آمنه بنت وهب: تفاوت میان نسخه‌ها

| مکان مرگ          = [[ابواء]]، بین مکه و [[مدینه النبی|مدینه]]

| نژاد              =[[قریش|قرشی]]

'''آمِنَة بنت وَهْب''' (درگذشت ۴۶ قبل از هجرت/۵۷۶م)، مادر [[پیامبر اکرم(ص)]] و همسر [[عبدالله بن عبدالمطلب]]. آمنه در ۶ سالگی یا ۴ سالگی حضرت محمد (ص)، هنگامی که از سفر [[مدینه]] بازمی‌گشت، در محلی به نام «[[ابواء]]» درگذشت.

آمنه از زنان [[قبیله قریش]] به شمار می‌آید: پدرش، وَهب، بزرگ تیره [[بنی‌زهره]] از تیره‌های قریش بود. مادرش، بره دختر عبدالعزی نیز قریشی بود.<ref> نگاه کنید به: مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۵-۶.</ref>

از زندگی آمنه پیش از ازادواج با عبدالله اطلاعات چندانی در دست نیست هر چند که گفته شده او در مکه متولد شد.<ref> بنت الشاطی، آمنه مادر پیامبر، ۱۳۷۹ش، ص۷۴.</ref> در سال ۵۴ یا ۵۳ سال قبل از هجرت با [[عبدالله بن عبدالمطلب]] ازدواج کرد.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۳۷۵ق، ج۱، ص۱۵۶.</ref> البته پیش از اینکه عبدالله، پیشنهاد ازدواج به آمنه بدهد، برخی زنان دیگر از جمله، دختر نوفل بن اسد، فاطمه دختر مر و لیلی عدویه به عبدالله پیشنهاد ازدواج داده بودند<ref>نگاه کنید به: ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۸.</ref> مراسم جشن عروسی آن دو، سه شبانه روز ادامه یافت و در این مدت عبدالله به رسم قبیله‌ای در خانه عروس اقامت گزید.<ref> نویری، نهایة الارب، دارالکتب و الوثایق القومیه، ج۱۶، ص۵۷.</ref>

عبدالله چند روز پس از ازدواج با آمنه، به سفر تجاری رفت و در راه برگشت، در [[یثرب]] بیمار شد و از دنیا رفت.<ref> زرقانی، شرح المواهب اللدنیة، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۰۷-۲۰۶</ref> بنت الشاطی، نویسنده معاصر مصری، مرگ زودرس عبدالله پس از نجات او از داستان ذبح، را نشانه این می‌داند که مقدر بود عبدالله با آمنه ازدواج کند و از این ازدواج، پیامبر (ص) متولد شود.<ref>بنت الشاطی، آمنه مادر پیامبر، ۱۳۷۹ش، ص۱۲۸</ref> البته برخی گزارش‌های تاریخی، درگذشت عبدالله را اندکی پس از ولادت رسول خدا(ص) دانسته‌اند.<ref> نگاه کنید به: آیتی، تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۷۸ش، ص۴۱.</ref>

آمنه پس از تولد محمد، او را به [[حلیمه سعدیه]] سپرد.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۳۷۵ق، ج۱، ص۱۶۲-۱۶۳.</ref> بنابر نظر مشهور شیعه، آمنه در [[۱۷ ربیع‌الاول]] [[عام الفیل]]، پیامبر(ص) را به دنیا آورد؛ ولی مشهور [[اهل تسنن]] زمان وقوع این رویداد را [[۱۲ ربیع‌الاول]] دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به: آیتی، تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۷۸ش، ص۴۳.</ref> به گزارش ابن هشام (درگذشته ۲۱۳یا ۲۱۸ق) در [[السیرة النبویة لابن هشام|السیرة النبویه]]، چون محمد [[یتیم]] بود، کسی سرپرستی را نمی‌پذیرفت. حلیمه سعدیه نیز به همین دلیل ابتدا دایگی او را نپذیرفت، اما هنگامی که دید سرپرستی کودک دیگری نصیبش نمی‌شود، سرپرستی او را قبول کرد.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۳۷۵ق، ج۱، ص۱۶۲-۱۶۳.</ref> حلیمه پس از دو سال محمد(ص) را نزد آمنه آورد؛ اما از آنجا که او را مایه برکت دیده بود، از آمنه خواست که مدتی دیگر محمد(ص) را پیش خود نگه دارد.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۳۷۵ق، ج۱، ص۱۶۴-۱۶۳.</ref> از این رو پس از پنج سال و دو روز بعد از تولد محمد(ص)، در سال شش پس از [[عام الفیل]]، او را به مادرش برگرداند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۹.</ref>

