confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۴۴۷
ویرایش
نامه امام علی(ع) به مالک اشتر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
== معرفی و اهمیت == | == معرفی و اهمیت == | ||
نامه امام علی(ع) به مالک اشتر در تبیین حکومت‌داری خطاب به مالک اشتر نوشته شده و بزرگ‌ترین و پرمحتواترین نامه نهج البلاغه در موضوع حکومت‌داری و سیاست اداره اجتماع است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۴؛ جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۴۹۴.</ref> در این نامه، امام علی(ع) هر آنچه را که یک کارگزار اسلامی باید در زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، حقوقی، نظامی و فرهنگی به کار گیرد، بیان کرده است.<ref>شیروانی، مدیریت و مدارا در کلام علی(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۷.</ref> از آنجا که در این نامه مباحث تخصصی مختلفی ارائه شده، این نامه با ده‌ها رشته علمی مصطلح ارتباط پیدا می‌کند که برای درک عمیق نامه، باید به آن علوم آگاهی داشت.<ref>زمانی، و دیگران، «اکتشاف الگوی رهبری امام علی(ع) از عهدنامه مالک اشتر(ره)»، ص۵۵-۵۶.</ref> | نامه امام علی(ع) به مالک اشتر در تبیین حکومت‌داری خطاب به مالک اشتر نوشته شده و بزرگ‌ترین و پرمحتواترین نامه نهج البلاغه در موضوع حکومت‌داری و سیاست اداره اجتماع است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۴؛ جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۴۹۴.</ref> در این نامه، امام علی(ع) هر آنچه را که یک کارگزار اسلامی باید در زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، حقوقی، نظامی و فرهنگی به کار گیرد، بیان کرده است.<ref>شیروانی، مدیریت و مدارا در کلام علی(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۷.</ref> از آنجا که در این نامه مباحث تخصصی مختلفی ارائه شده، این نامه با ده‌ها رشته علمی مصطلح ارتباط پیدا می‌کند که برای درک عمیق نامه، باید به آن علوم آگاهی داشت.<ref>زمانی، و دیگران، «اکتشاف الگوی رهبری امام علی(ع) از عهدنامه مالک اشتر(ره)»، ص۵۵-۵۶.</ref> | ||
اگر چه این نامه خطاب به مالک اشتر برای حکومت کردن بر مصر نوشته شده، اما به گفته محمدتقی جعفری، این عهدنامه به مالک اشتر و جامعه مصر اختصاص ندارد، بلکه در آن اصول و روش مدیریت همه انسان‌ها، در همه شرایط و همه دوران‌ها بیان شده است؛<ref>جعفری، حکمت اصول سیاسی اسلام، ۱۳۷۳ش، ص۱۵.</ref> ازاین‌رو این نامه در قالب پیشنهادی برای شیوۀ حکومت‌داری، برای حاکمان مختلف ترجمه و شرح می‌شده است.<ref>عابدی، «مقدمه»، ص‌یازده.</ref> گفته شده، [[سید محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]] صاحب فتوای [[تحریم تنباکو]]، بر مطالعه این عهدنامه مداومت داشت و توصیه‌های ذکر شده در آن را سرمشق خود قرار داده بود.<ref>نائینی، تنبیه الاُمَّه، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۰.</ref> [[میرزای نائینی]] مؤلف [[تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب)|کتاب تنبیه ُالاُمَّة]]، مطالعه و به‌کارگیری این نامه را برای همه افرادی که به هر مقداری مدیریت جایی را بر عهده دارند، سفارش کرده است.<ref>نائینی، تنبیه الاُمَّه، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۰.</ref> | اگر چه این نامه خطاب به مالک اشتر برای حکومت کردن بر مصر نوشته شده، اما به گفته محمدتقی جعفری، این عهدنامه به مالک اشتر و جامعه مصر اختصاص ندارد، بلکه در آن اصول و روش مدیریت همه انسان‌ها، در همه شرایط و همه دوران‌ها بیان شده است؛<ref>جعفری، حکمت اصول سیاسی اسلام، ۱۳۷۳ش، ص۱۵.</ref> ازاین‌رو این نامه در قالب پیشنهادی برای شیوۀ حکومت‌داری، برای حاکمان مختلف ترجمه و شرح می‌شده است.<ref>عابدی، «مقدمه»، ص‌یازده.</ref> گفته شده، [[سید محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]] صاحب فتوای [[تحریم تنباکو]]، بر مطالعه این عهدنامه مداومت داشت و توصیه‌های ذکر شده در آن را سرمشق خود قرار داده بود.<ref>نائینی، تنبیه الاُمَّه، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۰.</ref> [[میرزای نائینی]] مؤلف [[تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب)|کتاب تنبیه ُالاُمَّة]]، مطالعه و به‌کارگیری این نامه را برای همه افرادی که به هر مقداری مدیریت جایی را بر عهده دارند، سفارش کرده است.<ref>نائینی، تنبیه الاُمَّه، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۰.</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
== اعتبار و مصادر دیگر == | == اعتبار و مصادر دیگر == | ||
