هبه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
'''هِبَه''' از [[عقود اسلامی]] است که به‌موجب آن انسان مالی را رایگان به ملکیت دیگری در می‌آورد. تملیک‌کننده را واهب، قبول‌کنندهٔ مال را مُتَّهِب و به مالی که مورد هبه است موهوب گفته می‌شود. برخی هبه را در معنایی عام شامل هدیه، جایزه و عَطِیه نیز دانسته‌اند.<br>هبه مُعَوَّضَه و غیر معوضه از تقسیمات هبه است؛ در هبهٔ معوضه واهب شرط می‌کند که در عوض هدیه او، متهب نیز مالی را رایگان به وی هبه کند. در کتاب‌های فقهی هبه دارای بخشی مستقل است که در ذیل آن، [[احکام شرعی|احکام]] و شرایط هبه بیان شده است.<br>داشتن [[ایجاب و قبول]]، [[بالغ]] و عاقل بودن واهب و مُتَّهب و تحویلِ موهوب از جمله شرایط صحت عقد هبه شمرده می‌شود. برخی [[مجتهد|فقیهان]] بر اساس روایاتی خاص، هبه را عقدی جایز و قابل فسخ شمرده‌اند، با این حال پس گرفتن آن را [[مکروه]] می‌دانند. البته هبه در برخی موارد تبدیل به [[عقد لازم]] شده و واهب نمی‌تواند در این موارد موهوب را باز ستاند؛ از جمله: هبه به خویشاوندان، مرگ واهب یا متّهب پس از تحویلِ موهوب و تغییرِ مالکیت یا تغییر در خود موهوب.<br> | '''هِبَه''' از [[عقود اسلامی]] است که به‌موجب آن انسان مالی را رایگان به ملکیت دیگری در می‌آورد. تملیک‌کننده را واهب، قبول‌کنندهٔ مال را مُتَّهِب و به مالی که مورد هبه است موهوب گفته می‌شود. برخی هبه را در معنایی عام شامل هدیه، جایزه و عَطِیه نیز دانسته‌اند.<br>هبه مُعَوَّضَه و غیر معوضه از تقسیمات هبه است؛ در هبهٔ معوضه واهب شرط می‌کند که در عوض هدیه او، متهب نیز مالی را رایگان به وی هبه کند. در کتاب‌های فقهی هبه دارای بخشی مستقل است که در ذیل آن، [[احکام شرعی|احکام]] و شرایط هبه بیان شده است.<br>داشتن [[ایجاب و قبول]]، [[بالغ]] و عاقل بودن واهب و مُتَّهب و تحویلِ موهوب از جمله شرایط صحت عقد هبه شمرده می‌شود. برخی [[مجتهد|فقیهان]] بر اساس روایاتی خاص، هبه را [[عقد جایز|عقدی جایز]] و قابل فسخ شمرده‌اند، با این حال پس گرفتن آن را [[مکروه]] می‌دانند. البته هبه در برخی موارد تبدیل به [[عقد لازم]] شده و واهب نمی‌تواند در این موارد موهوب را باز ستاند؛ از جمله: هبه به خویشاوندان، مرگ واهب یا متّهب پس از تحویلِ موهوب و تغییرِ مالکیت یا تغییر در خود موهوب.<br> | ||
به گفته فقها، اگر موهوب معیوب شد یا منافعی که قابل جدا شدن است برایش پیدا شد، واهب در زمان فسخ هبه، حق مطالبه آنها را ندارد. | به گفته فقها، اگر موهوب معیوب شد یا منافعی که قابل جدا شدن است برایش پیدا شد، واهب در زمان فسخ هبه، حق مطالبه آنها را ندارد. | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==موارد لزوم عقد هبه== | ==موارد لزوم عقد هبه== | ||
در اینکه «هبه» [[ایجاب و قبول#در عقدهای لازم|عقدی لازم]] است [و طرفین عقد نمی‌توانند آن را به هم زنند] یا جایز؟ بین فقها اختلاف نظر است؛<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۶۲.</ref> برخی با استناد به ادله‌ای همچون [[آیه]] «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ»<ref>سوره مائده، آیه ۵.</ref> و باطل نشدن هبه با مرگ یکی از طرفین عقد -که از خصوصیات عقود لازم است- معتقدند، هبه عقدی لازم است.