confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۴۴۴
ویرایش
خطبه متقین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| عرض تصویر = | | عرض تصویر = | ||
| نام‌های دیگر = خطبۀ هَمّام | | نام‌های دیگر = خطبۀ هَمّام | ||
| موضوع = توصیف | | موضوع = توصیف پرهیزکاران، مؤمنان یا شیعیان | ||
| صادره از = [[امام علی(ع)]] | | صادره از = [[امام علی(ع)]] | ||
| راوی اصلی = | | راوی اصلی = | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
}} | }} | ||
'''خُطبه مُتّقین''' یا '''خطبه هَمّام''' از [[خطبه|خطبه‌های]] مشهور [[نهج البلاغه]] | '''خُطبه مُتّقین''' یا '''خطبه هَمّام''' از [[خطبه|خطبه‌های]] مشهور [[نهج البلاغه]] در زمینه اخلاق و تقوا است. [[امام علی(ع)]] این خطبه را به درخواست یکی از یارانش به نام [[همام|هَمّام]] ایراد کرد. سبک ادبیات این خطبه با هدف اقناع مخاطب، هم‌خوانی دارد و آرایه‌های ادبی به‌کار رفته در آن، از چنان بلاغت و فصاحتی برخوردار است که همام با شنیدن این خطبه، دگرگون و بیهوش شد و در همان لحظه درگذشت. در خطبه متقین، رفتارهای فردی، اجتماعی و عبادی متقین بیان شده است؛ از جمله این صفات می‌توان به [[امانت‌داری]]، [[کظم غیظ|کَظْمِ غَیْظ]]، [[حلم|حِلْم]] و [[خشوع]] در عبادت اشاره کرد. | ||
این خطبه در منابع دیگری غیر از نهج البلاغه، مانند تحف العقول، کافی و کنز الفوائد نیز ذکر شده است؛ ازاین‌رو برخی محققان این خطبه را متواتر دانسته‌اند، ولی برخی دیگر بر این باورند اصل این خطبه کوتاه بوده و به مرور زمان جملات متعددی به آن افزورده شده است. علاوه بر ترجمه‌ها و شرح‌هایی که به صورت کامل بر نهج البلاغه نوشته شده، این خطبه شرح‌ها و ترجمه‌های اختصاصی هم دارد که از جمله آنها می‌توان به اخلاق اسلامی در نهج البلاغه، راه و رسم پرهیزکاران و أشعة مِن خطبة المتقین اشاره کرد. | |||
خطبه | |||
== معرفی و جایگاه == | == معرفی و جایگاه == | ||
[[خطبه متقین|خطبۀ مُتَّقین]] از خطبه‌های معروف نهج البلاغه<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۵۲۷.</ref> و از خطبه‌های مهم عرفانی و تربیتی نهج البلاغه است.<ref>هوشیار، و جلیل تجلیل، «بررسی تطبیقی سیمانی انسان کامل در خطبۀ متقین نهج البلاغه و آثار عزیز‌الدین نسفی»، ص۲۰.</ref> ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید شیعه، این خطبه را جامع‌ترین خطبه نهج البلاغه در زمینه اخلاق و تقوا می‌داند.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق اسلامی در نهج البلاغه، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۸.</ref> در برخی پژوهش‌ها، این خطبه را منبعی مناسب برای شناخت اخلاق و تهذیب نفس معرفی کرده‌اند.<ref>شفیعی، امام شناسی، ۱۳۹۷ش، ص۱۴۵.</ref> به گفته محمدتقی مصباح یزدی، از آنجا که این خطبه از امام باقر(ع) و از امام صادق(ع) نیز روایت شده، از اهمیت آن حکایت دارد.<ref>مصباح یزدی، «سیمای پرهیزکاران در خطبه متقین امیرالمؤمنین(ع)»، ص۶.</ref> | [[خطبه متقین|خطبۀ مُتَّقین]] از خطبه‌های معروف نهج البلاغه<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۵۲۷.</ref> و از خطبه‌های مهم عرفانی و تربیتی نهج البلاغه است.<ref>هوشیار، و جلیل تجلیل، «بررسی تطبیقی سیمانی انسان کامل در خطبۀ متقین نهج البلاغه و آثار عزیز‌الدین نسفی»، ص۲۰.</ref> ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید شیعه، این خطبه را جامع‌ترین خطبه نهج البلاغه در زمینه اخلاق و تقوا می‌داند.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق اسلامی در نهج البلاغه، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۸.</ref> در برخی پژوهش‌ها، این خطبه را منبعی مناسب برای شناخت اخلاق و تهذیب نفس معرفی کرده‌اند.<ref>شفیعی، امام شناسی، ۱۳۹۷ش، ص۱۴۵.</ref> به گفته محمدتقی مصباح یزدی، از آنجا که این خطبه از امام باقر(ع) و از امام صادق(ع) نیز روایت شده، از اهمیت آن حکایت دارد.<ref>مصباح یزدی، «سیمای پرهیزکاران در خطبه متقین امیرالمؤمنین(ع)»، ص۶.</ref> | ||
