معتز عباسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
معتز در [[سال ۲۳۲ هجری قمری|سال ۲۳۲ق]] در [[سامرا]] به دنیا آمد.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۲۰؛ ابن‌شداد، الأعلاق الخطیرة، ۱۹۵۳م، ج۳، ص۷۰۰؛ ابن‌فوطی، مجمع الآداب، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۳۱۸.</ref> [[متوکل عباسی]] دهمین [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلیفه عباسی]] پدر معتز بود.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۷؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۱۹.</ref> متوکل از دشمنان [[اهل‌بیت(ع)|اهل‌بیت پیامبر(ع)]] بود و حقد و کینه زیادی نسبت به [[امامان شیعه]] و [[شیعه|شیعیان]] داشت.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۴۷۸.</ref> مادرش قبیحه ام‌ولد<ref>خطیب عمری، الروضة الفیحاء فی تواریخ النساء، ۱۴۲۰ق، ص۳۴۸.</ref> و از کنیزان رومی<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵.</ref> و مورد علاقه [[متوکل عباسی|متوکل]] بود.<ref>ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۴-۸۵.</ref> برادرش [[معتمد عباسی|معتمد]] نیز پانزدهمین خلیفه عباسی بود.<ref>ابن‌عساکر، تاريخ مدينة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۷۱، ص۵۱.</ref> [[یعقوب بن اسحاق اهوازی|ابن‌سکیت]] که به علت طرفداری از [[اهل‌بیت(ع)]] توسط متوکل به قتل رسید از معلمان معتز بود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۴، پاورقی.</ref> | معتز در [[سال ۲۳۲ هجری قمری|سال ۲۳۲ق]] در [[سامرا]] به دنیا آمد.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۲۰؛ ابن‌شداد، الأعلاق الخطیرة، ۱۹۵۳م، ج۳، ص۷۰۰؛ ابن‌فوطی، مجمع الآداب، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۳۱۸.</ref> [[متوکل عباسی]] دهمین [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلیفه عباسی]] پدر معتز بود.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۷؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۱۹.</ref> متوکل از دشمنان [[اهل‌بیت(ع)|اهل‌بیت پیامبر(ع)]] بود و حقد و کینه زیادی نسبت به [[امامان شیعه]] و [[شیعه|شیعیان]] داشت.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۴۷۸.</ref> مادرش قبیحه ام‌ولد<ref>خطیب عمری، الروضة الفیحاء فی تواریخ النساء، ۱۴۲۰ق، ص۳۴۸.</ref> و از کنیزان رومی<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵.</ref> و مورد علاقه [[متوکل عباسی|متوکل]] بود.<ref>ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۴-۸۵.</ref> برادرش [[معتمد عباسی|معتمد]] نیز پانزدهمین خلیفه عباسی بود.<ref>ابن‌عساکر، تاريخ مدينة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۷۱، ص۵۱.</ref> [[یعقوب بن اسحاق اهوازی|ابن‌سکیت]] که به علت طرفداری از [[اهل‌بیت(ع)]] توسط متوکل به قتل رسید از معلمان معتز بود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۴، پاورقی.</ref> | ||
معتز عباسی جوان‌ترین خلیفه عباسی تا آن زمان بود.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۱-۲۹۲؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۱۹.</ref> او هنگام خلافت ۱۹ سال سن داشت.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۱-۲۹۲.</ref> برخی او را جوانی بی‌تجربه و بدون داشتن آگاهی سیاسی قلمداد کرده‌اند.<ref>قرشی، زندگانی امام حسن عسکری(ع)، ۱۳۷۵ش، ص۲۶۲.</ref> زیبایی صورت معتز به گونه‌ای بود که منابع گوناگون به آن اشاره کرده و او را زیباترین مردمان معرفی کرده‌اند.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۴؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۲۰؛ ابن‌تغری بردی، مورد اللطافة، ۱۹۷۷ش، ج۱، ص۱۶۴.</ref> دوران زمامداری معتز، دوران اوج سلطه ترکان عنوان شده و خلیفه را اسیر و بازیچه دست ترکان دانسته‌اند.<ref>رفیعی، زندگی ائمه(ع)، تهران، ص۲۸۳.</ref> نفوذ و قدرت ترکان به‌اندازه‌ای بود که معتز شب و روز سلاح به همراه داشت.<ref> | معتز عباسی جوان‌ترین خلیفه عباسی تا آن زمان بود.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۱-۲۹۲؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۱۹.</ref> او هنگام خلافت ۱۹ سال سن داشت.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۱-۲۹۲.</ref> برخی او را جوانی بی‌تجربه و بدون داشتن آگاهی سیاسی قلمداد کرده‌اند.<ref>قرشی، زندگانی امام حسن عسکری(ع)، ۱۳۷۵ش، ص۲۶۲.</ref> زیبایی صورت معتز به گونه‌ای بود که منابع گوناگون به آن اشاره کرده و او را زیباترین مردمان معرفی کرده‌اند.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۴؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۲۰؛ ابن‌تغری بردی، مورد اللطافة، ۱۹۷۷ش، ج۱، ص۱۶۴.</ref> دوران زمامداری معتز، دوران اوج سلطه ترکان عنوان شده و خلیفه را اسیر و بازیچه دست ترکان دانسته‌اند.<ref>رفیعی، زندگی ائمه(ع)، تهران، ص۲۸۳.</ref> نفوذ و قدرت ترکان به‌اندازه‌ای بود که معتز شب و روز سلاح به همراه داشت.<ref>حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۵۹۵.</ref> معتز سه سال و شش ماه خلافت کرد.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> از او اشعاری در زمینه‌های مختلف نقل شده است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۲۱۷.</ref><div style="display: block;overflow-y: auto;">{{تبارنامه بنی‌عباس}}</div> | ||
