حدیث دوازده خلیفه: تفاوت میان نسخه‌ها
←مصداق دوازده خلیفه
جز (ویکی سازی) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}} | {{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}} | ||
{{ جعبه اطلاعات روایت | {{جعبه اطلاعات روایت | ||
| عنوان = حدیث دوازده خلیفه | | عنوان = حدیث دوازده خلیفه | ||
| عرض = | | عرض = | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
==مضمون حدیث در منابع شیعه== | ==مضمون حدیث در منابع شیعه== | ||
در منابع شیعی همین مضمون بازتاب داشته و به دو صورت وارد شده است: | در منابع شیعی همین مضمون بازتاب داشته و به دو صورت وارد شده است: | ||
* به تعداد خلفاء اشاره شده است: {{سخ}} مانند روایت [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم(ص)]] که فرمود: امامان بعد از من دوازده نفرند. اول آن‌ها [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی طالب(ع)]] می‌باشد و آخر آنان [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|قائم(عج)]] است. پس این عده جانشینان و اوصیاء و اولیاء من هستند و از طرف خداوند بر امت من حجت می‌باشند. مؤمن اقرار به امامت آنان می‌کند و کافر هم منکر فضل و مقام آن‌ها می‌باشد.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص ۱۸۰.</ref>{{یاد| عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله الْأَئِمَّةُ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ فَهُمْ خُلَفَائِی وَ أَوْصِیائِی وَ أَوْلِیائِی وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَی أُمَّتِی بَعْدِی الْمُقِرُّ بِهِمْ مُؤْمِنٌ وَ الْمُنْکرُ لَهُمْ کافِرٌ.}} | *به تعداد خلفاء اشاره شده است: {{سخ}} مانند روایت [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم(ص)]] که فرمود: امامان بعد از من دوازده نفرند. اول آن‌ها [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی طالب(ع)]] می‌باشد و آخر آنان [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|قائم(عج)]] است. پس این عده جانشینان و اوصیاء و اولیاء من هستند و از طرف خداوند بر امت من حجت می‌باشند. مؤمن اقرار به امامت آنان می‌کند و کافر هم منکر فضل و مقام آن‌ها می‌باشد.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص ۱۸۰.</ref>{{یاد| عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله الْأَئِمَّةُ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ فَهُمْ خُلَفَائِی وَ أَوْصِیائِی وَ أَوْلِیائِی وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَی أُمَّتِی بَعْدِی الْمُقِرُّ بِهِمْ مُؤْمِنٌ وَ الْمُنْکرُ لَهُمْ کافِرٌ.}} | ||
* اسم تک‌تک خلفاء دوازده گانه بیان شده است: {{سخ}} مانند روایت [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر]] که از رسول خدا(ص) منظور از اولی‌الامر در [[آیه اولی‌الامر|آیه اطاعت]] را می‌پرسد. حضرت فرمود: آن‌ها جانشینان و پیشوایان بعد از من هستند. اول آن‌ها علی بن ابی طالب، بعد حسن(ع) سپس حسین(ع)، بعد علی بن الحسین(ع) سپس محمّد بن علی(ع) که در [[تورات]] معروف به باقر است و تو او را خواهی دید وقتی او را ملاقات کردی سلام مرا به او برسان. سپس صادق جعفر بن محمّد(ع) بعد موسی بن جعفر(ع) سپس علی بن موسی(ع) بعد محمّد بن علی(ع) سپس علی بن محمّد(ع) آن گاه حسن بن علی(ع) سپس هم نام و هم کنیه من حجة الله در زمین و [[بقیةالله|بقیة الله]] در بین مردم پس از حسن بن علی، آن کسی که خداوند به دست او شرق و غرب را فتح می‌کند.