کاربر ناشناس
آل خرسان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
آل خِرسان خاندانى‌از عالمان و اديبان‌شيعى نجف. | آل خِرسان خاندانى‌از عالمان و اديبان‌شيعى نجف. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
نسب خاندان آل خِرسان از طريق محمد عابد به فرزند امام موسى كاظم | نسب خاندان آل خِرسان از طريق محمد عابد به فرزند [[امام کاظم(ع)|امام موسى كاظم(ع)]] مى‌رسد<ref>ابن‌عنبه، عمدة‌الطالب، ص245ـ247، ابن‌عنبه، الفصول‌الفخرية، ص138؛ ضامن‌بن‌شدقم، ج2،قسم2، ص302</ref> اين خاندان علاوه بر شهرت در علم و ادب، عهده‌دار نظارت بر حرم مطهر [[امام علی(ع)|امام‌على عليه‌السلام]] و اداره امور زائران در [[نجف]] اشرف بوده‌اند.<ref>امين، ج4، ص81، 118؛ آل‌محبوبه، ج1، ص270</ref> | ||
==خاستگاه== | ==خاستگاه== | ||
خاندان خرسان در آغاز ساكن شهر حلّه بودند، سپس برخى از آنان به كربلا مهاجرت كردند تا اينكه | خاندان خرسان در آغاز ساكن شهر [[حلّه]] بودند، سپس برخى از آنان به [[کربلا|كربلا]] مهاجرت كردند تا اينكه [[سیدابوالحسن معصوم]] در قرن ششم در [[نجف]] اشرف اقامت گزيد،<ref>تميمى، ج 4، ص 61</ref> ازاين‌رو در قرن پنجم، ششم و اوايل قرن هفتم اين خاندان به آل‌معصوم مشهور بودند،<ref>تميمى، ج 4، ص 61،ر.ک:ضامن‌بن شدقم، ج 2، قسم 2، ص 297</ref>اما شهرت اين خاندان به اخرس، از زمان ابوالفتح ابن ابی محمدبن ابراهیم‌بن ابی فتیان غنائم‌بن عبداللّه‌بن حسن برکه است كه به اخرس شهرت داشته و به فرزندان او بنواخرس گفته شده است.<ref>ابن‌عنبه، ص 247؛ ضامن‌بن‌شدقم، ج 2، قسم 2، ص 303</ref> | ||
==مشهورترين افراد== | ==مشهورترين افراد== | ||
برخى از مشهورترين افراد اين خاندان عبارت‌اند از : | برخى از مشهورترين افراد اين خاندان عبارت‌اند از: | ||
===معصوم‌بن احمدبن حسن حائرى=== | ===معصوم‌بن احمدبن حسن حائرى=== | ||
ابوالحسن معصوم‌بن احمدبن حسن | ابوالحسن [[معصوم‌بن احمدبن حسن حائری]]، جد اعلاى آل‌خرسان كه در قرن پنجم و ششم مى‌زيسته و او را بسيار ستوده‌اند.<ref>ضامن‌بن شدقم، ج 2، قسم 2، ص 303؛ عبدالحسين امينى، ص 57</ref> وى عهده‌دار امور حرم امام على عليه‌السلام بود و بدين‌سبب مَقريزى<ref>مقریزی،ج 4، قسم 1، ص 168ـ172</ref> از وى با عنوان «امام مشهد على» ياد كرده است. در زمان توليت او [[طلائِع‌بن رُزِّیک]]، وزير مقتدر [[فاطمیان]] به زيارت مرقد مطهر [[امام على(ع)]] رفت و ظاهرآ ميان اين دو مناسبات خوبى برقرار شد، چنان‌كه ابن‌رُزِّيك ساليانه مبلغى را نزد ابوالحسن معصوم مى‌فرستاد.<ref>ضامن‌بن شدقم، ج 2، قسم 2، ص 298</ref> | ||
===محمدبن احمدبن على=== | ===محمدبن احمدبن على=== | ||
شمس‌الدين محمدبن احمدبن | شمس‌الدين [[محمدبن احمدبن علی]]، از عالمان و فقيهان كه كتابهاى [[زادالسبیل]] در فقه و [[المشجَّرالکشّاف لاصول‌السادة‌الاشراف]] در نسب‌از جمله تأليفات اوست.<ref>ابن‌عنبه، عمدة‌الطالب، ص 247؛ آقابزرگ طهرانى، طبقات: الحقائق، ص 177؛ آقابزرگ طهرانى: الضياء، ص 115، آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 12، ص4</ref> | ||
