توحید نظری: تفاوت میان نسخه‌ها

توحید نظری (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۲۷

۴٬۰۰۵ بایت اضافه‌شده ، ۱۸ اوت

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Mkhaghanif

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۴٬۴۷۰

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 '''توحید نظری''' در مقابل توحید عملی به
 ==توحید نظری==
 بر اساس تقسیم بندی الاهی دانان شیعه از جمله [[مرتضی مطهری|مطهری]] و [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]، در اسلام، [[توحید]] به دو شاخه اصلی نظری و عملی تقسیم می‌شود.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱؛ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۲۰۱.</ref>
+توحید نظری مربوط به عالم شناخت و اندیشه است، یعنی خدا را به یگانگی شناختن، و [[توحید عملی]] یعنی خود را در عمل، یگانه و یک‌جهت و در جهت ذاتِ یگانه ساختن. به عبارت دیگر توحید نظری یعنی شناخت یگانه بودن خدا، و توحید عملی یعنی یگانه شدن انسان.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱.</ref>
-توحید نظری مربوط به عالم شناخت و اندیشه است، یعنی خدا را به یگانگی شناختن، و [[توحید عملی]] یعنی خود را در عمل، یگانه و یک‌جهت و در جهت ذاتِ یگانه ساختن. به عبارت دیگر توحید نظری یعنی شناخت یگانه بودن خدا، و توحید عملی یعنی یگانه شدن انسان.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱.</ref>
+همه اقسام توحید نظری مربوط به دانستن، اعتقاد پیداکردن، فکرکردن، نظر و از نوع دانستن و باورداشتن هستند.<ref>مطهری، خدا در زندگی انسان، ۱۳۹۳ش، ص۱۳-۱۴؛ خرازی، بدایة المعارف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۴.</ref> به همین جهت [[سید محمدحسین فضل‌الله|فضل‌الله]] مفسر شیعه از تعبیر توحید فکری، عقیدتی در مقابل توحید عملی استفاده کرده است.<ref>فضل‌الله، من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۵۴.</ref>
+به گفته مطهری آیات ابتدایی [[سوره فاتحه|سوره حمد]] تا [[ایاک نعبد و ایاک نستعین|آیه ایاک نعبد]] مربوط به توحید نظری است و آیات بعدی بیان توحید عملی است.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱.</ref>
+===پیشینه===
+بر اساس یک پژوهش در آثار کلامی علمای امامیه تا پیش از سده دوازهم قمری به مراتب توحید عملی اشاره‌ای نکرده‌اند و همواره درباره مراتب توحید نظری بحث کرده‌اند. و نخستین بار [[سید عبدالله شبر]] در کتاب حق الیقین خود مراتبی از توحید عملی را ذکر کرده است.<ref>حق‌گو، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی»، ص۶۳.</ref>
+گفته شده تقسیم‌بندی توحید به نظری و عملی نخستین بار در آثار مرتضی مطهری متکلم و فیلسوف شیعه مشاهده شده است.<ref>حق‌گو، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی»، ص۶۴.</ref> و این تقسیم‌بندی با نام‌های دیگری مثل توحید علمی، اعتقادی، قولی و توحید اراده، طلب و قصد در آثار متکلمان غیرامامی کاربرد داشته است.<ref>حق‌گو، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی»، ص۶۵.</ref>
+=== رابطه توحید نظری و عملی ===
+توحید نظری مربوط به عالم شناخت و اندیشه است، یعنی خدا را به یگانگی شناختن، و [[توحید عملی]] یعنی خود را در عمل، یگانه و یک‌جهت و در جهت ذاتِ یگانه ساختن. به عبارت دیگر توحید نظری یعنی شناخت یگانه‌بودن خدا، و توحید عملی یعنی یگانه‌شدن انسان.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱.</ref> به گفته جوادی آملی توحید عملی مهم تر از توحید نظری است و در همه شئون زندگی بشر جاری است و هر کسی شب و روز با آن سر و کار دارد.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۲۰۱.</ref>
+توحید عملی لازمه توحید نظری است و توحید نظری، توحید عملی را  در پی خود می‌آورد.<ref>مطهری، خدا در زندگی انسان، ۱۳۹۳ش، ص۱۵-۱۷.</ref> جوادی آملی تصریح می کند که این دو توحید مثل دو بال برای سلوک معنوی انسان هستند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۵۱۱.</ref>
-به گفته مطهری آیات ابتدایی [[سوره فاتحه|سوره حمد]] تا [[ایاک نعبد و ایاک نستعین|آیه ایاک نعبد]] مربوط به توحید نظری است و آیات بعدی بیان توحید عملی است.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱.</ref>
 ==اقسام توحید نظری==
-توحید نظری یعنی شناختن خدا به [[توحید ذاتی|یگانگی ذات]]، و [[توحید صفاتی|یگانگی ذات و صفات]]، و [[توحید افعالی|یگانگی در فاعلیت]]،<ref>مطهری، جهان‌بینی توحیدی، ۱۳۸۹ش، ص۴۱؛ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۲۰۱.</ref> و به تعبیری دیگر توحید
+عالمانی که تقسیم توحید به نظری و عملی را بیان کرده‌اند، سه قسم از اقسام توحید را مصداق توحید نظری دانسته‌اند: یعنی شناختن خدا به یگانگی در ذات که  همان [[توحید ذاتی]] است، باور به یگانگی ذات و صفات خداوند که به آن [[توحید صفاتی]] گفته می‌شود، و باور به یگانگی خداوند در فاعلیتش که [[توحید افعالی]] است.<ref>مطهری، جهان‌بینی توحیدی، ۱۳۸۹ش، ص۴۱؛ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۲۰۱؛ خرازی، بدایة المعارف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۳-۵۴.</ref>
 ==پانویس==
 {{پانوشت}}
 ==منابع==
 *جوادی آملی، عبدالله، توحید در قرآن، (از مجموعه تفسیر موضوعی قرآن کریم- جلد دوم)، انتشارات اسراء، قم، ۱۳۹۳ش.
+*حق‌گو، محمدمیثم، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی با تأکید بر کلام امامیه»، فصلنامه نقد و نظر، شماره ۹۷، بهار ۱۳۹۹ش.
+* خرازی، سید محسن، بدایة المعارف الالهیه، مؤسسة النشر الاسلامی، قم،‌ ۱۴۱۷ق.
 *مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، جلد۲، انتشارات صدرا، تهران، ۱۳۸۹ش.
 *مطهری، مرتضی، جهان‌بینی توحیدی، انتشارات صدرا، تهران، ۱۳۸۹ش.