدد اذیت او بوده، برایش هدیه‌ می‌فرستاد.<ref>بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۲۹.</ref> همچنین شیخ مفید امام کاظم(ع) را کوشاترین فرد در [[صله رحم|صله رحِم]] با خانواده و دیگر بستگان دانسته است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳۲.</ref>


دلیل ملقب شدن امام هفتم شیعیان به ''کاظم''، این بود که خشم خود را کنترل می‌کرد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۱۶۴.</ref><ref><nowiki>{{ابن‌جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۳۱۲.</nowiki></ref> گزارش‌های مختلفی در منابع آمده که امام کاظم(ع) خشم خود را در برابر دشمنان و کسانی که به او بدی می‌کردند، فرو می‌برد.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳۳.</ref><ref>قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر، ص۱۶۲-۱۶۰.</ref> <ref>بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۰.</ref> {{ببینید|کاظم (لقب)}}
دلیل ملقب شدن امام هفتم شیعیان به ''کاظم''، این بود که خشم خود را کنترل می‌کرد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۱۶۴؛ ابن‌جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۳۱۲.</ref> گزارش‌های مختلفی در منابع آمده که امام کاظم(ع) خشم خود را در برابر دشمنان و کسانی که به او بدی می‌کردند، فرو می‌برد.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳۳؛ قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر، ص۱۶۲-۱۶۰؛ بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۰.</ref> {{ببینید|کاظم (لقب)}}


[[بشر بن حارث مروزی|بُشر حافی]] نیز که بعدها از مشایخ [[صوفیه]] گردید، تحت تأثیر سخنان و اخلاق او [[توبه]] کرد.<ref>حاج حسنباب الحوائج، ص۲۸۱</ref><ref>حلی، منهاج الکرامه، ص۵۹.</ref>
[[بشر بن حارث مروزی|بُشر حافی]] نیز که بعدها از مشایخ [[صوفیه]] گردید، تحت تأثیر سخنان و اخلاق او [[توبه]] کرد.<ref>حاج حسنباب الحوائج، ص۲۸۱.</ref><ref>حلی، منهاج الکرامه، ص۵۹.</ref>


===سیره سیاسی===
===سیره سیاسی===
برخی منابع گفته‌اند امام کاظم به شیوه‌های مختلفی از جمله مناظره و عدم همکاری، بر عدم مشروعیت خلفای عباسی تأکید می‌کرد و می‌کوشید اعتماد مردم را نسبت به آنان سست کند.<ref>جعفریان، حیات سیاسی و فکری امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۴۰۶.</ref> موارد زیر را می‌توان از نمونه‌های تلاش او برای بی‌اعتبار کردن عباسیان برشمرد:{{حاکمان زمان امام کاظم}}
برخی منابع گفته‌اند امام کاظم به شیوه‌های مختلفی از جمله مناظره و عدم همکاری، بر عدم مشروعیت خلفای عباسی تأکید می‌کرد و می‌کوشید اعتماد مردم را نسبت به آنان سست کند.<ref>جعفریان، حیات سیاسی و فکری امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۴۰۶.</ref> موارد زیر را می‌توان از نمونه‌های تلاش او برای بی‌اعتبار کردن عباسیان برشمرد:
 
{{حاکمان زمان امام کاظم}}
*او در مواردی که خلفای عباسی با انتساب خود به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در صدد مشروعیت‌بخشی به حکومت خود بودند، نسب خود را مطرح می‌کرد و نشان می‌داد که او از عباسیان به پیامبر(ص) نزدیک‌تر است. از جمله در گفت‌وگویی که میان او و [[هارون عباسی]] رخ داد، امام کاظم(ع) با تکیه بر آیاتی از [[قرآن]] از جمله [[آیه مباهله|آیه مُباهله]]، انتساب خود به پیامبر را از طریق مادرش [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] اثبات کرد.<ref>صدوق، عيون أخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۸۴-۸۵.</ref><ref>شبراوی، الاتحاف بحب الاشراف، ص۲۹۵.</ref>
*او در مواردی که خلفای عباسی با انتساب خود به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در صدد مشروعیت‌بخشی به حکومت خود بودند، نسب خود را مطرح می‌کرد و نشان می‌داد که او از عباسیان به پیامبر(ص) نزدیک‌تر است. از جمله در گفت‌وگویی که میان او و [[هارون عباسی]] رخ داد، امام کاظم(ع) با تکیه بر آیاتی از [[قرآن]] از جمله [[آیه مباهله|آیه مُباهله]]، انتساب خود به پیامبر را از طریق مادرش [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] اثبات کرد.<ref>صدوق، عيون أخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۸۴-۸۵.</ref><ref>شبراوی، الاتحاف بحب الاشراف، ص۲۹۵.</ref>