پرش به محتوا

دارالندوه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
'''دارُالنَّدْوَة'''، محل گرد آمدن اشراف [[قریش]] در [[مکه]] در [[عصر جاهلیت]] برای مشورت و تصمیم‌گیری دربارۀ مسائل مختلف بود. اموری چون پیمان [[خزاعه|خُزاعه]] و [[بنی هاشم]]، فراهم شدن زمینۀ [[حلف الفضول|حِلف الفضول]] و تصمیم قریش برای قتل [[پیامبر اسلام(ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از تصمیمات مهم دارالندوه بود.
'''دارُالنَّدْوَة'''، محل گرد آمدن اشراف [[قریش]] در [[مکه]] در [[عصر جاهلیت]] برای مشورت و تصمیم‌گیری دربارۀ مسائل مختلف بود. اموری چون پیمان [[خزاعه|خُزاعه]] و [[بنی هاشم]]، فراهم شدن زمینۀ [[حلف الفضول|حِلف الفضول]] و تصمیم قریش برای قتل [[پیامبر اسلام(ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از تصمیمات مهم دارالندوه بود.


== معرفی ==
==تأسیس و کارکرد==
=== ریشه لغوی ===
دار الندوه مشورت‌خانۀ قریش بود و تصمیم‌گیری دربارۀ مسائل سیاسی و اجتماعی در آنجا صورت می‌گرفت. اموری چون اعلام جنگ، ازدواج، اعلان [[بلوغ دختران]] و پوشانیدن لباس ویژه به آنان و [[ختنه|ختنۀ پسران]] همگی در این مکان انجام می‌شد. همچنین نقطۀ آغاز و انجام حرکت تمام کاروان‌های تجاری [[مکه]] از دار الندوه بود.<ref>خلیل بن احمد، همانجا؛ ابن هشام، ج۱، ص۱۳۷؛ ابن سعد، همانجا؛ یعقوبی، ج۱، ص۲۴۰؛ طبری، ج۲، ص۲۵۹ - ۲۶۰</ref>  
واژۀ ندوه در این ترکیب از ریشۀ «ن د و» به معنای فراهم آمدن و اجتماع کردن گرفته شده است.<ref>خلیل بن احمد، ج۸، ص۷۶، ذیل «‌ندو”؛ ابن درید، ۱۹۸۷ – ۱۹۸۸، ج۲، ص۶۸۶؛ جوهری ذیل «‌ندا‌»</ref>


=== تأسیس ===
این مکان از بناهای [[قصی بن کلاب|قُصَی بن کلاب]] است.<ref>ابن سعد، ج۱، ص۵۲؛ طبری، ج۲، ص۲۵۹</ref> قصی با تأسیس دار الندوه، در حقیقت اساس مدنیت مکه را بنیان نهاد،<ref>زریاب، ص۴۲</ref> زیرا نخستین خانه‌ای که به جز [[کعبه]] ساخته شد، دارالندوه بود و دیگران خانه‌های خویش را باتوجه به آن ساختند.<ref>بلاذری، ص۵۲؛ یعقوبی، ج۱، ص۲۳۹</ref> به دلیل ابتکار وی در تأسیس آن و گردآوردن قبایل قریش، او را مُجَمِّع (گردآورنده) لقب داده‌اند.<ref>ابن کلبی، ج۱، ص۲۵؛ ابن قتیبه، ص۷۰</ref>  
این مکان از بناهای [[قصی بن کلاب|قُصَی بن کلاب]] است.<ref>ابن سعد، ج۱، ص۵۲؛ طبری، ج۲، ص۲۵۹</ref> و به دلیل ابتکار وی در تأسیس آن و گردآوردن قبایل قریش، او را مُجَمِّع(گرد آورنده) لقب داده‌اند.<ref>ابن کلبی، ج۱، ص۲۵؛ ابن قتیبه، ص۷۰</ref>


دار الندوه که همان خانۀ قصی بود<ref>ابن هشام، ج۱، ص۱۳۷، ج۲، ص۱۲۴؛ ابن اثیر، ج۲، ص۱۰۲</ref> در کنار [[مسجدالحرام]] و سمت غربی آن قرار داشت و درِ آن به سوی کعبه باز می‌شد.<ref>ابن سعد، همانجا؛ اصطخری، ص۱۸</ref>
دار الندوه که همان خانۀ قصی بود<ref>ابن هشام، ج۱، ص۱۳۷، ج۲، ص۱۲۴؛ ابن اثیر، ج۲، ص۱۰۲</ref> در کنار [[مسجدالحرام]] و سمت غربی آن قرار داشت و درِ آن به سوی کعبه باز می‌شد.<ref>ابن سعد، همانجا؛ اصطخری، ص۱۸</ref>