===احمدبن درويش‌بن محسن=== | ===احمدبن درويش‌بن محسن=== | ||
احمدبن | [[احمدبن درویش بن محسن]]، فقيه و اديب بود در [[نجف]] به دنيا آمد و نزد فقيهان و بزرگان آن شهر دانش آموخت و از خواص و ملازمان [[شیخ موسی کاشف‌الغطا]] (متوفى 1243)، [[فقیه]] بزرگ [[عراق]]، و كاتب شخصى او شد و به همراه او به بسيارى از شهرهاى [[ايران]] سفر كرد. او خطى خوش و در ادبيات مهارت داشت و به دو زبان عربى و فارسى شعر مى‌سرود.<ref>تميمى، ج 4، ص 76</ref> وى در [[ربیع‌الآخر]] 1246 در [[نجف]] از دنيا رفت.<ref>حرزالدين، ج 1، ص 169؛ امين، ج 4، ص 81؛ آقابزرگ طهرانى، طبقات: الكرام، قسم 1، ص 87؛ خاقانى، ج 2، ص 4؛ حبيب‌آبادى، ج 2، ص 600</ref> از جمله آثار وى مى‌توان به مجموعه ادبى در دو جلد اشاره كرد.<ref>محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 486</ref> | ||
===حسن‌بن على‌بن شكر=== | ===حسن‌بن على‌بن شكر=== | ||
حسن‌بن على‌بن | [[حسن‌بن على‌بن شکر]]، فقيه امامى قرن سيزدهم در حدود 1200 در [[نجف]] به دنيا آمد. [[فقه]] را در محضر [[محمد حسن نجفی|شیخ‌محمدحسن]] صاحب جواهر (متوفى 1266) آموخت و در همان زمان مجلس درسى برپا كرد كه عالمان بسيارى از دانش وى بهره بردند.<ref>تميمى، ج 4، ص 68</ref> به درخواست برخى از تجار و اعيان [[بغداد]] به آن شهر رفت و تا پايان عمر مرجعيت مردم را برعهده گرفت و در 1265 در همين شهر درگذشت و در نجف اشرف به خاك سپرده شد.<ref>امين، ج 5، ص 189؛ آقابزرگ طهرانى، طبقات: الكرام، قسم 1، ص 338؛ ر.ک: به روضاتى، ص 155؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 486؛ تميمى، ج 4، ص 69</ref> او علاوه بر تأليف رساله‌هاى فقهى، كتابخانه نفيسى داشت كه پس از مرگش در آتش سوخت.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذريعة، ج 8، ص 297؛ روضاتى، ص 157</ref> | ||
===جعفربن احمد بن درويش=== | ===جعفربن احمد بن درويش=== | ||
جعفربن احمد بن | [[جعفربن احمد بن درویش]]، عالم، اديب و شاعر، در 17 [[ذیحجه]] 1216 به دنيا آمد<ref>تميمى، ج 4، ص 78</ref> و پس از فراگيرى مقدمات علمى در مجلس درس [[مرتضی انصاری|شیخ‌مرتضى انصارى]] حاضر شد. جعفربن احمد شعر كم مى‌سرود،<ref>ر.ک:آقابزرگ طهرانى، طبقات: نقباء، قسم 1، ص 278</ref> اما مكاتبات بسيارى با شاعران و اديبان معاصر خود داشت. امين<ref>امینی،ج 4، ص 81</ref> و خاقانی<ref>خاقانی،ج 2، ص 6ـ26</ref> بخشى از اين مراسلات را ذكر كرده‌اند. او در دوم رجب 1303 در نجف درگذشت.<ref>حرزالدين، ج 1، ص 168؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 487</ref> از وى دو مجموعه ادبى برجاى مانده است.<ref>ر.ک:آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 9، قسم 1، ص 195</ref> | ||
===محمدحسين‌بن حسن‌بن على=== | ===محمدحسين‌بن حسن‌بن على=== | ||
