امام حسن عسکری علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

*'''شهادت''': امام عسکری(ع) [[۸ ربیع‌الاول]] [[سال ۲۶۰ هجری قمری|سال ۲۶۰ قمری]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۳؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۴.</ref> در دوره حکومت [[معتمد عباسی]] در ۲۸ سالگی به [[شهادت]] رسید.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۳۱.</ref> گزارش‌هایی نیز درباره شهادت او در ماه‌های ربیع‌الثانی و [[جمادی الاولی|جمادی‌الاولی]] نیز وجود دارد.<ref>نک: مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان، ۱۳۹۱، ص۵۳۰-۵۳۳.</ref> [[شیخ مفید]] برآن است او به سبب بیماری از دنیا رفت؛<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> اما بنا به گفته [[فضل بن حسن طبرسی]] در [[اعلام الوری باعلام الهدی (کتاب)|اعلام الوری]]، بسیاری از علمای [[امامیه]] معتقدند که امام عسکری(ع) همچون دیگر امامان بر اثر مسمومیت [[شهادت|شهید]] شده است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۳۱.</ref> مستند آنان روایت «[[ما منا الا مقتول شهید|و الله ما منّا الا مقتول شهيد]]» منقول از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۳۲.</ref> همچنین [[سید جعفر مرتضی عاملی]] تاریخ‌پژوه، سخن شیخ مفید(وفات امام به سبب بیماری) را حمل بر [[تقیه]] کرده است. <ref>نگاه کنید به عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۴۲۶ق، ج۳۳، ص۱۸۵-۱۹۱.</ref> بر اساس برخی گزارش‌های تاریخی دو خلیفه قبل از مُعْتَمَد نیز در صدد قتل امام عسکری(ع) برآمده بودند. در روایتی آمده است مُعْتَزّ عباسی به حاجِب( دربانِ مخصوص) خود دستور داد امام را در مسیر [[کوفه]] به قتل برساند ولی با آگاه شدن مردم، موفق نشد.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۳۹۸ق، ص۲۰۸؛ عطاردی، مسند الإمام العسكری(ع)، ۱۴۱۳ق، ص۹۲.</ref> بر اساس گزارش دیگری، مُهتَدی عباسی نیز تصمیم گرفت امام را در زندان به [[شهادت]] برساند ولی تصمیم او عملی نشد و دوره حکومت او به سر رسید.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۰۹ق، ص۲۶۸؛ کلینی، الکافی، ۱۳۹۱ق، ج۱، ص۳۲۹.</ref> امام عسکری(ع) در خانه‌ خود در [[سامرا]]، که پیشتر امام هادی(ع) نیز در آنجا [[دفن]] شده بود، مدفون است.<ref> شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۳.</ref> به نقل عبدالله بن خاقان، وزیر معتمد عباسی<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۰۳.</ref> پس از [[شهادت]] امام عسکری(ع)، بازارها تعطیل شد و [[بنی‌هاشم]]، بزرگان، رجال سیاسی و مردم در [[تشییع جنازه|تشییع]] پیکر او شرکت کردند.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ق، ص۹۶؛ کلینی، الکافی، ۱۳۹۱ق، ج۱، ص۵۰۵، به نقل از: پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص ۶۱۹.</ref> این روز در تقویم رسمی [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] به مناسبت آغاز امامت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(ع)]] تعطیل رسمی است.<ref>[https://www.magiran.com/article/3352636 روز آغاز امامت امام زمان(عج) تعطیل شد]، مگیران.</ref>