به باور [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، فرمان مالک اشتر چنان محتوای عمیقی دارد، که تنها از معصومان صادر می‌شود و از همان محتوا می‌توان به درستی آن پی برد.<ref>موسوی خمینی، کتاب البیع، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۴.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]، از مراجع تقلید شیعه، با استناد به شهرت بسیار این نامه و نقل آن در منابع متعدد حدیثی، آن را معتبر و از بررسی سندش بی‌نیازی دانسته است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۳.</ref> با این حال برخی محققان با بررسی سند این عهدنامه، آن را صحیح ارزیابی کرده‌اند.<ref>دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۵۱.</ref> | به باور [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، فرمان مالک اشتر چنان محتوای عمیقی دارد، که تنها از معصومان صادر می‌شود و از همان محتوا می‌توان به درستی آن پی برد.<ref>موسوی خمینی، کتاب البیع، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۴.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]، از مراجع تقلید شیعه، با استناد به شهرت بسیار این نامه و نقل آن در منابع متعدد حدیثی، آن را معتبر و از بررسی سندش بی‌نیازی دانسته است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۳.</ref> با این حال برخی محققان با بررسی سند این عهدنامه، آن را صحیح ارزیابی کرده‌اند.<ref>دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۵۱.</ref> | ||
این نامه علاوه بر نهج البلاغه، از منابع شیعی در کتاب‌های [[دعائم الاسلام (کتاب)|دَعائِمُ الاِسْلام]]<ref>ابن‌حیون، دَعائِمُ الاِسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۳۵۰-۳۶۸.</ref> و [[تحف العقول (کتاب)|تُحَفُ العُقول]]<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۲۶-۱۴۹.</ref> و از منابع اهل‌سنت در کتاب‌های المُجَالَسَةُ وَ جَواهِرُ العِلم،<ref>دینوری، المجالسة و جواهر العلم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۳۵۹-۳۶۰.</ref> التَذْکِرَةُ الحَمْدونیّه<ref>ابن‌حمدون، التذکرة الحمدونیّه، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۱۶-۳۲۸.</ref> و نَهایَةُ الاَرَب<ref>نُوَیری، نهایة الأرب، وزارة الثقافة و الإرشاد القومی، ج۶، ص۱۹-۳۲.</ref> آمده است.<ref>برای دیدن منابع بیشتر نگاه کنید به: دشتی، اسناد و مدارک نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۳۳۱-۳۳۲؛ دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۴۶-۴۹.</ref> [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]]، دو تن از عالمان علم رجال شیعه در قرن پنجم، بدون ذکر متن این خطبه، سند آن را بیان کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: نجاشی، رجال النجاشی، ص۸؛ شیخ طوسی، فهرست، ص۸۸.</ref> با این حال درباره سند و منبع این نامه اتفاق نظر وجود ندارد، حتی برخی آن را ساختگی دانسته‌اند؛ چنان‌که گفته شده، نویسنده نامه و گیرندۀ آن افرادی غیر از امام علی و مالک اشتر بوده‌اند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۴۹۰.</ref> البته گفته شده بعضی حاکمان به تقلید از این عهدنامه، به برخی والیان نامه‌ای در باب چگونگی حکومت‌داری نوشته‌اند، بی‌آنکه به منبع اصلی آن اشاره کنند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۵۱۳.</ref> | این نامه علاوه بر نهج البلاغه، از منابع شیعی در کتاب‌های [[دعائم الاسلام (کتاب)|دَعائِمُ الاِسْلام]]<ref>ابن‌حیون، دَعائِمُ الاِسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۳۵۰-۳۶۸.</ref> و [[تحف العقول (کتاب)|تُحَفُ العُقول]]<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۲۶-۱۴۹.</ref> و از منابع اهل‌سنت در کتاب‌های المُجَالَسَةُ وَ جَواهِرُ العِلم،<ref>دینوری، المجالسة و جواهر العلم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۳۵۹-۳۶۰.</ref> التَذْکِرَةُ الحَمْدونیّه<ref>ابن‌حمدون، التذکرة الحمدونیّه، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۱۶-۳۲۸.</ref> و نَهایَةُ الاَرَب<ref>نُوَیری، نهایة الأرب، وزارة الثقافة و الإرشاد القومی، ج۶، ص۱۹-۳۲.</ref> آمده است.<ref>برای دیدن منابع بیشتر نگاه کنید به: دشتی، اسناد و مدارک نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۳۳۱-۳۳۲؛ دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۴۶-۴۹.</ref> [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]]، دو تن از عالمان علم رجال شیعه در قرن پنجم، بدون ذکر متن این خطبه، سند آن را بیان کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: نجاشی، رجال النجاشی، ص۸؛ شیخ طوسی، فهرست، ص۸۸.</ref> با این حال درباره سند و منبع این نامه اتفاق نظر وجود ندارد، حتی برخی آن را ساختگی دانسته‌اند؛ چنان‌که گفته شده، نویسنده نامه و گیرندۀ آن افرادی غیر از امام علی و مالک اشتر بوده‌اند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۴۹۰.</ref> البته گفته شده بعضی حاکمان به تقلید از این عهدنامه، به برخی والیان نامه‌ای در باب چگونگی حکومت‌داری نوشته‌اند، بی‌آنکه به منبع اصلی آن اشاره کنند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۵۱۳.</ref> | ||