Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۴۹
ویرایش
جبر و اختیار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←چالش‌های اعتقادی جبر و اختیار
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
===عدل الهی=== | ===عدل الهی=== | ||
یکی از ریشه‌های بحث درباره جبر و اختیار، اختلاف مسلمانان در بحث [[عدل الهی]] بود. عدلیه بر اساس مبانی خود معتقد بودند که [[جبرگرایی|مجبوربودن]] انسان مصداقی از ظلم است و خداوند به کسی ظلم نمی‌کند. در نقطه مقابل مسلمانانی بودند که معتقد بودند ما نمی‌توانیم تعیین کنیم چه چیزی عادلانه و چه چیزی غیرعادلانه است و هر چه خداوند انجام دهد همان عدالت است. | یکی از ریشه‌های بحث درباره جبر و اختیار، اختلاف مسلمانان در بحث [[عدل الهی]] بود. عدلیه بر اساس مبانی خود معتقد بودند که [[جبرگرایی|مجبوربودن]] انسان و نسبت‌دادن کارهای قبیح به خداوند مصداقی از ظلم است و خداوند به کسی ظلم نمی‌کند.<ref>سبحانی، جبر و اختیار، ۱۳۸۱ش، ص۳۶۶.</ref> در نقطه مقابل مسلمانانی بودند که معتقد بودند ما نمی‌توانیم تعیین کنیم چه چیزی عادلانه و چه چیزی غیرعادلانه است و هر چه خداوند انجام دهد همان عدالت است.<ref>سبحانی، بحوث فی الملل و النحل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۷۷.</ref> | ||
===علم پیشین الهی=== | ===علم پیشین الهی=== | ||
سازگارسازی «[[علم ذاتی خدا|علم پیشین خداوند]]» و «اختیار انسان» از زمینه‌های گفت‌وگو درباره اختیارمندی انسان است. زیرا بر اساس باور توحیدی، خداوند پیش از خلقت، از آنچه واقع می‌شود و آنچه واقع نمی‌شود آگاه است و لازمه این باور آنست که حوادث و کائنات جبراً و قهراً باید به نحوی واقع شوند که با علم الهی مطابقت داشته باشند. در نتیجه اختیار انسان بی معنا خواهد شد.<ref>ر.ک. ملاصدرا، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ۱۳۸۶ه، ج۶، ص۲۷۰–۲۷۱ و ص۲۸۱–۲۸۳؛ پلانتینجا الوین و دیگران، کلام فلسفی (مجموعه مقالات)، ۱۳۸۴ش، ص ۲۵۵–۲۸۲.</ref> | سازگارسازی «[[علم ذاتی خدا|علم پیشین خداوند]]» و «اختیار انسان» از زمینه‌های گفت‌وگو درباره اختیارمندی انسان است. زیرا بر اساس باور توحیدی، خداوند پیش از خلقت، از آنچه واقع می‌شود و آنچه واقع نمی‌شود آگاه است و لازمه این باور آنست که حوادث و کائنات جبراً و قهراً باید به نحوی واقع شوند که با علم الهی مطابقت داشته باشند. در نتیجه اختیار انسان بی معنا خواهد شد.<ref>ر.ک. ملاصدرا، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ۱۳۸۶ه، ج۶، ص۲۷۰–۲۷۱ و ص۲۸۱–۲۸۳؛ پلانتینجا الوین و دیگران، کلام فلسفی (مجموعه مقالات)، ۱۳۸۴ش، ص ۲۵۵–۲۸۲.</ref> | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
===قضا و قدر و اختیار انسان=== | ===قضا و قدر و اختیار انسان=== | ||
باور به قضا و قدر و پذیرش تقدیرگرایی از سوی گروه‌هایی از مسلمانان زمینه‌ساز این باور است که همه اتفاقات از پیش تعیین تکلیف شده و بدون تقدیر الهی هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و انسان نیز نمی‌تواند بیرون از گستره تقدیرات کاری انجام دهد. برداشت‌های مختلف از قضا و قدر زمینه‌ساز بروز دو گرایش جبر و اختیار در عالم اسلام شد.<ref>مطهری، انسان و سرنوشت، ۱۳۹۰، ص۳۷-۳۹.</ref> | باور به قضا و قدر و پذیرش تقدیرگرایی از سوی گروه‌هایی از مسلمانان زمینه‌ساز این باور است که همه اتفاقات از پیش تعیین تکلیف شده و بدون تقدیر الهی هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و انسان نیز نمی‌تواند بیرون از گستره تقدیرات کاری انجام دهد.<ref>سبحانی، جبر و اختیار، ۱۳۸۱ش، ص۱۲۹.</ref> برداشت‌های مختلف از قضا و قدر زمینه‌ساز بروز دو گرایش جبر و اختیار در عالم اسلام شد.<ref>مطهری، انسان و سرنوشت، ۱۳۹۰، ص۳۷-۳۹.</ref> | ||
==جبرگرایی و گرایش‌های آن== | ==جبرگرایی و گرایش‌های آن== | ||
[[جبرگرایی]] یکی از گرایش‌های ارائه شده درباره تحلیل رفتار انسان است. جبرگرایان را در سه رویکرد کلامی، علمی و فلسفی دسته‌بندی کرده‌اند. | [[جبرگرایی]] یکی از گرایش‌های ارائه شده درباره تحلیل رفتار انسان است. جبرگرایان را در سه رویکرد کلامی، علمی و فلسفی دسته‌بندی کرده‌اند. | ||