بنا به گفته محمد بن عمر واقدی، زمانی که [[قریش]] برای خونخواهی کشتگان خود در [[جنگ بدر]] قصد مدینه کردند و به ابواء رسیدند، گروهی از آنان خواستند قبر آمنه را نبش کنند، ولی پس از مشورت [[ابوسفیان]] با صاحب‌نظران قریش، از این کار خودداری کردند.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۰۶.</ref> همچنین پیامبر قبر مادرش را در ابواء [[زیارت]] می‌کرده است<ref>محدث قمی، سفینة البحار، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۷۱.</ref> از جمله در واقعه [[حدیبیه]] بر سر قبر مادر حاضر شد و بر او گریه کرد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹۴.</ref>

با این حال قبری در [[قبرستان حجون]] مکه نیز به وی منسوب است{{مدرک}} در گزارشی تاریخی نیز به وجود قبر وی در مکه اشاره شده، که ابن سعد از علمای اهل سنت، این گزارش را صحیح ندانسته است.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹۴.</ref> گفته شده قبر وی در ابواء و قبر منسوب به وی در مکه از زمان حکومت عثمانی دارای بقعه بوده و بعدها تخریب شده است.التاریخ التقویم، ج۱، ص۷۴: بنقل از [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7863 جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۲ش، ص۳۹۲.]

== دین ==

[[شیخ عباس قمی]]، با استناد به آیه ۸۴ [[سوره توبه]] {{یادداشت|ا تُصَلِّ عَلَىٰ أَحَدٍ مِّنْهُم مَّاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَىٰ قَبْرِ‌هِ ۖ إِنَّهُمْ كَفَرُ‌وا بِاللَّـهِ وَرَ‌سُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ ﴿٨٤﴾؛ و هرگز بر هيچ مرده‌اى از آنان نماز مگزار و بر سر قبرش نايست، چرا كه آنان به خدا و پيامبر او كافر شدند و در حال فسق مردند.(سوره توبه، آیه۸۴.)}} که پیامبر را از نمازگزاردن بر مردگان مشرکان و ایستادن بر سر قبر آنان نهی کرده، مشرک بودن والدین پیامبر را منتفی دانسته‌، چراکه پیامبر قبر پدر و مادر خود را [[زیارت]] می‌کرده است.<ref>محدث قمی، سفینة البحار، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۷۱.</ref>  

از نظر [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] والدین و اجداد پیامبر (ص) مشرک بوده‌اند: [[سیوطی]] از علمای اهل سنت با استناد به دو روایت درباره [[شأن نزول]] آیات ۱۱۳ {{یادداشت|{{متن قرآن|مَا کانَ لِلنَّبِی وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَن يسْتَغْفِرُواْ لِلْمُشْرِکينَ وَلَوْ کانُواْ أُوْلِی قُرْبَی مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ|ترجمه=بر پیامبر و کسانی که ایمان آورده‏‌اند سزاوار نیست که برای مشرکان پس از آنکه برایشان آشکار گردید که آنان اهل دوزخ‌اند، طلب آمرزش کنند؛ هرچند خویشاوند [آنان] باشند|سوره=توبه|آیه=۱۱۳}}}} و ۱۱۴ [[سوره توبه]] {{یادداشت|{{متن قرآن|وَمَا کانَ اسْتِغْفَارُ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ إِلاَّ عَن مَّوْعِدَةٍ وَعَدَهَا إِياهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لأوَّاهٌ حَلِيمٌ| ترجمه=و طلب آمرزش ابراهیم برای پدرش جز به سبب وعده‏‌ای که ابراهیم به او داده بود نبود؛ [ولی] هنگامی که برای ابراهیم روشن شد وی دشمن خداست از او بیزاری جست. راستی ابراهیم دلسوزی بردبار بود|سوره=توبه|آیه=۱۱۴}}}} به مشرک بودن مادر پیامبر(ص) اشاره کرده است.<ref>سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۲۸۳ و ۲۸۴.</ref>  

[[علامه امینی]] شأن نزول آیات مذکور را به نقل از [[امام علی(ع)]] در رابطه با مردی دانسته که برای پدر و مادر مشرک‌اش [[استغفار]] می‌کرد و از نظر او ربطی به استغفار برای ابوطالب یا آمنه ندارند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۱ش، ج۸، ص۱۲.</ref> همچنین گفته است که برخی همچون طبری<ref> نگاه کنید به: طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۱، ص۳۳.</ref> آمرزش‌خواهی در این آیات را به نمازگزاردن بر مرده، تفسیر کرده‌اند.<ref> نک: امینی، الغدیر، ۱۳۹۱ش، ج۸، ص۱۹-۲۰.</ref> علامه امینی احتمال ساختگی بودن این روایات را نیز مطرح کرده است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۱ش، ج۸، ص۱۸.</ref>

*امینی، عبدالحسین، الغدیر، ترجمه: اکبر ثبوت، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۹۱ش.