*'''همسر''':‌ طبق نقل مشهور، امام عسکری(ع) همسری اختیار نکرد و نسل او تنها از طریق [[کنیز]]ی ادامه یافت که [[نرجس|مادر حضرت مهدی(عج)]] است.<ref> پاکتچی، «حسن عسکری،‌امام»، ص۶۱۸</ref> منابع، نام مادر امام مهدی(عج) را متعدد و مختلف ذکر کرده‌اند. در منابع آمده است امام حسن عسکری(ع) خادمان و کنیزان متعدد رومی، صَقلایی و تُرک داشت<ref>مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۴۰۹ق، ص۲۶۶، به نقل از: پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص ۶۱۸.</ref> و شاید این اختلاف در نام مادر امام زمان، از سویی به سبب تعدد کنیزان و از سوی دیگر به منظور پنهان نگاه‌داشتن تولد امام مهدی(عج) بوده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۹۴.</ref>

*'''فرزند''': بر اساس اکثر منابع [[شیعه]]، تنها فرزند امام عسکری(ع)، امام زمان(عج)‌ مسمّا به «م‌ح‌م‌د» است.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۵۲۳؛ طبرسی، «تاج الموالید» در مجموعه نفیسه، ۱۳۹۶ق، ص۵۹.</ref> از علمای اهل سنت نیز کسانی چون ابن اثیر، شَبْلَنجی و [[ابن صباغ مالکی]] نیز نام محمد را به عنوان فرزند امام عسکری ذکر کرده‌اند.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۲۷۴؛ ابن صَبّاغ، الفصول المهمه، ص۲۷۸؛ شبلنجی، نور الابصار، ص۱۸۳، به نقل از: پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص۶۱۸.</ref>

:::درباره فرزندان حضرت، اقوال دیگری هم وجود دارد و او را دارای سه پسر و سه دختر شمرده‌اند.<ref>زرندی، معارج الوصول، ص۱۷۶، به نقل از پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص۶۱۸۶۱۹.</ref> [[حسین بن حمدان خصیبی|خصیبی]] افزون بر امام مهدی(عج) از دو دختر به نام‌های فاطمه و دَلاله نام برده<ref>خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۳۲۸.</ref> و ابن ابی‌الثلج افزون بر آن امام، پسری به نام موسی و دو دختر به نام‌های فاطمه و عایشه (یا اُمِّ موسی) را برشمرده است،<ref>ابن ابی‌الثلج، «تاریخ الائمه» مجموعه نفیسه، ۱۳۹۶ق، ص ۲۱-۲۲.</ref> اما در برخی کتب انساب، نام‌های ذکر شده، خواهران و برادران امام حسن عسکری(ع) هستند<ref> مثلاً نک: فخرالدین رازی، ''الشجرة المبارکة''، ص۷۸، به نقل از: پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص ۶۱۹.</ref> که شاید با فرزندان او خلط شده‌اند. در مقابل، برخی از منابع اهل سنت وجود فرزندی برای امام عسکری را انکار کرده‌اند<ref>نگاه کنید به ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ۱۹۸۲م، ص۶۱؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۱۲۲، به نقل از: پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص۶.</ref> که احتمالاً این دیدگاه به خاطر مخفی بودن ولادت امام دوازدهم و عدم اطلاع آنان از تولد وی بوده است.<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۹ش، ص۱۸۴.</ref>

امام عسکری(ع) مانند امامان پیش از خود از نمایندگانی جهت ارتباط با شیعیان استفاده می‌کرد. در منابع امامی [[عثمان بن سعید]] به عنوان [[باب (نماینده امام)|باب]] [نماینده و رابط امام با مردم] شناخته شده است. وی پس از شهادت امام عسکری(ع)، نخستین نایب خاص [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]] در غیبت صغری بود.<ref>پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص۶۲۶.</ref> همچنین [[عقید غلام امام حسن عسکری|عقید]]، خادمِ خاصِ وی که امام او را از کودکی بزرگ کرده بود حامل بسیاری از نامه‌های ایشان به شیعیان بود.<ref> شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۷۲، به نقل از: پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص۶۲۶.</ref> فردی با کنیه «ابوالادیان» خادم او نیز ارسال تعدادی از نامه‌ها را به عهده داشته است.<ref>شیخ صدوق، ''کمال الدین''، ۱۳۹۰ق، ص۴۷۵</ref>