پرش به محتوا

روضه‌خوانی (آیین): تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۹: خط ۹:
پیشینه ورود واژه‌های روضه و روضه‌خوانی، به ادبیات عزاداری [[شیعه|شیعیان]] در قرن دهم و انتشار کتاب [[روضة الشهداء (کتاب)|روضة الشهدا]] برمی‌گردد. [[میرزا حسین نوری|محدث نوری]] که خود [[لؤلؤ و مرجان (کتاب)|لؤلؤ و مرجان]] را درباره شرایطِ روضه‌خوان نگاشته است،<ref> حسینی‌جلالی، فهرس‌التراث، ج۲، ص۲۳۷.</ref> می‌گوید: «این صنف از مؤمنین [روضه‌خوان‌ها] اسمی مخصوص نداشتند تا‌... ملاحسین کاشفی کتاب روضة الشهدا را تألیف نمود».<ref> نوری، لؤلؤ و مرجان، ص۷۸.</ref>
پیشینه ورود واژه‌های روضه و روضه‌خوانی، به ادبیات عزاداری [[شیعه|شیعیان]] در قرن دهم و انتشار کتاب [[روضة الشهداء (کتاب)|روضة الشهدا]] برمی‌گردد. [[میرزا حسین نوری|محدث نوری]] که خود [[لؤلؤ و مرجان (کتاب)|لؤلؤ و مرجان]] را درباره شرایطِ روضه‌خوان نگاشته است،<ref> حسینی‌جلالی، فهرس‌التراث، ج۲، ص۲۳۷.</ref> می‌گوید: «این صنف از مؤمنین [روضه‌خوان‌ها] اسمی مخصوص نداشتند تا‌... ملاحسین کاشفی کتاب روضة الشهدا را تألیف نمود».<ref> نوری، لؤلؤ و مرجان، ص۷۸.</ref>


سبب نامیدن مرثیه‌خوانی به روضه‌خوانی آن است که مرثیه‌خوانان در گذشته حوادث [[کربلا]] را از کتاب روضة الشهداءِ ملا حسین کاشفی (درگذشته ۹۱۰ق) می‌خواندند. چون خوانندگان، عیناً کتاب روضة الشهداء را برای مردم می‌خواندند، آنان را روضه‌خوان یعنی روضةالشهدا‌خوان می‌گفتند.<ref>قمی، فوائدالرضویه، ص۱۴۶؛ آقا بزرگ، الذریعه، ج۷، ص۹۳.</ref> کم کم روضه مصطلحی شد برای مصیبت امام حسین(ع) و روضه خوان به کسی اطلاق شد که مصیبت امام حسین را بخواند؛ اگر چه به روضة الشهدا هم مراجعه نکرده باشد.<ref> قمی، فوائدالرضویه، ص۱۴۶.</ref> محمدهادی یوسفی غروی، پیدایش واژه روضه و روضه‌خوانی را به [[روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (کتاب)|کتاب روضة الواعظین]] فَتّال نیشابوری (درگذشته ۵۰۸ق) دانسته و معتقد است چون نوحه‌سرایان کتاب روضة الواعظین را می‌خوانده‌اند ترکیب روضه‌خوانی شکل گرفته است.<ref>[https://www.dinonline.com/2554/ اعتبارسنجی منابع عاشورا به گزارش یوسفی غروی]، سایت دین‌آنلاین.</ref>
سبب نامیدن مرثیه‌خوانی به روضه‌خوانی آن است که مرثیه‌خوانان در گذشته حوادث [[کربلا]] را از کتاب روضة الشهداءِ ملا حسین کاشفی (درگذشته ۹۱۰ق) می‌خواندند. چون خوانندگان، عیناً کتاب روضة الشهداء را برای مردم می‌خواندند، آنان را روضه‌خوان یعنی روضةالشهدا‌خوان می‌گفتند.<ref>قمی، فوائدالرضویه،۱۳۸۵ش، ج۱،ص۲۵۴؛ آقا بزرگ، الذریعه، ۱۴۰۸ق،ج۱۱، ص۲۹۵، ج۷، ص۹۳.</ref> کم کم روضه مصطلحی شد برای مصیبت امام حسین(ع) و روضه خوان به کسی اطلاق شد که مصیبت امام حسین را بخواند؛ اگر چه به روضة الشهدا هم مراجعه نکرده باشد.<ref> قمی، فوائدالرضویه، ص۱۴۶.</ref> محمدهادی یوسفی غروی، پیدایش واژه روضه و روضه‌خوانی را به [[روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (کتاب)|کتاب روضة الواعظین]] فَتّال نیشابوری (درگذشته ۵۰۸ق) دانسته و معتقد است چون نوحه‌سرایان کتاب روضة الواعظین را می‌خوانده‌اند ترکیب روضه‌خوانی شکل گرفته است.<ref>[https://www.dinonline.com/2554/ اعتبارسنجی منابع عاشورا به گزارش یوسفی غروی]، سایت دین‌آنلاین.</ref>


روضه‌خوانان در عصر صفوی کار مناقب خوانان، مداحان و مرثیه‌سرایان گذشته را انجام می‌دادند. از سوی دیگر جای قصه گویان و [[مقتل خوانی|مقتل‌خوانان]] و حتی واعظان را هم گرفته بودند. از این زمان به بعد وعظ، خطابه و [[مرثیه سرائی]] در روضه‌خوانان جمع شده بود و آنان با در هم آمیختن نظم و نثر، مردم را به گریه وا می‌داشتند.<ref> محرمی، تاریخ عزاداری برای امام حسین(ع)، ص۲۹۵-۲۹۶.</ref> در سفرنامه‌هایی که در این دوره نوشته شده است، به برگزاری مراسم روضه‌خوانی اشاره شده است.<ref> پیتر و دلاوله، سفرنامه، ج۲، ص۱۲۴؛ تاورنیه، سفرنامه، ج۲، ص۴۱۲-۴۱۷.</ref>
روضه‌خوانان در عصر صفوی کار مناقب خوانان، مداحان و مرثیه‌سرایان گذشته را انجام می‌دادند. از سوی دیگر جای قصه گویان و [[مقتل خوانی|مقتل‌خوانان]] و حتی واعظان را هم گرفته بودند. از این زمان به بعد وعظ، خطابه و [[مرثیه سرائی]] در روضه‌خوانان جمع شده بود و آنان با در هم آمیختن نظم و نثر، مردم را به گریه وا می‌داشتند.<ref> محرمی، تاریخ عزاداری برای امام حسین(ع)، ص۲۹۵-۲۹۶.</ref> در سفرنامه‌هایی که در این دوره نوشته شده است، به برگزاری مراسم روضه‌خوانی اشاره شده است.<ref> پیتر و دلاوله، سفرنامه، ج۲، ص۱۲۴؛ تاورنیه، سفرنامه، ج۲، ص۴۱۲-۴۱۷.</ref>
۱۷٬۸۸۳

ویرایش