<ref>جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۸، ص۱۹۲.</ref> در مقابل، عده‌ای با تمسک به برخی احادیث خاص{{یاد|همچون حدیثی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]: «إِذَا کانَتِ الْهِبَةُ قَائِمَةً بِعَینِهَا فَلَهُ أَنْ یرْجِعَ وَ إِلَّا فَلَیسَ لَهُ»؛ (هرگاه هبه به حال خود باقی است، بخشنده حق رجوع دارد و در غیر این صورت نه). (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۲، حدیث ۱۱.)}} اصل را بر جواز عقد هبه گذارده و مواردی را از ذیل آن استثنا نموده‌اند؛<ref>مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۲۲۶.</ref>{{جعبه نقل قول| عنوان = [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] | در اینکه «هبه» [[ایجاب و قبول#در عقدهای لازم|عقدی لازم]] است [و طرفین عقد نمی‌توانند آن را به هم زنند] یا جایز؟ بین فقها اختلاف نظر است؛<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۶۲.</ref> برخی با استناد به ادله‌ای همچون [[آیه]] «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ»<ref>سوره مائده، آیه ۵.</ref> و باطل نشدن هبه با مرگ یکی از طرفین عقد -که از خصوصیات عقود لازم است- معتقدند، هبه [[عقد لازم|عقدی لازم]] است.<ref>جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۸، ص۱۹۲.</ref> در مقابل، عده‌ای با تمسک به برخی احادیث خاص{{یاد|همچون حدیثی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]: «إِذَا کانَتِ الْهِبَةُ قَائِمَةً بِعَینِهَا فَلَهُ أَنْ یرْجِعَ وَ إِلَّا فَلَیسَ لَهُ»؛ (هرگاه هبه به حال خود باقی است، بخشنده حق رجوع دارد و در غیر این صورت نه). (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۲، حدیث ۱۱.)}} اصل را بر جواز عقد هبه گذارده و مواردی را از ذیل آن استثنا نموده‌اند؛<ref>مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۲۲۶.</ref>{{جعبه نقل قول| عنوان = [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] | ||
| نقل‌قول = «..تَهَادَوْا فَإِنَّ الْهَدِیةَ تَسُلُّ السَّخَائِمَ وَ تُجْلِی ضَغَائِنَ الْعَدَاوَةِ وَ الْأَحْقَادِ؛ به یکدیگر هدیه دهید؛ زیرا هدیه، [[کینه‌توزی|کینه]]ها را ریشه‌کن و بغض، دشمنی و [[حسد]] را بیرون می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۴۳.</ref>| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}یعنی واهب نمی‌تواند در این موارد موهوب را باز پس گیرد: | | نقل‌قول = «..تَهَادَوْا فَإِنَّ الْهَدِیةَ تَسُلُّ السَّخَائِمَ وَ تُجْلِی ضَغَائِنَ الْعَدَاوَةِ وَ الْأَحْقَادِ؛ به یکدیگر هدیه دهید؛ زیرا هدیه، [[کینه‌توزی|کینه]]ها را ریشه‌کن و بغض، دشمنی و [[حسد]] را بیرون می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۴۳.</ref>| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}یعنی واهب نمی‌تواند در این موارد موهوب را باز پس گیرد: | ||
#هبه به خویشاوندان (ارحام)، پس از تحویل موهوب به آنها؛ مثل والدین، فرزندان و....<ref>حسینی عاملی، مفتاح الکرامه، جامعه مدرسین، ج۲۲، ص۱۷۳.</ref> | #هبه به خویشاوندان (ارحام)، پس از تحویل موهوب به آنها؛ مثل والدین، فرزندان و....<ref>حسینی عاملی، مفتاح الکرامه، جامعه مدرسین، ج۲۲، ص۱۷۳.</ref> | ||