[[محمدحسین‌بن حسن‌بن علی]]، فقيه و اديب و زاهد امامى، در [[نجف]] به دنيا آمد، دوره مقدماتى را نزد پدرش و سپس [[فقه]] و [[اصول]] را نزد فقيهانى چون [[محمدحسین کاظمی]]، [[میرزاحسین خليلی]] و [[شیخ‌محمد طه نجف]] آموخت. وى مجلس درسى نيز برپا كرد. در سالهاى آخر عمرش نابينا شد و در 1322 چشم از جهان فروبست.<ref>آقا بزرگ تهرانی، طبقات: نقباء، قسم 2، ص 566؛ تميمى، ج 4، ص 74ـ75؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 486</ref> از وى تقريرات درسهاى فقه و اصول و ديوان شعر كوچكى باقى مانده است.<ref>محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 486</ref> | |||
===عبدالرسول‌بن محمدحسين‌بن حسن=== | ===عبدالرسول‌بن محمدحسين‌بن حسن=== | ||
عبدالرسول‌بن | [[عبدالرسول‌بن محمدحسین‌بن حسن]]، فقيه زاهد و مجاهد امامى، پس از خواندن دروس مقدمات، مباحث [[فقه]] و [[اصول]] را نزد [[محمد طه نجف]] و ديگران آموخت. وى از جمله كسانى است كه در ركاب فقيه مجاهد [[سیدمحمدسعید حبوبی]] به [[جنگ]] با قواى [[انگلیس]] پرداخت.<ref>تميمى، ج 4، ص 83</ref> او در 21 محرّم 1361 درگذشت و در مقبره خانوادگى آل‌خرسان به خاك سپرده شد.<ref>تميمى، ج 4، ص 83</ref> | ||
===عبدالمرتضى بن موسى=== | ===عبدالمرتضى بن موسى=== | ||
[[عبدالمرتضی بن موسی]]، [[فقیه]] و [[زاهد]] امامى، پس از تكميل دوره مقدماتى، [[فقه]] و [[اصول]] را نزد فقيهانى چون [[علی بن ياسین رفیش نجفى]] (متوفى 1334) و [[شیخ الشریعه اصفهانی|شیخ‌الشريعه اصفهانی]] و [[علم رجال]] را از [[ابوتراب خوانساری]] و حكمت را نزد [[شیخ‌نعمت‌اللّه دامغانی]] آموخت.<ref>تميمى، ج 4، ص 84</ref> وى نيز از مجاهدان و مبارزان با استعمار [[انگلیس]] بود. او در 27 [[ربیع‌الاول]] 1361 وفات كرد.<ref>تميمى، ج 4، ص 84ـ85</ref> | |||
===حسن‌بن عبدالهادى‌بن موسى=== | ===حسن‌بن عبدالهادى‌بن موسى=== | ||
حسن‌بن | [[حسن‌بن عبدالهادی بن موسی]]، فقيه و محقق آثار علماى بزرگ [[شیعه]]، تولد وى را به اختلاف 1321<ref>تميمى، ج 4، ص 85</ref> و 1326<ref>آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 14، ص 67</ref> ذكر كرده‌اند. پس از تكميل دروس مقدمات، [[فقه]] و [[اصول]] را نزد فقيهانى چون [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيدابوالحسن اصفهانی]]، [[میرزای نائینی|میرزاى نائینی]]، [[آقا ضیاء عراقی|آقاضیاء عراقى]] و [[رجال]] را نزد [[سیدابوتراب خوانساری]] و [[اخلاق]] را نزد [[شیخ‌علی قمی]] و حكمت را از محضر [[نعمت‌اللّه دامغانی]] كسب كرد.<ref>تميمى، ج 4، ص 85</ref> | ||
'''فعالیت ها''' | |||
وى در تحقيق و احياى شمارى از آثار علمى [[شیعه]] سهمى اساسى داشت، از جمله تحقيق و چاپ [[تهذیب الاحکام|تهذيب‌الاحكام]] [[شیخ طوسی|شیخ‌طوسی]] همراه با شرح مشيخه آن در نجف‌اشرف در 1382<ref>آقا بزرگ طهرانى، الذريعة، ج 14، ص 67؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 488</ref> و تحقيق و چاپ [[الاستبصار]] شيخ‌طوسى همراه با مقدمه و شرح مشيخه آن<ref>آقابزرگ طهرانی، الذريعة، ج 14، ص 67؛ محمدهادى امينی، معجم‌المطبوعات النجفية، ص 74ـ75</ref> روش شرح ايشان در شرح مشيخه بدين ترتيب است كه در آغاز خلاصه‌اى از جرح و تعديل راوى را ذكر نموده، سپس به اختصار پاره‌اى از منابع رجال يا تراجم موجود وى را نقل كرده است.