امام علی(ع) این خطبه را به درخواست یکی از یارانش به نام [[همام|هَمَّام]] (یا فرد دیگر ...) بیان کرد.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۹۳، ص۳۰۳.</ref> این خطبه که در غیر از نهج البلاغه نیز وارد شده، برای توصیف مُتَّقین،<ref>نگاه کنید به: ابن‌شعبه حرّانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۵۹؛ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۹۳، ص۳۰۳.</ref> یا توصیف مؤمنان،<ref>نگاه کنید به: کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۲۲۶.</ref> یا توصیف شیعیان<ref>نگاه کنید به: کراجکی، کنز الفوائد، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۸۹.</ref> بیان شده است. [[امام علی(ع)]] در این خطبه پرهیزکاران را توصیف کرده و برای آنان حدود صد صفت برشمرده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۱۶، ص۳۶۰.</ref> به گفته برخی محققان، | امام علی(ع) این خطبه را به درخواست یکی از یارانش به نام [[همام|هَمَّام]] (یا فرد دیگر ...) بیان کرد.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۹۳، ص۳۰۳.</ref> این خطبه که در غیر از نهج البلاغه نیز وارد شده، برای توصیف مُتَّقین،<ref>نگاه کنید به: ابن‌شعبه حرّانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۵۹؛ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۹۳، ص۳۰۳.</ref> یا توصیف مؤمنان،<ref>نگاه کنید به: کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۲۲۶.</ref> یا توصیف شیعیان<ref>نگاه کنید به: کراجکی، کنز الفوائد، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۸۹.</ref> بیان شده است. [[امام علی(ع)]] در این خطبه پرهیزکاران را توصیف کرده و برای آنان حدود صد صفت برشمرده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۱۶، ص۳۶۰.</ref> به گفته برخی محققان، سبک ادبیات این خطبه، با هدف اقناع مخاطب، هم‌خوانی دارد و آرایه‌های ادبی به‌کار رفته در آن، برجسته و به موسیقی و ضرب‌آهنگ کلام، توجه ویژه‌ای شده است.<ref>اقبالی، و مهوش حسن‌پور، «نگاهی سبک‌شناسانه به خطبۀ متقین»، ص۱۲۵-۱۲۶.</ref> همام با شنیدن این خطبه، دگرگون و بیهوش شد و در همان لحظه درگذشت.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۹۳، ص۳۰۶.</ref> | ||
{| class="{{جدول واکنش‌گرا/کلاس پیشفرض}}" | {| class="{{جدول واکنش‌گرا/کلاس پیشفرض}}" | ||
| خط ۹۳: | خط ۸۹: | ||
* '''مثنوی پارسانامه'''، ترجمه‌ای منظوم از خطبه متقین و نامه امام علی(ع) به امام حسن(ع)، اثر عبدالمهدی معرف‌زاده.<ref>معرف‌زاده، مثنوی پارسانامه، ۱۳۸۶ش، صفحه شناسنامه.</ref> | * '''مثنوی پارسانامه'''، ترجمه‌ای منظوم از خطبه متقین و نامه امام علی(ع) به امام حسن(ع)، اثر عبدالمهدی معرف‌زاده.<ref>معرف‌زاده، مثنوی پارسانامه، ۱۳۸۶ش، صفحه شناسنامه.</ref> | ||
* '''صفات متقین در کلام مولای متقیان'''، شرح منظوم خطبه همام به زبان فارسی، سروده محمدعلی محمدی.<ref>محمدی، صفات متقین در کلام مولای متقیان، ۱۳۷۸ش، صفحه شناسنامه.</ref> | * '''صفات متقین در کلام مولای متقیان'''، شرح منظوم خطبه همام به زبان فارسی، سروده محمدعلی محمدی.<ref>محمدی، صفات متقین در کلام مولای متقیان، ۱۳۷۸ش، صفحه شناسنامه.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۴: | ||