معتز فرزندانی داشت که مشهورترین آنها [[عبدالله بن معتز]] دانسته شده است.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> عبدالله که در بین شاعران به ابن‌معتز عباسی شناخته می‌شد،<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۰۳.</ref> از شاعران<ref>اشرف الرسولی، طرفة الأصحاب، ۱۴۲۲ق، ص۹۶.</ref> مشهور<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۰۳.</ref> دانسته شده و او را فردی بلیغ و صاحب دیوان شعر<ref>مرتضی زبیدی، جذوة الإقتباس، ۱۴۲۶ق، ص۶۳.</ref> و دیگر کتب ادبی قلمداد کرده‌اند.<ref>برقعی، راهنمای دانشوران، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۲۷۴.</ref> عبدالله دشمنی زیادی با اهل‌بیت(ع) داشت.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۰۳.</ref> او را از ابداع‌کنندگان [[علم بدیع]] دانسته‌اند.<ref>برقعی، راهنمای دانشوران، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۲۷۴.</ref> | معتز فرزندانی داشت که مشهورترین آنها [[عبدالله بن معتز]] دانسته شده است.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> عبدالله که در بین شاعران به ابن‌معتز عباسی شناخته می‌شد،<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۰۳.</ref> از شاعران<ref>اشرف الرسولی، طرفة الأصحاب، ۱۴۲۲ق، ص۹۶.</ref> مشهور<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۰۳.</ref> دانسته شده و او را فردی بلیغ و صاحب دیوان شعر<ref>مرتضی زبیدی، جذوة الإقتباس، ۱۴۲۶ق، ص۶۳.</ref> و دیگر کتب ادبی قلمداد کرده‌اند.<ref>برقعی، راهنمای دانشوران، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۲۷۴.</ref> عبدالله دشمنی زیادی با اهل‌بیت(ع) داشت.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۰۳.</ref> او را از ابداع‌کنندگان [[علم بدیع]] دانسته‌اند.<ref>برقعی، راهنمای دانشوران، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۲۷۴.</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
معتز در [[رجب]]<ref>ذهبی، الإعلام بوفیات الأعلام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> یا [[رمضان]] سال [[سال ۲۵۵ هجری قمری|۲۵۵ق]]<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۱۰؛ ابن‌تغری بردی، مورد اللطافة، ۱۹۷۷ش، ج۱، ص۱۶۶.</ref> در ۲۳ سالگی<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۲۲.</ref> به دست سرداران ترک کشته و در [[سامرا]] به خاک سپرده شد.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۲۳.</ref> وی فردی ضعیف در برابر ترکان دانسته شده است.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۱۹.</ref> معتز سومین [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلیفه عباسی]] بود که از خلافت برکنار شد و چهارمین خلیفه‌ای بود که به قتل رسید.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> | معتز در [[رجب]]<ref>ذهبی، الإعلام بوفیات الأعلام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> یا [[رمضان]] سال [[سال ۲۵۵ هجری قمری|۲۵۵ق]]<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۱۰؛ ابن‌تغری بردی، مورد اللطافة، ۱۹۷۷ش، ج۱، ص۱۶۶.</ref> در ۲۳ سالگی<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۲۲.</ref> به دست سرداران ترک کشته و در [[سامرا]] به خاک سپرده شد.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۲۳.</ref> وی فردی ضعیف در برابر ترکان دانسته شده است.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۱۹.</ref> معتز سومین [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلیفه عباسی]] بود که از خلافت برکنار شد و چهارمین خلیفه‌ای بود که به قتل رسید.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> | ||
معتز با احساس خطر از جانب ترکان سعی کرد از قدرت آنها بکاهد. وی مردم بربر و فرغانه را به خود نزدیک کرد<ref> | معتز با احساس خطر از جانب ترکان سعی کرد از قدرت آنها بکاهد. وی مردم بربر و فرغانه را به خود نزدیک کرد<ref>حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۵۹۵، ۶۲۳.</ref> و دو تن از سران ترک را کشت.<ref>حموی، أنیس المؤمنین، ۱۳۶۳ش، ص۲۳۳؛ رفیعی، زندگی ائمه(ع)، تهران، ص۲۸۳.</ref> این امر سبب شورش ترکان بر علیه او شد. گفته شده سرداران ترک به همراه صالح بن وصیف نزد او رفته و از او خواستند تا حقوق و عطایای آنها را پرداخت کند. خلیفه با اشاره به ناتوانی در پرداخت، خواسته آنها را رد کرد. ترکان او را بر زمین کشانده و از خلافت برکنار کردند.<ref>ابن‌شداد، الأعلاق الخطیرة، ۱۹۵۳م، ج۳، ص۷۰۰؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲؛ ابن‌تغری بردی، مورد اللطافة، ۱۹۷۷ش، ج۱، ص۱۶۴.</ref> سرداران ترک او را مجبور کردند تا [[خلافت]] را به [[مهتدی عباسی|مهتدی]] واگذار کند.<ref>ابن‌تغری بردی، مورد اللطافة، ۱۹۷۷ش، ج۱، ص۱۶۴؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> درنهایت معتز زندانی شد و به قتل رسید.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۷، ص۱۹۵؛ ابن‌کثیر دمشقی، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۱۱، ص۱۶.</ref> کشته شدن او به دست ترکان سبب شد تا شاعران در وصف رویدادهای زمان مرگش، اشعاری بسرایند.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۳-۲۹۴.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||