<ref>طوسى، ج 4، ص 305</ref> اثر ديگر او تحقيق و چاپ كتاب من لايحضُرُه الفقيه همراه با مقدمه مبسوطى به نام حياة‌الشيخ الصدوق به پيوست شرح مشيخه صدوق است كه در 1379 در نجف‌اشرف به چاپ رسيده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذريعة، ج 14، ص 67؛ عواد، ج 1، ص 332ـ333؛ محمدهادى امينى، معجم‌المطبوعات النجفية، ص 337</ref> وى علاوه بر اين، كتابى در شرح‌حال خاندانش با عنوان يتيمة‌الزمان فى ما قيل فى آل خرسان تأليف كرده است.<ref>محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 488</ref> | |||
===محمدمهدى‌بن سيدحسن=== | ===محمدمهدى‌بن سيدحسن=== | ||
محمدمهدى‌بن سيدحسن، محقق و مؤلف، در 1347 در نجف به‌دنيا آمد و پس از اتمام تحصيلات به نگارش و تحقيق روى آورده و آثار فراوانى را تحقيق و تأليف كرده است؛ از جمله كتابى در شرح‌حال عبداللّه‌بن عباس در چهار جلد<ref>آقابزرگ طهرانى، طبقات : نقباء، قسم 3، ص 1118؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 488</ref> المشجَّر المبيَّن فى مَنْ ذُكِرَ فى منتقلة | محمدمهدى‌بن سيدحسن، محقق و مؤلف، در 1347 در نجف به‌دنيا آمد و پس از اتمام تحصيلات به نگارش و تحقيق روى آورده و آثار فراوانى را تحقيق و تأليف كرده است؛ از جمله كتابى در شرح‌حال عبداللّه‌بن عباس در چهار جلد<ref>آقابزرگ طهرانى، طبقات : نقباء، قسم 3، ص 1118؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 488</ref> المشجَّر المبيَّن فى مَنْ ذُكِرَ فى منتقلة الطالبيين؛<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج 21، ص 44</ref> نشوة‌الامانى كه منظومه‌اى است در 78 بيت در نسب آل خرسان<ref>آقابزرگ طهرانی، الذريعة، ج 24، ص160؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 488</ref> و قَلائد العِقْيان فى ما قيل فى آل‌الخرسان.<ref>آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 17، ص 163؛ روضاتى، ص 156</ref> | ||
وى همچنين تمام آثار باقى مانده از ابن‌ادريس حلّى را تحت عنوان موسوعة ابن‌ادريس حلّى (قم 1387ش) به چاپ رسانده است. وى علاوه بر اين بر بسيارى از كتابها مقدمه نوشته است، كه تمام اين مقدمه‌ها در كتابى با عنوان مقدمات كتب تراثية (قم 1385ش) به چاپ رسيده است. وى همچنين در كتاب اخير، ضمن آوردن شرح حال خود، فهرست كاملى از آثارش (از جمله آثار چاپ نشده) آورده است. | وى همچنين تمام آثار باقى مانده از ابن‌ادريس حلّى را تحت عنوان موسوعة ابن‌ادريس حلّى (قم 1387ش) به چاپ رسانده است. وى علاوه بر اين بر بسيارى از كتابها مقدمه نوشته است، كه تمام اين مقدمه‌ها در كتابى با عنوان مقدمات كتب تراثية (قم 1385ش) به چاپ رسيده است. وى همچنين در كتاب اخير، ضمن آوردن شرح حال خود، فهرست كاملى از آثارش (از جمله آثار چاپ نشده) آورده است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||