دار الندوه همان مشورت خانۀ قریش بود و تصمیم گیری دربارۀ مسائل سیاسی و اجتماعی در آنجا صورت می‌گرفت. اموری چون اعلام جنگ، ازدواج، اعلان بلوغ دختران و پوشانیدن لباس ویژه به آنان و ختنۀ پسران همگی در این مکان انجام می‌شد. همچنین نقطۀ آغاز و انجام حرکت تمام کاروان‌های تجاری [[مکه]] از دار الندوه بود.<ref>خلیل بن احمد، همانجا؛ ابن هشام، ج۱، ص۱۳۷؛ ابن سعد، همانجا؛ یعقوبی، ج۱، ص۲۴۰؛ طبری، ج۲، ص۲۵۹ - ۲۶۰</ref>
===اعضا===
برخی از طوایف عرب یا همه آنها، چنین جایی داشته‌اند که برای تصمیم‌گیری و مشورت در کارهای عمومی، از آن استفاده می‌کرده‌اند.[[سقیفه بنی ساعده]] در مدینه همین کار کرد را داشته است.
قصی با تأسیس دار الندوه، در حقیقت اساس مدنیت مکه را بنیان نهاد،<ref>زریاب، ص۴۲</ref> زیرا نخستین خانه‌ای که به جز [[کعبه]] ساخته شد، دارالندوه بود و دیگران خانه‌های خویش را باتوجه به آن ساختند.<ref>بلاذری، ص۵۲؛ یعقوبی، ج۱، ص۲۳۹</ref>
 
=== اعضا ===
فرزندان قصی همگی عضو دار الندوه بودند، اما افراد دیگر طوایف قریش به شرط داشتن ۴۰ سال می‌توانستند در آن شرکت کنند، هر چند گفته شده است [[ابوجهل]] را در ۳۰ سالگی به عضویت پذیرفتند.<ref>ابن درید، ۱۳۹۹، ج۱، ص۱۵۵؛ زریاب، ص۴۲</ref>
فرزندان قصی همگی عضو دار الندوه بودند، اما افراد دیگر طوایف قریش به شرط داشتن ۴۰ سال می‌توانستند در آن شرکت کنند، هر چند گفته شده است [[ابوجهل]] را در ۳۰ سالگی به عضویت پذیرفتند.<ref>ابن درید، ۱۳۹۹، ج۱، ص۱۵۵؛ زریاب، ص۴۲</ref>


== پس از قصی ==
==برخی از تصمیم‌های مهم در دار الندوه==
سرپرستی دار الندوه پس از مرگ قصی به پسرش عبدالدار رسید<ref>ابن سعد، ج۱، ص۵۵</ref> و پس از اختلافاتی که میان فرزندان عبدالدار و فرزندان [[عبد مناف]] بر سر ریاست آن درگرفت، سرانجام سرپرستی آن به فرزندان عبدالدار رسید<ref>همان، ج۱، ص۵۸ – ۵۹؛ ابن اثیر، ج۲، ص۲۲</ref> تا آن که [[حکیم بن حزام]]، دار الندوه را از منصور بن عامر بن هشام بن عبد مناف بن عبد الدار بن قصی خرید.<ref>مصعب بن عبدالله، ص۲۵۴</ref> سپس عکرمة بن هشام آن را از حکیم بن حزام خرید<ref>ابن حزم، ص۱۲۷</ref> و در زمان [[اسلام]] در ازای ۱۰۰ هزار درهم به [[معاویة بن ابی سفیان|معاویه]] (حکـ: [[سال ۴۱ هجری قمری|۴۱]] – [[سال ۶۰ هجری قمری|۶۰]]) فروخت.<ref>ابن کلبی، ج۱، ص۶۶؛ ابن حبیب، ص۲۱؛ قس ابن حزم، ص۱۲۱، که معتقد است معاویه آن را از خود حکیم بن حزام خرید</ref>معاویه دار الندوه را دارالامارۀ مکه قرار داد.<ref>ابن سعد، ج۱، ص۵۹؛ ابن حبیب، همانجا</ref>
 
بعدها این مکان در دورۀ [[امویان]] و دورۀ اول [[عباسیان]]، اقامتگاه خلفا در موسم [[حج]] شد.<ref>ابن سعد، ج۱، همانجا</ref>در عین حال [[هارون عباسی]] (حکـ: [[سال ۱۷۰ هجری قمری|۱۷۰]] – [[سال ۱۹۳ هجری قمری|۱۹۳]]) فرمان ساخت بنایی دیگر برای اقامت خلفا داد و از آن پس ساختمان دار الندوه رو به ویرانی نهاد.
 