{{متن و ترجمه خطبه متقین}} | {{متن و ترجمه خطبه متقین}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | * ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد أبوالفضل إبراهیم، قم، مؤسسه إسماعیلیان للطباعة والنشر والتوزیع. | ||
* استادی، رضا، کتابنامه نهج البلاغه، تهران، بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۵۹ش. | * استادی، رضا، کتابنامه نهج البلاغه، تهران، بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۵۹ش. | ||
* استادی، کاظم، [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1980524 «بررسی تطبیقی متن خطبۀ متقین (همام) در منابع متقدم»]، در مجله معارف اهل‌بیت(ع)، شماره ۲، تابستان ۱۴۰۱ش. | |||
* استادی، کاظم، [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2058159 «شناسایی گوینده خطبه مشهور به متقین»]، در مجله مطالعات ادبیات شیعی، شماره ۲، بهار ۱۴۰۱ش. | |||
* اقبالی، و مهوش حسن‌پور، [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1133811 «نگاهی سبک‌شناسانه به خطبۀ متقین»]، در مجله پژوهش‌های نهج البلاغه، شماره ۱۴، تابستان ۱۳۹۵ش. | |||
* الهی قمشه‌ای، مهدی، نغمه الهی، تهران، دانا، ۱۳۸۲ش. | |||
* دین‌پرور، جمال‌الدین، از پارسایان برایم بگو، تهران، بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۸۵ش. | |||
* سروش، عبدالکریم، اوصاف پارسایان، تهران، مؤسسه فرهنگی صراط، ۱۳۷۹ش. | |||
* شجاعی، سید مهدی، متقین، تهران، نیستان، ۱۴۰۲ش. | |||
* شفیعی، محمدحسن، امام‌شناسی، قم، میراث نبوت، ۱۳۹۷ش. | |||
* شهیدی، سید جعفر، ترجمه نهج البلاغه، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۷ش. | * شهیدی، سید جعفر، ترجمه نهج البلاغه، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۷ش. | ||
* فاضلی، قادر، اوصاف متقین، تهران، فضیلت علم، ۱۳۷۷ش. | |||
* قبانچی، ام‌علی، اشعة من خطبة المتقین، نجف، العتبة العلویة المقدسه، ۱۴۳۲ق. | |||
* مجلسی، محمدتقی، شرح خطبه متقین (شرح حدیث همام)، مصحح: جویا جهانبخش، تهران، اساطیر، ۱۳۸۵ش. | |||
* محمدی، سیدکاظم، دشتی، محمد، المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، قم، نشر امام علی(ع)، ۱۳۶۹ش. | * محمدی، سیدکاظم، دشتی، محمد، المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، قم، نشر امام علی(ع)، ۱۳۶۹ش. | ||
* | * محمدی، محمدعلی، صفات متقین در کلام مولای متقیان، تهران، تورنگ، ۱۳۷۸ش. | ||
* | * مصباح یزدی، محمدتقی، «سیمای پرهیزکاران در خطبه متقین امیرالمؤمنین(ع)»، در مجله معرفت، شماره ۲۱۷، دی ماه ۱۳۹۴ش. | ||
* معرف‌زاده، عبدالمهدی، مثنوی پارسانامه، اهواز، دانشگاه شهید چمران، ۱۳۸۶ش. | * معرف‌زاده، عبدالمهدی، مثنوی پارسانامه، اهواز، دانشگاه شهید چمران، ۱۳۸۶ش. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق اسلامی در نهج البلاغه، قم، نسل جوان، ۱۳۸۵ش. | * مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق اسلامی در نهج البلاغه، قم، نسل جوان، ۱۳۸۵ش. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، راه و رسم پرهیزکاران، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ۱۳۹۳ش. | * مکارم شیرازی، ناصر، راه و رسم پرهیزکاران، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ۱۳۹۳ش. | ||
* | * یاسی‌پور، غلامرضا، صفات متقین (خطبه همام) مولای متقیان، تهران، آبان مهر، ۱۳۹۵ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||