{{یاد| هُمْ خُلَفَائِی یا جَابِرُ وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِینَ بَعْدِی أَوَّلُهُمْ عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَینُ ثُمَّ عَلِی بْنُ الْحُسَینِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِی الْمَعْرُوفُ فِی التَّوْرَاةِ بِالْبَاقِرِ وَ سَتُدْرِکهُ یا جَابِرُ فَإِذَا لَقِیتَهُ فَأَقْرِئْهُ مِنِّی السَّلَامَ ثُمَّ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ثُمَّ عَلِی بْنُ مُوسَی ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِی ثُمَّ عَلِی بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِی ثُمَّ سَمِیی وَ کنِیی حُجَّةُ اللهِ فِی أَرْضِهِ وَ بَقِیتُهُ فِی عِبَادِهِ ابْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِی الَّذِی یفْتَحُ اللهُ عَلَی یدِهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا}} <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۲۳،ص ۲۹۰.</ref> | *اسم تک‌تک خلفاء دوازده گانه بیان شده است: {{سخ}} مانند روایت [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر]] که از رسول خدا(ص) منظور از اولی‌الامر در [[آیه اولی‌الامر|آیه اطاعت]] را می‌پرسد. حضرت فرمود: آن‌ها جانشینان و پیشوایان بعد از من هستند. اول آن‌ها علی بن ابی طالب، بعد حسن(ع) سپس حسین(ع)، بعد علی بن الحسین(ع) سپس محمّد بن علی(ع) که در [[تورات]] معروف به باقر است و تو او را خواهی دید وقتی او را ملاقات کردی سلام مرا به او برسان. سپس صادق جعفر بن محمّد(ع) بعد موسی بن جعفر(ع) سپس علی بن موسی(ع) بعد محمّد بن علی(ع) سپس علی بن محمّد(ع) آن گاه حسن بن علی(ع) سپس هم نام و هم کنیه من حجة الله در زمین و [[بقیةالله|بقیة الله]] در بین مردم پس از حسن بن علی، آن کسی که خداوند به دست او شرق و غرب را فتح می‌کند.{{یاد| هُمْ خُلَفَائِی یا جَابِرُ وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِینَ بَعْدِی أَوَّلُهُمْ عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَینُ ثُمَّ عَلِی بْنُ الْحُسَینِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِی الْمَعْرُوفُ فِی التَّوْرَاةِ بِالْبَاقِرِ وَ سَتُدْرِکهُ یا جَابِرُ فَإِذَا لَقِیتَهُ فَأَقْرِئْهُ مِنِّی السَّلَامَ ثُمَّ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ثُمَّ عَلِی بْنُ مُوسَی ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِی ثُمَّ عَلِی بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِی ثُمَّ سَمِیی وَ کنِیی حُجَّةُ اللهِ فِی أَرْضِهِ وَ بَقِیتُهُ فِی عِبَادِهِ ابْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِی الَّذِی یفْتَحُ اللهُ عَلَی یدِهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا}} <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۲۳،ص ۲۹۰.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|حدیث لوح}} | {{همچنین ببینید|حدیث لوح}} | ||
== منابع حدیث == | ==منابع حدیث== | ||
[[لطف‌الله صافی گلپایگانی|آیت الله صافی گلپایگانی]]، باب اول از [[منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر (کتاب)|کتاب منتخب الاثر]] را به این حدیث اختصاص داده است. مجموع نقل‌های این حدیث به ۱۴۸ نقل می‌رسد. | [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|آیت الله صافی گلپایگانی]]، باب اول از [[منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر (کتاب)|کتاب منتخب الاثر]] را به این حدیث اختصاص داده است. مجموع نقل‌های این حدیث به ۱۴۸ نقل می‌رسد. | ||
بر اساس جمع‌آوری این کتاب، ۱۷ نفر از صحابه این حدیث را با عبارت‌های مختلف و نزدیک به هم از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده‌اند. | بر اساس جمع‌آوری این کتاب، ۱۷ نفر از صحابه این حدیث را با عبارت‌های مختلف و نزدیک به هم از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده‌اند. | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
او همچنین روایت [[عبدالله بن مسعود]] از پیامبر را از کتاب [[مسند احمد]] نقل کرده است، هرچند اصل حدیث را از ابن مسعود ندانسته اند.<ref>ابن حنبل، احمد، مسند، ج۶، ص۲۲۲.</ref> | او همچنین روایت [[عبدالله بن مسعود]] از پیامبر را از کتاب [[مسند احمد]] نقل کرده است، هرچند اصل حدیث را از ابن مسعود ندانسته اند.<ref>ابن حنبل، احمد، مسند، ج۶، ص۲۲۲.</ref> | ||
