نامه امام علی(ع) به مالک اشتر: تفاوت میان نسخه‌ها

به باور [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، فرمان مالک اشتر چنان محتوای عمیقی دارد، که تنها از معصومان صادر می‌شود و از همان محتوا می‌توان به درستی آن پی برد.<ref>موسوی خمینی، کتاب البیع، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۴.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]، از مراجع تقلید شیعه، با استناد به شهرت بسیار این نامه و نقل آن در منابع متعدد حدیثی، آن را معتبر و از بررسی سندش بی‌نیازی دانسته است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۳.</ref> با این حال برخی محققان با بررسی سند این عهدنامه، آن را صحیح ارزیابی کرده‌اند.<ref>دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۵۱.</ref>

این نامه علاوه بر نهج البلاغه، از منابع شیعی در کتاب‌های [[دعائم الاسلام (کتاب)|دَعائِمُ الاِسْلام]]<ref>ابن‌حیون، دَعائِمُ الاِسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۳۵۰-۳۶۸.</ref> و [[تحف العقول (کتاب)|تُحَفُ العُقول]]<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۲۶-۱۴۹.</ref> و از منابع اهل‌سنت در کتاب‌های المُجَالَسَةُ وَ جَواهِرُ العِلم،<ref>دینوری، المجالسة و جواهر العلم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۳۵۹-۳۶۰.</ref> التَذْکِرَةُ الحَمْدونیّه<ref>ابن‌حمدون، التذکرة الحمدونیّه، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۱۶-۳۲۸.</ref> و نَهایَةُ الاَرَب<ref>نُوَیری، نهایة الأرب، وزارة الثقافة و الإرشاد القومی، ج۶، ص۱۹-۳۲.</ref> آمده است.<ref>برای دیدن منابع بیشتر نگاه کنید به: دشتی، اسناد و مدارک نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۳۳۱-۳۳۲؛ دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۴۶-۴۹.</ref> [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]]، دو تن از عالمان علم رجال شیعه در قرن پنجم، بدون ذکر متن این خطبه، سند آن را بیان کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۸؛ شیخ طوسی، فهرست، ۱۴۲۰ق، ص۸۸.</ref> با این حال درباره سند و منبع این نامه اتفاق نظر وجود ندارد، حتی برخی آن را ساختگی دانسته‌اند؛ چنان‌که گفته شده، نویسنده نامه و گیرندۀ آن افرادی غیر از امام علی و مالک اشتر بوده‌اند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۴۹۰.</ref> البته گفته شده بعضی حاکمان به تقلید از این عهدنامه، به برخی والیان نامه‌ای در باب چگونگی حکومت‌داری نوشته‌اند، بی‌آنکه به منبع اصلی آن اشاره کنند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۵۱۳.</ref>