پرش به محتوا

عمان سامانی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۴۶: خط ۴۶:
===گنجینة الاسرار===
===گنجینة الاسرار===
{{اصلی|گنجینة الاسرار}}
{{اصلی|گنجینة الاسرار}}
مثنوی گنجینة الاسرار که به گفته بسیاری، از شاهکارهای ادب فارسی و از برجسته‌ترین اشعار [[واقعه عاشورا|عاشورایی]] در زبان فارسی است، در سال ۱۳۰۵ ق سروده شده است. این اثر شامل مقدمه و ۸۱۲ بیت است و در ابتدای آن، حدیث مشهور کنز<ref>«كنت كنزاً مخفياً فأحببت أن أعرف فخلقت الخلق لكي أعرف؛ من گنج پنهان بودم. دوست داشتم كه آشكار شوم. پس خلق را آفريدم تا شناخته شوم.» بحارالانوار، ج ۸۴، ص ۲۰.</ref> آورده شده است. پس از آن با تاویلی عارفانه، سخن از تجلی نخست و دوم [[خداوند]] و [[آیه امانت]]<ref>«اِنّا عَرَضنا الاَمانَةَ علی السَّمواتِ و الارْضِ و الجبالِ فَاَبَیْنَ اَنْ یَحْمِلْنَها وَ اَشْفَقْنَ مِنها وَ حَمَلَها الاِنسانُ اِنَّهُ کانَ ظلُوما جَهولاً؛ بی‌گمان، ما امانت (تکلیف) را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه داشتیم، اما آنها از برداشتن آن سر باززدند و از آن ترسیدند و انسانْ آن را به دوش کشید، راستی که او بسیار بیداد پیشه و نادان است.» قرآن کریم، احزاب، ۷۲.</ref> به میان آمده است.<ref>عبدالرضا نادری‌فر، ص ۴۲.</ref>
مثنوی گنجینة الاسرار که به گفته بسیاری، از شاهکارهای ادب فارسی و از برجسته‌ترین اشعار [[واقعه عاشورا|عاشورایی]] در زبان فارسی است، در سال ۱۳۰۵ ق سروده شده است. این اثر شامل مقدمه و ۸۱۲ بیت است و در ابتدای آن، حدیث مشهور کنز<ref>«كنت كنزاً مخفياً فأحببت أن أعرف فخلقت الخلق لكي أعرف؛ من گنج پنهان بودم. دوست داشتم كه آشكار شوم. پس خلق را آفريدم تا شناخته شوم.» بحارالانوار، ج ۸۴، ص ۲۰.</ref> آورده شده است. پس از آن با تأویلی عارفانه، سخن از تجلی نخست و دوم [[خداوند]] و [[آیه امانت]]<ref>«اِنّا عَرَضنا الاَمانَةَ علی السَّمواتِ و الارْضِ و الجبالِ فَاَبَیْنَ اَنْ یَحْمِلْنَها وَ اَشْفَقْنَ مِنها وَ حَمَلَها الاِنسانُ اِنَّهُ کانَ ظلُوما جَهولاً؛ بی‌گمان، ما امانت (تکلیف) را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه داشتیم، اما آنها از برداشتن آن سر باززدند و از آن ترسیدند و انسانْ آن را به دوش کشید، راستی که او بسیار بیداد پیشه و نادان است.» قرآن کریم، احزاب، ۷۲.</ref> به میان آمده است.<ref>عبدالرضا نادری‌فر، ص ۴۲.</ref>


از نگاه عمان سامانی در این مثنوی، [[امام حسین (ع)]]، انگیزه خداوند از آفرینش است، [[توبه]] [[آدم (ع)]] با [[شفاعت]] او پذیرفته شده، [[نوح]] با او از [[طوفان نوح|طوفان]] گذشت و آتش به واسطه [[حسین (ع)]] بر [[ابراهیم (ع)]] سرد شد. عمان در گنجینة الاسرار، [[امام حسین (ع)]] را آن راز سر به مهری می‌داند که خداوند در روز آفرینش [[آدم]]، برای ملائک نگشود و با تعبیر «إنی اعلم ما لاتعلمون» از آن یاد کرد.<ref>عبدالرضا نادری‌فر، ص ۴۲.</ref>
از نگاه عمان سامانی در این مثنوی، [[امام حسین (ع)]]، انگیزه خداوند از آفرینش است، [[توبه]] [[آدم (ع)]] با [[شفاعت]] او پذیرفته شده، [[نوح]] با او از [[طوفان نوح|طوفان]] گذشت و آتش به واسطه [[حسین (ع)]] بر [[ابراهیم (ع)]] سرد شد. عمان در گنجینة الاسرار، [[امام حسین (ع)]] را آن راز سر به مهری می‌داند که خداوند در روز آفرینش [[آدم]]، برای ملائک نگشود و با تعبیر «إنی اعلم ما لاتعلمون» از آن یاد کرد.<ref>عبدالرضا نادری‌فر، ص ۴۲.</ref>


مثنوی [[گنجینة الاسرار]] در بحر رمل مسدس محذوف ساخته شده و به روش [[زبدة الاسرار]] میرزا حسن صفی علی شاه سروده شده است.<ref>احمد رحیم‌خانی، ص ۷.</ref>نقد هایی نیز بر گنجنه الاسرار واردشده مبنی بر نشانه هایی ا ز غلو در سروده های عمان{{مدرک}}
مثنوی [[گنجینة الاسرار]] در بحر رمل مسدس محذوف ساخته شده و به روش [[زبدة الاسرار]] میرزا حسن صفی علی شاه سروده شده است.<ref>احمد رحیم‌خانی، ص ۷.</ref>نقد هایی نیز بر گنجنه الاسرار واردشده مبنی بر نشانه هایی ا ز غلو در سروده های عمان{{مدرک}}{{یاد|وزن شعر در بحر رمل مسدس محذوف(مقصور)  این است: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن. مثلاً در این بیت از شعر سامان:  «خواهرش بر سینه و بر سرزنان\\رفت تا گیرد برادر را عنان» وزنش این گونه می‌شود: خواهرش برفاعلاتن، سینه و بر فاعلاتن، سرزنان فاعلن. رفت تا گی فاعلاتن، رد برادر فاعلاتن، را عنان فاعلن. در این بیت از شعر حافظ  «ساغرِ مِی بر کَفَم نِه تا ز بَر//
بَرکِشَم این دلقِ اَزرَق‌فام را» وزن بحر رمل مسدس محذوف این گونه است: ساغرِ می فاعلاتن، برکَفَم نِه فاعلاتن، تا ز بَر فاعلن. برکشم این فاعلاتن، دلقِ ازرق فاعلاتن، فام را فاعلن}}                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               
 
ابیات وداع [[زینب (س)]] با [[امام حسین (ع)]] در [[گنجینة الاسرار]]، یکی از مشهورترین و زیباترین بندهای این مثنوی خوانده شده است:
ابیات وداع [[زینب (س)]] با [[امام حسین (ع)]] در [[گنجینة الاسرار]]، یکی از مشهورترین و زیباترین بندهای این مثنوی خوانده شده است:
{{شعر
{{شعر
۱۷٬۴۴۳

ویرایش