در اواخر [[قرن سوم هجری]] و در روزگار [[المعتضد بالله]] (خلیفۀ عباسی)، این بنا پس از تعمیرات و بازسازی‌هایی در ستون‌ها و طاق‌های آن، به [[مسجد الحرام]] ملحق و جزئی از آن شد.<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۲۳؛ ابن عبدالحق، ج۲، ص۵۰۸</ref>
 
== برخی از تصمیم‌های مهم در دار الندوه ==
تصمیم‌های زیر را می‌توان در زمرۀ تصمیم‌های مهم و تاریخ ساز دار الندوه دانست:
تصمیم‌های زیر را می‌توان در زمرۀ تصمیم‌های مهم و تاریخ ساز دار الندوه دانست:
*پیمان [[خزاعه]] و [[بنی هاشم]]<ref>ابن مسعود، ج۱، ص۶۶؛ ابن حبیب، ص۸۹</ref>
*پیمان [[خزاعه]] و [[بنی هاشم]]<ref>ابن مسعود، ج۱، ص۶۶؛ ابن حبیب، ص۸۹</ref>
*فراهم شدن زمینۀ پیمان [[حلف الفضول|حِلف الفضول]]<ref>مسعودی، ج۳، ص۹</ref>
*فراهم شدن زمینۀ پیمان [[حلف الفضول|حِلف الفضول]]<ref>مسعودی، ج۳، ص۹</ref>
*تصمیم [[قریش]] برای قتل [[پیامبر(ص)]] که منجر به [[هجرت]] آن حضرت در [[لیلة المبیت]] شد.<ref>ابن هشام، ج۲، ص۱۲۴؛ ابن سعد، ج۱، ص۱۹۳ - ۱۹۴</ref>
*تصمیم [[قریش]] برای قتل [[پیامبر(ص)]] که منجر به [[هجرت]] آن حضرت در [[لیلة المبیت]] شد.<ref>ابن هشام، ج۲، ص۱۲۴؛ ابن سعد، ج۱، ص۱۹۳ - ۱۹۴</ref>
*تصمیم قریش بر [[محاصره بنی‌هاشم در شعب ابی‌طالب]]
==تاریخچه دارالندوره پس از قصی==
سرپرستی دار الندوه پس از مرگ قصی به پسرش عبدالدار رسید<ref>ابن سعد، ج۱، ص۵۵</ref> پس از عبدالدار اختلافاتی میان فرزندان عبدالدار و فرزندان [[عبد مناف]] بر سر ریاست آن درگرفت و سرپرستی آن به فرزندان عبدالدار رسید<ref>همان، ج۱، ص۵۸ – ۵۹؛ ابن اثیر، ج۲، ص۲۲</ref> تا آن که [[حکیم بن حزام]]، دار الندوه را از منصور بن عامر بن هشام بن عبد مناف بن عبد الدار بن قصی خرید.<ref>مصعب بن عبدالله، ص۲۵۴</ref> سپس عکرمة بن هشام آن را از حکیم بن حزام خرید<ref>ابن حزم، ص۱۲۷</ref> و در زمان [[اسلام]] در ازای ۱۰۰ هزار درهم به [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] (حکـ: [[سال ۴۱ هجری قمری|۴۱]] – [[سال ۶۰ هجری قمری|۶۰]]) فروخت.<ref>ابن کلبی، ج۱، ص۶۶؛ ابن حبیب، ص۲۱؛ قس ابن حزم، ص۱۲۱، که معتقد است معاویه آن را از خود حکیم بن حزام خرید</ref>معاویه دار الندوه را دارالامارۀ مکه قرار داد.<ref>ابن سعد، ج۱، ص۵۹؛ ابن حبیب، همانجا</ref>
این مکان در دورۀ [[امویان]] و دورۀ اول [[عباسیان]]، اقامتگاه خلفا در موسم [[حج]] شد.<ref>ابن سعد، ج۱، همانجا</ref> [[هارون عباسی]] (حکـ: [[سال ۱۷۰ هجری قمری|۱۷۰]] – [[سال ۱۹۳ هجری قمری|۱۹۳]]) فرمان ساخت بنایی دیگر برای اقامت خلفا داد و از آن پس ساختمان دارالندوه رو به ویرانی نهاد. در اواخر [[قرن سوم هجری]] و در روزگار [[المعتضد بالله]] (خلیفۀ عباسی)، این بنا پس از تعمیرات و بازسازی‌هایی در ستون‌ها و طاق‌های آن، به [[مسجد الحرام]] ملحق و جزئی از آن شد.<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۲۳؛ ابن عبدالحق، ج۲، ص۵۰۸</ref>


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== منابع ==
==منابع==
{{ک}}
{{ک}}
این مقاله از جلد۱۶ دانشنامه جهان اسلام گرفته شده است.
این مقاله از جلد۱۶ دانشنامه جهان اسلام گرفته شده است.
خط ۶۳: خط ۵۶:
{{پایان}}
{{پایان}}


== پیوند به بیرون ==
==پیوند به بیرون==
[http://tarikh.nashriyat.ir/node/637 تحولات و نقش دارالندوه از تأسیس تا ویرانی]
[http://tarikh.nashriyat.ir/node/637 تحولات و نقش دارالندوه از تأسیس تا ویرانی]
{{عربستان}}
{{عربستان}}