== مصداق دوازده خلیفه== | ==مصداق دوازده خلیفه== | ||
در متن حدیث اسامی این دوازده نفر ذکر نشده است. ابن جوزی می‌گوید: اگرچه دربارۀ این حدیث جستجوی بسیار کردم و در مورد آن سؤال نمودم، ولی کسی را نیافتم که مقصود آن را بداند.<ref>کشف المشکل من حدیث الصحیحین، عبدالرحمن بن الجوزی، تحقیق علی حسین البواب، ریاض، دارالوطن، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۴۴۹</ref> برخی از عالمان اهل سنت تلاش کرده‌اند مصادیق این دوازده نفر را مشخص کنند. از [[عبدالله بن عمر]] روایت نقل شده که دوازده ائمه از نظر وی عبارتند از:[[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، [[عثمان بن عفان|عثمان]]، [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]]، [[یزید بن معاویه|یزید]]، [[سفاح عباسی|سفاح]]، [[منصور]]، [[جابر]]، [[امین]]، سلام، [[مهدی]]، [[امیرالعصب]].<ref>تاریخ الخلفاء، ص۲۱۰</ref> | در متن حدیث اسامی این دوازده نفر ذکر نشده است. ابن جوزی می‌گوید: اگرچه دربارۀ این حدیث جستجوی بسیار کردم و در مورد آن سؤال نمودم، ولی کسی را نیافتم که مقصود آن را بداند.<ref>کشف المشکل من حدیث الصحیحین، عبدالرحمن بن الجوزی، تحقیق علی حسین البواب، ریاض، دارالوطن، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۴۴۹</ref> برخی از عالمان اهل سنت تلاش کرده‌اند مصادیق این دوازده نفر را مشخص کنند. از [[عبدالله بن عمر]] روایت نقل شده که دوازده ائمه از نظر وی عبارتند از:[[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، [[عثمان بن عفان|عثمان]]، [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]]، [[یزید بن معاویه|یزید]]، [[سفاح عباسی|سفاح]]، [[منصور]]، [[جابر]]، [[امین]]، سلام، [[مهدی]]، [[امیرالعصب|امیرالغضب]].<ref>تاریخ الخلفاء، ص۲۱۰</ref> | ||
سیوطی نیز آنان را چنین معرفی می‌کند: [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، [[عثمان بن عفان|عثمان]]، [[امام علی علیه‌السلام|علی]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن بن علی]]، [[معاویة بن ابی‌سفیان]]، [[عبدالله بن زبیر]] و [[عمر بن عبدالعزیز]]. | سیوطی نیز آنان را چنین معرفی می‌کند: [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، [[عثمان بن عفان|عثمان]]، [[امام علی علیه‌السلام|علی]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن بن علی]]، [[معاویة بن ابی‌سفیان]]، [[عبدالله بن زبیر]] و [[عمر بن عبدالعزیز]]. | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
برخی از نظرات دیگر عبارتند از: | برخی از نظرات دیگر عبارتند از: | ||
* حکام دوران اقتدار سیاسی اسلام<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ج۶، ص۵۲۰</ref> | *حکام دوران اقتدار سیاسی اسلام<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ج۶، ص۵۲۰</ref> | ||
* حاکمان صدر اسلام تا زمان [[عمر بن عبدالعزیز]]<ref>فتح الباری، دارالفکر، ج۱۳، ص۲۱۵</ref> | *حاکمان صدر اسلام تا زمان [[عمر بن عبدالعزیز]]<ref>فتح الباری، دارالفکر، ج۱۳، ص۲۱۵</ref> | ||
* دوازده خلیفه نامشخص تا روز [[قیامت]]<ref>فتح الباری، دارالفکر، ج۱۳، ص۲۱۳</ref> | *دوازده خلیفه نامشخص تا روز [[قیامت]]<ref>فتح الباری، دارالفکر، ج۱۳، ص۲۱۳</ref> | ||
* خلفای بنی امیه (به استثنای [[صحابه]] پیامبر)<ref>فتح الباری، دارالفکر، ج۱۳، ص۲۱۲</ref> | *خلفای بنی امیه (به استثنای [[صحابه]] پیامبر)<ref>فتح الباری، دارالفکر، ج۱۳، ص۲۱۲</ref> | ||
===دوازده امام شیعه=== | ===دوازده امام شیعه=== | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
* [[ خلیفةالله |خلیفة الله]] | *[[ خلیفةالله |خلیفة الله]] | ||
* [[نقبای بنی‌اسرائیل]] | *[[نقبای بنی‌اسرائیل]] | ||
*[[اسباط]] | *[[اسباط]] | ||
* [[انسان کامل]] | *[[انسان کامل]] | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||